11 December 1915 Nr 50 38e Jaargang HET VLAAMSCH HEELAL Vrij en Onafhankeliik Katholiek volksgezind weekblad voor Vlaamsche en Algemeene Belangen IM8CHRIJVIRIG8PRIJ8 Voor een jaar fr. 5.— Voor 6 maanden » 2.75 Voor 3 maanden » 1.50 Voor Nederland » 5.50 Voor 't Groot Hertogdom Luxemburg. . » 5.50 Voor andere landen » 7.00 Dit blad verschijnt den Zaturdag morgend.— Men teehent in bi den Uitgever en in aile postbicreelen, alsook bij de briefdragers. Hoofdopsteller : JOHAN LEEMANS ~Deo Juvante Vincam ! Aile artikelen en mededeelingen moeten vdôr Donderdag avond ten bureele besteld zijn, uitgenomen de aankondigingen, die worden ingewacht tôt Vrijdag avond. Àfzonderlijke nummers Tan dit blad zijn te bekomen ten onzen bureele, Carnotplaats 65. — 1 O centiemen het nummer. AANKOIVDIGIIVGEIV Den regel fr. 0.20 Kleine aankondiging » 0.50 Begrafenisbencht » 5.00 Groote aankondigingen bij overeenkomst. Voor aankondigingen buiten de provincie, wende men zich tôt de Agencie HA.VA.S, Martelarenplaats 8, Brussel, en Beurs-plaats 8, te Parijs. Voor aile andere aankondigingen ten bureele CarnotploaU (Laar) 68, Borserbout-Antwerpen Voertaal in Onderwijs Door voertaal in 't onderwijs ver-staan wij de onderwijzende taal, die in aile landen de moedertaal is. Bij de bespreking van 't verplicht onderwijs in de lagere scholen, zoowel in de gemeente- of ambtelijke scholen, als in deze van 't vrije onderwijs, is er bepaald, dat de voertaal of onderwijzende taal in 't Vlaamsch gedeelte van België, natuurlijk de Vlaamsche taal moet wezen. Het heeft nog al last geleden deze bepaling, hoe eenvoudig en natuurlijk ook, in de wet te doen opnemen, want hier te lande had eene kleine minderheid Franschsprekenden immer de voorkeur en de overmacht. * * * Wij willen wel aannemen dat in vele omstandigheden de tweetaligheid hier te lande tôt groote moeielijkheden aan-leiding gaf, omdat de Walen en de verfranschten met hunne ééne taal heel België wilden beheerschen ter uitslui-ting der Vlamingen, maar juist die overdreven aanmatiging moest over-heden en gekozenen aangezet hebben, om recht, en volledig recht, aan de Vlamingen te doen wedervaren. Waren de overheden dienaangaande eensgezind en krachtdadig opgetreden, de taal-strijd ware reeds lang beslist geweest in 't voordeel van vrede en eendracht in 't land. * * * Wij vernemen thans dat de heeren Clbrck, kantonale schoolopziener te Anderlecht, en Pieter Tack, leeraar aan 't Atheneum te Elsene, onlangs aan 't Ministerie van Kunsten en Wetenschappen verbonden, gelast zijn toezicht uit te oefenen op de toepassing der Vlaamsche wetten. M. Clérck is gelast met het toezicht over het lager onderwijs, M. Tack over dit der mid-delbare scholen. Er wordt bijgevoegd dat deze heeren gekend en gewaardeerd worden als opvoedkundigen en het grootste vertrouwen genieten in de Vlaamsche kringen. # * * Het was wel noodig dezen dienst in te richten, want Walen en Franschsprekenden, misbruik makende van den godsvrede, staken het hoofd omhoog en meenden de Vlamingen overal te benadeelen en te vernederen. In de ambtenaarswereld vooral, wierden de wetten, die het gebruik van de Vlaamsche taal in bestuurzaken rege-len, als nietbestaande aanzien. Zoo zou het ook gebeuren in 't onderwijs, en 't is dus slechts billijk dat er een bijzonder toezicht, door bevoegde en bet.rouwbare ambtenaars, over de toepassing der Vlaamsche wet in 't lager en m-iddelbaar onderwijs, uitgeoefend worde. * * * Het Vlaamsch onderwijs moet de grondzuil zijn van de heropleving van ons volk. Het beroeps- en vakonderwijs is immers nauw verbonden met een grondig lager onderwijs, dat eerst den geest der jongeren heeft geopend en ontwikkeld als verstandsvermogen en verder zijn weldadigen invloed moet doen gevoelen niet enkel in 't beroeps-eïi vakonderwijs, maar ook in de mid- delbare en hoogere studiën. * * * Niet enkel de kleinen en geringen hebben eene betere opleiding noodig, maar ook de hoogere standen, althans zij die in Vlaanderen openbare ambten en bedieningen willen waarnemen. Bij gebrek aan grondig lager onderwijs, bleven deze laatsten meestal half-geleerden, onbekwaam zich woordelijk of schriftelijk in sierlijke en zwierige taal uit te drukken, zoodanig dat zij beschaamd waren — eene misplaatste schaamte — hunne moedertaal in de gewone omstandigheden des levens te gebruiken. * * * Want bij gebrek aan dit grondig lager onderwijs, ging ook hun middel-baar onderwijs zeermank,zoodat slechts enkelen zich uit die beknelling van het Fransch konden bevrijden om hooger op te klimmen. Het grootste deel der studenten wierden geknakt in hunne eerste studiën en waren verloren niet alleen voor zich zelven en voor hunnen huiskring, maar ook voor 't algemeen belang. * * * Het Vlaamsch onderwijs sluit geens-zins de aanleering van het Fransch uit, zoo min als van al andere vreemde taal. Wat de Vlamingen en opvoedkundigen willen, 't is dat de kinderen en studenten al hetgene zij moeten aanleeren, dit bij middel der moedertaal zouden doen. Dit is niet alleen tijd gewonnen, maar het geeft tevens een steviger en grondiger onderwijs, het geeft meer open geesten en mannen met wilskracht en klaar doorzicht. * * * Om die reden moet de aanstelling der heeren Clerck en Tack eenieder verheugen die prijs stelt op een kracb-tiger en beter ontwikkeld volk. Het lager en het middelbaar onderwijs omvatten de hoop der toekomst en moeten ons gelijk stellen met grootere volkeren, die hunne ontwikkeling en hunne wilskracht te danken hebben aan het onderwijs, dat zij in hunne moedertaal, van laag tôt hoog, mochten genieten. J. L. DE TOESTAND HIER EN ELDERS ROME. — Uit Rome wordt gemeld, dat de Paus ter gelegenheid van het Consistorie eene groote redevoering heeft uitgesproken, waarin hij den huidigen algemeenen toestand behan-delde. Hoofdzakelijk heeft hij echter doen uit-schijnen, dat de Heilige Stoel, ondanks de welwillendheid der Mogendheden, niet over eene voldoende vrijheid van handelen beschikt om geheel onafhankeliik op te treden en vrije uiting te geven aan zijne beoordeeiingen. Van den anderen kant worden vele nieuwstijdingen betrekkelijk gezegden, handelingen of beoordeeiingen van den Paus, gelogenstraft. —o— FRANKRIJK.— De suikernood schijnt groot te zullen worden bij de Pranschen. Na aftrek van hetgene zij verplicht zijn naar hunne over-zeesche bezittingen of koloniën te zenden, blijft er slechts voor eigen verbruik 287,000 ton over, 't zij omtrent 300,000 ton te kort, die dus uit vreemde landen zullen moeten inge-voerd worden. De jaarlijksche oogst heeft ook niet gegeven wat men er van verwachtte. Dit schijnt nadeelig te werken op den gemoedstoestand van Clemenceau, die, in plaats van zoetsappig te zijn, azijnachtige artikels schrijft. —o— ZWITSERLAND. — Voor 1916 heeft de Bondsraad tôt Voorzitter der Republiek geko-zen M. de Coppet, een Fransch Zwitser. Toi Ondervoorzitter wierd gekozen M. Schultesz. Zwitserland heeft veel te lyden van den oorlog door de verbodsmaatregelen van de oorlogvoerende landen. Bij den Bondsraad is een voorstel ingekomen, om de begrooting te verhoogen met een bijcrediet van 13 1/2 miljoen frank. Ook de handel en de nijverheid worden er zeer belemmerd door gebrek aan spoorweg-materieel. In Italie alleen zijn 1,200 Zwitsersche wagons opgehouden. NEDERLAND. — De aanvallen tegen Nederland betrekkelijk zijne handelingen op handels-en nijverheicisgebied, kwamen deze week in de Engelsche Kamer ter sprake. De Engelsche Minister van Buitenlandsche Zaken meende, : dat Nederland getrouw zijne onzijdigheid deed gelden en het toezicht aan de grenzen daarom nog had versterkt. Hetzelfde meende hij van de « Nederlandsche Overzeesche Trustmaat-schappij », die geen misbruik maakte van de vergunning haar verleend om goederen uit Engeland naar Nederland te zenden, in ruil van margarine door Nederland naar Engeland overgevoerd. AMERIKA. — Uit Amerika zijn eenige vrede-apostels naar Europa afgevaren om propaganda te maken voor den vrede. —o— SPANJE. — De aftreding van 't Ministerie heeft geene betrekking met den oorlog. Het is alleen de herinrichting van het leger en het getal offlcieren dat aanleiding gaf tôt verschil van meening. Spanje dat reeds zooveel heeft afgezien van oorlogen, burgeroorlogen, pronun-ciamentos, oproeren en omwentelingen, ver-langt niets beters dan onzijdig te blijven in den grooten wereldkamp. —o— ROEMENIË. — Tusscben de onzijdige landen die geen deel aan den oorlog nemen, bekleedt Roemenië eene zonderlinge plaats. Het is geheel ingesloten door oorlogvoerende landen. De Europeesche landen die geen deel aan den oorlog nemen, zijn Roemenië, Griekenland, Spanje, Portugaal, Zwitserland, Nederland, Denemarken, Zweden enNoorwegen. Pax De nii'iiwi' fnschri jvers op HET Vlaamsch Hgelal voor 1916, ont-vaugea het blad van heden tôt nïeuw-janr Uosteloos. Te dezer gelegenheîd bedenke meo, dat de drie beste midde» len om een blad te ondersteunen,zijn : voor lnscbr<jvers te xorgen, voor aankondigingen en voor nuttige mededeelingen.Uit de Gazettenwereld De heer Schroder, hoofdopsteller van het Nederlandscne blad De Telegraaf, die de overheden bescLuldigde de onzijdigheid in 't geheim te schenden, is aangehouden onder betichting gezondigd te hebben tegen art. 100 van het Wetboek van Strafrecht. Indien ny schuldig bevonden wordt, zou hij eene gevan-genisstraf van zes jaren kunnen oploopen. yér * x Meer dan in andere landeu, schijnt er in Italië gebrek te zijn aan grondstoffen voor 't vervaardigen van papier. De Italia verklaart dat binnen vier weken geen enkel blad meer zal kunnen verschijnen, indien het Staats-bestuur geene middelen aanwendt om in 't papiergebrek te voorzien. De grondstoffen ontbreken nogtans niet, maar 't is hun vervoer dat te wenschen laat. Eene papierfabriek die 250 wagons voor dit vervoer had aangevraagd, kon er slechts vijftien bekomen. * * » In Amerika heeft een dagblad zijn mengel-werk op films doen brengen en in de cinema's laten vertoonen. Dit heeft buitengewoon veel bij val gevonden, want het blad won er 4,500,000 (?) nieuwe lezers mede. Nu waagt een Parijsch dagblad dezelfde nieuwigheid. Wekelijks laat het zijn mengelwerk : De geheimen van New-York, groote cinéma roman door Pierre de Courselles, vertoonen en hoopt er insgelijks duizenden lezers meê te winnen. Hildebrand Do Nieuwere Scholen in de Yrije Natuur I VI | Zwitserland, dit uitverkoren land van de | opvoeding, kon niet nalaten ook de beweging 1 der Nieuwere Scholen bij te treden. Hoe klein ! het ook is, telt het niet minder dan zes echte ! Land-Erziehungsheirne en onderscheidene min of meer welgelukte namaaksels. Indien we deze laatste hier even vermelden, dan is het enkel omdat op dit gebied evenals op zoovele andere, de uitzondering den regel wettigt : door als reklamemiddel den naam van Nieuwere School te voeren, bewijzen de namaaksels het best welken bijval de hervorming geniet. Glarisegg, het oudste der Zwitsersche Land-Erziehungsheime, werd in 1902 bij Steckborn (Thurgau), aan de oevers van het meer van Constanz, door Frei en Zuberbuhler opgericht. Van deze twee innige vrienden was de eene de denker, de andere de werker ; beiden hadden zich tôt hunne taak voorbereid te Abbotsholme, : te Ilsenburg en te Haubinda. De ligging alleen van Glarisegg volstaat om den bezoeker te overweldigen. Gerugsteund tegen beboschte heuvels, aan den voet eener idyllische vallei, beheerscht het heerenhuis, thans door een aantal nieuwe gebouwen omringd, de blauwe en doorschijnende wateren van het meer. Reeds spoedig werd het grootst mogelijk aantal leer-lingen, vijf en vijftig ongeveer, bereikt, en tôt nu toe is dit staande gebleven. Het overlijden van den heer Frei in 1904, zoo het ook voor de school een onherstelbaar verlies was, kon echter hare uitbreiding niet beletten. Door ver-kleefde medewerkers geholpen, en in het bijzonder door de leeraars van natuurweten-schap en wiskutide die van den beginne af hem een uitstekende hulp verleenden, heerscht de heer Zuberbuhler als een zeer democratische vorst — zooals het ten andere bij Zwitserland past — over zijn kleinen volksstam. Glarisegg heeft de goede overleveringen der Land-Erziehungsheime van Dr Lietz voortgezet : harding, eenvoud en krachtig leven, veel vrijheid, het echte midden dat een kind noodig heeft zoo het in zich de middelen bezit om een self-made-man te worden. Men kan de leer-lingen van Glarisegg, de roode muts met het kleine witte kruis op het hoofd of in den gordel, met vroolijke blikken en den zang om de lippen, hunne rondreisjes zien doen. Alsof het de scholastici vagantes der middeleeuwen waren, beklimmen zij de bergen, en bezoeken de omliggende steden, vooral Miinchen, waar-van het heerlijke Deutsches Muséum, een eerstklassige aantrekking bezit. Voorzeker gaat men zoo ver niet als Dr Lietz die gedurende de Paasch- en de Zomervacantiën met zijn leerlingen, 't zij per ijzerenweg of per fiets, maar altijd met den ransel op den rug, Engeland, Frankrijk, Zwitserland, Italië, Noor-wegen, IJsland, Griekenland, Turkije, Egypte bezoekt ! Te Glarisegg is men bescheidener. Maar welke wonderbare zuinigheid ! Wij herinneren ons een reis door Zwitserland die twintig dagen duurde, en die ailes inbegrepen nog geen frank per dag en per persoon kostte. Het is waar, wij hadden onder de tent of in het hooi geslapen, eu zelf onder den blauwen hemel onze eetmalen bereid, behalve wanneer wij de altijd welkome gastvryheid van ouders onzer leerlingen mochten genieten. En wie zal ooit al het goede aanh ilen dat zulke reisjes opleveren : volharding, rroolijkheid en soli-dariteit, — verzameling van oorspronkelijke materialen voor aardrijkskunde, geschiedenis, natuurwetenschap, — teekeningen, schetsen, schema's, verzamelingen voor de bijzondere albums en voor het schoolmuseum ! Hoewel nog jong, daar het slechts van 1907 dagteekent, is het Land-Erziehungs-heim van Hof-Oberkirch een der merkwaar-digsie van al. De bestuurder, de heer Tobler, heeft zijn leven in internaten doorgebracht, en was langen tijd bestuurder van het officieel internaat van St-Gallen ; hij heeft veel gelezen, nog meer ondervonden, altijd het betere gezocht, en het kleine schoolorganisme dat hij in het leven geroepen heeft, komt de volmaakt-heid zeer nabij. De ligging op de berghelling bij Uznach, ten zuiden van het Zuricher-meer, is zeer mooi, de gebouwen kunnen als voor-beeld dienen van kunst, eenvoudige inrichting en gezondheid. De inrichting der kleine republiek, met hare groepen, hare verkozen hoofd-mannen, haar parlement, hare verdeeling onder de leerlingen van de taak der bewaking zoodat de tusschenkomst der meesters — benalve wanneer de belanghebbenden het vergen — geheel onnoodig is, is ten zeerste de opmerking waard. Er is meer. M. Tobler schijnt de eerste geweest te zijn die in Zwitserland invoerde wat hij het Gestaltungs-Unterricht noemt, dit is de geschieJenis der scheppirigs-ontwikkeling van den menschelijken geest, of eenvoudiger de geschiedenis der beschaving. Al of bijna al de onderwijs-vakken zijn saamgevat rond een middenpunt : de uitgebreide studie van een geschiedkundig tijdvak bijvoorbeeld, dat door de gedurige vergelijking met den tegenwoor-digen tijd het kind vertrouwd maakt met al de werkzaamheden van het werkelijke leven, dat van eertijds en dat van thans. Bij dit eenige onderwijspunt, voor de jongeren geschikt, komen zich later nieuwe vertakkingen voegen die den jongeling zullen voorbereiden tôt zijn taak ?an verlicht burger, van goed beheerder zijner fortuin, van met gezondheids- en opïoedingsleer vertrouwd huisvader, van wel voorbereid, stipt en gewetensvol zaakman. En dit ailes wordt door de vaste ondervinding geleerd. Niet alleen aanscliouwt, beschrijft. teekent en photographeert men al wat belang oplevert, maar ook bouwt men zelven ovens, vervaardigt men weeftoestellen en allerlei min of meer oude werktuigen waarvan men zich bedienen zal. Het handboek van levensleer is de hof, waar men een dertigtal diersoorten opkweekt, van den hert en den roofvogel af tôt aan de eekhoorn en de tamme raaf ; ook de omstreken waar men het dier- en plantenleven in zijn natuurlijken toestand opmerken kan. 1 Laat ons hier nog bij voegen dat de bestuurder

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.