lefisdag- 15 Maart 19x0. I weede jaarg, Nr 75 Prijs : 6 Centien eo door geheel België Het Vlaamsche Nieuws *? — - ■ — — • — —— ^ • «■•«««» «s* * * ««ssws-. ckm^" - « * m •^hmmbp^ Het best ingelicht en meest verspreid Nieuwsblad van Bdgië. » Verschijnt 7 maal per week ABONNEMENTSPRIJZEN: AFGEVAARDIGDEN VAN DEN OPSTELRAAD : Dr Aug. BORMS, Alb. VAN DEN BRANDE met vaste medewerking van Dr A. JACOB BUREELEN: ROODESTRAAT, 44, ANTWERPEN. Tel. 1900 x & B I whiwi iws& ir jujwhi HgagfajBBasirwtipwiPBgiMWKag'veab — m t nwgw&aeessmttfe. ■-. ->* fiwwism iti iggggggfifi AANKONDIGINGEN: Hi9| fcstreffsnds de oerfa i m Gfooi-Biussel Ln bemerkingen te moeten ma-joch, kritisch te schrijven, ingege-cr de bedilzucht, ligt heelemaal mijn plan. Ik wil het graag beken-f/île lezing van heel de verordening il vreugde heeft vervuld, omdat [nseen hartewensch — de regeling flagèr onderwijs in en rond Brus-; vervuld wc .d ; omdat weer eens tcht gtdaan aan het Recht en de jand gelegd aan de uitroeiing van tstand, zoo ongemeen nadeelig tt Vlaamsche kind Ln het Vlaam-tussel, waar het, in voile J^Xste je verschopte was en de bespotte ; imen schreef, nog ten jare 1914, Eté Brussel niets zoo erg was als iimscii kind te zijn. Vérandering faen; yerandering is nakend ; en ; thans nog een wensch uit, dat lté hand gezorgd worde opdat in-schoolhoofden, schoolbesturen, leraden en leerkrachten de veror-nileven in harea geest en naar tter. erordening i» iets, maar slechts laam zonder ziel ; er is nog noodig Ichtige wil, fungeerend voor ziel, let lichaam leve en goede vruchten nkingen nu maak ik bijzonderlijk kelen 6, 9, 10 en 15. Voorloopig i bij artikel 9, omdat het voor jamsche kinderen en voor het the volk het minst doeltreffend |lu het nog iets, en wanneer het pendig wordt aan board gelegd, [heel veel van den ouden, slechten d laat vcortleven. j), irnrbij het aan de gemeente- of f'trhe;.d toegelaten. wordt vanaf |de studiejaar het aanleeren van peede taal als leervak in te schrij-fcm ik een offer brengen aan de »e en verkeerde geestestoestan-p ingaan op de onwetendheid van l;ek inzake onderwijs, een nutte-[loren-werpen van rond de 160 uur çht per schooljaar en een handelen îmet aile regels van de onderwijs- wij nog even de toestanden on-|tn. De leerlingen van het 3de stu-|(middelbare graad, iste jaar) zijn [tet 9 jaar oud ; zij hebben in de [Rte studiejaren al lezend en schrij-If-liikenijd, en al dicteerend >er bij, Panne moedertaal lezen en schrij-|i vvorden verondersteld te kunnen f.n schrijven aile woorden zonder ■pondère moeilijkheid. Thans gaan I"'' niaken met andere ; deze die be-jof eindigen- met dubbele medeklin-I aien zal hun regels van spraak-Pren, als de schrijfwijze der lange enz. Onderwijzer of onderwij-I3' zrch verder de grootste moeite Iom> langs menigvuldige spreek-K®, over we'gekozen. onderwer-[bmen^tot een voor opvoedkunde pwijs kapitaal doel : Ieeren spreken F'psvorrriJng. (Merk op dat ik me |!J net onderwijs der moedertaal.) pikeii en de gedachte uitdrukken tas en blijft gedurende àl de an-raljaren een doel dat nimmer mag l°og verloren, en tevens moet àan-r gewrocht aan de begripsvor-E"216» a's daartoe de tijd gekofnen |'J:Î men Ln het schoolprogramma : F van eene tweede taal op monde-pe alleen... Daartoe zal men ge-r,er uren 'n de week. Eene week pnceg- 25 1/4 uren onderricht M5 u.+ 3 u. (van den Donder-[ u'~~2 3/4 u- (van de rustston-Ipeeltijden)=ss 1/4, waarvan dan ■ uren of 4 uren moeten verpraat °!j zeer onpedagogische wijze. ^ " 't men te Brussel den toestand . esteat in vele Vlaamsche ge-v'aar rnen met het aanleeren ^eede taal 00k een begin maakt .,e studiejaa.r. Het resultaat heb , unnen nagaan en met me mede ers' eens hebben een onder-J kennis van hunne kinderen e studiejaar ingesteld. Beter neig ' ?ver m®epraten de leerkrachten 1°! '? c'e'100'ê'st;^ klassen ;typischer i*n Van ^at °'nderwijs na te , . estudeeren van de examen : Mingen van het 6de studiejaar ? îoo Nederlandsche dictaten F ,ei zelden één zonder fouten ^,ùe 100 Nederlandsche opstellen, 1 m briefvorm, treft men er : fonder denk-, taal- of stijlfou-rd'S pmaakte fouten zijn van zul-Ul at. metl om hunne verregaan-[en °m.'.Iî^en 'achen moet om niet [v ' Wl)',de oog-en staren op den teit es Jaren.arbe!d- Het Fransch Ihpt ^^p°n''jk een twintigtal re-Lr|m,d^lgetÉtl der fouten is rond iV2n°'T\T ^ naar m€er » van d® ver-r t^ederlandsch in 't Fransch, en van het Fransch opstel zwijg ik liefst ; maar graag had ile dat a41e men-schen, die in hun onverstand of verwaand-neid vragen dat ter lagere school eene tweede taal worde aangeleerd, kregen al die werken onder dé oogen, opdat zij ten slotte dan toch eenmaal komen tôt de overtuiging dat het aanleeren van eene tweede taal leidt tôt dit troosteloos resultaat : de leerlingen kennen noch Vlaamsch noch Fransch ; zij bezitten on-voldoende elke taal om hunne gedachten in te kieeden en uit te drukken ; en om aan die onpedagogische, Belgische gril te voldoen heeft men noodeloos vèrmooscht : 160 u. x « = 320 u. en 200 u. x 2 = 400 u. ; samen 720 u. of 144 voile schooldagen op de vier laatste studiejaren. Aan zulk een onzin mag niet langer meer ten nadeele van het kind geofferd worden ; de tweede taal moet de lagere school uit, heelemaal uit, en dat ten profite van de jeugd, ter wille van hare noodzakeiijke grootere ontwikkeling, die alleen zoo verkegen kàn worden ; daar-om betreur ik ten zeerste art. 9 van de verordening. Voor het aanleeren der tweede taal richtte men in avondleergangen, die moeten onder wettelijke verplichting volgen aile jongens en meisjes van 14 tôt 17 jaar. Dat is de eenige weg, waarmede tevens groote zedelijke voordeelen bekomen worden. GEO. De oorlog en de dieren De oorlogskorrespondent van de (( Norddeutsche Allgemeine Zeitung >: schijft over de houding van de dieren te-genover den oorlog. Hij b^gint met een verhaal over den grooten olifant i,n de diergaarde te Antwerpen, die aan het malen is geraakt. Toen Antwerpen in-gesloten werd en het bombardement be-gon, hebben Belgische soldaten de groote roofdieren en menschapen doodge-schoten, om te voorkomen dat zij uit zouden breken. Het schieten in den tuin ën het gebrul van de getroffen beesten wond de overige bewoners van de diergaarde reeds hevig op. Toen echter het bombardement van de forten .begon, ge-droegen zij zich als krankzinnig van angst. Een schijnbare uitzondering maakte alleen de olifant. Wel merkte men, dat er bij dit dier iets om ging, maar zijn onrust was meer innerlijk. Toen de kanonnade begon, liep hij dag en nacht onrustig op en neer in zijn kooi. Van tijd tôt tijd hield hij even stil, zette zijn breede oore,n op, stak den snuit in de lucht en zette dan als hoofd-schnddend over het onbegrijpelijke zijn draf voort. Als een granaat in de nabij-heid viel, had dat geen onmiddellijke uitwerking op Kem. Eenige seconden later echter stak hij da,n weer zijn snuit omhoog en luisterde hij, zooals bij het verre gedreun. Antwerpen werd ingenomen, de rust keerde terug, het leven nam zijn ouden loop, voor zoover dit in den oorlog mo-gelijk is. De olifant echter is sedert dien tijd aan het malen gebleven. Va,n zijn oppasser en van zijn Oude bekenden necint hij geen notitie meer en van tijd tôt tijd krijgt hij een aanval. Dan loopt hij dagen lang op en neer, weigert voed-sel en luistert met tusschenpoozen met den snuit in de lucht of de oorlog niet terug keert. Dit dier heeft een zenuw-scholc gekregen, die hij blijkbaar niet te boven komt. Voor de oude kwestie of het paard een moedig of een zinneloos angstig dier is, zoo vertelt de korrespondent verder, heeft deze .porlog zeer omvangrijk be-wijsmateriaal^'géleverd, dat men voorloopig nog niet overzien kan. Twee of-ficierspaarden, die-in een beschoten stal met een paar andere alleen over gebleven waren van veertig, waren nog maanden lang zeer schrikachtig en dreigden elk oogenblik op hol te gaan. Sommige paarden zijn na hun genezing zonder eenige aafzeling oniniddellijk weer in het vuur gegaan, maar andere zijn, zelfs na een lang verblijf achter het front, bij een geweerschot in de verte reeds schuw ge-worden. Herhaaldelijk heb ik gehoord, dat de dieren in de vuurlinie langzamer-hand even aan het onafgebroken ge-schiet wennen als de mensch. In de stal-len van een batterij veldartillerie heb ik waargenomen, dat de dieren weliswaar met blijkbare belangstelling luisterden naar het inslaan van de vijandelijke gtranaten, maar dat zij volstrekt niet on-rustiger werden, als deze dichter kwa-men. Misschien konden zij schatten dat de afstand nog groot genoeg was. Men heeft raij echter 00k van het tegenover-gestelde voorbeelden verteld. Bij het. groote vijandelijke offensief in het Wes-ten zijn de paarden van munitiekolonnes herhaaldelijk niet te bewegen geweest door de vuurzone te gaan. De munitie inoest îlan met automobielen, die toch roeds boveninatig in beslag genome,n waren, naar het front worden gebracht. De zenuwen hebben hier de dieren in den steek gelaten, terwijl de manschap-pen het uithielden. Zeer veel materiaal heeft men in dezen oorlog gekregen over den hond. E'r is , geen stelling, geen vliegerkamp, geen trein, waar niet eenige honden bij zijn. De Roode Kruis-honden, waarover men buitengewoo,n tevreden is, laat ik buiten beschouwing. Honden die zich in d« voorste stelling geheel aan de beschie-ting hebben gewend heb ik vaak gezien. Maar 00k een, die 11a een volstrekt niet hevige beschietinsr van een plaatsje, wel- ■ ke op de daar liggende soldaten heel weinig indruk had gemaakt, een zcnuwf schok had gekregen. Met den kop naar beneden vloog het 1 dier angstig rond en bij ieder schot j kroop het sidderend weg. In een bosch-kamp in een zuidelijk gedeelte van het , front hebben de honden op . den duur precies geleerd, dat de Franschen van tijd tôt tijd uit zware ka'nonnen sclioten. Terwijl zij zich door het voortdurend -geschiet en door de mijnen volstrekt ' niet lieten storen, maakten zij dat zij < wegkwamen zoodra een granaat in de < buurt van het kamp bewees, dat het t zware geschut weer begon Zij vluchtten dan naar het meer naar achter gelegen 1 keukenkamp, waar zij uit ervaring wis- t ten, dat zij veilig waren. De eerste kee-ren waren zij daar eenige dagen geble- 1 ven, maar later kwamen zij terug, zoodra 1 de beschieting ophield. Men kreeg den indruk, alsof zij bij qnderlinge afspraak 1 handelden. Katten zijn met hun bekende aanhan- c kelijkheid voor hun woonplaats 00k in î volkomen in puin geschoten plaatsen s achtergebleven, zooals indertijd in Duf- \ fel en Lier. Ook in de loopgraven vindt j men ze niet zelden. In de loopgraven weet men dat er dieren zijn, waarop het front een bijzonde- , re aaptrekkingskraeht uitoefent. Tegen ; de rnuizen moet men bijzondere maatre-gelen treffen. De ratten vormen een hoofdstuk op zich zelf en de ratten van den Lorette-heuvel zelfs een buitenge- ^ woon griezelig hoofdstuk. Buitengewoon ongevœlig tegen het ^ rumoer van den slag hebben zich de vo- j gels getoond. Bij het begin van den stel- 1 lingoorlog zag men groote koppels fa-zanten en veldhoenders zich doodkalm achter de frontlinie ophouden. Duiven 1 blijven nog in haar slag als het dak stuk ' geslagen is door lcartetskogels. Sperweas 1 in half stuk geschoten torens. Het vo- £ rige voorjaar was ik in een boschje aan de Somme, dat de Franschen iederen 1 dag met aile kalibers afzochten en waar 7 menige top kaal geschoten en menige [ stam geknakt was. De zangvogels lieten ( zich daardoor niet storen in het bouwen ] van hun nesten en zij zongen dat het , een lust was. 1 In een dorp in Picardië zag ik op < een kerkhof een spreeuw hooi aandragert x voor zijn nest, terwijl de plat geschoten g kerk nog rookte. Merkwaardiger nog s gedroegen zich uilen, die manschappen 1 van een batterij in de Zuid-Vogezen hielden. Nadat de jonge dieren tam ge-worden waren, liet men ze uitvliegen, en ze keerden geregeld in hun kooien terug die midden tusschen de vurende kanon-nen aan een dennenboom hingen. Ook de voor?ichtige kraaien weten, ^ dat de oorlog hun niet geldt. Gedurende den bewegingsoorlog verzamelden ze ^ zich in ontelbare scharen om het aas van r gevallen paarden en runderen, maar r thans zijn het meer etappenvogels ge- ? worden die de wegen van den trein en de overlaadplaatsen nauwkeurig kennen en daar vergoeding zoeken voor hetgeen , het onbebouwde akkerland hun schuldig . blijft. j. In <( Umschau » doet ook een veearts mededeelingen oveir dit onderwerp. Men . neemt bij dieren dezelfde psycliische c uitwerking van schoten waar als bij menschen. Vooral de zenuwschok is bij J plotseling hevige ontploffingen een veel- -v vuldig verschijnsel. Typisch is het ge- I val van een paard, dat bij het inslaan c van éen granaat in de onmiddellijke ^ nabijheid omviel, alsof het getroffen -, was en toch na korten tijd weer opstond, r [loch voortdurend schrikachtig bleef. j, Flet dier moest naar een paarden-depot v gezonde,n worden, waar het in drie we- \ ken volkomen herstelde. En zijn ook è,e- q vallon voorgekomen, dat paarden stier- \ ven ten gevolge van' den zfenuws^hok bij ie sectie de minste ' kwetsuur ' vinden |( kon. ' j Het groote pluimwild,vooral de oer- en g >erkhoenders, fa -.anten, wilde eenden ^ en zee-adelaars zyn door het oorlogsru- ; moer. uit de buurt der Masoerische me-ren verdreven. De zangvogels echter en vooril de leeuwerik, de vink en de îijs- -ter lieten zich niet verjagen. Ook de t pal:i'zen, uilen, valken, sperwers, ç kraaien, enz. gaven hun woonplaatsen i tiiet prijs. s DAGELIJNSCH NIEUWS RENÉ DE CLERCQ GEËERD. — foan Collette heeft voor « De Amsterdam-:ner » het portret van René de Clercq ge- eekend, di© bij de reproduktie dit gedicht = af: Sf iet om den zwier van een vrifj gebaar; 1 SJiet om de vreugd van een schoo-n [gevaar ; } SJoch uit xucht dat ik roem verkreg-e; 1 r N'iet om mijn forschen Leeuwenhaat ; 1 N'iet uit wrok om eeuwen smaad ; ^iet om dan jubelzang der zege ; ^ Jit liefde, uit liefde alleen, ^laanderen, heb ik uw strijd g«streèn ! Jit liefde wil ik wezen, c ■Cranke moeder, uw sterke zoon ; iVaargij getrapt wordt en misprsaeû " ^eiden U ten hoogsten troon ; Dat de wereld uw naam vereere Vis ten dage van uw kracht, ïn gerechtigheild regeer« /an. geslachte tôt geslacht. WAT HET KOST OM DAPFER TE g ÎIJN...! — D» administratio verlie»t r îare rechten. Het « Journal de Loiret », lat te Orléans uitjjegeven wordt, deelt 9 sns iets mede waarover Figaro zou gela- h :hen hebben om er niet over te huilen... L Zou men het werkelijk kunnen geloo-"en, dat de dapperen, die de militaire me- d lalie verdiend hebben — een tweeden keer v — het eereteeken, dat zij ten koste van a iun bloed vrekregen hebben, moeten be- n alen ? y En toch is het zoo : de militaire ms>dalie i: vordt hun voor fr. 8.50 verkocht! z Het « Journal de Loiret » zegt verder lg.t, daar er zoo verkwistend" met de open-lare gelden rondgesprongen wordt, men ^ tellig een gedeelte ervan kon besteden s 'oor de eereteekens, welke door de dap- r leren verdiend worden, die hun leven en fezondheid gewaagd hebben. EEN NIEUWE EXPEDÎTIE VAN ^ ^ASSMUSSEN.— De poolreiziger Knud lassmussen is voornemens met de aan- v taande lente een expeditie naar het nom- ^ !en van Groenland te ondernemen. Hij e !enkt de landengte tusschen Pearyland en v Groenland te gaa-n onderzoeken. Ds expe- z litie zal in de lente de static van Thule ç erlaten en zal bestaan uit de HH. Knud g lassrriussen, Peter Freudjen, cartograaf, x>ge en Kock, gaologen. , NEDERLAND EN DE VEREENIG» h )E STATEN IN HET VERRE OOS- v rEN. — De verslaggever van de «Te- c egraaf » te Weltevreden (Java) meldt r an zijn blad : t Harrison, de gouverneur van de Phi-ippijnen (Amerikaansche bezittingen) al in April officieel een bezoek aan Java irengen, om ons stelsel van kolonisatie, mderwijs en landbouw te bestudeeren. _ Dit bezoek is, zooals van zelf spreekt, ' 'an het grootste belang voor de betrek- c dngen tusschen Nederland en de Ver- 8 enigde Staten. Waarschijn,lijk zal -hij net onzen nieuwen gouverneur-generaal jaaf Van Eimburg Qtirum, ook den toe-tand in het Verre Oosten bespreken, 7-net het 00g op de politiek van Japan. HET VERHUREN VAN HUIZEN. % — De inwoners van Londen hebben bun- \\ ie gewoonten onder den invloed van den d iorlog zeer ver-anderd. Zoo hebben zij op>- v ens een zwak gekregen voor huizen met :elderkeukens, aldus schrijft een* groot s erhurings-agent aan de « Daily News ». u Vôôr den oorlog wilde niemand een ^ luis met kelder bewonen. De architekten, s net de wenschen van het publiek reke- f iing houdende, bouwden zelfs zulke hui- ^ en niet meer. Tegenwoordig wil men vertrekken be- u eden den grond hebben en nogal keu-ens erbij ; ja, de huizen in de.laatste tien f, aar gebouwd, vinden geen huurders 0 neer. b De Londensche architekten hadden aan s e Zeppelins niet gedacht... g DE INVOERBEPERKINGEN IN 8 ÎNGELAND. — De « Board of Trade >. y erbiedt van af 13 Maart, de invoer in ^ îngeland van vruchten, in welken vorm ^ ok, afkomstig uit yreemde landen. De / ruchtverzendingen, welke reeds onder- q reg zijn en waarvoor betaald werd, kun- j. en tegen een bijzonder verlof, door een z :omiteit voor dit doel ingesteld, inge- a oerd worden. Na 15 October mogen de ^ andelaren, die een verlofbewijs bezitten, y e verboden vruchten invoeren, dat is de ^ elft van wat zij Ln 1915 gekocht hebben. ^ Tabak, meubelhout, hard hout en in- ^ tg'hout, steenen en tegels, welke v66r 15 5 rebruari aan Engelsche huizen gekonsi- neerd werden, mogen ingevoerd wor- ^ en, slsook sigaren, w«lke vsi^r 1# Maart g ngescheept werden. u DE BUITENLÂNDSCHE ^AN- d )EL VAN ENGEî AND. — Volgen* ►ekendmaking van den « Board of Tra- s !e » is in Februari voor £ 67.848.248 z a Engeland ingevoerd en voor liv. h t. 36.335.782 uitgevoerd. '' Iets voor iederen dag Nog over Kardinaaî Mercier Een preek in het Hopland Maandag, 13n dezer, om 8 uren 's .vonds, werd er in de kerk van de paters ledemptoristen in het Hopland, te Ant-verpen, door den Rector van het kloos-er, in de vergadering der mannen, af-leeling van de H. Fainilie, tegen het rtikel geprcdikt dut wij over Kardinaaî l'Iercier schreven, in ons numm«r van Vœnsdag 8 Maart. Wij vinden het niets buitengewoons at de Kerkvoogd wordt verdedigd door e H.H. Redemptoristen. Wij betreuren lleen dat Vlaamsche kloosterlingen -rlaanderen niet boven deh Kardinaaî tellen tu de houding van den E. H. . de Cock, hoogleeraar aan de Katho-ieke Hoogeschool te Leuven, die toch en waardig priester is met onbesproken :venswandel en tevens ook een groot eleerde, boezemt on» meer waardee-ing en «chting; ia. Wij allen op Het Vlairnsche Nisuws tri j den met open vizier, zonder eigen-elang of eigenbaat, uit louter Vader-mdsliefd» voor het Ylamiacho recht. Wij vragen het in gemoecle : Zouden e Walen, zelf» op dit oogenblik, een rij en onafhankelijk België aanvaarden, la zij nu in den toestand moesten ko-len die gedurende 85 jaar het lot i» ge-reest van den Vlaming en de Vlaming 3 hun plaata d« hegamonie is België ou verkrijgen? Niet één die daarin zou toestemmen. Dat tischen noch wenschen wij ; wij /illen alleen gelijkheid voor beide ras-en en recht voor ons... Arm Vlaande-en.Wij raden den H. Rector aan het oekje met dien titel van pater Stracke . J. te lezen, alsook Vlaanderens Wee-an£ van Claudius Severus. Wij zeggen dat wij strijden met open izier en een naam doet niets ter zake, oeù Indien het voor den H. Rector enig belang mocht hebben te weten rie de schrijver is dezer regelen, dan al hem dit onmiddellijk worden gezeid n hoggenaamd niet onder het ?egel der eheimhouding. Hieronder volgt nu wat ons, van ka-holiekc zijde, wordt geschreven. Wij adden het stuk ter zijde gelegd omdat ?e geen veldtocht tegen Kardinaaî Métier bedoelden, doch wij gaan er ook let voor achteruit de puntjes op de i's ■ ; zetten. Luc. Waarde Heer Luc, Kardinaaî Mercie.r heeft zich du» te Lomé aangesteld als vertegenwoordigen-e den Eeeuw van Vlaanderen, of beter ' ezegd, het Vlaamsche volk. Het loont wel der moeita eens na te aan, in het licht zijner woorden en aden, in hoeverre hij het recht heeft ich dien titel toe te eigenen. Het gaat ier niet om Zijne Exninentie in zij ne artsbisschoppelijke waarde — als kerk-oogd dus — te venninderen. Als katho-ek zijn wij ons ten vôlle bewust van en eerbied en de onderworpenheid die rij hem, in godsdienstzaken, verschul-igd zijn. Maar de hier te behandelen tof heeft niets te maken met de beoefe- . ing van den godsdierist, en als leek zij et ons toegelaten zekere wc^rdtn, ge-:hriften en daden van Mgr Mercier, den 'ranschgezinden Waal, aan den toets er kritiek te onderwerpen. De laalkwestie is toch, naaraller mee-ing, een vraagstuk dat vrij mag bespro-en worden? En, zoo daarover hog twij-;l bestaat, is het niet goed, nu er toch . ver d» toekomst van Vlaanderen moet eslist worden, in den Vlaamscheii taal-;rijd nog eens zonder oinwegen, ook te- ' euover onze geestelijke overheden, ons : :andpunt te bepalen? Over de gepastheid van dit schrijven, ijn wij volkomen gerust; artikels als dit rorden steeds kwalijk opgenoinen in ze-ere kringen. Overigens, velen achten et optreden van Mgr Mercier te Rome ok als ontijdig en zeggen openlijk dat ij zich in opspraak bracht door teftden-ieuse uitlatingen, en door zijn bezoek an eea man, die in Frankrijk de schei- . ing van Kerk en Staat heeft bewerkt. egde hij niet te Florence dat hij de egepraal van Italië wenschte ! Zou dat oordeelig wezen voor de Kerk? Of zou e Paue daardoor terug in 't bezit zijner tatefi en zijner vrijheid komen? Wie an politiek doet, wordt als politiekei ehandeld; zoo ook moet elte Fransch-ezinde, die zich in onzen taalstrijd îengt en onze rechten beksmpt, tegen en weerbot# kunnen. Roepen wij ons dus eenige handelin-en van Mgr Mercier, den Franschge-inde, voor den geest. Wij 'oepalen ons ij het opgeven van algemeen gekende 31 ten : Iedereen weet dat Mgr Mercier openlijk tegenstander is van eik onderwijs, lager, middelbaar of hooger, waarvan de voer-taal uitsluitend Vlaamsch zou zijn. Dat is gebleken uit de beruchte Instructions épiscopales aux directeurs et -professeurs des collèges libres d'humanités, in 1906 door de Belgische bisschoppen uitgege-ven, zooals gij geschreven hebt. « Promouvoir l'étude du néerlandais au détriment des langues mondiales (le français, l'allemand, l'anglais)., c'est imprimer à nos populations flamandes si actives, si entreprenantes, un mouvement en arrière, leur couper les moyen'! de s'associer au progrès général des sciences, des lettres, des arts, du commerce, de l'industrie. » (1) Alsof, in den geest der Vlaamschge-zinden, het gebruik van het Neder-landsch als voertaal moest beduiden uit-sluiting van elke andere taal van het leerpla,n ! Onnoodig overigens hier al de argumenten op te rakelen die tegen de zienswijze onzer bisschoppen werden voorgebracht. Maar men herinnere zich slechts het doel van die instructions, en dat was : het wetsvoorstel Coremans te doen vallen en de beweging ten voor-deele der Gentscha Hoogeachool in den weg te treden. Met betrekking tet deze laatste vraag, die nu door het befluit van den Generaal Gouverneur van België eene werkelijlc-heid gaat worden, heet in dat beruchte stuk : « Il est indispensable d'adopter pour les cours universitaires une langue internationale, qui favorise le commerce avec les nations les plus influentes de. la société. Le français, l'allemand, l'anglais, sont des langues d'une circulation mondiale. Le flamand est à peu près (sic) une langue nationale ,comparable aux id'ô-mes du Danemark, de la Suède, de la Norvège. » « Et comme chacun e^t homme, en- ' rore que Belge, c'est-à-dire comme les intérêts généraux de la civilisation sont supérieurs aux intérêts narhVnliprs d'nnp tiation la culture du français doit, po'ar ceux qui sont appelés à jouer un rôle dans le mouvement universel de la pensée ou de l'action, primer celle du flamand. » « L'enseignement universitaire, dans la mesure où il initie le jeune homme à line action générale sur la société, doit en Belgique être donné en français. Le flamand y prendra une place circonscrite par les enigences professionnelles » (2), »nz. Om die reden vçrzette Mgr Mercier sich tegen de vervlaamsching der Gent-îche. hoogeschqol. Ook nog om andere redenen; maar die zullen we verder op-jeven. Mogen wij Zijne Eminentie even iaten opmerken dat hij ietwat in tegen-ipraak is in dien brief, me.t wat hij eeni-je maanden vroeger schreef, in het voor-^ericht van zijnen Traité élémentaire de Philosophie, over het gebruik der volks-taal in het onderwijs de.r wijsbegeerte? Daarin zegt hij toch zelf : u Tout prêtre est, par mission, apôtre de la vérité. La langue vivante de ceux à qui il ia transmet, doit lui être familière. » (8) Ën verder : « Je fis mes leçons en partie iouble ; la matière de la leçon était d'à- ' 3ord exposée en latin, la seconde partie reprenait la même pensée en langue vulgaire. » Maar de priesters hebben een groote, le vérhevenste roi in de maatschappij te rervullen, en de studie der wijsbegeerte Is voor hunne zending bijzonder gewich-:ig. Om nu, als apostels der waarheid, :erbied en ontzag in te boezemen,. mee-:en zij eene voorname, nauwkeurige, tiare en zuivere taal spreken. Naar het getuige.nia van Mgr Rutten, jisschop van Luik, hebben de meeste oriesters de grootste moeite om een on-îerwerp, dat ietwat boven het allcdaag-sche çaat, in zuiver Nederlandsch te bè-fiandelen. Door eigen studie kan die eemte slechts bezwaarlijk aangevuld svorden. Hooger onderwijs met het Ne-derlandsch als voertaal, zou den priesters hunne taak ze;er vergemakkelijktn. Dit schijnt Mgr Mercier niet te hebben ingezien, toen hij, in 1911, met Mgr Waffelaert, bisschop van Brugge, tegen :1e inrichting van eenige Vlaamsche leer-jangen aan de Leuvensche Hoogeschool îtemde. (In de bladen werd toen gezegd lat de inrichting dez^r leergangen «doot het Doorluchtig Episcopaat âénslemmig werd beslotc-n ».) Mgr Mercier gaf voor zijne stemming redenen op van « prin-cipiëelen en geldelijken aard». Zijn ge-voel moet hem dien dag parten hebben gebakken, 'va.nt "tij weten wel beter! Toen Mgr Mercier, voomtter ran het Sint-Thomasgesticht te Leuren, in l§0i lot aartsbisschop van Mechelen verheven werd, was. zoals gij zegdet, eene zijner eerste daden het benoemen tôt hulpbis-schop van een zeer brav^n, maar Vlaamschonkundigen \Vaalschen pas-toor, Eerw. Heer T.egraive. Da teleur-

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.