3de Jaargang, Nummer 31 PRIJS : 5 CENTIEMEN 1 December 1917- ABONNEMENTSPRIJS : fer jaar 3.- Voor 6 maanden !■" Voor 3 maanden I. ONS LAND ?m nœ ws^^sss^ mm mm- EW ALGEMEEN WEF.KRI.AB HET VI A A ««PHR vat K Men sehrijft in ten bureele van het blad Opste'iraad en Beheer : ROODESTIUAT. 44, ANTWERPEN _ _ VUUK flti V JUAAM5W/11E V ULK STAÀTKUNDE - WETENSCHAP - KUNST - TOONEEL - LETTERKUNDE Tooneel er\ "[ooneelletterl^unde in Vlaanderen Vôôr den. aanv.ang van het derde oo logsseizoen wees «Ons Land » er op d het mei:r dan Lijd ward een goede plaa in. te ruimen op onze schouwburgen,, a; hôf werk: van Vlamingen. Wij bekennen zeer openhartig hoe w; getuige van Vlaanderen's opstandin^ gehoopt hebben dat onze groote schouv burgen het nieuwe leven zoudten meeg leefd hebben. Onze hoop had daarenb< ven te meer reden van bestaan daar h' aantal gezelschappen, die zch van h Nederlandsch bedienden;, aangegroeid i Voor 't algemeen is die hoop teleurg steld t Dat onze hoop werd te leur gesteld, niet heel erg. Gewoon aan meer te dr; gen dan, 'te leur gestelde hoop, g-aan w hooghartig voorbij. Wij zien... verdie Goddank ! Maac het feit zelf is zeer b treurenswaardig. Het verraadt een du danig gebrek aan nationaliteitsgevoe aa.n nationale f:erheid. dat mien, zich m< reden afvraagt of de zakenmensch bdj b «tuurders, sekretarissen en régisseurs ni heelemaal de gevoelens van nationalt trots en nationalen plieh't versmacl heeft. Onze goede tooneelmaatschappije: diie, met hun beperkte middelen, dil wijls genoeg, — wij zijn gelukkig dit t. hun eer te kunnen zeggen, — voorgan: sters en wegwijsters voor onze groote ( sehouwburgen geweest zijn, spelen biji net meer. Heel het tooneel in Vlaand ren is samengetrokken lot de gezelscha pen die in Brusael, Antwerpen en Ge: spelen. Wij schakelen onmiddellijk de g zelschappen uit die zich bezig houden m geld slaan uit schunnigheden en uitstj ling van jonge of min-jonge meisjes onmogelijke kleedijen. Van af het zuiv-esthetisch standpunt, zijn de opvoering< van zulke dwaas- en vullheden gewoo< weg misdadm. De meer ernstige gezé schappen blijven alzoo alleen over. Wt nu, voor 't algemeen., begrijpen de le ders van die gezelschappen of de bestuu ders van die schouwburgen heelema niets van de groote eischen van deze tijd. Zij staan beneden hun tijd en ve oordeelen alzoo zich-zelf. Daarom wor< het tijd om ernstig te overwegen of h< moment niet gekomen is om eens diep te grijpen. In de tijdspanne die wij beleven zij ook de regeeringsplichten veel verd> strekkend dan in gewone tijden en t norm'aal zich orftwikkelende mensche: Wij zijn van meening dat Vlaanderen,i de eeuwen-lang-durendie natoonali'teit onderdrukking en bizonderlijk na de pe fiede verlammingsaktie — een echte on manning, — van de opvo'gende Belg sche staatsbesturen, een bijzonder regie noodig heeft. 't Is toch de zuivere logil die eischt, dat na jaren van een bijzond regiem van n a tiona I i t e i t s verlam miing e< reglem ingehuldigd worde, dat van on: menschen Europeesche beschaafde 1 kweekt door ze flink zichzelf te make: Op aile uit in gen van het openbaar lev< moet de levende aktie van den nationaa demokratischen staat voelbaar zijn, -o ! heel wat erastiger dan thans ! — « dus ook op die b'j ui'tstek openbare u tiing : het tooneel. De volksontwikkelin en de mogelijke onenvouwing van al kunsten moeten allereersite staatszorge zijn, daarom precies wij'l ons volk de klank, den geur, den smaak van eige toodem noodig heeft. En wie plaatsen bt ?etten en van hun bezette plaats misbrui maken door dat noodzakelijke tegen i werken of te beletten, -moeten uiitgeno< digd worden wijzér te zijn en bij weig< ring eenvoudigweg wandelen gezondei Geen volk heeft wat te witinen bij mer schen die alleen om hun eigen zeer pe soonlijke belangen leven ; die daarom c ontplcoiïng van nieuwe krachten, nieu^ talenten tegenwerken, die daaroi Icnoeien in plaats van te werken eïi voc hun geknoei den prijs^ van werken e schen ; geen volk heeft iets te winnen b aulliteiten ; geen volk heeft iets te wii tien bij machteloozen en zwakkelingei En 't is een wetdaad dat zulke me: schen ter zijde worden geschoven. W; het volk behoeft, is de hoogste wet. _ E verkeerd is het te denlcen dat de leid* volgen moet. Vorst is verwant aan voo ste : ze gaan voor ; zôô de leiders. B staansmogelijkheden, ingeval d'ie zoud< bedreigd worden, bij menschen die vo< het volk hun pltcht doen, zijn over te dr. gen aan de staatszorg. Dit des te^ me< daar de staat er is om door zijn aktie zi onderhoewigen te leiden langs wegen, d h*t volk allewins voordee'ig zijn. * „ r- Thans is bijna de helft van het derc at tooneelseizoen voorbij. Alhoewel sede. ts 1914 heel wat tooneelliteratuur door VI; tn mingen werd voortgebracht, — door de heer Jozef L. Janssens te Antwerpen, b j, Flandria aldaar en te Gent ook wei l, den tooneelwerken uitgegeven, — kwat v- geen enkel nieuw Vlaamsch werk te 2- tooneele, dit seizoen niet^ en de vorig > seizoenen ook niet. Buiten Gent, waar h ït derdaad werk van Vlamingen ging, zij ït drie maanden voorbij en Antwerpen e s. Brussel leven voort alsof er heelema: î1- geen Vlaamsche tooneelliteratuur b< staat. is In aile landen zou zooiets. met i- naam van schande beititeld worden, zo î, ?.ooiets heelemaal onmogelijk zijn. Moe; r- «ldaar een. schouwburgbestuurder het b< ï- , «taan aîzoo zijn eigen volk' te smader =- dan ware hem het leven onmogelijk. I 1, Vlaanderen is dat zoo gewoon dat w ;t onze stem moeten verheffen en ons mo< ï- ten r'chten tôt het geweten van om ?t tandgenooten om hen te doen inzien i Ln wat moeras wij leven. 1,1 Op onze aankLachit wijzen de leiders e bestuurders met zekeren trots op de g< 1> «jpeelde werken van Hollandsche auteui en meenen dat ze ons daarmee den mon stoppen. Hoe ellendig ! ^7 Wie beter dan wij weten wat voo: '' sprong de Hollandsche en ook aile ai ia dere tooneelliteratuur op de onze heeft e~ Wie betei- dan wij, die'dan toch Groo P" Nederlanders zijn, weten hoe ook d I Hollandsche tooneelliteraitiiur van ons i; e~ — maar meer van ons., in haar armoee ^ en haar schamelheid, in haar onbeholpe; heid en haar zwakheid', is de Vlaamscl tooneelliteratuur. En men wete het nt ~ voor eens en voor altijd, wij hebben < ' heelemaal genoeg van overal en altii j qchteruitgesteld te worden, wij hebbs j er meer dan genoeg van dat onze toonee literatuiuir arm, schamel, onbeholpen c zwak is ; — wij willen dat zij weze w: aj ze overal is, en wat ze zijn kan als daa toc het middel bestaat : de opvoeringei r_ Zonder tooneel, geen tooneelliter; ît tuur ! ^ * * * II Tooneel. Wij gelooven n et dat wij i n Vlaanderen een tooneel hebben. Wij hel îr ben eenige gezelschappen, die er in sli ij gen eenige werken betrekkelijk, son zeer wel te sptelen en die niet opgewasse la zijn om andter werk voor het voetlicl s_ te brengen. Het gezelschap van Antwe r. pen is voor die vaststelling waarlijk t; t- pisch. Naast heel goede krach1'en, zwal i_ kelingen, die heelemaal buiten kader va m len, die s.toren, wrevel verwekken. Onde :a zoekt men de zaak, tracht men de oorz: ;r ken te vinden, men stoot op een ellendis ;n gel<1kwest,ie. Men heeft iemand aaogi œ worven tegen zooveel en wat in de maan ai en die moet voor dien slechten prijs goc i. werk levé ren. Goede artisten zijn voc :n dien prijs niet... te koop. Sommige, acl 1- licver, eenige werken kunnen gespeelc — anclere kunnen niet opgevoerd : krachte n nntbreken of de bestaande zijn niet t^ge i- de moeilijkheden opgewassen. Voor de; g laatste vaststelling is de mislukte opvo< le »înç^* van « De Oogaande Zon » een er.( n karakteristiek voorbeeld. Verleden wee n werd het prachtige werk van H. Heye: n main jammerlijk verwurgd. * * * k :e Wij zitten vreeselijk in 't moeras. He >- wordt tijd, meer dan tijd dat men b hoogerhand maatregelen treffe om aa i. dezen alierjammerlijksten toestand1 c L- noodzakelijke verbeteringen te brenget r- Bij het Ministerie van Wetenischappe le tn Kunst moeten menschen gevonden, d -e zith met het tooneel en de tooneelliter; n tuur, deze zoo teekenende uitàngen va >r ons leveji, bezighouden. We moeten uit het moeras ! >j De mannen, die ons daaruit heipe moeten, zullen tôt de krachtdadigste l- behooren : het zïet ©r uit of er weerstan van allerlei aard, openlijke en geheim< lt loyale en porfiede, zal moeten gebr< n ken. -r Hier weer eens worden, daden gi r" eischt ! î- George P. M. ROOSE. :n AAN DE « PASSIEVEN » ! in 5t*K «s stma, wî« la 't gov®cht is ie t-3§c* M wi» « kœcht y of sfrekt i* wm «cbt 6« racbt is. (iQOs) de M*1a «s ^meMiêtfiiiâjieidspeUtick fissile Onze goede vriend, de Eugelschman Bon; Law, heeft in de Guildliall te I/onden een rec gehouden. Bu daarin heette onder meer ui iaiingen die aile verdienen zouden in es glazen toonkastje tôt stichting der nageslacl e te a te worden uitgestald : « Duitscliiand hee ^ zich de opperleiding over de legers zij ni bondgenootEn \erzekerd. Een dusdanige o; perltiding kon, met zulke uitgebreidheid b n de geallieerden niet bestaan, omdat wij (c ij geallieerden asjeblief) een verbend van vri, Yolkeren zijnu. 01 jij mensclilievende, vri heidminnende Engeland! Wat moet het < 1 binnen uw muren mderdaad toegaan als in n lànd waar men zich die... vrijheden veroorii e ven kan, die men overal elders duur, zet i_ duur, zou betalen. Gezegende vrijbeidl zwo ren plechtig de Britsche regeeringsniensche) teen ze aan denzelfden Bonar Law oplegde n in het Bagerhuis te vtrklaren « dat de rege> il ring voomemens is den speaker van het liu te belasten met de censuur der door de ajg< vaardigden te stellen vragen. De speaker zo met de bevoegdheid bekleed worden aile mot n delinge en schriftelijke vragen, die,' volgen u hem, schadelijk zouden kunnen zijn, voor E» ;t geland o} zijne bondgenoot&n te onderdrul ken s. Afdoend bewijs in welke hooge mat het edelgeaarde Engeland, het land van d 'i demokratie is, al wordt er de openbare me< il ning op ergerlijke en willekeurige wijze oi ij derdrukt! Engeland, de beschermer der volkerenvri heid! O jal Een ander oraatje. Albion vect e toch om België, het geschonden België, — zij n eigen maakwerk, dat thans, hopen we uit h< diepste van ons hart, aan stukken moet, — t redden ! Engeland, inkarnatie van de Entents n Engeland, de Entente! Wij raden Telegraaf en z'n Entente-gezind ■s medeplichtigen in land- en voiksverraad aa ^ even bij hun Noorderburen aan te kloppen, i Zweden en Denemarken en Noorwegen! I schijnen in Noord-Nederland ook lieden te zij voor wie alleen geldt wat uit den vreeme lr_ komt! In ieder geval zollen ze daar stichtent P dingen vernemen! Herinntrt men zich nog hoe, — niet he-t- lang geleden, — tusschen het groote Eng ie land eu het kleine Zweden een scheepvaar konflikt ontstond? De heerscher over al c ' ' zeeën der aarde — rule _he waves, Brittania, -e had den Skandinaafscl en broeder zijn pra: l- gende voorwaarden willen opdringeji, om de ie ekonomischen tegenst;.nder, Duitscliiand, j treffen. En toen hij cl n Zweed daartoe ni-' bereid vond, kwam dt représaille. De vaa :r van Zweedsche schèp^i, langs de Kanadeesel d kust werd eenvoudig-' j'g geschorst. Gelukk: jj.. kreeg hij h;?: bitlcr ^ deri visch, eu 't an ] woord was raak : Geen Engelsche vaartuige meer langs de Zweedsche kust, dekreteerc n Stockholm. Een wandaad tegenover c it inenschheid, Telegraaf ? r_ Intéressant hoe het de voorvechters van c 1 beschaving met hun bondgenooten meener pas deed de maximalistische staatsgreep c 1- akties der Entente in Rusland tamelijk oi rustbarend dalen of... aan Zweedsche firme: die totdusver Noorschen haring uaar Ruslai: doorvoerden, werd bevel gegeven hieraa voortaan een eiud te maken : de bevoorradinj n ook van den vroegeren bondgenoot, ook vei ). het volk, dat, naar Lloyd George's en Pai: levé's eigen woorden, zooveel voor de gemeei " schappelijke zaak der geallieerden deed, moi 1S worden stopgezet, omdat dat volk thans lu n belang van Engeland niet meer dient! Er it meer : om enkelen te treffen die een ricb.tin uit willen waar wellicht het Entente-belan zoek zou raken, moet de heele, groote mass er aan ! Dat is Engelsche menschenliefde ! 1 z'n « Homme qui rit » laat Victor Hugo, die « 1_ van meespreken kon, vermits hij, bannelin van het impérialisme, de... gastvrijheid va de Engelsche demokratie op een bar eiland i den, Oceaan genieten mocht, zich als vol; 'e uit over dit volk : « Comme politique et phil sophie et maniement des colonies, populatioi j et industiies, et comme volonté de faire au , autres du mal qui est pour soi du bien, voi " êtes particuliers et surprenants s. jlij zf >r juist. En wij begrijpen best dat Lloyd Georg i in z'n blunder-rede zei de instorting van ItaL te kunnen zegenen, moest er het Entente, d. ' ' het Engeîsch belang, kunnen bij gebaat ziji n 't Is niet ailes, werkelijk, wat we zoo ovf n onze hondgenooten, van wie we vôôr een vie :e tal weken zco'n klinkenden vriendschapsgroi ontvingen, te zeggen hebben. Een nieuw spe leije is begonnen : na Holland komt Skand navxë aan de beurt.' k 't Geldt ook hier, in de groote lijn bi schouwd, ,de voedselbeperking waaraan c Anierikànen ditmaal deze neucrale staten zu len onderwerpen, indien ze geen eenzijdigi — en dan naïuurlijk Duitschland vijandige handelspoliiiek gaan voeren! :t Aftontidningen, het Noorsche blad dat er jj Entente-gezind is, brengt in een zijner laatsl ^ nummers volgend stuk dat we in zijn gehe< vertaleb. 't Is eert dokument : ;e « Hoe weinig Amerika wel begrijpt van hi i. recht van zekere mogendheden om zich nei n traal te houden, spreekt klaar genoeg uit de eisch, dat de neutrale staatsburgers in Amerili zich onder de Amerikaansche vlag moete l" laten inlijven of het land verlaten. (Wilson c: n vredes-messias, F. M.) Ook werd een bizond< schel licht geworpen op Amerika's opvattin van de plichten der neutralen gedurende de wereldoorlog, door den eisch die zoo pas aa n Denemarken werd gesteld. Dit land kan, zcx n als bekend is, de noodzakelijkste koopwaz , uit Amerika slechts dan bekomen wanneer h: " zijne ekonomisclie betrekkingen met Duitscl :, land afbreekt, m. a. w. : Amerika vindt h< y. rech tvaardig, dat Denemarken zijne handel onzijdigheid tegenover zijn machtigen Zuidi lijken buurman breekt, wat natunrlijk c staanden voet tôt de noodlottigste politieï verwikkelingen zou leiden. Wil het Noorde niet, trots zichzelf in den oorlog worden g* dreven, dan is het noodzakelijk dat aile Skaï 2- dinaafsche landen in getneenschappelijke < gelijkluidende verklaringen tegenover Am< rika op de krachtigst-mogelijke wijze hu recht staande houden neutraal te blijven, e de Amerikaansche staatslieden er van trachte te overtuigen, dat êen voortzettins van h< tegenwoordige strenge optreden van Ameril tegenover het Noorden juist het tegendeel zc bewerkfttelligea Tan wat ia Amerik* wordt b ggsK-'ggMV^-^aart.'^^ag: an i iwnw.'ijijMfniw>«^niBaaoLb-je.ii n ■ nwinni docld, en wel dit : zoo de oorlog nog verschil lende maanden, ja misschien jaren voortduurt zal het gevolg daar van zijn dat de Skandinaai sche volkeren in de armen van Duitschlam ir zullen worden gedreven. Men kan zich de mo le gelijkheid voorstellen dat Amerika voortgaa t- de Skandinaafsche landen den onontbeerlijkei n invoer te ontzeggen, tôt wellicht binnen nie i- ver afgelegen tijd gebrek aan het noodzakelij ft ke intreedt en de Skandinaafsche landen ein :r delijk, door den bittersten nood gedwongen ?- in den oorlog parti j moeten kiezen. » ij In de parleinenten aldaar wordt de toestand 'e door de aanmatiging der Entente geschapen ie druk besproken. Die drie kleine landen, be J- wonderenswaardig om hun hoogstaande kul :r tuur hebben het eenige antwoord gevondei dat_ den huichelachtigen dwingeland, — 1; > main de fer sous un gant de velours, — gege :r ven worden mocht. « Met drieën één trotseerei wij u ! » i, Wat moet er met ons arm landje gebeuren n nu de belangen der Entente ook langs onz< wegen loopen! Wij weten reeds dat niet éér ii huis zal worden gespaard, zoo die belanger het anders vergen ; niet één huis en niet éér « menschenleven ! Wij weten dat eerder onzer i- grond zou worden omgewoeld tôt een woestijr s dan dat de legers van den bluffer-generaai i- Haig zouden retireeren, blijft ons Vlaanderer het slagveld van Europa ! Daaraan valt nu een- e maal niets meer te veranderen. Wij staai: e dààrtegenover machteloos ! :- Maar wat we ons in 't hoofd prenten moeter i- is en blijft dat wij langs die zijde, de zijde waar aan de neutralen koud-weg den strol j- wordt toegewrongen, en men dan toch nojà it een woord vindt om zijn eigen misdaad wit « n wasschen, dat daar de redding van Ylaande- :t ren niet kan liggen ! e Waar de redding van België liggen kai ! raakt ons, stambewuste Vlamingen, niet! Wij moeten elders zoeken. e Fritz Mertens. r Hollandsche l briefwisselisg ïl WEERSPANNIG TOT DEN DOOD! - 3- Onze Haversche regeering heeft alwêer eej t- tiental Vlaamsche dienstplichtigen in heu: le- voddige « Moniteur Belge » te. schande ge — maakt en de geijkte straffen toegezegd. Zi i- volgen hier in eere: n 1. Alfons-Gommarus Halens, geboren te Lie: te 30-9-91, gehuisvest î nu verblijvende te Bergen ît op-Zoom (Kamp) ; rt 2. Luciaan Halin, geboren en gehuisvest t< ie Emblehem (Antw.) 10-5-97, verblijvende t< g Rozendâal (N.-B.) ; t- 3. Matthijs Hendrickx, geboren te Stabroecï n 28-6-95 en aldaar gehuisvest, nu veiblijvendf le te Putte (N.-B.) ; le 4. Jan Roothooft, geboren te Lier I4-9-B6 1111 verblijvende te Bergen-op-Zoom ; !e 5. Jozef Taeymans, geboren 4-11-97, gehuis , : vest te Borgerhout, nu wonende te Steenber le gen (Kruisland) ; i- 6. Huibrecht Tambuyser, geboren te Antwfr i, peu 7-7-96, gehuisvest te Borgerhout, 's Hee- d renstraat, 38, verblijvende te Rozendaa n (Noord-Brabant) ; 7. Alfons Heylen, geboren te Broeeheir >r (Antw.) 2-3-91, daar ook tôt Augustus 191' i- gehuisvest en sedertdien gevlucht en nu ver i- blijvende te Ossendrecht ; ;t 8. August Huyghen, geboren te Borgerhom ;t 17-9-97, door ook gewoond hebbende, maar nr is verblijvende in Rozendaal (N.-B.) ; g 9. Pieter-Remigius Kegels, geboren te Doe: g (Oost-Vlaanderen) 22-10-90, daar ook gehuis' ia vest geweest zijnde, doch nu in Noord-Neder n land verblijvende, te Zevenbergen ; :r 10. Florentius Kieboom, geboren te Ko-g ningshoyckt (Antw.) 13-8-94-, verblijft nu t« n Bergen-op-Zoom, Belvedèrestraat, 10. n Zij zullen ongetwijfeld staridliouden. ft Men vergete niet, dat aile mannelijke Via-3- mingen, van 13 tôt 40 jaar, volgens Havere is verplicht zijn, in het léger dienst te nemen x op de straffe des doods. Daarbij komt de nais derhand verschenen bepaling, dat aile Via-g mingen van 16-18 en 40-S0 jaar aangespoorc :e worden, zich in dienst te stellen van het Bel-ë gische leger te velde, tôt hulpverschaffing aai: i. vervoer en zoo meer. De zachte(?) drang op . ! laatstgenoemden uitgeoefe'nd is goed merk-■r baar ecliter. c Des Consuls », die met dat werk-r- je belast zijn, zullen, hoop ik, weinig bijval •t hebben! 1- «DE ABBEMA'S». —- Het « Selskip « Frys- i- lân » to Amsterdam » heeft « opfierd » boven-vermeld pracht?tuk, splinternieuw ! Een « Nij î- toanielstik fen W. Japiks » vermeldde de ,e « Utnoegingskaert ». Van beteekenis is zulks l- stellig, want de Friesche stam voelt zich altijd :, wat achtergesteld in Holland en dat is hij ook. - al laten de Friezen en Friezinnen het zoo mit mogelijk merken. Vandaar komt dan de na- g tuurlijke samenscholing en het vormen var e het « Selskip » dat reeds zooveel deugdeliji .1 werk verrichte ; hetgeen ten andere wêei blijken kan uit deze : « Bûtengewoane Gear- :t komste ». < De Abbema's « dan is een « Lib- i- bensbyld yn fjouwer ùtkomsten en in foar- n spil ». Het stamverwante lacht u uit iedei a woordeken frisch toe. Het is dan ook bijzon- n dertjes goed geslaagd en het gebruikelijke e « efternei dounsje j is niet gemist. Menigeer :r zal in Amsterdam gezegd hebben : < Ik w« <? dit nije stik al sjen as ik jy wier ! » Leuk had n. het bestier van a Fryslân » gezegd : « Wj- n forwachtsje jo dizze "kear fést ! s " Is er in >- Vlaanderen wel genoeg belangstelling voor .r Friesland ? Ik meen van niet en 'k vind, met ;t meer anderen, dat ook in de Groot-Nederland- î- sche tijdschriften « to » weinig gerept wordt ■t over de Friesche beweging. Immêrs het is de 3- zaak er tijdig bij te zijn, want enkele leidere zoeken reeds steun bij Engeland. Dat mag p niet, want dan breekt ons een stuk weêr af, :e Is men nu nog te laks en te blind om bijvoor- n beeld met m luden » als Onno Sytstra te willen ;- meêwerken ? Als het te laat is huilt men. Zoc i- een groote kunstenaresse, een Friesche, wordl >f doodgemikt, zwijgt men! Dat moet veran- ?- deren ! n IS MURRAY KRANKZINNIG? — Dit n vrienden, is de vraag die ik me gesteld heb n toen ik Murray's boekje « Hoe kan oorlog ooii :t goed te praten zijn ? » gelezen had. Hem voc: a gek laten doorgaan ie wis een verantwoorde u lijk ding, maar 'k vrees toch, dat ik er toe za s- moeten ovir^ua, al i# Gilbert iturray j R» gins Professor» in het Grieksch te Oxford. , I^et eens op : c Mijn leven lang ben ik een voorstander 1 van den vrede geweest», zoo zegt hij van eersten af. t « Met aile macht kantte ik mij indertijd i tegen de oorlogspolitiek in Zuid-Afrika ». —-t « Ik neem geen woord terug van wat ik in het belang van den wereldvrede heb gesproken of geschreven». — a Ook ben ik niet veran-, derd in mijne vroegere overtuiging te dezen aanzien». Hij geeft een waarlijk rrjeesterlijke , beschrijving van al het leed dat de oorlog , medebrengt. Zulks doet hij zôô aangrijpend, dat ge er op zoudt d'ùrven zweren dat hij het elagveld heeft gezien, den strijd heeft mêege-i maakt, het lijden gevoeld. En niettegen-i staande dit ailes zegt hij in hetzelfde ge-schrift : «... kan ik met de hand op het hart verklaren, dat onze (Engelaad's) oorlogsver-klaring aan Duitschland, op 4 Augustus 1914, mijn voile toestemming heeft». Dan zeg ik, Murray, dat het tijd is, hoog tijd is, dat ge opgeborgen wordt in 't gek-kenhuis.Marcel Van de Velde (Amsterdam). TOONEEL UIT ANTWERPEN KoiuiikiijK^ îiederlendschc Schouwburg Opvoering van « De Opgaande Zon » « De Opgaande Zon » behoort tôt de beste spelen van de JN'ederiandsche letterkunde, zelfs van de moderne tooneelletterkunde. Re-kening houdend met de moeilijkheden van het moderne drama, d. i. met menschen van onze tijden, die heel de tragiek van het leven door-maken binnen de vier muren van hun woning of, erger nog en typhischer, van één kamer in hun huis, meenen wij dat «De Opgaande Zon» daardoor zoowel als door de inwendig kon-flikten een van die werken is, die men altijd kan waardeeren en die, na ons, als beeld van onzen tijd, kunnen blijven. | Eigenaardig mag het heeten hoe het onde drama zijn kleur en zijn schoonheid ook grootendeels ontleende aan de omgeving en t aan de sentimenten van dien tijd. Het moderne drama heeft niets meer van die schoonheid. Het midden waarin we leven is anders gewor-j den en, dit ste lt den dramaschrijver nieuwe eischen. Hij heeft zic. naar den niensch-zelf gekeerd en getracht om hem dieper te ontleden. Heel ver kan men op dezen weg niet gaan, want bij te diep.;; analyze blijft heele-. maal mets over voor het konflikt en de noo-, dige aktie. Wij bedoeien te diepe analyze van hoogstaande menschen, van wijzen. Diepe . analyze iaa ondiepe karakters, van burgerlijk-. denkenda en primair-voelende menschen is onmogelijk. Heyermans heeft in « De Opgaande Zon » den wauhopigen strijd geteekend van den onder den druk van het groot-kapitaal ver-smachteiideii middenstand. Uit dien middenstand heeft hij een aantal menschen gekozen, die hij waarachtig leven gegeven heeft. Maar niet alleen een uitwendig : leven, voor iedereen vatbaar door handelingen en woorden ; hij heeft aan bijna àl die menschen een rijk-inwendig leven geschonken. Daardoor worden die burgerlui anders ; zii worden grooter ; hun daden eu woorden schij-neu dwaas, en in waarlieid zijn ze van de hoogste wysheid. Zij weten het eu daarom kunnen ze lachen, van zich-zelf verklaren dat ze onver-woestbaar ziju en een moraal verkondigen, die ze eeii zaliginaker gelijk maakt, die woor-d^n van begrijpen, medelijden en vergiffenis heeft voor de gevallen vrouw en voor den mis-dadiger.Door dat inwendige leven alleen is het mogelijk dat Sonja belijdt en Matthijs er om juicht... Bij de opvoering bl-eek het dat men dat die-pere met gevat had. Daarom ook komt « De Opgaande Zon » niet tôt haar recht. En dat is jammer! Bij wie ligt de fout Bij de artisten of bij de regie? Bij allebei, voorzeker! Stuk-ken als « De Opgaande Zon » mogen maar met eerbied benaderd, met in zich het heilige van de kunstenaars-roeping. Routine, ondervin- di^ warfDfld,,unz--he,pen hier niet-dig is het algeheel begrijpen, het algelieel zicli nleven, het algeheel zicli-geven om dat heer-brengeneerge m het werk' naar voren te De opvoering van a De Opgaande Zon » heeft als een koude verwekt... Aan het stuk is geen verwijt te doen.. dan... s G. R. UIT GENT « De Vlasgaard » Lyrisch van René de Clercq, Alton. Serra en Jef Van der Meulen. T.?eL°P8rlgeEeIf1iap Roels hseft het. bekende werk T»„r j ile, st,afiçonooten hervut, dat voor twaalf li h* Nederlandsch Tooneel voor 't eersfc hôt hcht zag. Het deed ons des te meer K^oViren d™ rnnnPr0 • f J 0Pera te zien opvoeren, daar dp '« Dr«-fZ1 voriire week op zulke draakaohtiir» wiire hoeft date0hP,etnwrd' daî '!et geea vc,'der b" noeft dat. het operagerelscliap niet in etaat ie Eulk nfet 0Dadn a<iwSf>3prH!te'ï tooneeIen voorkomen, ook to. P ^ allerellendigste manier, aan te vatten. Waar dus de « drake van Villara » de kompleetat» fiasko wos, word Se Vlatganri een »uk»«j. Kan h«* ook andere, dat het. publiek meer voelt voor Vlaamsch werk, voor die tooneelen, die het bekende VlalSeh. bmtenleven voorstel en, voor die processie door d» h» n'.tT d»en «leutigen , stoet ; wien verwonder» !™i,f • • .reallst,scke moordpartij. dat meseenge-vecht — m leaere opéra moet er tooh een c dooie > aiin to.^Phouw," treft dan dr teriniçdood van w tT' î " Travlatji. dan het stervea van Manon, Werther (spreek uit: Verre-terre), Tono», Paillasse en de anderen. Uiterst dankbaar werk is Ho Vlaigaard dus voor d» vertolkers. Mej. De Vos, die hier de roi van Ceelk» Belnep, had ze weer op zich genomen en vervulde za op schitterende wijze; bij het weeflied in het 3ds be-drijf oojptta ze het gewone suksee. Heer Van der Haegen was voldoende van stem, maar zijn spel blilit steeds ten gruwelijkste melodramatisch. Heer Haemo-linck herinr.eren we ons nog nooit op de planken t« hebben gezien, en toch vonden we zijn aktie vrij goed, in haar soberheid heel wat beter dan bii zijn gema-niëreerde voorganger ; zijn eympathiek geluid voltooida den indruk, zoodat we »ijn vertolking van Kreli« schitterend mogen noemen. Als Julie was Mei. De Vii naar wensch. ook heer Re3'nvoet gaf goed den pastoor weer. Do andere^rollen, alsook de figuratie, droegen f>r het hunne toe bij, om een goed afgewerkt geheel te leveren. Ook het orkept wat niet onverdiensfcolijk. Deze vertooninsr heeft de leden en de leiding van het operagezelschap RoeLs weer in hun faam hersteld, dia ze stellig zouden verliezen, moe«ten ze voortgaan al« den vorigen kejîiv Lat^n we hopen dat De Vla*ffnar4 \ nog wat opvoeringen beleren mag, opdat het intusschen a»n de «peler® gegeven zij, frondig eei aider sa ers* flink werk îm te sfeadeora*. — J.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.