r1 Drckstor-U Stgeefale» <£rn: Maatschappij MET LICKT bestuarder » P. DE VISCH. Lcd?bcrg-0*nt . . REDACTIE . . ADMINÎSTRATIE HOOQPOORT. 29. GENT VOORUIT Orgaûtd de/9 Belgische Werkl'edenparlij. —• Vepschjjnende die ciagen. i ABONNEMENTSPRUS BELGÎE s Ôtlt maanden. , , , , rr. 3.2* Zes maanden . . . , . fr. 6 50| Een jaar. ...... fr. I2.5QI Mcn abonneert zlch op aile postbnrettes DEN VREEMDE Drle maanden tdagelijk» vcrzcndon). . . . , « fr. 0.79 B^kendmaking Do dagea (1er inelding voor de wcerplick. tige lielgisehe onderdanen van het 17< tôt iict 35e voile levenjaar voor de maand Xovember: 2 November 's voormiddags de letters A-Bau 3 November '» voormiddags de letters La-Lie 4 November 's voormiddags letters Bav-Boq 's namiddags de letters Mam-Moo 5 November 's voormiddags de letters Lif-Ma! 6 November 's voormiddags de letters Bus-Cld 8 November 's veormiddags de letters Hop-Mz-N-0 'a namiddags de letters Bor-Bur î) November 's voormiddags de letters Cle-Cz 's namiddags de letters Q-R 10 November 'e voormiddags de letter P 11 November 's voormiddags de ietters Da-Beb 's namidd-igs de letters Sk-Sz 12 November 's voormiddags de letters Sa-Sj 13 November 's voormiddags de letters Dec-Degg 's namiddags de letters T-U 15 November 's voormiddags de letters Ya-Vanda 18 November 's voormiddags de letters Degh-Dell 17 November 's voormiddags de letters Vandb-Vandep 's namiddags de letters Delm-Dem 18 November 's voormiddag3 de letters V&ndeq-Vandev 1» November 's voormiddags d® letters Den-Der 20 November 's voormiddags de letters Vandew-Yanhi 's namiddags de letters Des-Devl 22 Norembes* 's voormiddags de letters Yanhk-Yanm 's namiddags de letters Devm-Dez 23 November 's voormiddags de letters Vann-Vanz 24 November ! 's voormiddags de letters Df-Dz I 's namiddags de letters Vao-Vermer 25 November 's voormiddags voor de letters E-F 26 November 's voormiddags de letter Q 27 November 'b voormiddags de l'tters Vermes-Va 's namiddags de letters Ha-Hoz 20 November 'g voormiddags de letters W-X-Y-Z 80 November 's voormiddags de letters Hp-Hz-I-J-K De meldiugsuren zijn : 's voormiddags van 9 tôt 12 uren; 's namiddags van 5 tôt 6 uren. Gent, den 21 October 1915. Den Etappen-Kommandant, von Wick. # $ # Eekendmaking Aangezien er zich t3 Lokeren verschei-ciene gevallen van muil- en klauwzeer voorgedaan hebben, is er besloten, de wekelijksche veeniarkt te Ijokeren tôt na-der bevel niet meer toe te laten. (Insp. Bef. Nr. 5ÛO/7). Gent, den 28 Oktober 1915. De Etappeâ-Kommandant. '* & & Bekendmaking Op aanzoeking der Etappeii-Kommandan-tuur te Gent is, door den krijgsraad van liet Gouvernement Keulen. de wagenmaker Jo-zef Joppard uit Etterbeek, wegens verspie-ding ter dood veroordeeld. Het oordeel werd den 22 Oktober 1915 veltrekken. Gent, den 25 Oktober 1915- J)e Etappen-Kommandant. HET VERVAL DER AMBACHTEN I. Een vriend bverhandigde ons een boek getiteli : « 0o Nijverheidteomkeering in bdgië » door M. J. Lewinski. Daarbij behoorde eene aanbeveling om het boek te lezen, het gelezene te over-wegen en al de partijgenooten deelach-tig te maken van de gegevens die de schrijver ons zoo overvloedig mededeelt. Aan dien plicht gaan wij voldoen langs den weg van Vooruît. Wij kiezen om te beginnen het hoofd-stuk, handeiende over : Bs ooraaken van het verrai der Ânifoachien. Vele geleerde Staathuishoudkundigen hebben yroeger de stelling verdedigd, dat er wel stielen waren die vervielen, maar ook integendeel anderen, die aan de aansiagen aer grooi-iujverueiu um snapten en zelfs uitbreiding namen. Zoo somde de Staathuishoudkundigi M. Rau in 1863 eene reeks stielen op di< volgens hem zouden weerstaan aan d< kapitalistische ontbinding. En hij som op, de kleermakers, slotmakers, schoen makers, glazenmakers, bakkers, boek binders, uurwerkmakers, wapenmakers tapissiers enz. Daarbij werd de meenin| geuit dat die ambachten, zelfs zoudei profiteeren van de uitbreiding der groo nijverheid in andere domeinen. De genaamde Schmoller was de pro feet die zulks voorspelde. Maar welke teleurstelling ! Dertig jaren later raoest dezelfdi Schmoller erkennen, dat. verscheiden< stielen, bijvoorbeeld de schoenmakers ei schrijnwerkers grootendeels de plaats hadden moeten inruimen aan de fabrieken.En de schrijver Wilinski haalt een tref-fend voorbeeld aan, die de oorzaken van dat verschijnsel aantoor.en. Hij neemt de schoenmakerij als voorbeeld en hij zegt : In 1900 was de handstiel nog over-heerscjiend in deze nijverheid, de fa-briek bestond om zoo te zeggen, nog niet. De schoenmaker arbeidde met eenige werklieden of alleen, hij kocht zelf zijne produkten in een klein ma-gazijn.Tôt in 1860 voor de invoering van de naaimachien, maakte de schoenmaker den schoen volledig af. Het is maar later dat het maken van den schacht eene afzonderlijke' werking werd. Tôt op heden toe zijn er in Galicië nog dorpen, waar de schoenmakers zelf hun leder looien. Er was dus een tijd dat de schoenmaker in zijn persoon het geheel der bewerkingen vereenigde. Hij was voortbrenger, handelaar, ondernemer, bestuurder, chef der aan-kondigingen, teekenaar enz. Maar heden bestaat er eene verdee-ling van het werk en iedereen wordt specialist in een deel van het gezamen-lijk werk. In 1892 werkten er 600 werklieden in de schoenfabrieken van Massachusetts (Noord-Amerika). Er waren er geen 25 dis hot zolfsie werk verricht-ten.De reeks van mekanieken Goodyear, het meest volmaakt gereedschap voor de fabrieken der schoenen telde 50 verschillende. Men bezigt ze, in al de groote fabrieken, bijvoorbeeld bij El-ler te Brussel. Dus de schoenmaker wordt meer en neer een eenvoudige fabriekwerker en lie omkeering die nog in gang is, is niet egen te houden. De triomf der fabriek op den handstiel s logiek, en wij gaan zien waarom. & & # Op èconomisch gebied is de overwin-ling aan hem die de kalanten-verbrui-sers tôt zich weet te trekken. Daar zijn twee middels om er toe te jeraken : 1. De goedkoop der voortbrengst ; 2. De kwaliteit. Dit laatste, de kwaliteit, bevot nog ;wee deelen : a) Men kan eene betere waar leveren; b) Men kan rapper leveren, in een ichoon magazijn uitstallen, enz. 't Is van dit standpunt gezien dat wij len toestand van den handstiel en van de abriek moeten onderzoeken. Voor wat de voortbrengst betreft, de 'oordeelen van de verdeeling van het werk zijn op merkwaardige wijze door \dam Smith ontleend. Vooreerst heeft de verdeeling van het werk voor gevolg dat de voorturengende kracht van den werkman vermeerdert door hem te bekwamen in de specialiteit die hij uitoefcnt. Ten tweede wordt de tijd bespaard, die over het algemeen verloren gaat doôr den overgang van de eene bezigneid tôt de andere. En eindelijk wordt door de verdeeling van den arbeid de invoering van het macluen in de nijverheid bevoordeeligd. Adam Smith, naast deze argumenten betreffende de vermeerdenng der voortbrengst en diensvolgens leidend naar den beterkoop de^ waren, haalt er andere aan betreffende de kwaliteit der voort-brengselen.De verdeeling van het werk, zegt de Engelsche geleerde, door' de taak van iederen werker zoo simpel mogelijk te maken, door die eenige bezigneid zijn levensdoel te doen zijn, verkrijgt die werkman eene. zeer groote handigheid en vlugheid. 1 Maar m den grond is dat niet ailes. De fabriek kan meer en beterkoop voortbrengen, dank zij een geschikter aanwenden der arbeidskrachten. De fabriek kan het werk, dat bijzon-dere kenmssen vergt, in handen geven van eenige bekwame gasten, terwijl al het ovenge uitgevoerd wordt, dikwijls door vrouwen en kinderen, in 't algemeen aan min kostende vergoeding. Hieruit volgt eene vermindering van den inkostenden prijs. De geleerde Sombart haalde treffende bewijzen aan,' getrokken uit een onder-zoek « Hand and machine labor » of « Hand- en machietiarbeid ». Wij nemen er een enkel voorbeeld uit : A) Handstiel» — Een schoenmaker ontvangt 3 shellings voor IO uren werk. Eene schoenstikster ontvangt 2 shellings voor 10 uren werk. Het gemiddeld loon is dus van 2,50 shellings voor 10 uren of 25 cents per uur. B) Fabrlok. — Hier is het middelloon per werkman 2,24 shellings voor 10 uren of 22,5 cents per uur. Duizend andere voorbeelden bevestigen deze stelling, dat de fabriek goedkooper voortbrengt dan de handstielen en de onvermijdelijke concurrentie wordt er des te gemakkelijker om voor 't fabriek, en te moeilijker en te doodendçr voor de handstielen. F. H. (Wordt voortgezet.) losd ÈJ3 Oorlci 5© Een oorlogscorrespondsnt van de « Vor-wàrts » in het Westen, vertelti: De groote mijntreehter, die de Engelschen den 25 Septcmber in onze Unie hadden laten springen, was heroverd. Onmiddellijk begonnen onze mannen van uit dezen trech- ter verder te graven. Zij konden daarbij deeltelijk de oude gangen van den vijandi gebruiken. Het doel van dit graven was. de hoogte 50! te laten springen. Daar lagen gewoonlijki twee Engelsche compagnies op oorlogs* sterkte, thans misschien nog meer. Vandaar uit kon men honderd meters ver naar beida kanten in onze loopgraven kijken. Woensdag avond, om vijf en half, zou do ontploffing plaats vinden. Onze roepen moesten dan eerst den krater en vervolgens den heelen heuvel bezetten en den verover-den uitsprong naar links en rechts in onza oude linie brengen. Van Zondag tôt WoenBdag werd dag en nacht gewerkt. Niet alleen de mijngangen moesten op het bepaalde uur klaar zijn, de nieuwe stelling moest onmiddellijk na da bestorming ingericht worden. De prikkel-draadhindernissen moesten klaar liggen,' zoodat men ze slechts over de nieuwe loopgraven behoefde te werpen. Zandzakken en planken, stalen schilden en schietgaten, alla gereedschappen voor den stellingsoorlog moesten bij de hand zijn. In de smalle, natte to egangsloopgraven, dip door het slotpark van Hoog» slingeran,| kropsn onze Saksers en Elzassers bij efcroo-' menden regen heen en weer. Dinsdag avond kwam er een barioht dail de spanninrr nog vermeerderde. Uit verschillende teekenen m ©en de d*J commandant te mpeten opmafcen, dat dé Engelschen ons met de ontploffing v<56r wil-; den zijn. Dat is eene vaak beleefde verraa-sing van het kwaadaardigste soort in dea': mijnenoorlog : ev&n voor men klaar is, vlie-gen de eigen manschappen in de eigen loopgraven in de lucht. De nacht was onruatig. Ailes klaar toi; het gevecht. In het generale commando werd bijna niet geslapen. De morgen kwam en d'à middag. Tegen 6 nre gingen wij op weg om van eene hoogte de ontploffing w zien. . Ik had zooiets nog niet meegemaakt, dits drukkende gevoel, deze onbegrijpelijko'i voorst-elling : in twee uren zouden vijfhonV derd mannen in de lucht vliegen, binnen twee uren zouden troepen uit het Erzge-bergte tegen de Engelsche machiengewerem oploopen. Het landschap glooit hier. Veel bosch, veel water, een land voor kasteelen. De ritmeester, die ons begeleidt, wijst ons de parken van bekende kasteelen. Op da; weiden en akkers echter langs de wepen en paden, staan verstrooid de witte kruisen, « Een Engelschman », « Ee.n Duitsch sol-daat », « Twee dappere Elzassers Aan een kruis is een schroef van een vliegtuig gespijkerd « Twee Engelsche vliegers ». Plotseling wordt de lucht geschokt door een dof, lang geluid, dat ona allen doet beven. De aarde zelf schijnt te sidderen, d« .ncht. de hemel. Nog eens. De heela aarde bruit, steunt en spuwt eene afschu-welijke gele wolk uit. Daarginds aohter don berg geene wolk meer, maar een smeulende muur, een bosch van geel vuil, dat in da hoogte en breedte groeit. Ik zie naar het gele monster, kan aan niets denken, _ niet aan de stukken loopgraaf, die daar in da lucht rond vliegen. Ik heb voor deze gela wolk slechts een onbestemd gevoel van af-schuw, van afgrijzen. Een oogenblik is ailes _ verstijfd. Ailes staat stil, niets bewe«gt zich. Het is alsof aarde en hemel een oogenblik den adem inhouden. Dan begint het. De Engelsche battorijen beginnen als bezeitenen te schieten. < Af» In kserpuot io ons Lager Onderffijs door FR. DE COSTEB Bestaarder der Om- en Naschoolsche Wer-ken van de Stad Gent (Tiendc vervolg) 3° Voor den handenarbeid zal bij de jongens de be werking van hout en ijzer, het boetseeren, het nijverheidsteekenen benuttigd worden. De meisjes hebben bij de veelvuldige "v'rouwelijke handwerken ook het huis-houdonderwijs te ontvangen. De bazis van al het onderwijs moet de wetenschap zijn. Steeds met het 00g op de bijzondere westanden, welke te Gent bestaan, zou ®r moeten gezorgd worden, dat de leer jmgen kennis maken met de grondstof-in de groôtnijverheid alhier gebe-: katoen, vlas, jute ; dat bijzonder-»eden over herkomst, natuur, hoedanig-I |jeiri, gebruik worden medegedeeld ; dat ! mekanieken,tôt bewerking der grond-„ . noodig, dikwijls aan de leerlingen I setoond worden. I a» ! hiertoe was ailes wat onze leerlin- Lï' .zien kregen van mekanieken de I vranlrijke verzameling, welke in de j ' lver"eidsschool dienst doet» Wôl to verstaan als de klassen er werden heen geleid. 't Is te weinig om zich zelfs een oppervlakkig denkbeeld te vormen van een mekaniek. Om in den geest der leerlingen -eenig duidelijk begrip te vormen, zouden hier en daar in de stad, ofwel in de fabrieken afzonderlijke zalen met mekanieken moeten bestaan> waar de vierde graad-klassen, van tijd tôt tijd een be-zoek kunnen brengen. De heeren nijveraars, als ze hun be-langen begrijpen, dienden voor deze in-richtingen te zorgen en bij elk bezoek een bekwaam vakman aan te duiden, die eenige bijzonderheden meedeelt over de onderscheidene bewerkingen. Al weer zullen de jongens en de meisjes daar veel leeren, omdat ze in aanra-king komen met de werkelijkheid en tel-kenmale eene prachtige aanschouwings-les zouden krijgen. De onderwijzeres of de onderwijzer kunnen, heel begrijpelijk, eenige oefe-ningen van toegepaste werktuigkunde in de klas geven, zoodat vele kinderen, toe-komstige fabriekmenschen, niet zoo ganseh oningewijd de reusachtige ge-bouwen zouden intreden, en daarbij reeds opmerkzaam zouden wezen voor de gevaren, welke zoo standvastig drei-gen.Zal men niet terugschrikken voor de uitgaven? Wij hopen het niet, maar den-ken in 't belang van onze nijverheid een middel te hebben aangewezen om later knappe werklieden in onze fabrieken te zien arbeiden. Ten andore is het niet dienstig voor de fabrieksarbeiders alleen, het brengen van bezoeken aan plaatsen, waar mekanieken in werking zijn, ook degenen,die een ander beroep zullen kiezen, kunnen er veel voordeel uit trekken. Bij het in voege treden van de wet op leerplicht zal ailes door de nijverheids-hoofden diepgrondig moeten onderzochi worden ; — wij hebben de overtuiging, dat, rekening houdend met de hooge be-langen, welke op het spel staan, er niet zal geaarzeld worden de zaak in den breedst mogelijken zin te beschouwen en op te lossen. 4° Wellicht kan gevreesd worden, dat een leerplan, waar vooral de practijk wordt op het 00g gehouden, weinig ge-legenheid schenkt om aan esthetische opleiding te denken. Dwaling I Het kan niet meer gelooehend worden welke poésie er uitstroomt van den arbeid, van den eenvoudigsten tôt den meest verhe-venen, en welke onuitputtelijke bron de kunstenaars van allerlei soort er in de laatste jaren in gevonden hebben. De ruv/e werkkracht heeft méer dan een meester bezield 1 Walter Crâne, de Ensrelsche kunste-naar, spreekt zich uit als volgt : « Wanneer de kunstenaar het leven om zich heen, het drama van mannen en vrouwen wilde afbeelden, zou hij slechts te sterker zijn door zich tusschen de spelers te hebben bewogen. En wanneer hij den mensch wil geven in al zijn werken en handelen, dan is het goed . dat hii de handelingen begrijpt, dat hij • zelf kan rijden, zwemmen, roeien, den ploeg kan besturen of zeis en spade te hanteeren weet. Hij zal daardoor een steviger mensch en een beter kunstenaar zijn, want het is zoowel wat wij weten en voelen, als wat wij zien, dat wij in onze kunst brengen. En de artist, die iets wil zijn in een der kunstambachten, laat die eerst smid worden of timmer-man, laat hem zijn grondstof begrijpen naar den aard ; want het is uit de werk-plaats, dat aile goede tradities in deze dingen komen moeten. » Bij al de oefeningen van handenarbeid, het teekenen, de bezoeken, de uit-stapjes is elk oogenblik geschikt om het 00g voor het schoone, het heerlijke in natuur en scheppingsvermogen van den mensch te leeren opmerken,bewonderen en navolgen. Het illustreeren van versla-gen, het versieren van schriîten, het sty-liseeren van bloemen, bladen, vruch-ten, dierschalen, enz., waarbij het gebruik van allerlei werktuig, pen, pot-lood, penseel, enz., met allerlei kleur zich opdringt, de vindingsoefeningen bij dan handenarbeid, zoo voor jongens als voor meisjes, ziedaar een ruim veld om liefde voor het schoone bij de leerlingen te ontwikkelen. Wij bevelen ook den zang als middel tôt de esthetische opleiding aan. Ons volk, dat zulke heerlijke gewrochten van eigen schepping bezit, zingt te weinig of zingt slecht. Men schenke onzen leerlingen een liederenschat, zonder daarbij muziektheorie te geven. Wie zich in de muziek willen bekwamen, moeten dat doen buiten de lagera school, wélke niefc.^ specialiseert. Het blijve het hoofddoel : zoo weinig theorie jmogelijk 1 * * Zooals hooger werd gezeid, zou in méer bijzonderheden kunnen getreden worden aangaande gansch het leerplan, We willen ons beperken. Toch voegen wij er nog een woord aan toe voor wat betreft de zedelijke opvoe-ding. « Deze, zegden wij vroeger, zal voornamelijk haar belang putten in den geest, waarin gansch de vierde graad is opgevat. » We s,taan in die twee toegevoegde stu« diejarSh voor toekomstige werklieden. Laat ze ons voorbereiden om hun hoogst gewichtige roi op voorbeeldige wijze te? vervullen. Eerst en vooral meenen wij dat een leerplan, zooals datgene, hetwelk wij op het 00g hebben, met afgewisselde oefe-ning voôr hoofd en lichaam, geen gele-genheid laat voor verveling, geen tijd schenkt voor kattekwaad. De leerlingen van den vierden grai'i zullen in het werkhuis der school een voorsmaak ontvangen van het werkelijk leven. Het arbeiden, nu eens afzonderlijk, dan eens gezamentlijk om wederkeerig dienstbetoon te bevorderen, het ver-plicht maken van gehoorzamen aan het règlement, dat orde, stiptheid en fat-soenlijkheid voorschrijft en vooral ver-antwoordelijkheid huldigt voor bedrn-ven daden, zal een weldadigen invloed hebben op de vorming van 't karakter en het hart der. leerlingen. il " iaar — 81» 304 Prijs per nommer : tooi Belgie 3 canïiemen, voor don Vreemde 5 cantieman Teisfoon s fterlaotéo 247 - âdbïïJnsstratie 2845 ftSaandaq 1 NÔVÊMsÉït 191S

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.