Drukster-Ultgeeîsteî «puM» ^ '• ABONNcMENTSPRlJS >am: Maatschappij H ET LICHT w|| ~ BT jg 1g & n| BELGIE bestuurder» J:f W&» '"^M H% fc^l MM lll P> rs 4 Kl 0fic fnaanden» » ♦ • • fr- 3-2s P. DE VISCH.^UHeberg-Oenl Il jf M fe g IINF 1 S | g '. I ' l i Z ^ WÂMf v' Ê*W Jfyffî ^>1 ;'y-- v Lj jb^f Men abonnecrt zicft or> fille postburcelen . . REDACTîE . . wfi ^mr l. < ^l; \ v\: 1: j\ f#H DEN VREEMDE . ADMINISTRATiE \iisy rélà» c^k _'^a Drie inaanden (dagelijks HOflfîPOORT 29 CENT , verzonden). ..... fr, 0.73 Orffaan de?* Befaische Werkliedenptirty\ — Verschl/nende aile dag en. i HET VERPLICHTEND ONDERWIJS « Men mag de huid van den beer niet rerkoopen alvorens hem geschoten te heb-»en » Alweer een spreekwoord en nog wel ten waarwoord. Het staat vast en zeker dat nà den bloe-digen oorlog, hier ten onzent, een groote schoonmaak zal plaats hebben. Niemand twijfelt daar nog aan en iedereen neemt gretig aan dat het hier en daar wel een beetje, erg, vuil is, antihygienisch zelfs, aiet-tegenstaande de overvloedige gezond-heidscommissies.Het verplichtend onderwijs zal en moet in België ingericht worden. Dit is, weliswaar, voor ons landje een ultra-moderne instel-iing, alhoewel het in andere landen zoo-",1s Duitschland, Frankrijk en Nederland eeds tôt de verouderde wetten behoort. Wij zijn ten achter, ver ten achter op 't gebied van onderwijs inrichling, daar ait niet aan te twijfelen. Wij moeten iVooruit», ja «Voornit». lu de hedendaagsche maatschappij wordt steeds meer en meer kennis gevergd. De wetenschap speelt nu in ailes eene groote Vol. Zonder geleerdheid, geene bekwaam-ûeid, geen werk, geen geld; niets dan ar-moede, ellende, ontbering. De moderne verkman is niet meer een automaat; hij moet kunnen denken, beoordeelen. beslui-ten ; in één woord : hij moet geleerd zijn. De landbouwer van heden, is niet meer de Jomme boer van voorheen. Landbouwkun-de is eene groote, diepe wetenschap, thans ;ioodzakelijk. Het is op de scholen dat men den grond-ilag der wetenschap opdoet, Dus natuur-lijk besluit, het kind moet naar school. Het verplichtend onderwijs moet bestaan. Ons België is zoo dom toch niet<fc>m die thesis niet te begrijpen en juist daarom is de Zout onzer tegenstanders een gruwel, een moordaanslag met verkrachting, gepleegd, tvetens en willens op 't volk, op de massa. Wat wordt niet gedaan voor het vee? Verplichte hengst- en stierenkeuring, pre-tuiën, gedenkpenningen, kransen, linten, (n aile kleuren van den regenboog, diplo-tna's in gulden lijsten voor het vetste var-ken, voor het zwaarste konijn, den hoog-Bten bok en «tutti quanti». Heden 0 tempora, 0 mores, pocht men meer met gedresseerde honden en apen dan m&t geleerde menschen ! ! 1 Het verplichtend onderwijs tôt op een vastgestelden leeftijd, dat is de eerste stap. Geen ongeletterden meer, maar aan allen, zonder uitzondering, aan arm en rijk, hoo-gîir leer, hooger leven. Het is aller treurigst te bestatigen hoe weinig vakboeken lrer in België zijn, de ineeste komen van elders, zijn daarom duur-der en niet in 't bereik van elkeen. Weinig vakboeken, weinig vakmannen, ditis eene rechtstreeksche verhouding ,die niet weg te cijferen is. Ons Vlaanderen krioelt van dichters en novellisten, dat is heel mooi, maar dat ailes brengt geen aarde aan den dijk, geen brood op de plank. Vergelijk den prijs van een vakboek met die van een bundel gedichten en de oogen zullen u open gaan. Een eenvoudig modeblad, 10 bladzijden, kost twee à drie frank en voor dienzelfden prijs heeft men duizenden verzen. Oordeel zelf. Gedurende onze internationale tentoon-stelding hebben wij allen opgemerkt dat de groote vakmannen, vreemdelingen waren. Wie -twijfelt nu nog aan de noodzakelijk-heid van een verplichtend onderwijs. Zelfs de drukpers, in 't algemeen staat, niettegenstaande hare vrijheid, tamelijk lager dan die onzer geburen. Wat hebben vele dagbladen, gedurende de eerste oor-logsperiode, zich laag gedragen of hunne lezers als uilskuikens aanzien. Iedereen begrijpt dat men veel onheilen tnoet verzwijgen het voile langzaam tôt het ongeluk voorbereiden. Maar liegen dat het kraakt, maakt de massa wantrouwend, ach-terdochtig.Een voorbeeld onder duizenden : - Den dag, dat het Duitsche heir zijn in-fcrede te Gent deed, toen honderden menschen 't buurttrampje naar Ursel bestorm-den, wei-d er nog een dagblad verkccht met groot nieuws : «Antwerpen houdt stîknd, en er is nog hoop ». Ja, dat uitzinnig vluchten heeft voor oor-zaak de lage pers, die door hare roman- tisclie verhalen, het hoofd der lezeressen op hol gebracht had. Verplichtend onderwijs is de eenige won-derzalf voor al deze maatschappelijke won-den.De tweede en volgende ctap op 't gebied van onderwijs is het ol'ficieel. Want zoolang het onderwijs niet ol-.cieel is, zijn de inbreuken op dit gebied uiterst menig-vuldig en onmogelijk te verbeteren. Men mag niet overdrijven en denken dat de of-ficieele scholen, alîeoa de goeden zijn.Neen, dat is verkeerd, dat is niet logisch. Maar er bestaan in het vrije onderwijs, niet tegenstaande toezicht, groote misbrui-ken, ja zelfs wandaden. Het onderwijs, en dat der jeugd vooral, is zeer gewichtig, veel te gev/ichtig om er allccnlijk een geldklopperij, een uitbui-tingsmiddel van te maken. Er bestaan, o schande, inrichtingen, die eclite soepwin-kels zijn. Het onderwijs is een apostolaat; de on-derwijzer, een zendeling ; die het goede zaad uitwerpt, het doet ontkiemen, het be-schermt en veelvuldige vruchten doet voort-brengen. O driewerf heilige roeping ! ! ! De meester in de school vormt het kind, den toekomenden man of vrouw, het huisge-zin van morgen, de natie der toekomst. Eer-bied voor hem ! Maar hoe ellendig is hij die zijne roeping verwaarloost ; op hem zijn de woorden van Christus van toepassing : « Bind hem een molensteen om den liais en werp hem in 't diepste der zee. » De groote leus van 't vrije onderwijs is dikwijls : «Het doel heiligt de nSkldelen ». Al te streng mag het toezicht er niet zijn. Hce beter het de kinderen bevalt des te langer blijven zij, des te meer dweepen zij met de inrichting en verkondigen haar lof alom. Soms is het bestuur bij een begane misstap officicel verontwaardigd, maar het blijft bij zedclijkc verontwaardiging. De leerling wbrdt een klant. een geldop-brengend wezen : Hoedje af, a. u. b. ! Daarentegen de meester, kast geld, hij is dus schadelijk. Wat is een schip. zonder roer? Wat is een huis, zonder basis? Wat is eene school, zonder orde? Beuzel ! Komedie ! Het kind is slim, fijn opmerker en weet weldra, zijn verkregene hoogschatting te doen gevoelen ; het bestuur moet tegen wil en dank zijn grillen voldoen. Aangezien in 't vrije onderwijs, veelmaal geld, de hoofd-zaak is en het leeren slechts bijzaak, laten de leerkrachten soms veel te wenschen over. Goede waar, kost duur ! « Woorden wekken, voorbeelden strek-ken. » Kunt ge gelooven, niet in het land der Zoulous, dat in het vrije middelbaar onderwijs, leeraaressen bestonden, die 400 frank per jaar wonnen, met 32 uren les per week. Gij haalt de schouders op ! Ik zweer 't u, bij goden en menschen, met de hand op 't hart, bij mijn ziel en zalig-heid, zou Multatuli zeggen. Geld is hocfdzaak, onderwijs bijspijs. — Kunt gij begrijpen niet in de Congo : dat van kindermeid tôt portierster en zonder verdere studiën eensklaps iemand in professor van mathematische wetenschap-pen en talen herschapen wordt en doceert «exxathédra ». — Gij proetst 't uit van lachen ? — Welnu, ik zweer 't u, bij goden en menschen... net zooals te voren. Geld is hoofdzaak geld is bijspijs. Kunt gij u in uwe verbeelding voorstel-len, niet bij Philipijnen, eene klas, be-staande uit jongens van 8 jaar tôt en met 18 jaar en tevens in dezclfde kamer, meis-jes van 11 jaar tôt en met 18 jaar. Aan allen het zelfde onderricht, op den zelfdcn tijd, door dezclfde leerkracht ! Gij verbleekt, gij wordt ongesteld, gij schudt radeloos het hoofd. Welnu, ik zweer het u op Multatuli's wijze. Verdere bewijzen zijn voorloopig overbo-dig. Wie nog twijfelt aan de noodzakelijk-heid van verplichtend onderwijs is steken-blind.Wat 't Vrije onderwijs betreft, 't is ook goed, dààr, waar geen kinderzielen gedood worden. « De Batavier » Rampzalige toestanden In vlaanderen o ^ ^^ Bittere eSlende — Zedelijl Aan het Voedïngskomifeif van Lokeren Onze lezers zullen zich het artikel herin-neren van verleden Dinsdag: « Rampzalige toestanden in Vlaanderen. De toestand te Lokeren. » In dit artikel hebben we den toestand en de ellende onzer stad weergegeven juist zooals het is, zonder hem te verergeren maar ook zondar Jajaift te:AmrblaeBiei» Ook ke yerSatginsg van li@t voik # heeft dit artikel de algemeene instemming gehad bij de bevolking. Nochtans heeft het schrijven in het voe-dingscomiteit eene gansch andere uitwer-king gehad en zelfs heeft het onze afge-vaardigde moeten bezuren. Er werd hem gezegd dat het eene schande was zoo iets te durven schrijven terwijl de heeren van het komiteit zoo hun best deden om de werklooze arbeiders te steunen. Het is j_i}ist op deze bewering der heeren van het komiteit dat we willen antwoorden en dit is gemakkelijk : In gansch het arti kel is over hen niet gesnroken! Bij ons is nooit de gedachte opgekomei de schuld van dien treurigen toestand oj de heeren van het komiteit te leggen. Onze afgevaardigde en wij allen wetei zeer goed dat het voedingscomiteit ziji beste doet en dat het voor den oogenblil onmogelijk is aan de stad meer steun t geven. Maar er zijn hoogere machten, andere be sturen, die zouden hebben moeten tus schen komen. Onze grief, heeren van het voedings komiteit, ging vooral tôt onze landsbe stuurders. Wat hebben ::ij gedaan ten bat' van het noodlijdende volk ? Welk wetsvoor stel of welke budgetten hebben onze katho lieke regeerders ter beschikking gesteh van die gemeente of openbare besturei die zich in de huidige omstandigheden al de «voedstervaders» der arbeiders moetei aanstellen? Hebben onze regeerders eenij bewijs van vooruitzicht of liefde tôt de ar men en ellendigen getoond? Neen! Niet werd gedaan ! En ziedaar, wat het doel van ons artike en der vele anderen was, die den treurigei toestand van Arm-Vlaanderen bespraken Wij wilden eenerzijd^ de aandacht trek ken van al diegenen welke bezitten en mee: kunnen doen voor de noodlijdenden, er andeizijds bewijzen dat de klerikale regee ring niets deed voor ons ergst geteisterdi volk in de hoop dat toch eene stem vai menschelijkheid en recht in hun hart zoi opgaan om het leven van duizenden de: zoo hongerlijdende arbeidende klasse ti redden. En nu, heeren van het Komiteit is he woord aan u ! Gij verkeerdet in de onjuisti meening dat wij uw werk beknibbelden Bovenstaande verldaring bewijst het tegen overgestelde. Maar toch ricliten wij d< vraag tôt u : is de steiin die onze armi klasse verleend wordt voldoende 1 _Wij zeg gen neen, en wij zijn tevens innig over tuigd dat gij met ons t'akkoord zijt.. Hewel onze vraag is : verheft uwe sten naast de onze en wij zijn verzekerd dat hoe moeilijk de omstandigheden ook zijn er midde'ls zullen gevonden worden die i en ons in de gelegenheid zullen stellei înijne geteistercle kJas.'jfcyenooten het lever toch wat hoopvoller te maken, ondanks d( beroerde tijden welke wij beleven. "0, was het maai altiji aartog!" Oeuf AL/I Uit het Finsch vertaald door Ds. M. VAN LEEUWEN, Aardswoud «Oorlog ! Oorlog ! klonk het door de groo te hoofdstad van Heilig lîu.siand. Do ooi lcgsdrift sleepte ailes mee; betuigingen var vaderlandsliefde werden alom vernomen. Di verkoopers van dagbladen werden omringc door op nieuws beluste scharen, die he' oorlogsnieuws gulzig verslonden. De bewonerS van buitenverblijven begon nen midden in de schoonste zomermaand il een aanhoudenden stroom naar de stad te ru g te keeren. Plotseling was aile arbeid ui het gewone, dagelijksche spoor gerukt. Maar Petrograd is groot — het is een we reldstad. Terwjjl men in de binnenstad wee van het woelen van de wereldkoorts, zijn e' in de achterbuurten menschen, die onwetenc zijn van en onverschillig voor de gebeurte uissen. Anna Petrovna wonde met haar zoon Mi kael in een afgelegen deel van Petrograd Beide waren zij reeds oudachtige menschen ds moeder 55 en de zoon 26 jaar. De vadei was al sedert jaren dood. Mikael werkt il een fabriek en zijne moeder bestierde di huishouding. Dit werk viel haar zwaar genoeg wan Anna Petrovna was klein, gebocheld, eei prqoi van jicht en andere zieklijkheden. Maar dit was geenszins het ergste. Mi kael, die was met recht een smartenkind slachtoffer van wijn en sterken drank al hij was. En wanneer hij nu, telkens als hi gedronken had, maar rustig zijn roes uit sliep, dan zou het nog niets geweest zijn Maar het scheen alsof de geesten des af gronds in den man* kwamen wonen, als hi dronken was. Hii twist te en zocht ruzie zon der eenige reden. Hij schreeuwde, vloekte braakte verw.enschingen uit, stampte me den voet, sloe met de vuist op tafel — sloej somtijds zijne ziekelijke moeder. En het i: niet te verwonderen, dat zij met korte tus schenpoozen van woning moesten vorande ren. Want te Petrograd wonen meerderi behoeftige gezinnen in dezelfde woning et moet het eene door de verlrekken van he andere gaan. Door Mikael kregen de burei meermalen geen nachtrust. Zij moesten dei woest gemaakten man vastheuden en smee ken en de moeder verdedigen tegen de aan vallen van haar zoon. 't Was op een zoelen avond in de eersti helft van Augustus. â.nna Petrovna hac voor den Zondag de woning gereinigd . scbooae lakcas ob de bedden tcek^cL de j?an , toffels en andere kleinigheden ordelijk onder de bedden geplaatst, ten seboone krant als kleed over de tafel gelegd, het zilveren i voetstuk van het moedergudsbeeklgepoetst, 3 een nieuw hart er opgelegd en olie gedaan in de lamp, die voor het godsbeeld stond. i Ook het eten was klaargemaakt. i Vermoeid door het werk, was zij op haar c bed gaan liggen en wachtte op de thuiskomst 5 van haar zoon. Zij dacht bij zichzelf: «Hield hij zich nu maar kalm !» Maar hij zou natuurlijk wel weer wat 'aan te merken hebben. Buiten lioorde zij de deur openen. Anna Petrovna stond haastjçy^»«Dat is hij.» Mikael kwam de kamer bmnen. 5 Maar wonderlijk. Hij was niet dronken. - Eii hij had ook "geen flesc-h bij zich. Mikael ging zwijgend zitten eten. Toen hij 1 verzadigd was, nam hij een krant uit zijn i zak en verdiepte zich daarin. Na een poos-3 je zei hij tôt zijn moeder: «Steek het vuur i onder den theeketel aan, en hier ii geld om ; wittebrood te koopen». Anna Petrovna gehoorzaamde zonder iets 3 te zeggen. Mikael zag naar het werk van z'n moeder. (cLieve tijd», dacht hij, wat 1 schijnt mijn arm moedertje zich moeilijk te l bewegen.» En toen hij dit za.g, was het alsof zijn hart"begon te bonzen. «Goeie God, goeie God, wat ben ik een barbaar geweest», deze gedachte maakte zijn gemoed vol. Hij zei i tôt zijne moeder: « Moeder, ik zal zelf wel naar den bakker 5 gaan, terwijl gij het theewater klaar maakt. i 't Is buiten zoo donker. 't Waait zoo. Gij i zoudt kunnen struikelen.»" r « Waar is Mikael nu heengegaan ? vroegen 3 de buren aan Anna Petrovna. «Hij zeide, dat hij naar den bakker zou b gaan, maar zou hij misschien niet brande-j wijn zijn gaan halen? antwoordde deze aan de vragers. . , — Dat zal Mikael nu wel niet kunnen krijgen, zeiden de buren, •want de keizer heeft den verkoop van sterken drank verbo-den, toen de oorlog uitbrak. Mikael keerde rechtstreeks van den bakker terug en in langen tijd hadden moeder en zoon niet zulk een blijden, gelukkigen avond doorgebracht. Nu brak er een gelukkisen tijd aan in het leven van Anna Petrovna. Een betere jon* gen dan Mikael was er nauwelijks te vin-den. Het scheen, alsof alU boosheid ea slechtheid was veranderd in goedheid en haitelijkheid. Mikael trachtt« op allerlex wijze zijn'klein moedertje te helpen en ver-lichtte haar arbeidslast. «'t Is wonderlijk, merkwaardig !» verbaas-den zich ook de buren. Maar Anna Petrovna was gelukkig : Zij loofde God, die hare gebeden had verhoord en zij was zoo dankbaar jegens den keizer, die den verkoop van sterken drank had ver-' boden. Met warmer gevoel dan tevoren-sloeg zij een kruis voor het godsbeeld. Op zekeren dag verteld» Wanjka, een buurjongen, dat hij in de stad gehoord had, dat de drankwinkels weer geopend waren. Anna Petrovna werd bleek. Zij voelde een zwaren druk op haar borst. Zij moest zien vasthouden om niet te rallen. «Heer, Heers wat zal er nu weer komen, jammerde zij. Die stakker kan zich niet be-dwingen, als hij eens geproefd heeft». JVIaar liet was slechts een gerucht. De win-kels bleven gesloten. In de kranten werd vermeld, dat de drankwinkels gedurende den geheelen oorlogstijd gesloten moesten blijven. «O, was het maar altijd oorlog !» riep An< na Petrovna uit bij het hooren van dit nieuws. ^ «Neen, neen». Zq verafschuwde zichzelf, om dien ondoordachten wensch en zij veran-derde hem in: «0, werden de drankwinkels maar nooit weer geopend/» Europeesclse Oorlog 1 •— -^= l J, ! In Wesl-Vlaandoren en in ' 1 Moordesi m Frankrijk Otlioieele teleparasn : Usi ^saitsciie liron Van het algemeen groot-kwartier, 7 ure 's avonds : « In Fransch Vlaanderen werden de aan-vallen afgeslagen ; hetzelfde gebeurde in het Noord-Westen van Altkirch waar de vijand belangrijke verliezen oriderging. » Het Duitsche offensief in Polen gaa£ | zijne gewone ontwikkeling voort. » Uit Frans©tie isr'on i PARUS, 4 Dec. (Reuter.) : Het avond-communiqué deelt mede, dat over het front t in zijn geheel geen merkwaardig feit te vermelden valt. Aan den rechtervleugel maakten wij vor-t deriDgen in de richting Altkirch. } 5^ * # " Aan de Oostesriji(scË-Ssnrisc6e grens llit Iiî8ssis©is© I$s»©!î PETROGRAD, 5 Dec. (R. T. A.) Rapport van den generalen staf : 5 « Op den linker Weichseloever werden op 3 Dec. de hardnekkige gevechten op het t front Howo-Lowitsj, evenals op de wegen i van het westen naar Lodz en Petrohof, voortgezet. » Elders geen wijzigingen van belang. » Op het Kaukasische front geen strijd" , van beteekenis. » i t- & & i Aan É RussiecMeisciia-Gslieische grens u \ : Uit Reissisclt® &psb \ PETROGRAD, & december. — Officieele " mededeelir.g van den Piussischen opperbe- 5 velhebber ; t t « Wij bevinden ons voor buitengewone i sterke posities welke de Duitschers met d« i meeste krachtdadigheid verdedigen. »Van tijd tôt tijd neemt devija-nd het offensief en dan volgen verwoede gevechten met de bajonnet. >, » Men deelt mij mede dat de vijand ver-f stei'kingon ontvangen lieeft uit twee afdee-, lingen voetvolk bestaande en eene afdee- — » In de buurt van KIobuzko en Koalin.^ in de streek van Czestochowa, hebben wij eene vijandelijke versterking ontdekt van eene driedubbele rij verdedigingsbenoo-digheden voorzien. » Petrograde, 4 december, (P. T. A.) van ! den algemeenen staf : « Kalmte over het gansche front. In de ! streek Lovîtc'.i gaat de beweging met min j hevigheid voort. Op 2 december een weinig voor midder-f nacht, trok de vijand in diehte gelederen vooruit en deed een geweldige aanval op onze versterkingen in het noorden yan Lodz : hij werd teruggeslagen. « In de streek van het Zuiden van Kra- j kau, hebben onze troepen Veritchko bezet. j PETROGRAD, 4 December. (P. T. A.):' van den algemeenen staf : « Het gevecht in de omstreken van Lo-witsj gaat steeds voort. Belangrijke vijandelijke sterkten, in meerderheid Duitsche troepen die hier in november heengebracht werden. , j » Over het andere gedeelte van het front, langs den linkeroever van de Weichsel, zijn geene belangrijke wijzigingen. »In het Zuiden der ivarpathen, hebben russische troepen Bartfeld bezet; zij namen 8 officieren en 1200 soldaten gevangen ; 6 mitrailleuzen werden genomen. OP ZEE het ¥©H««s van dien ÈiresginsMgght « AugieeSous »' Een marconi-telegram van de lijn Hol-land-America laat weten aan d© «Sticht-sche courant», dat hij op 31 november een tegram ontving aan boord van het scîiip van hetwelk hij gehecht was, meldende dat de geredde schipbreukelingen van de "Auda, cious» te New-York waren aangekomen. Deze nieuwstijding werd in de «Marconi-Courant», aan boord verschijnend, mede-gedeeld.Het schijnt dus dat opper-dreagnought, «Audacions» wel wezenlijk zou vergaan zijn. ~ ^ * * In de Baîtiscfie Zee i ■ liet geva^sr B^ilnesi j De Bussische regeering heeft aan den ingang der golven van Fialand en \an Riga mijnen doen lpggen. lie toegang tôt deze twee golven, evenals h»t uitvaren erj 3U iaap ■» N. 318 Prijs per nummer : voor België 3 centiemen, vooi den /roemde 5 centiomen aa—«gpiiijf mil r~ MiiwiiiMiMmiaaaaiMaMBaazeagMiMiawBiBtaaaaimg Te-efoon : (iled^ctie '<^47 - Administratie 2845 "S" A BW* 'i\ n» 1

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.