Onak3ter-Uâtgaefst«r (Se®: Maaîschappij H ET LICHT' bcstuurder » p. DE V!SCH. Lcdçbcrg-Qent . . REDACTIE . . ADMINiSTRATïE HnOGPOGRT. 29. CENT VOORUIT Qrgacm der Belgkohe Werklleçlenpapty. ~~ Versehytmsde aile dagen. » ABONNEMENTSPRIÎS BELQIE / Drie maanden. . . . , fr. 3.25 Zes maandca » , • « • fr. 6.501 Esn jcar ....... fr. 12^0' Mcu abonneert zich op aile postbarceie» i DEN VREEMDE Drie masneten (dagelijk* verzonden). » ... . fr. 0.79 HET VERVAL DER AMBACHTEN V De schrijver j. Lewinslci zegt en be-vijst dat de machinale beweegkracht ge-voelig vermindert in prijs, naarmate dat de stoommachienen grooter zijn. Aangenomen dat de prijs der kolen 17,50 mark per ton kost en dat de werk-dagen van 10 uren tôt 309 bedragen, dan komt een stoonipaardenkracht fer jaar ! op : Met het gebruik van een stoommachien | van : 5 paardenkrachten 754,50 Mark 10 » 470;25 » 20 » 3T5,5o » 50 » 223,50 » too » I54>9° » 200 '> 123,30 » 300 » H5>5o n 500 » 110,10 » 3000 » 78,10 » Hetzelfde verschijnsel doet zich voor met de gazmotoren en met de elektrische beweegkracht. De prijs voor een paardenkracht vermindert, " vol gens dat de beweegkracht grooter wordt en dus het verbruik ervan aanzienlijker is. Overal dus heeft de groote fabrick de | beweegkracht in veel gunstiger voorwaar-I den dan de kleine werkhuizen. De voornaamste voordeelen der voort-Ibrengst zijn dus maar voor hen die over groote kapitalen beschikken. " Reeds in 1806 verklaarde het Comiteit ivan den wolhandel, in een verslag aan de Jîandelskamer, den voorrang der groote 'abrieken. Men leest daarin het volgende : Het is inderdaad klaar, dat de kleine fabrikant zich niet kan overle-I veren, evenals diegenen die overgroote i kapitalen bezitten, aan proefnemingen vereischt door den vooruitgang der nijverheid en dat hij niet in staat is van I de verliezen te dragen, die onafscheid-baar zijn van elke poging om een nieuw artikej te scheppen of om een gekend produkt te volmaken. Alleen de groote fabrikanten kunnen en mogen dit aangaan, gedekt als zij zijn door hunne kapitalen. Hierbij komt nu nog dat de reklame I schromelijk duur kost De Royal Baking Powder Compagnie besteedt jaarlijks drie millioen alleen ; aan aankondigingen. De voordeelen van de groote onderne-ffiingen zijn dus z66 aanzienlijk, dat het verval van het ambacht ons voorkomt als I zijnde eene onverrmijdelijke noodzakelijk-iheid.* * • Eens dit beginsel daargesteld als « zui-Vere theorie », moeten wij de werkelijk-heid van dichter bekiiken. Onderzoeken wij of onze logische rede-neering beantwoordt aan de feiten en oi er geene tegenstrekkingen zijn, machtig genoeg om de samentrekking der nijverheid tegen te houden. In andere woorden gezegd, laat on: overgaan tôt de studie van den toestanc en van de omkeering der ambachten ir België. Jammer dat er in België zoo wei-nig degelijks bestaat, waarin wij gegevens kunnen putten. Als bazis van ons werk zullen wij cenc vergelijking maken tusschen de nijver heidsoptelling van 1846 en deze van 1896 In 1846 gebeurde deze optelling ondei het bestuur van Quetelet. De ambachten die voorkomen in de volksoptelling en 00k deze in de nijver heidsoptelling van welke cijfers moeten wij ons bedienen ? Dit vraagstuk is zooveel te gewichtiger, omdat er aanzienlijke verschillen be-staan tusschen de gegevens van de beide optellingen. Men zal dit gedeeltelijk be-grijpen, als men weet dat de nijverheids-optelling geene rekening gehouden heeft van de te-huiswerkers. Het is aldus dat men vindt, de ver-kregen uitslagen der beide optellingen vergelijkend, dat het getal der werklie-den, behoorende tôt de vlasnijverheid, katoennijverheid, wolnijvcrheid en de mutsenmakerij bedroeg : In West-Vlaanderen, volgens de volksoptelling 81,934 Volgens de nijverheideoptel 1 ing 17,972 In Oost-Vlaanderen, volgens de volksoptelling 84,857 Volgens de nijverheidsoptelling 17,556 Het aantal kantwerksters opgegeven door de statistiek der bevolking be-draagt 66,390. Het getal opgegeven voor denzelfden stiel in de nijverheidsoptelling bedraagt slechts 24,338. Wij moeten nochtans doen opmerken dat in andere stielen waarin geen te-huis-werk bestaat, 00k aanzienlijke afwijkin-gen vast te stellen zijn. In de meeste der streken zijn de gegevens der volksoptelling veel hooger dan in de nijverheidsoptelling. Dit feit is volgenderwijze te verklaren. i° De volksoptelling bevat al de perso-nen die een beroep uitoefenen, afstand doende der kwestie van te weten, of op den oogenblik der optelling, dit beroep hun bestaan verzekerde en of zij neen of ja werkzaam waren binnen een nijver-heidsgesticht.In andere woorden, de volksoptelling bevat, vergeleken bij de nijverheidsoptelling, het verschil der werkeloozen, waar-van in de laatste optelling geen rekening wordt gehouden. Nu was het getal werkeloozen in 1846 zeer aanzienlijk, de voedingscrisis woed-de volop. Daardoor werden veel niiverheidstak- ken erg getroffen. 20 Vervolgens, zegt Quetelet, moet men rekening houden van de valsche verlclaringen der belanghebbenden. Men weet algemeen, dat om te ont-snappen aan een deel der rechten, die verschuldigd zijn, volgens de patenten-wet, de nijveraars en de bazen zelden het juist getal werklieden opgeven die zij in bediening hebben. Men kan geen enkele schatting doen van de uitgebreidhcid derr vermindering spruitend uit die onvvare verklaringen. (W. v.) F. H. loi 823 si enfler oser list Radian Men heeft onlangs veel gerucht gema&k «ver het feit dat amerika&nsche geleerdei het zeer ingewikkeld middel gevonden had den om aanzienlijke hoeveelheden radiun te trekken uit wat zij noemden het carno lite, eene delfstof die Lt groote hoeveelhe den voorhanden Was ire Colorado, een de amerikaansche staten. Men verzekerde zelfs' dat men daar zoo veel radium zou voortbrengen dat men dei prijs van 800.000 op ten hoogste 160.00* franken per gram zou kunnen brengen. De fransche engelsche en duitsche ge leerden hebben op deze geruchten géant woord dat men er niet vsel moet van gel00 v&n in de eerste plaat-3 omdat het earnolit» in Colorado niet in zulke groota hoeveelhe den voorhanden is en zeker binnen enkeh jaren tijds totaal zal uitgeput zijn. AI3 het zou waar zijn, dat men vee radium kan halen uit het carnoiifce, zou de bron dus zoo spoedig uitgeput zijn dat ei vau geene blijvende vermindering van der prijs kan gesproken worden. Vervolgens voegen die geleerdon er bi, dat men met het tôt heden gekend stelse van uitstoken over de heele Aarde aan niel meer dan 425 grammea radium zou géra ken ! Dit is 00k het oordeel van don oosten. rijksten geleerde Petrggc'ieck, don specia-list in de zas-k, di'e zîm Beroeind gemaakl heeft door zijne studies over de zooveel radium bevattende «pechblsude» in Bohe-men en door het feit dat hij de grootstc hoeveelheid geleverd hseft van het radiurc waarvan het uitst-ekend echtpaar Curie zich bediend heeft voor zijne verbazingwek-kende studies. Uit de werken van den geleerden Petran. check en de echtgenooten Curie is feitelijls gebleken dat men uit den heelen aardkloot tiot op onze dagen nog niet meer dan 2C grammen radium getrokken heeft. Dit sluit echter niet uit, zegfc Petran-check, dati men wellicht een andsr stelsel van uitstoking "zal ontdekken en dat men zich in eens het bezit zal kunnen stellen van de aanzienlijke hoeveelheden radium die aan de oppervlakte van den aardkloot en op den bodem der zeeën voorhanden zijn. Da hoeveelheid van uet) aldajir voorhanden zijndo radium mag volgens de europee--sche geleerden geschat, worden op ten min-ste een millioen ton, maar het wondsrbaar, tooverachtig geneesmiddel is in zulke on-zichtbare, ongrijpbare KÎeine deeltjes overal verspreid en verdeeld, dat het tôt nog toe, met de middels waarover wij beschikken, onmogelijk is om het te verzamelen. Voor de wetenschap is er echter niet veel onmogelijks meer en in deze k-westie 00k mag men dus hopen. Oiolilsr René Os Oiercq en i!i Belgisciis regeerlog Dichtor René De Clercq, professor aan het Atheneum van Gent en Dr. Jacob, professor aan een Atheneum in Belgie, staan aan het hoofd van het in Nederland ver-schijnend blad «De Vlaamsche Stem». De Belgischo Minister van Onderwijs, Poullet had aan De Clercq en Jacob ge-vraagd en gevergd van hen dat zij hun ambt van redakteurs van de VI. St. zouden neer-leggen, zij werden bedreigd van hun ambt "an professor ontheven te worden indien zij geen gevolg gaven aan het ministerieel bevel. ( Do Clercq en Jacob hebben geweigerd ge-hoor te geven aan 's ministers bevel. Daar-op werden zij door kening Albert, op voor-Btel van minister Poullet, uit hun ambt ont-slagen.Dichter De Clercq heeft daarop een open brief geschreven aan minister Poullet. Een iiisîig lantiisl pva! Het rechtsgcding dat voor het parket aan hangig v/as en welk wij reeds vernield heb ben is in behandeling gekomen. Een onze bekendste magistraten, de onderzoeksrech ter, de heer Bahut du Marès, is met het on derzoek van dezo ernstige zaak gelast, dii vooral in de wereld der kleine beurzen slaehtoffers heeft gemaakt, welke zoozee hulp en boscherming verdienen. De maatschappij in kwestie is de Victoire welke onder de benarning van Federatie de Cooperatieve Maat3tfhappijen drie regio nais groepeeringen vereenigt, en waarvai het hoofdbureel sich in de Nieuwstraat, t< Brussel, bevindt op het perceel, alwaa vroeger er het Hôtel de Suède stond. Mes zal zich herinneren dat het op dit terreir was, heiweik aan daze maatschappij toebe hoort, dat de gebouwen van de Noordlaar instortten. Het is niet den eersten keer da' het Parket met deze maatschappij in aan raking komt. In het begin was de Victoir< eeno Naamlooze Vennootschap, den 2ô< April_ 1914 opgericht. met hoofdzetel in d< Henri Mausstraat. De toenmalige algemee ne bestuurder, die vex-volgens de Federatii der Vietoiro Maatschappijen stichtte, is eei zekere A. F...., thans te Parijs. Het parkel had, op de bescnuldiging van verschoidenc aandeelhouders dezer naamlooze vonnoot-schap, den deskundige Duqué belast om de boekem te onderzoeken. In dien tusschen-tijd trokken de aanklagers hun aanklachl terug, omdat hunne titels in aandeelen var de nieuwe maatschappij, onder den vorm eener cooperatieve opgericht, omgezet waren. Deze nieuwe maatschappij nam hei actief en het passief van de naamlooz'e vennootschap over. Voor deze handige oplos- sing heeît het verslag van den heer Duqué tôt het niet aanwezig zijn van benadeeling besloten en een bevel van niet-vervolging werd uitgebracht. Drie nieuwe maatschappijen zetten toen de operatie der naamlooze vennootschap voort onder directie van den heer A. F., dia zich aldus eene schitterende situatie schiep en die deze zaak, waarvan hij de ziel was, als een ware autocraat bestuurde. De eerst® moeilijkheden begonnen met den oorlog. Het vertrek van den generaal-directeur A.; F., en het.verblijf in Holland van een admi^ nistrateur, den genaamden P. S., maakta den toestand nog ingewikkelder. Verzeker-den beklaagden zich, lijfrenteniers recla-s meerden, bedienden protesteerden, om kort/ te gaan, de zaken werden hoe langer, hoe slechtor. Om uit dezen hoogst neteligen toestand te geraken, stonden de beheerders van de Victoire een onderzoek in de boeken toet dat door de belanghebbenden werd aange-vraagd. Dit onderzoek werd aan een deskun" dige op gebied van verzekeringswezen too-vertrouwd, aan den heer i)uniont,gezworene boekhouder bij het Parket, wiens verkliv-ringen in het procès Wilmart inen zich wel1 zal herinneren. De deskundige Dumont zette zich aan hnt werk en bracht verscheidene verslagen uit welke vervolgens aan het Parket werden medegedeeld. De ernstige natuur der ont-dekte feiten rerklaart de tegenwoordige reehterlijko vervolging. Intusschen heeft, in Augustus j. 1., een algemeene vergadering der cooperatiwa aandeelhouders den aîgemeenen-directeur A. F. en den Administrateur P. S., uit hun? ambt ontzet. Twee notarissen, de heer De Leener uit Brussel en de heer Jeauront uit Kamur, werden tôt sequestrators benoeind. Het onderzoek van deze zaak is begonnen-en de rechter van instructie Bahut du Marèa heeft tweo nieuw® bijgevoegde deekundigen "benoemd : de HH. Defosse en Depas. Het blijkt uit de eers-t# vaststellingen dab 'de operaties van de Federatie der Samen-werkendo Maatschappijen «La Victoire» in groote cijfers liepen.Daar slechte tegen twee der aangesloten maatschappijen, «La Victoire de Bruxelles», en «La Victoire Wallonne» een onderzoek werd bevolen, zal men zich tevreden stellen met de operaties na ta gaan door deze laatsten gedaan. De jaarcijfers dezer maatschappijen werden srepublioeerd onder den vorm van pro-g and a brochuren welke onder de agenten en inspecteurs uitgedeeld werden. Het is dank aan deze kunstig opgemaakte schrift-stukken dat het dezen laatsten mogelijk was zaken af te sluiten. De resultaten over 1914 werden niet bekend gemaakt. Uit da jaarcijfers van 1913 blijkt dat het verze-kerd kapitaal 17 millioen frank bedroeg., Bovendien bereikten de gekapitahseerda renten de som van een millioen zevenhon-iderd duizend frank. De balansen toonden €«n gunstigen toestand ft'.n, die in werkelijkheid niet be-stoud ; inderdaad, het geeft stof tôt naden-kea dat dezo balansen van een belaaagrijk inkasso gewag maken die scherp contras-teert met eene hypothécaire on obligataire! schuld van ongeveer 2.800.000 frank. Het onroerend eigendom dat op de balans met een bedrag van G. TOO.000 frank voorkomt, brengt volgeas de Winst- en Verliesreke-niag een inkomen op van 200.000 frank, waarlijk een resultaat dat buiten aile ver-houding staat tôt deze beleggingen, welker balan&itaarde da.n 00k fictief schijnt te zijn. De wiskundig* raaerve zou dus op Techterlijke instellingen door de eeuwen heen I hordracht gehouden in Ons Huis, op dm I derdag 21 Oktober 1915, door den het Van Eeeke. Vrietnîen, «Onze rechterlijke instellingen door c ■ Wuwen heen », dat kan U wel een stroe ■ Merwerp toeschijnen, dat niets dan adv< ■ taten zou kunnen aanbelangen en bijgevol ■ *r-inig geschikt om hier voor gewone toi ■ 'oorders verhandeld te worden. I Ir^u noc^tans door mijne voordraci ■ "het togendeel te bewijzen. ■ baarom zal ik natuurlijk mij moeten on ■ ™U!len van de zaak al te diep te doorgror ■ «en en TJ van menigvuldige kleine bi, ■l0"Qerheden op te disschen, die niets da ■ E eaw- en slaaplust bij U zouden kunne ■ erwekken; ik wil alleen met U onze natic ■ aie geschiedenis doorloopea, bij elk tijc I . 'j? stilstaande en U een kort ovei "toi, geven van de manier waarop de recl r''jke macht werd uitgeoefend, en zoovee ogehjk D alleen die bijzonderheden mede (fi ,n eigenaardig en voor ons, niet-ad I ' paten, belangrijk kunnen schijnen. "û nu ter zake : tr !Z'^ ^ 8Pr0ken van de voorhistori ,Ja Vû''k?stammen die naar aile waai 'bew û1^j' ^ '16'1 eerst onzen bodem hebbei W™0 , en w^6r bestaan men enkel kaj r oeden uit overbliifselen van ccebeentei i ] «n ruwe werktuigen gevonden in grott langs de Maasstreken. I Zulke barbaarsche volkeren, die niet hc ger stonden in beschaving dan de mea dierensoorten, nadden 00k waarschijnl; geen begrip van rechterlijke instellingen elk moest zich zelf verdedigen on de krac behcerschte het recht. Ik wil maar een stap verder gaan. Gij hebt waarschijnlijk 00k wel reeds { leerd of gehoord dat de Belgen voortkom van tiermaanschen oorsprong (Germât dat doet denken aan Duitschland) ma dat ze 00k langen tijd gemengd zijn gewet met de volkeron van Noordelijk Gali (Gallië dat is daaromtrent het huidi 3 Frankrijk) Do Belgen vormden dus eenif '■ zins de overgangstype tusschen de Gallië en de Germanen, maar wat hunne rechte ; lijke instellingen betrof, hadden zij b meest deze van Germanie aangenomen 1 mijns inziens waren het 00k de beste. I j de Galliërs waren het de druïden of prit ter s die recht spraken in de jaarlijksc vergaderingen en op hun vonnis was gei beroep mogelijk. Zij waren oppermacht en alleenheerschend en ik moet U niet ze 1 gon welke misbruiken daaruit voortsprui ten. Bij de Germanen was het heel anders g »teld. De rechterlijke eenheid bestond u eene groep die daaromtrent een honderdt huisgezinnen bevatte. Aan het hoofd ve zullc eene groep stond de honderdman. H gewoon gerecht werd samengesteld door < vrije mannen met den honderdman aan h hoofd. Elk werd door zijne gelijken geoo deeld. Dat is een stelsel wa«.rvoor heel de g schiedenis door nog al hevig gestredt werd. Elk door zijne gelijken geoordeeli dat beteekent dat al wie voor het gerecj moest verschijnen geoordeeld werd do< mannen van ziine klassa. want bij de Ge 1 manen bestonden verschillende klassen, c waren : 1° De honingtn en andere opperhoofde 5 die gekozen werden en in vredestijd biji : geene macht bezaten ; : 2° de prietters dio eerst waren de hoofd s van huisgezinnen, later do afstammeling< van machtige familiën, maar die er ver van af waren de macht te bezitten, die v gezien hebben bij do priestera der Galliër 1 3° do edelen dio den adeldom verkregi door persoonlijken moed, een adeldom ci niet erfelijk was en 00k geen aansprçtak li maken op voorrechten; 4° de vrije mannen die aan bestuur en g reçut deelnamen ; 5° de laten, die afstammelingen war< van vroeger overwonnen volkeren, die w* iswaar min rechten bezaten dan do vri mannen en zekere schattingen moestejj b talen, maar wier toestand toch veel net was dan die der laten of lijfoigenen d middeleeuwen. Zelfs de laten dus bij de Germanen ha den het recht door mannen hunner eigei klasse geoordeeld te worden; gij ziet eei nog al kostbare vrijheid. De Gormanen hadden eenen grooten ee bied voor 's menschen ïeven en het was b uitzondering dat de doodstraf werd uitg sproken of dat lichamelijke straffen werde toegepast Het wehrgeld of schadeloosste ling, aan den belanghebbende te betalei kwam in de plaata daarvan. Het jredurn was eene boet opgelegd t« voordeele van het algemeen. Niemand nochtans was gedwongen zic tôt den honderdman te wenden om recht ; bekomen. Elk vrij man bezat hst recht va faïda, 't is te zeggen het recht van wraal neming, verschrikkelijk rccht waaruit son groote onheilen voortsproten. In uitzonderlijke gevallen, bijvoorbeel . bij landverraad. aam de honderdman hi ô initiatief van de vervolgingen. In zulk ; val sprak hij het vonnis uit, waarop 1 :, gansche volk te samen liep, de woning v a den verrader ten gronde afbrandde en h schandelijk uit de gemeenschap wegjoi a zonder nochtans hem te dooden, om de a den die ik reeds zegde. s Ziedaar dus eenige bijzonderheden o^ j do rechterlijke macht met haren goeden ; haren kwaden kant, zooals die bestond 1 de Germanen en 00k bij de oude Belgen. b Omirent eeno halve eeuw vôor Christ t werd België door do Bomeinen verovei Men heeft gezegd dat dit grootelijks de ] Bchaving in ons land h«eft bevorderd, ma of dit wel waar geweest is op rechterl 1 gebied, dat zou ik niet durven staande hc den. 5 Het Romeinsche recht verdrong lang! merhand de Germaansche gebruiken. M r schien werden do wetten rcgelmatiger te r gepast, maar de vonnissen getuigen v; grootere barbaarschheid. Bij het Romeinscho recht waren de £ 5 heime proceduur en de pijnbank toegelate 3 De straffen waren som3 wreedaardig. ] doodstraf door onthoofding, door verha ging, door den brandstapel, door het kru ) door de radbraking werd zeer dikwijls voc argegaan door de geeseling. 1 Niet zelden werden de veroordeelden ti prooi geworpen aan verscheurende dien , om tôt verruaak te dienen van het publie Straffen van 2e rang waren; de ooge 1 uitgebrand, gegeeseld,van het een of and lichaarnsdeel beroofd worden (ha.nd of vo 1 afgèkapt) gemerkt worden met een gloeiei > ijzer of naar de mijnen gezonden worde 1 Bij de toepassing disr straffen werd< meest altijd de goederen van den gostraf ! verbourd verklaard. Wannaer nien son mige plaatsen bereiken kon, was men vi l van aile vervolging zoo lang men daar ve ;J. hlaeL Toen od het einde van de Romeh sche. heorachappij de keizeri zich tôt he1 t Ohristendom hadden bekeerd, werden aile 1 katholieke kerken als vrijplaats uitgeroe-1 pen, doch die waren in ons land zeker nog , niet talrijk. De Bomeinen werden yan hier verjaagd door de Franken. Daar dit laatste volk ou: zoo te zeggen uit dezelfde streken afkoru-stig was als de Germanen, zal het dus geen i vorwondering baron zoo wij bij hen eenige kenmerken terugvinden van de rechterlijke i imstellingen die wij reeds besproken hebben.In de steden nochtans bleef het Romeinsche recht langen tijd in voege. Onder Clovis werden de bestaande Fran-kische wetten verzaineld en uitgev*ardigd * onder den naam van Salische wet. Een van de meest gekende artikels van die Salische wet bepa^lt de onbekwaamheid der vrou-wen om veroverda gronden te kunnen erven. Die gronden werden aan zien als bijzonderlijk moetende dienen tôt verde-diging van het Land en de eigendom van zulk stuk grond moest aan het léger ten ' minste eenen soldaat verzekeren, daarom konden de vrouwen daarin niet mededee-len. Daaruit spruit 00k voort de onmoge-lijkheid van de vrouwen om den troon te beklimmen. Karel de Groote, 00k een Frank van om« trent het jaar 800, van het stamhuis der Kariingers, staat nog bekend als de groot-ste wetgever van zijn tijd. Van de verschillende deelen van rijn uitgebreid rijk liet hij, de verschillende wetten opzoeken ©n in overeenstemming brengen ; waar het noo-dig was schafte hij af, verbeterde hij of maakte nieuwe, liet vervolgens ailes op-schrijven in een boek, verdeeld in kapittels om da opxoekingen te vergemakkelijken en daaroos Oapitular)6i geheeten. ^rpjrvûlfflLl- âaaï» -• ft. 312 frijs per nnmmer : ?oor Belgie 3 centiemsn, roor den Vreemdag centiemen roSofoon s fiadaoiée 247 - lÛinisiiisâraiie 2S45 Otnsrta» 9 N8VÉi^ÈR l9!5 USÊrttJÊfB-tVnSMlMm» il, ■■ m — - „ ■■ ■■■■■■ . - -, .,, — — - -

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.