Kiezen in oorlogstijd

Kiezen in oorlogstijd

Photo de profil de Redactie
Redactie 18 avril 2018 736

In oktober 2018 mogen we allemaal stemmen om een nieuwe gemeenteraad te kiezen. Dat doen we elke 6 jaar. Voor de Eerste Wereldoorlog was dat zelfs om de 4 jaar! Toch bleven de burgemeesters en schepenen die in 1911 verkozen waren bijna tien jaar op post.

Door de oorlog waren er in 1915 geen gemeenteraadsverkiezingen. De zetelende gemeentebesturen bleven gewoon ‘aan de macht’. Al is dat een misleidende formulering. De burgemeester en schepenen bleven in functie, maar ze waren ondergeschikt aan de Duitse bezetter. Ze konden hooguit proberen hun inwoners te beschermen tegen de Duitse verordeningen door niet al te streng toe te zien op de naleving ervan. Wie daar te ver in ging, nam een risico. De Duitsers vervingen of deporteerden burgemeesters of gemeenteraadsleden die onvoldoende meewerkten. Zo werd de burgemeester van Baasrode ontslagen en drie maanden opgesloten omdat hij inwoners verwittigd had dat de Duitsers een klopjacht planden om werkkrachten te ronselen.

Ons Vlaanderen, 24 februari 1918
Ons Vlaanderen, 24 februari 1918, over de 'verkiezing' van de Raad van Vlaanderen

Waren er dan geen politieke verkiezingen in oorlogstijd? Toch wel. Begin maart 1918 vonden er volksraadplegingen plaats voor de Raad van Vlaanderen. Dat omstreden, maar door de Duitsers toegelaten orgaan had als doel de Vlaamse onafhankelijkheid te verkrijgen door samen te werken met de Duitse bezetter. De Raad zag zichzelf als een voorloper van een toekomstig Vlaams parlement en regering, maar had allerminst de ambitie om alle Vlamingen te vertegenwoordigen. De ‘verkiezingen’ verliepen dan ook weinig democratisch. Om te mogen stemmen, moest je vooraf schriftelijk verklaren voorstander te zijn van het zogenaamde activisme. Alleen wie vóór Vlaamse onafhankelijkheid was én bereid was om daarvoor samen te werken met de bezettende macht, kon mee bepalen wie in de ‘Vlaamse regering’ zou zetelen.

Foto: De ‘Commissie van Gevolmachtigden’ van de Raad van Vlaanderen zag zichzelf als de voorloper van een Vlaamse regering.

 

Erfgoeddag 2018, op 22 april, heeft als thema ‘kiezen’. In het jaar van de lokale verkiezingen roept Erfgoeddag op om te kiezen voor erfgoed. Het thema biedt ook de kans om het cultureel erfgoed over verkiezingen te tonen. Op www.erfgoeddag.be kan je het volledige programma bekijken en opzoeken wat er in jouw buurt te doen is!