Mata Hari

Mata Hari

Redactie 's profielfoto
Redactie 12 oktober 2017 736

Ook honderd jaar na haar dood is Mata Hari een begrip. Mensen herinneren zich vooral het beeld van de femme fatale, de gevaarlijke dubbelspionne die haar sensualiteit inzette om militairen informatie te ontfutselen. Vanaf 14 oktober kijkt het Fries Museum naar de vrouw achter het stereotype.

Dat net in Friesland een grote tentoonstelling op stapel staat, is niet toevallig. De exotische danseres die tijdens de belle époque Parijs inpalmde, werd geboren als Margaretha Zelle in een welgesteld Fries gezin. Ze huwde een officier en volgde hem naar Nederlands-Indië. Na de dood van hun zoon liep het huwelijk op de klippen. De Hollandse trok naar Parijs en vond er zichzelf opnieuw uit als de Javaanse prinses ‘Mata Hari’. Het Parijse publiek raakte in de ban van de mysterieuze karakterdanseres en ook de rest van Europa ging voor de bijl. Mata Hari kreeg aanbiedingen uit Italië, Oostenrijk, Wenen én Duitsland. Net na het uitbreken van de wereldoorlog trok ze voor een half jaar naar Berlijn.

Mata Hari, een gedicht van Gaston Burssens (Vlaamsch leven, 18 augustus 1918)

Mata Hari, een gedicht van Gaston Burssens (Vlaamsch leven, 18 augustus 1918)

De rest van haar geschiedenis is minder duidelijk. Feit is dat haar tocht naar Duitsland en haar vele escapades met hooggeplaatste militairen de aandacht wekten van de Franse overheid. Begin 1917 werd ze gearresteerd, beschuldigd van spionage en na een erg slordig proces ter dood veroordeeld. Op 15 oktober 1917 stierf ze voor een vuurpeloton in de bossen van Parijs.

Le bruxellois. Journal quotidien indépendant, 1 augustus 1917

Le bruxellois. Journal quotidien indépendant, 1 augustus 1917

La Belgique: journal publié pendant l'occupation sous la censure ennemie, 17 oktober 1917

La Belgique: journal publié pendant l'occupation sous la censure ennemie, 17 oktober 1917

Of Margaretha Zelle spioneerde, voor wie, op welke manier en in welke mate is onduidelijk. Misschien werd ze de speelbal van een propagandaoorlog. De Fransen konden een verhaal dat de aandacht afleidde van de militaire verliezen alleszins goed gebruiken. Dit jaar kwamen haar procesteksten vrij. Ook na verdere analyse van deze documenten zal de rol die Margaretha Zelle speelde of ongewild toegespeeld kreeg vermoedelijk deels in nevelen gehuld blijven.

Meer info over de tentoonstelling Mata Hari, de mythe en het meisje vind je hier: https://www.friesmuseum.nl/te-zien-en-te-doen/tentoonstellingen/mata-hari/