R H * Prijs per Jaargang fr. 5.20 » » drie maanden » i.3o Postchekrckening Nr 86. tmmmmm «w mmmmmmms itm^ aHm vmn MHBH HH Weekblad voor het Viaamschs Volk [ Redaktie en Bureel ; Lange Nieuwstraat, 108, ANTWERPEN. STROOMINGEW il ht ACTIVISME Het Juli-nummer van « Der Belfried » dat mij dezer dagen bereikte, bevat eene zeer belangwekkende studie over de ontwikkelingsgang der aktivistische beweging. Schrijver van dit opstel die schuil gaat achter den zeer Neder-landsch klinkenden naam van Bob ûriessen ter Meulen, lijkt wel, aan sommige bizonderheden te merken, een Duitscher, eene omstandigheid die bet belang van het behandelde, ten gevolge zijner groote objektiviteit, merkelijk ver-hoogt.In de lezing van dit artikel vond ik eene aanleiding om, even als hij, een terugblik te slaan op het ontstaan en de ontwikkeling der Viaamsche oor-logsbeweging, zooals wij deze in eigen kring van af de eerste oorlogmaanden hebben medegemaakt en zooals zij elders, binnen en buiten het bezette Vlaanderen. haar weg heeft gebaand. Vele gedachten die hier volgen wer-den eveneens in « Der Belfried » ont-ontwikkeld,De krachten opzoekende die het activisme in het leven riepen en de bewe-ging tôt haar huidig stadium hebben gevoerd, moeten wij vooraf de verkeerde opvatting bestrijden, die ' veelal in het buitenland wordt gedeeld, als zou het activisme enkcj «Duitsch maakwerk» zijn, een uitvindsel der bezettende macht om tweedracht onder de Belgische bevolking te zaaien en de positie van den Bel-gischen staat te verzwakken. De feiten loochenstraffen deze bewering ten stel-ligste. Niel alleen dat de huidige bewe-ging enkel de logische voortzetting is der voor den oorlog reeds zoo intense Viaamsche beweging, niet alléén dat men onder de activistische leiders al de vroe-gere radikale Vlaamsdhgezinden aantreft, maar ook, de Duitsche macht die door België trok en ons land kwam bezetten scheen het bestaan van het Viaamsche broedervolk en van het Viaamsche vraag-sluk niet te vermoeden. Was van Waal-sche zijde de verwachting uitgesproken dat de bezetter de Walen ging verdruk-ken en de Vlamingen met voorkomendheid behandelen, ten einde de vijandschap van bet Viaamsche volk tegenover den ver-franschenden Belgischen staat aan te vuren en het in de armen van Duitsch-land te drijven, de oorlogsgebeurtenissen bevestigden dit vermoeden niet. Wij kunnen hier in geweten getuigen dat het activisme ontstaan is vrij van elken Duitschen invloed, louter als ver-weer tegen aanvallen die het Viaamsche volk van Fransch-Belgische zijde had te verduren (Vgl. het vlugschrift « aan het Viaamsche volk. ») Het eerste brandpunt der Viaamsche oorlogsbeweging ontstond te Gent : als leider. de dvveepzieke :Noord-Nederlan-der Ds Domela Nieuwenhuis Nijegaard, die reeds in Oktober 1914 eenige jonge Vlaamschgezinden, w. o. Léo Picard, bijeenbracht, die kort daarop het eerste activistisch orgaan in bezet België, de beroerde « Viaamsche Post » stichtten. Deze Gentsche groep. met hare ver-takking te Lier (Kimpe e.) gaf het aanschijn van de Jong-Vlaamsche groe-peering. Van eerst af bond zij openhjk den strijd aan tegen den Belgischen staat en verkondigde zij de leuze : « los van Wallonie, oprichting van een koninkrijk Vlaanderen.» In Duitschland zag zij de macht die haar tôt het nagestreefde doe] leiden kon. Van daar het zich stellen op het standpunt van eene blijvende machtspositie van Duitschland in Vlaanderen en het voorstaan van politische, kultureele, economische, militaire en maritieme aansluiting bij het Duitsche rijk. De oproerige houding, die zij tegenover de Belgische staat en de Haversche regeering had aangenomen, werkte psy-chologisch zoo dat zij immer meer. België als de noodlottige vijand van het Viaamsche volk gingen beschouwen en liever de aanhechting bij Duitschland als de terugkeer der vroegere toestanden wenschte. Het tweede middenpunt van het ontlui-kende aktivisme vormdezich in Noord-Ne-derland onder de uitgeweken Vlamingen. Daar werd al dadelijk « De Viaamsche Stem » gesticht door gekende leiders der vooroorloogsche Viaamsche beweging, als van Cauwelaert, De Swarte, Hoste, Jacob, de Clercq e. a. In tegenstelling met de Gentsche groep waren zij Duitsch-.vijandig en vorderden de vervulling der Viaamsche eischen langs wettelijken weg door de Belgische regeering. Onze lezers kennen de geschiedenis der «Viaamsche Stem.), haar uiteenvallen in eene actieve groep met de Clercq en Jacob en de pasïieve « Vrij België «-groep. Als derde voorname groep heeft men de eenige maanden later gevormde Ant-werpsche groep, die zich rond .« Het Viaamsche Nieuws » schaarde, nadat in Juni 1915 Borms en Verhulst de leiding van dit blad hadden genomen. Haar doel was « Een vrij Vlaanderen in een vrij België » Zij greep zoo vinnig als de andere activisten de Haversche regeering aan, doch maakte een duidelijk onder-scheid tusschen staat en regeering en ook tusschen koning en regeering. Zij bevestigde dat ook in België Vlaanderen tôt zijn recht kon komen. Indien zij Duitsche hulp aanvaardde voor het verwezenlijken van het Vlaamsch programma, zoo was dit noodgedwongen. Ook legde zij er den nadruk op dat zij dezelfde onzijdigheid tegenover Duitschland als tegenover de Ententelanden wilde blijven in acht nemen : « Noch Fransch, noch Duitsch » was een hçrer leuzen. Deze gematigde beginselen en voor-zichtige taktiek hadden het voordeel de rangen der activisten zeer te zwellen. Op dit oogenblik staat de Unionistische partij nagenoeg op hetzelfde standpunt als hierboven weergegeven. * * * Ziehier nu naar mijn oordeel de oor-zaken die de versmelting der verschil-lende stroomingen tôt hiertoe in den weg stonden. v- Het groote aanrakingspunt der twee partijen is dat beiden de grootst moge-lijke zelfstandigheid voor Vlaanderen willen. Dit gemeenschappelijk streven liet de twee partijen toe hand in hand te gaan voor aile maatregelen van on-middelijke verwezenlijking : vervlaam-sching der Gentsche hoogeschool, van het lager en middelbaar onderwijs, taal-verordeningen voor de openbare bestu-ren, ' béstuurlijké scheiding. Beide partijen gaan ook akkoord op de politieke zelfstandigheid, in zooverre daaronder verstaan Vordt : eigen wetgevende, uit-voerende en rechterlijke macht voor Vlaanderen. Hadde de activistische beweging het er op kunnen aanleggen dat al hare bezorgdheid ging om in samenwerking met de bezettende macht aile bestuur-lijke maatregelen le treffen en aile lier vormingen te verwezenlijken om het Viaamsche vraagstuk tijdens den oorlog op te lossen en aan het Viaamsche volk de grootst- mogelijke zelfstandigheid, on-afgezien het toekomstige staatsverband, te schenken, voorzeker ware de scherpe scheiding der beide partijen nooit inge-treden. * 4»3 Sommige «overgeestdriftige» activisten legden echter niet zoozeer waarde op het verwezenlijken van nuttige praktische hervormingen, dan yel op het najagen hunner toekomstideeën. Zulke gemoeds-stemming was doorslaggevend op den Landdag van 4 Februari 1917, insge-lijks bij de reis naar Berlijn, de uit-roeping der zelfstandigheid en de pro-klamatie van den R. v. VI. van 20 Juni 1.1. Als verklaring dezer gemoedsstem-ming dient zeer zeker dat men bij een mogelijk spoedig intreden van den vrede vreesde met eene onafgewerkte taak voor de vredeskonferentie te staan. In hunne koortsigen haast aanzagen zij de prag-matiscbe, fragmentarische vervlaamsching langs bestuurlijken weg als te traag en eischten zij luidsprekende politische zet-ten, zooals de uitrpeping der zelfstandigheid en later de erkenning derzelve door de Middelmachten, om den knoop van het Viaamsche vraagstuk door te hakken. Nu wil het ongeluk dat de vredes-kansen als ijdele zeepbellen telkens weer wegspatten en dat in de gegeven om-standigheden het geheel onmogelijk is nu al eene definitieve oplossing te verkrij-gen. Zoo is de aktie van den R. v. VI., die sedert maanden daarop aanstuurt, op een doodpunt géraakt. De jongste officieële vei klarfngen worden als eeae veroordeeling van de Jong-Vlaamsche politiek beschouwd. Van daar wrevel oîider de activistische leiders, De Jong-Vlamingen beschuldigen de Unionisten het herstel van België aan de Duitsche regeering te hebben voor-gesteld. De Unionisten, van hunnen kant, voeren aan dat de Jong-Vlaamsche politiek, gegrondvest op het nastreven van onbereikbare idealen, eene grootere uitbreiding van de activistische beweging gehinderd heeft bij de Viaamsche volksmassa, en haar verdacht gemaakt bij de neutralen in Duitschland. * * * Is het huidige geschil op te lossen? M. i. wel. Zooals wij hooger deden opmerken zijn al de aktivisten het er over eens dat Vlaanderen tijdens den oorlog de grootst mogelijke zelfstandigheid verkrij-ge en dat onverwijld aile mogelijke praktische hervormingen in dien zin ingevoerd worden : volledige vervlaam-sching van bestuur, onderwijs en ge recht. Daar is nog zooveel werk te verrichten : doorvoering der bestuurlijke scheiding in aile ministeriële departe-menten en andere openbare besturen, vervlaamsching der gemeentebesturen, •van het gerecht, van bet onderwijs. Elke Vlaamschgezinde van welke rich-ting ook werke mede aan deze nood-zakelijke vervlaamschingsarbeid en de verdere politieke aangelegenheden late men voorloopig rusten tôt bij de vredeskonferentie. Dan zal de oorlogskaart ons leeren wat in zake Vlaanderen's zelfstandigheid utopie en wat bereikbare mogelijkheid is. WIL F RI ED. i » r- «i? -, tasas «naoaaBCHS ■ De visamsefee ToeKimstpoiitigK ' I. BELGIË. ( Vervolg) De groote taak der Viaamsche politiek 1 is thans de mode draad te vinden, het t richtsnoer dat te volgen is om de kansen 1 van het activisme tôt welgelukken te i gebruiken. Al dadelijk komen we tôt de i vaststelling van twee voorname feiten : i i" de meerderheidspariijcn in Duitsch- 1 land, (de partijen der vredesresolutie t dus) lien hunne houding op aan\ienlijke e n>ij\e versterkt. t 4 >4 Want : a) het gewichtige leit dat de opperste Duitsche legerleiding ook de vredespolitiek, en de daaruit voort-vloeiende logische houding tegenover België aankleeft ; b) de versterking van de meerderheidsfractie (Scheidemans-groep) der Duitsche sociaal-democratie; en c) de duidelijke omlijning van de Duitsche vredes politiek, hebben op af-doende wijze aangetoond dat de kom-pasnaald immer meer naar links wijst. 2° de waarde der Viaamsche bewe-ging is voor Duitschland en voor heel Europa verhoogd. Inderdaad als tege-moetkoming tegenover de Entente, volgt de Duitsche politiek een lijn, welke er immer meer op aanstuurt, België weer soeverein zelfstandig te laten worden, zonder Duitsche overheersching. Daaruit volgt dan echter dadelijk dat Duitschland wanneer het tôt een dergelijke tegemoetkoming overgaat, de waarborgen stelt welke het voor eigen zelfbehoud noodig acht. Dit blijkt duidelijk reeds uit het feit dat de kanselier dadelijk na te Berlijn te hebben verklaard dat Duitschland België als soevereine zelf-standige staat wilde heroprichten, bij zijn bezoek te Brussel bewees, welke sterke beteekenis hij aan het activisme heclitte. De waarborgen welke Duitschland moet krijgen zijn deze welke het mogelijk maken dat België na den oorlog aan niemand als vazalstaat onderworpen zij. Volgens de Norddeutsche Allg. Z. is de opvatting in de Gentrum-kringen dat de & kenschetsende vazal-verhouding van een staat tôt een andereti is, dat de macïïtigste staat den anderen militair, economisch en politiek onder de hand houdt ». Om dit te voorkomen wil Duitschland de waarborgen en hieruit kan ook opgemaakt worden in welken zin deze waarborgen moeten epcjesteld zijn. Niemand twijfelt er aan in Duitsch-land's bewuste klassen, t ok niet bij de Entente, ook niet in de neutrale landen, en wi;, Viaamsche Nationalisten mogen er evenmin aan twijfelen, dat Duitschland Vlaandeien's innerlijke zelfstandigheid zich als de beste waarbsrg indenkt, politiek en ekonomisch. Het is dus wel klaarblijkelijk dat de politiek van het activisme thans voor Duitschland van evenveel waarde is als in Februari 1916, ja zells eigenlijk nooit meer waarde en meer beteekenis had dan op het huidig oogenblik. En dit voor het heele complex der Vredespolitiek van Europa, voor gansch het wereldvredes-probleem. Prof. Bodenstein wees daar reeds op in een der jongste nummers van « De Toorts »: « Beide partijen julien \ich tevi eden moeten stellen met negatieve eischen : het 1oeken van wicht en tegenwicht. En juisl daarom julien de eischen der Vlamingen moeten ittgewilligd worden. » Ik voeg er bij : iuist daarom had het activisme nooit zooveel kansen als nu. Ook het « Vadert ind » (nr 211 van 1-8-18) schreëf dat het te vooivien was « dat 1111 de Saminganten — en in de eerste plaats de activisten — als een belangrijke factor bij toekomstige besprekingen zou-den gelden. Daar toe moeten $ij $içh echter ook op het door graaf Hertling , gestelde standpunt stellen en van nu af aan ^oeken naar overeenkomst, naar adaptalie ». Cursiveering van mij.; — B) < Het beste houvast en het duidelijkste, ] klaarste bewijs voor mij ne meening dat ] Duitschland thans onverbiddelijk gaat vasthouden aan zijn vooropgestelde waar- ] borgen en juist daarom veel beteekenis ] hecht aan de Viaamsche politiek, vind < ik weêr 111 een artikel in de officiëele < t Bayrische Staatsçeitung » waar we 1 niet genoeg belang kunnen aan hechten. Dit blad schrijft : « Het Duitsche volk en de regeeringen der Entente kunnen : er onvoorwaa' delijk op rekenen, dat ' de Duitsche regeering de voorwaarden, f 495 welke \ij aan de vrijlating van België vastknoopt, onverbiddelijk ^al door^et-ten en het \waard vûor dien tijd niet uit de hand \al leggen. Tôt de^e voor-waarde behoort voor ailes de teruggave der koloniale be\ittingen en het opgeven van iedere oorlog ook van den econo-mischen, na den vrede ; verder schade-loosstelling voor de maatregelen, die genomen \ijn in strijd met het volken-recht door de Entente gedurende den oorlog, waardoor de Duitsche handel belemmerd en de economische positie van Duitschland in de wereld onder-mijnd is ge worden. Dan \ou Duitschland natuurlijk tastbare waarborgen vragen en vooral onmiddellijk levering van grondstoffen eischen. Bij de waarborgen behoort natuurlijk ook, dat de voortzetting der door Duitschland in België ingeslagen politieke richting gewaarborgd wordt en dat niet de Vlamingen opnieuw aan de hand der Entente worden over-geleverd. Deze waarborg moet men volgen in verband met de door de Entente vooropgestelde grondbeginselen van het vrije zelfbepalingsrecht der volkeren. » Van het doorzicht en de wilskraclit der activisten zelf hangt het nu af of ze de kansen welke hun geboden worden dienstbaar willen maken aan hun heerlijk ideaal. Dan mag de Viaamsche politiek echter niet langer op geleende krukken loopen. In eerste instantie heeft men in te zien dat een extremistische politiek ten doode opgeschreven staat. Wat de Viaamsche politiek thans noodig heeft, is : i° adaptatie en 2° eene organisalie die mat aile toekomstmogelijkheden rekening houdt. Wat het activisme thans noodig schijnt te hebben, is, het doormaken van een zuiverings-proces. Er bestaat een activistisch princiep en een activistisch programma. Het activistisch princiep is onaangetast en is zedelijk stellig, en politiek onaantastbaar. Het activistisch programma echter schijnt me thans wel toe eenigszins van zijn prindep te zijn afgedwaald. E11 daar moet het terug toe herleid worden. Het activisme was bij zijn uitgang en moet thans nog zijn een uitbating van den internationalen status en de verhoudingen in West-Europa ten gunste van een politiek streven naar de grootst-mogelijke en zuiverst-mogelijke zelfstandigheid voor het Viaamsche volk. Het activisme kreeg politieke waarde en beteekenis door dat het in het Westen een compromis aan de hand dsed voor het Belgische vraagstuk,doordat het von Bethmann-Hollweg's « reale garantiën a en von Hertling's « waarborgen » voor een vrijlating van België, vormde, fonder de Entente-belangen in het \]'esten te bedreigen. Integendeel : het activisme was moreel gérechtvaardigd door île strijdleugens ' der Entente. Willen we nu eens voor goed ons aile kansen van welgelukken voor onze Viaamsche politiek veizèkeren, dan moet er vooral kracbtig doorgewerkt worden om ons streven te ontdoen van elken zweem van impérialisme ; dan moeten we door ons optreden, in het bezette gebied zooals in het buitenland (en hier bedoel ik ook in Duitschland) den indruk weten. weg te nemen dat onze politiek op annexatie stuui t, Zulke verkeerde en pijnlijke dingen mogen we niet langer laten gelooven. Het activisme is een democratische beweging op en top, een verzoenings-factor en niet noodzakelijk « in se » gericht tegen een staat doch wel ter omsch'-pping van een staat voor beteie levensvoorwaarden van twee volkeren. De politiek van de bezetting gebruiken we vôor ons volk, de Viaamsche kusten zijn de onze en blijven de onze zooals heel ons grondgebied, zooals onze haven, en zooals onze volkskracliten. Daarvan Derde Jaargang, N1 35. 3i Augustus 1918. —a—oewea—11 ir» «fn mrn aai^ôtugMiaMiiJtagaaaKWWBMi iiiww' <i >!■'■ mbmm—«iii r > jic» Prijs : xo centiernen. Derde Jaargang, Nr 35. ■— 3i Augustu igiS.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.