fweede Jaargang Nr 3. i5 September 1917. Prijs : 10 centîemen. Tweede Jaargang, Nr 3. ï5 September 1917 DE EENDRACHT Weekblad voor het Vlaamsche Volk ABONNEMENTSPRIJS : fEen jaar fr. 5.20 Zes maànden .... » 2.GO Drie maanden .... « 1.30 SGeene abonnenten word'en aangenomen die niet op voorhand het bedrag hunner inschrijving latea geworden. BUREELEN; Voor het Generaal Gouvernement : Prinsesstraat, 16, ANTWERPEN. Voor het Etappen- en Operatiegebied : 8, Huurdochterstraat, CENT. Postchekrekening Nr 86. AANKONDIGINGEN : Prijs naar overeenkomst. Ongeteekende stukken worden niet opgenomen. Geene handschriften worden teruggezonden. BOEKBESPREKING : Het toezenden van één boek of schrift geeit recht op vermelding ; twee exemplaren, op bespreking. De vieuwe tijd het nieuwe volk is ! IEen wereld heeft uitgediend. Een wereld is aan het worden. . Dit is de verblijdende achtergrond Ivan het sombere oorlogsgebeuren, fde grootsche realiteit verborgen Fonder de opperviakkige verschijn-.selen. Het oogenblik is plechtig lais een mysterie. Een nieuwe jkosmos wordt geboren. Onder het ieentonige verloop der zichtbare Bgebeurtenissen woelen in den I^choot van het oude Europa de innerlijke onzichtbare krachten in barensnood eener nieuwe lente. En één voor één, zicn wij diegroote jedaantewisselingen uitbreken, die ;lechts bij den oppervlakkigen toe-îchouwer verwondering wekken. Want voor den aandachtigen geest zijn zij slechts de lang verwachte* àie de Wijde- intrede - van -deB-nieuwen tijd verkondigen. En wee de politiek die hem niet verdel komen wil, die de oogen dicht- Iknijpt voor het licht van den nieuwen dag ! M en zegt van de zulke dat zij de teekenen des tijds niet verstaat.Schier overal hebben dan 00k de regeeringen met breed gebaar de hand gereikt aan hun lijdende, afgetobde volkeren en zijn zij samen opgetrokken om het nieuwe licht te groeten dat over het pu in der oude wereld praalt. Ten onzent heeft dit heuglijk, schier in aile landen waarneem-baar verschijnscl zich niet voor-gedaan. Toch was 00k ten onzent de nieuwe tijd met het nieuwe volk onherroepelijk daar. Vlaan-deren had zich zelfs in het lijden vernieuwd en verjongd : het was Ueen ander volk geworden. Nog Bschrijnde in zijn hart het pijnlijk H verleden maar de nieuwe tijd Ijoeg warmer bruisend bloed door zijn aderen en het richtte zich op met verhoogde levenskracht. Het herkreeg zijn spraak en het eischte met geweldige stem onbe-lemmerd meesteischap over zijn lot. De nieuwe tijd was aan 't gisten 00k in ons land en zij kwam tôt uiting in de beweging die thans heel Vlaanderen beroert - geen kunstmatig aangestookt ■agitatie-vuurtj^ maar een natuur-■lijk verschijnsel dat in een loop Jder dingen ligt. Voor zoover de (gebeurtenissen zich thans reeds laten ôverzien schijnt het wel dat ze komen moest — in elk geval, s , dat èn Franskiljons èn Regeering ||slechts het tempo van haren ont-■wikkelingsgang hebben versneld, Sveeleer aanleidingen zijn geweest ■ dan oorzaken. De nieuwe tijd !» heeft onwederstaanbaar tôt het ■nieuwe volk van Vlaanderen gesproken en onwederstaanbaar is het betrokken geworden in de algemeene beweging der kleine na-, tionaliteiten waarvan deze oorlog in zoovele opzichten de weg naar het licht belooft te worden. Doch heeft Vlaanderen de stem 42 van een nieuwen tijd gehoord, bij degenen die ze hooren moesten vond zij geen weerklank. Het getergde Vlaanderen is dan op eigen hand gegaan, het heeft het licht gegroet, het heeft gestormd en «het recht isx macht geweest in het bevrijde Vlaanderen». Thans houdt het, met getrokken zwaard, de wacht. Kalm hoort het de dreiging van de oude dingen machteloos in hun woede -over verloren macht. Het vreest niet : de geest dezer tijden is haar schutséngel ; de nieuwe tijd met het nieuwe volk is onoverwinne-lijk. En daarom, hoog de harten. Spero. Nog de zaak van her Meulen De degr datie van den eerw. heer Dr P, Van der Meulen en zijn inlijving bij ..ëî.n «j.u.cl>tcojjapagnie._op lisi .Cezcjnibre-eil'iiîd hebben diepe oniroering verwekt. Te recht. De persoonlijkheid van den gestrafte, de reden der strat, de straf zelve — ailes bewijst dàt wij een niet te hard woord gebruikten toen wij den maat-regel van Generaal de Ceuninck een schanddaad, en van het standpunt van het Belgische Ministerie uit beschouwd, een. flater van belang heetten. Van deu eerw. heer Dr Paul van der Meulen kan, tôt rechtvaardiging van de straf, niet worden gezegd dat hij een « insubordonné» (wederspannige), een « exalté » (overspannen) of een zonderling is, zooals rnen van andere geestelijken heeft beweerd aan wie tuchtstraffen werden opgelegd. In gansch zijn levenswandel was hij een toonbeeld van godsdienstzin en vaderlandliefde, van ijver en gehoor-zaamheid.Te Bree, uit een der deftigste fami-lies van Limburg, geboren (zijn vader was geneesheer in gemelde stad) deed hij in het klein Seminarie te St Trui-den, schitterende humaniora-studiën, die hij reeds op vijfiienjarigan ouderdom voltooide. De godvruchtige en begaafde jongeling wenschte priester te worden. Te jong om in het Seminarie te worden opgenomen, liet hij zich als student in de Katbolieke Hoogeschool te Leuven inschrijven en volgde de leergangen van Mgr Mercier, thans Kardinaal-Aarts-bisschop van Mechelen. Drie jaar daar-na werd hij tôt doctor in de Wijsbe-geeite bevorderd. De oorlog barste los pas toen hij de wijding van sub-diaken had ontvangen. Dadelijk trad hij vrij-willig in dienst als ziekendrager en gaf, gedurende de tragische maanden Augus-tus en September 19,14, bewijzen van boven allen lof verheven moed en toe-wijding(i). Toen in October het Belgische leger van uit Antwerpen zich achter de Yzer-linie had teruggetrokken, (1) In 011s vorig nummer meldden wij dat de thans gedegradeerde tôt ridder in de Leopolds-orde geslagcn en in 't Fransche Eerele-gioen opgenomen was. Die inlichting wordt niet bcvest:gd. Thans betwijfelen wij hare eçht-heid — andeyrs zou de eerw. heer Van der Meulen ook van de lijst der ridders in de Leo-poldsorJe geschrapt zijn geworden. En daar_ over vernemen wij niets. {N. d. R.) 43. ontving Dr Paul Van der Meulen de wijding van Diakeri in de Panne. Eeni-gen tijd daarna werd hij te Chartres lot priester gewijd en tôt de waardig-heid van geheimschrijver bij den hoofd-aalmoezenièr van het Belgisch leger verheven — een plaats waar de popu-lariteit, die hij onder onze jongens had verworven, hem ltad^ toe aangewezen. Maar hij wenschte naar het front te gaan. # waar zooveel goed te doen is », naar hij deed gelden om aan dien wensch gevolg te mogen geven. De overheid schonk hem de gevraagde voldoening, — de geschiktste plaats voor een k flam-boche » is toch nog de vuurlinie .. Daar, te rnidden onze jongens en met hen, waagde hij dagelijks zijn jonge leven met door godsdienstzin en vaderlandliefde geheiligde offervaardigheid. Met diepe deernjs 00k voor het lot onzer Vlaamsche jongens, die gedrild en in den dood worden gejaagd door over-sten die hen niet verstaan en zich niet kunneri doen verstaait. Zijn hart van priester en yiaming zal hebben gebloed bij het aanschouwen der veinedering en der achterstelling die de Vlamingen — 85 t. h. van het Belgisch lsger ! — in zulk een toectand noodlottig te verdu-ren hebben. Zijn schuld, zijn groote schuld in de oogen der overheid was die vernedering te hebben doen uitschijnen, die achterstelling te hebben bekend gemaakt en het recht op bestaan van het Vlaamsche Volk te hebben verdedigd. Wat Or. van der Meulen schreej is de çuivere waarheid, wat hij voorstond de recht-vaardigheid %elve. Het lijkt alsof onze Belgische Ministers daar niet meer van gediend zijn. Dat eerw. heer van der Meulen zijn ar-tikels « de Belgische Staatsinrichting aan-randen en de goede verstandhouding, die tusschen personen in het leger moet heer-schen scheden zouden », zooals de oekase van den Minister van oorlog zegt (2}, tôt rechtvaardigingder opgelegde straf zal niemand gglooven die weetwat «militaire tucht » beduidt. Te zeggen dat de han-deling van den veroordeelde « den over-» weldiger heeft in staat getteld zich » van deze door en door anti-vader-» landsche artikelen le bedienen om ze » te plaatsen in een Vlaamsch blad dat » in een kamp van Belgische gevangenen » onder gezag der Duitsche autoriteit » verschijnt, » zooals in bewuste oekase nog te lezen staat, is eenvoudig hatelijk. Wat kan er « door en door anti-vader-landsch » zijn in het zwijgen op wan-toestanden, waarvan de Minister zelf het bestaan erkent vermits hij, in het zelfdebeslnit waarinhijde straf uitspreekt, de officieren aanbeveelt de rcchtmalige wenschen der Vlaamscha soldaten te bevredigen ? Niet het gerechtvaardigd verzet tegen die wantoestanden, alleen het voortbestaan er van kan aanleiding tôt tweedracht geven. En hoe kan men het den eerw. heer van der Meulen teru laste leggen dat. zonderzijn toedoen of medeweten, zijn artikels in andere bladen dan die waarin hij ze schreef, overgenomen werden ? De offîcieele tekst van het bewuste Koninklijke Besluit is niet in ons be- (2) Naar de N. R. C. althans meldt. Den oorspronkelijken tekst van bewust Koninklijk Besluit hebben wij niet in 0113 bezit. (N. d. R.) 44 zit. Wij weten niet bij toepassing van welk artikel van het militaire stralwe!-boek den eerw. heer Van der Menlen werd veroordeeld. Ook niet wie hem heeft veroordeeld: een kiijgsraad of, eenvoudiger, de eigengerechtigde en oppermachtige Minister. Dit laatste ware regelrecht in strijd met de Wet. Maar van wege een Ministerie dat bij het uit-vaardigen van vijftien jaren dwangarbeid tegen de burgers die de Bestuurlijke Scheiding helpen inrichten, de Grond-wet-met de voeten trad op vele plaatse«) zou ook dat ons niet verwonderen. Wat daar van weze, de straf der degradatie of afslelling en der inlijving bij een tuchtcompagnie zal iedereen, die het geval met kalm gemoed beoordeeld voorkomen als buiten verhouding met de daad die den veroordeelde wordt ten laste gelegd. Zulk een straf verdie-nen diegenen welke te kort komen aan de krijgsplichten, de wêerspannigen en monsters, de slechte soldaten, kcrlom - niet wiens gedrag steeds een voorbeeld was., wiens eenige schuld was de nood^n te hebben bekend gemaakt zijner mak-kers en wiens vergrijp, indien er een vergrijp bestaat, hoogstens en berisping verdiende. De strengheid waarmede men heeft ge-meend te moeten optreden is te minder te rechtvaardigen wanneer men zich herin-nerd dat bladen als b.v. <. le XXe Siècle », die dag in dag uit schier artikels vol haat en smaad tegen de Vlamingen afkondi-gen, met medehulp der overheid, naar de bevoegde minister onlangs zelf erken-de, onder de soldaten aan het front ver-spreid worden ; en dat in Engeland, Frankrijk en Holland kranten verschijnen waar aanvallen tegen de Vlamingen sche-ring en inslag van uitmaken en die blijkbaar alleen aan den steun kon door Belgische gezagvoerders verleend hun ontstaan en hun voortbestaan te danken hebben. Vet te mesten en op te hitsen diegenen welke, in plaats van in de loopgraven den vijand te bestrijden of de gewonden ter hulp te komen, achter een redactie-tafel of van op een spreek-gestoelte verdachtmaking en smaad tegen de Vlamingen uitkramen ; te laten belee-digen, en met degradatie en verbanning diegene te beloonen welke, met gevaar voor hun jong leven te midden een orkanen van vuur en lood, pal staan tôt verdediging van het grondgebied — dat is, zou men zeggen, in de oogen onzer Ministers ware vaderlandsliefde. Dat zij niet inzien hoe dit ailes, verre van « de rechtmatige wenschen der Vlaamsche soldaten te bevredigen », wraak verwekken en ontevredenheid zaaien moest, pleit niet ten voordeele hunner scherpzinnigheid. K. S. DE RUBRIEK DER DADEN Het groote geheim We moeten uit ons laatste opstel een paar woorden herhalen : « Er zijn akti-visten op ieder dorp, maar we kennen ze niet. Er zijn op ieder dorp menschen van invloed, die we licht voor onze zaak zouden begeesteren en aan den arbèid zetten, maar we kennen ze niet. In elke streek zijn dorpen waar we succes- « 45 voile meetingen konden beleggen, maar we kennen ze niet... We moeten er voor zorgen dat onze centrale propagandakomiteiten weten op wien ze in elk dorp mogen rekenen, met wien ze in elk dorp rekening moeten houden. Er zijn er velen onder ons die niet openlijk kunnen of mogen optreden. En toch kunnen die evenveel voor de pro-paganda uitrichten als de telste meetingist of dagbladschrijver. Zij kunnen door nauwkeurige inlichtingen aan de centrale propagandakomiteiten ieder Op zijn dorp de propaganda doelmatig maken. » En daarover hebben we 't nu. We moeten de propaganda doelmatig maken. Of mogelijk maken, want dat is hetzelfde : ondoelmatige propaganda is er geen. We zullen gauw weten hoe we aan de progaganda mee moeten helpen, als we ons een paar oogenblikkc-n in de plaats kunnen denken van een centraal propagandakomiteit. En we gaan dus eens zelf de propagande inrichten. Nu wed ik dat elk van ons zijn plan al klaar heeft. Een flink vlugschrift opstellen en het in aile steden en dorpen huis vôôr huis laten ronddragen ! In elke gemeente periodisch meetings beleggen ! Aile menschen van eenigen invloed of eenige ontwikkeling belegeren met proefnummers van onze bladen. In groote trekken zijn dit wel de pro-pagandamaalregelen die bij een eerste nadenken in een mensch opkomen. Maar er valt nog al wat op te zeggen. Op honderd menschen die een vlugschrift aan huis krijgen, zijn er maar zestig die het lezen. Op zestig die het lezen zijn er maar veertig die 't begrijpen. En op veertig 't begrijpen zijn er ten hoogste een tiental die ge, sçoo me! één enkelen stoot, tôt uw gedachte zult overhalen. Zelfs, bij het stelselmatig in ons voik aangekweekle wanlrouwen tegen al wat onder Duitsche censuur verschijnt, is die schatting op een tiental 'm wel-licht nog overdreven. Vooral wanneer ge thesissen verdedigt, die èn Belgische regeering èn Belgische wetgeving èn Belgische instellingen èn Belgische een-heid èn al wat België vôôr den oorlog was aan gruizelementen schijnen te slaan en, de gedachte der simpele en soms. ook der verlichte menschen, klaarblij-kelijk door Duitschers gesciireven zijn. Zie-je, vôôr den oorlog kondt ge onze menschen niet wijsmaken dat er in België één steen in één gebouw op zijn plaats kon zitten. Maar nu ze thans zoo troosteloos in de oorlogsmiserie zitten le zwartkijken, nu — de gedachte der massa evolueert met, ze ontstaat plots en verandert plots nu was België van vôôr ' deu oorlog toch een Aardseh Paradijs ! En het ongeluk wil nu maar dat wij verplicht zijn dit België op zooveel punten zoo genadeloos in puin te slaan. Dat doet ge niet door een vlugschriftje, verschenen onder Duitsche censuur en zeker niet indien de massa dadelijk door « groote heeren », verlichte bollen in haar oogen, als daar zijn een onderwijzer, een paar k'erken van het komiteit, een ontslagnemend staatsbe-am'ote, een dokter of notaris, op drulc patriotische wijze tegen die Duitsche papieren wordt opgeruid. Dat doet ge niet door een vlugschriftje, ook niet door twee, ook niet door viji !

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.