Eerste Jaargang, 8ir 8 — 23 October 1916. Prijs : 10 centi*men. Eerste iaargang, Hr 8 — 23 October 1916. DE EENDRACHT Weekblad voor het Vlaamsche Volk, ABONNEMENTSPRIJSi Een jaar fr. 5,20 Zes maanden » 2,60 Drie maanden » 1,30 Geene abonnenten worden aangenomen, die niet op voorhand het bedrap hunner inschriivin? laten treworden. . BUREELENi Voor het Generaal Gouvernement : PRIMSESSTRAAT, 16, ANTWERPEN. Voor het Etappen- en Operatiegebied : KONINKLIJKE TAVEERME, KAMIAERSTRAAT, 10, QENT. in<1 M* Rfi JkANKONDIG!NGEN Ï Prijs naar overeenkomst. Ongeteekende stukken worden niet opgenomen. Geene handschriften worden teruggezonden. BOEKBESPREKiNQ : Het toezenden van één boek of schrift i nn vprmciriinor • ivupp f»xr>mnlarpn nn hpsnrpkincr 141 Dit nummer bestaat uit 6 bladzijden. De Hoogeschool te Gent en hit Vlaamsch Regiem. Bij het verschijnen van ons blad is .de vervlaamschte Hoogeschool te Gent naar rechte ge-opend.De beteekenis dezer daadzaak is waarlijk onafmeetbaar. Het oud regiem is gesloten ; cen nieuvv gaat in. De Vlaamsche Beweging heeft haar hoogtepunt bereikt. Sedert de Omwenteling van 1830 heeft het Vlaamsche Volk zichzelven te verdedigen fgehad tegen zijne eigene regeering. Het huidige bewind huldigt onvoorwaardelijk het Vlaamsche recht en wendt aile wettige, wet-telijke middelen aan om dat recht te verwezenlijken. Voor de eerste maal sedert het jaar 1830 staan de Vlamingen tegenover een bewind dat hunne taal- en stambelangen ter harte neemt. De Vlamingen worden uitge-noodigd hun werk van zelfbe-vrijding en -verheffing met be-hulp der besturende macht te bewerken. Het eerste uitwerksel daarvan is : eene Vlaamsche Hoogeschool, op korte maanden, als bij toover-slag gesticht, kant en klaar, vol-ledig en voortreffelijk*] ingericht, « uit den grond gestampt » zou men geneigd zijn te zeggen. Zoo iets kan maar tôt stand komen wanneer het volk den taal- en stamdwang die het ter-neerdrukte opgeheven voelt, wanneer Jhet weer vrij ademen kan. Het schonk zijne beste geleer-den, zijne edelste voorstanders tevens ; het wijdde zich met hart en ziel aan deze taak. * * * Dat het huidige Bewind de Vlamingen in de hand werkt, brengt mede dat zij zonder achterdocht, met onverdeelde aandacht, hun-nen arbeid voortzetten kunnen. Onder de gunstigste omstandig- il 142 heden, d. i. indien de Belgische Regeering het zuivere voorstel der vroegere Hoogeschoolcommis-sie bijgetreden zou zijn (het tegen-overgestelde heeft zij steeds en tôt heden toe nog laten blijken) — dan nog zouden wij, volgens het stelsel van De Raet, met een dub-bel, tweetalig korps professoren te doen hebben gehad. Immers : volgens dat stelsel zouden de in dienst zijnde professoren die in 't Nederlandsch niet konden of niet wilden onder-wijzen,! naast eenen in 't Nederlandsch doceerenden collega, tôt het einde hunner loopbaan in 't Fransch hunnen leergang mogen blijven voortzetten, al ware het voor eene ledige gehoorzaal, ter wille van het grondbeginsel, ter wiiie van de verfransching. Men kan allicht berekenen waar dat henen moest, als men bedenkt dat er tusschen die hoogleeraren voormannen van de beruchte « Ligue pour la Liberté des Langues en Belgique » waren. De kern eener verfranschte en verfranschende hoogeschool, met professoren, studenten en hun bijhang, ondersteund door de aristocratie en het staatsbestuur, kon twintig jaar lang blijven voortwoekeren. Dan eerst zou, volgens de sta-tistische berekening,! de laatste Vlaamsch onkundige en de laatste Vlaamschvijandige professor de ouderdomsgrens bereikt hebbe$. Wij weten intusschen hoe het Belgisch Bestuur steeds al de Vlaamsche Taalwetten wist te verijdelenj. En het is niet te veel voorspeld dat het ook de Vlaamsche Hoogeschool, die het ver-klaard had niet zonder eene Fransche erneven te zullen dulden, ook wel zou weten te knakken. Daarom alleen reeds is het niet te betreuren dat de ver-vlaamsching thans is doorgegaan en dat de professoren die niet konden of niet wilden in 't Nederlandsch onderwijzen zichzelven vrijwillig uit de Hoogeschool verwijderd, en het « o-tium eu m diginitate » verkozen hebben. Zoodoende beginnen wij van de meet af ongestoord en onge-hinderd het vervlaamschingswerk. Zoodoende is het brandpunt der verfransching vervangen door het brandpunt dervervlaamsching. België wordt niet verlatijnscht, - — r* . - ■ — ~ ■ 143 1 het Vlaamsche land althans niet. * * * Devervlaamschingder Gentsche Hoogeschool, op haarzelve ge-nomen, is de voornaamste hef-boom der vervlaamsching, doch de beteekenis ervan strekt verder. Het is de eerste stap tôt de volledige vervlaamsching, niet slechts van al de trappen van | het onderwijs, doch ook van heel het staatswezen, zoover dit het Vlaamsche land betreft. Uit is het met de tweetaligheid in Vlaanderen. Vlaanderen bekomt een eigen regiem, Viaanderen beschikt zelf-standig over zijn lot, het heeft een eigen onderwijs, het bekomt evenzoo een eigen bestuur. Van het nisuwe regiem is de Vlaamsche Hoogeschool slechts de eerste uiting. Daarom /zegden wij dat de Vlaamsche Beweging haar hoogtepunt bereikt heeft. Het werk behoeft nog slechts voltooid, het gebouw bevestigd. DE EENDRACHT. === Bericht aan de Inschrijvers. Enkele inschrijvers verzuimden ons den prijs van hun abonnement te laten geworden, Wij verzoeken hun dit onverwijld te doen, 't zij door postmandaat, 't zij door stor-ting op de postchekrekening n°86, op naam van « Weekblad De Een-dracht, Antwerpen >. De prijs van n° 1 tôt Nieuwjaar is fr. 1,75. Wij doen een dringend beroep tôt onze lezers opdat zij onà blad door het werven van abonnenten zouden steunen. Proef- en propagandanummers, alsook de reeds verschenen num-mers, zenden wij op aanvraag. HOOGESGHOOLBERIGHTEN. Het ,zou niet strooken met den ernst i der tijden de opening van de Vlaamsche Hoogeschool met luidruchtig feestgejoel te vieren, hoe sterk ook onze vreugde bij die allergewichtigste gebeurtenis onzer geschiedenis naar uiting moge dwingen. Toch mogen wij die gelegenheid niet laten voorbijgaan zonder de groote voor-loopers der Vlaamsche Hoogeschool in onze dankbare herinnering op te roepen. Te Brussel worden de Vlamingen door de plaatselijke « Groeningerwacht » aan-gezocht om zich op Zondag 29 October, gezamenlijk te begeven naar het graf van Lodewijk de Raet, den diep betreurden verslaggever der Vlaamsche Hoogeschool kommissie, een dier stoere werkers die het meest hebben bijgedragen om de ge-dachte der Vlaamsche Hoogeschool in Vlaanderen in aile kringen te doen veld winnen. Daar zal dan door een afgevaar-digde van den* Vlaamschen Hoogeschooi-; bond » een gelegenheidstoespraak worden 144 ] gehouden en een aandenken namens de Brusselsche Vlamingen worden neerge-legd,Nadere bijzonderheden dienaangaande zullen te gepasten tijde door de pers worden bekendgemaakt. Vlamingen, die echter ook hun penning zouden willen storten om bij te dragen tôt dit waar-dige huldebetoon worden hiermede ver-zocht dit ten spoedigste te doen| in het lokaal der « Groeningerwacht», Vlaamsch Huis, 16, Groote Markt, te Brussel. Redevoeringvan MrDosfel ap'de Kathoiieke Studentenvergadsring te Antwerpen den 15" October gehouden. Op de vergadering van 17 September laatsleden, werd het onderwerp « De Vlaamsche Hoogeschool » reeds uitgediept. Ik beichouw het als overbodig nogmaals te bewijzen — Prof. Van Roy deed het volledig en helder — dat het besluit van den Gouverneur-Generaal van België een rechtsgeldig besluit is van een bevoegde overheid. Datschijnt me niet meer betwist-baar. Het is immers gesteund op de overeenkomst van den Haag, die in ons land kr&cbî kreeg door de wet van 29 Mei 1910, en op de bewijsvoering tan een Arrest van het Hof van Verbreking van 20 Mei 1915, dat nog meer beteekenis bekomt wanneer men het beschouwt in het licht van de vooraîgaande prachtige pleitreden zooals die in de « Pasicrisie Belge » zijn opgenomen. U daar uit voor te lezen zou mij te ver leiden en de tijd is te beperkt. De hoofdvraag welke ik met U onder-zoeken wil is de volgende : « Aangenomen dat het Besluit van den Gouverneur-Generaal uitgaat van eene bevoegde overheid handelende binnen den kring harer bevoegdheid, toch is het nog mogelijk dat het besluit onrechtmatig is, indruischt tegen het natuurrecht, de billijk-heid, de recht vaardigheid, deplichten der Belgen jegens vorst en land ». Laten wij het in ditopzichtbeschouwen. Mij dunkt, dat wij op dit standpunt ten minste even sterk staan als op dat van het stellig recht. Het besluit krenkt geene rechten, aller-minst wanneer het toegepast wordt met inachtneming van de wenschen zoo uit-drukkelijk door de Oud-Hoogstudenten-bonden aangenomen dat ze naar de inzich-ten der onderteekenaars als voorwaarden golden. Inderdaad wanneer men het besluit samenvoegt met het vroeger Koninklijk besluit komt men tôt dezelfde oplossing als diegene voorgesteld bij Art. I van het veorstel Franck-Van Cauwelaert-Anseele : « De lessen worden gegeven in het Fransch ter Hoogeschool van Luik, in het Vlaamsch ter Hoogeschool van Gent. » Dat isdesenige aplossing welke gelijke rechten geeft aan Vlaamsch- en Fransch-sprekenden in België, de eenige, welke door aile Vlaamschgezinden die de zaak instudeerden, aangenomen werd, en nog verhopen wij aangenomen wordt. Dat de Luiksche Hoogeschool niet open-gaat is noch aan de Vlamingen, noch aan de bezettende macht toe te schrijven. Integendeel, de Oud-Hoogstudentenbon-den wenschen uitdrukkelijk dat de bezettende macht ijveren zou voor de herope-ning der Luiksche Hoogeschool en mij werd uit goede bron .verzekerd dat dit ge-schiedde maar tôt geenen uitslag leidde wegens het verzet van de Luiksche hoog-leeraars die, niet zooals hunne Gentsche collega's de formule van onderdanigheid teekenden. Zoo er feitelijk alleen voor Vlaamsch-kennenden gelegenheid bestaat om hoo-ger onderwijs te genieten dan is het aan de eene zijde omdat de Luiksche Hooglee-raars weigeren nu onderwijs voort te zet-ten, aan de andere zijde omdat de vrije Hoogescholen niet opengaan. Ook hier hebben de Oud-Hoogstudenten-bonden als voorwaarde van hunnt toetre-ding tôt het besluit van den Gouverneur r 'i o 145 Generaal gesteld : « dat niets in den weg zou gelegd worden voor de heropening der vrije hoogescholen ». Maken deze van de onderwijsvrijheid geen gebruik, dau geschiedt dit natuurlijk op lîunne verant-woordelijkheid, doch hunne beslissing, hoe ernstig beredeneerd zij ook zij, bindt hen alleen, en kan aan allen die het anders meenen niet opgedrongen worden. Door het besluit-worden de rechfen van de vroeger doceerende hoogleeraren niet gekrenkt. Hun recht en plicht om in het Fransch te doceeren bestond streng geno-men maar zoolang het Koninklijk Besluit dat het Fransch oplegde, van kracht bleef. Nooit hebben zij het recht gehad den koning — of wie zijne macht feitelijk bezit — te verhinderen zijn besluit te wijzigen. Nochtans daar niemand tôt het onmoge-lijke verplicht is en feitelijk een groot ge-tal professoren aan de Gentsche Hoogeschool niet in staatzijn in het Nederlandsch te doceeren hebben de Oud-Hoogstuden-tenbonden de voorwaarde uitgedrukt dat zonder onderscheid tusschen hen die Nederlandsch kennen en de anderen, dus verder gaande dan wat het streng recht oplegt, « bij de verandering van voertaal de stoffelijke belangen der aftredende hoogleeraren in acht zouden genomen worden, in aansluiting met het oorspron-kelijk vdorste! de: Hoogeschoolcoinmissie, dat strekte tôt vrijwaring van den geld'elij-ken toestand der vroegere hoogleeraren », luidt dat stuk. Dus hier ook geene schending van rechten. Terloops vestig ik de aandacht hierop dat, naar door mij ingewonnen inlichtingen, de Gentsche hoogleeraren geweigerd hebben te doceeren vôôr dat er van vervlaatn-sthing spraak was en dat tôt deze slechts daarna besloteri werd, dat verder ook de verbanning van Prs Pirenne en Fredericq met de vervlaamsching der Hoogeschool niet rechtstreeks, onrniddeHijk en uitslui-tend in verband staat. Wordt eenmaal van dit ailes een om-standige, met bewijssiukken gestaafde geschiedenis geschreven, dan zullen veler oogen opengaan en blijkt dat de schoon-ste rollen niet altijd gespeeld worden door hen die in schijn de mooiste gebaren maken., ✓ Evemnin worden rechten gekrenkt van de jongens in de loopgraven. Onden hen zijn de eenen dienslplichtigen de anderen vrijwilligers. Verplicht of vrijwillig moeten zij aile gevolgen van den militairen dienstdragen, zonder te kunnen eischen dat de nadeelen er van tôt niet-medevechten zouden uitgebreid worden, dit immers is volkomen in strijd met de huidige leer omirent het oorlogvoeren. Theoretisch — de prakfijk, eilaas, heeft wel den regel aan het wanken gebracht is de hedendaagsche oorlog de strijd van een leger tegen een leger en moet ailes er op aangelegd worden opdat wie (niet tôt het leger be'noort zich onthoude van aile krijgshandelingen en zoo weinig mogelijk van den oorlog lijde. Dit is de toepassing van de speuk « odissa restringenda ». De studenten thans in het land verblij-vende zijn burgers en kunnen feitelijk, zich thans niet meer, bij het leger aan-melden. Anderen, die dit vroeger wel konden, deden het niet om redenen waarover zij te oordeelen hadden, meni-geen om ontoereikende lichaams-krachten. Moeten al die jongens nu gestraft worden met gedwongen studie stilstand ? gestraft wegens iets waaraan zij onschuldig zijn. Dit argument van gelijkheid, alhoe-wel het eerste oogenblik indruk makend, lijkt naderhand opptrvlakkig en wordt uit den hoek gehaald tegen de vervlaamsching der Hoogeschool. Het wordt niet ingeroe-pen tegen de heropening van de hoogsteHu-manioraklassen, Normaalscholen, Kunst-hoogescholen, Seminariën. Heeft men vroeger ooit zittingen der examen afgeschaft omdat wegens kamp-oefening b. v. de leden der Hoogeschool-compagnieën er geen deel konden aan" nemen ? In laatsten grondslag berust de opwer-ping op een minder aan te inoedigen gevoel.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.