Tweede Jaargang, nrt 24. Prijs per nummer : 5 centiemen. Zondag, 17 Juni 1917. De gazet van Leuven 1 ABONNEMENTSPRIJS : Per jaar .... 2,50 fr. -, Voor 6 maanden . . 1,25 fr. J Voor 3 maanden . . 0,65 fr. Alle*Briefwisseling te zenden : Naamsche Vest, 41, HEVERLEE (Leuven) Postoheok-rekening' H1 ri1 Blke medewerker blijft verantwoordelijkïvoor zijn opstel. Ongeteekende ^brieven of bij dragon wor4en niet in aar merking genomen.j Hanuscnrilten worden niet teruggegeven. AANKONDIGINGEN : Naar overeenkomst. I I BOEKBESPREKING : Het inzenden van één 1—1 exemplaar geeft recht op vermelding ; twee .—. exemplaren op bespreking. [ | De hoogeschool te Leuven. Overzicht. De katholieke hoogeschool werd in 1425 te Leuven gesticht door paus Mar-tinus V, op aanvraag van hertog Jan IV van Brabant. De naam luidde alsdan « studium generale » d. i. algemeene studie. Na vier eeuwen geleefd en gebloeid te hebben, werd de universiteit door het Fransche Directoire, in 1797, afgeschaft, omdat ze niet volgens de republikeinsche grondbeginselen onderwees. Tijdens de regeering van Willem 1 der Neder-landen, bleef de Leuvensche hoogeschool ge-sloten. Met onze onafhankelijkheid, door de omwenteling in 1830, kwam de beroemde grondwet van 1831 ons vrijheid in het onder-wijs brengen. Op voorstel der Belgische bisschoppen, werd den 10 Juni 1834, door paus Gregorius XVI de hoogeschool her-opend. In 1909 werden mooie feesten inge-richt, om de 75 jarige herinrichting te vieren. Brabant had onder Jan IV niet veel luister meer. Om eer en roem van Brabant, en tevens ook om aan al de Nederlandsche studenten dienst te bewijzen, stelden eenige raadgevers van den hertog voor in zijne Staten eene hoogeschool te openen. Onze jongelingen moesten in dien tijd hoogere geleerdheid gaan zoeken te Keulen, Erfurt, Parijs, Orléans, Oxford of Bologna. De hertog verkoos Leuven voor de te stich-ten hoogeschool, om deze stad te vergoeden voor het verlies van hare stoffelijke macht, gevolgvan den ondergang der lakennijverheid. Naar middeleeuwsch gebruik, moest de toela-ting tôt oprichting eener hoogeschool aan den paus aangevraagd worden. Afgezanten van den hertog en van de stad Leuven trokken naar Rome en brachten den 25 April 1426 de pauselijke bulle mede naar Brabant. Onze stadgenoot Willem Neefs had zich vooral ver-dienstelijk gemaakt voor de goede oplossing. De bulle van paus Martinus V is geteekend te Rome den 9 December 1425 ; ze verklaart o. m. : op vurig verzoek van hertog, provoost, deken, kapittel van Sint-Pieter, burgemeester, , schepenen en gemeente van Leuven ; na -, onderzoek over gunstige en gezonde ligging der stad, voor altijd een « studium generale » op te richten, met aile fakulteiten, deze der godgeleerdheid uitgezonderd, onder het uit-sluitend beheer van den te benoemen rector. Hertog Jan IV liet den 25 Augustus 1426 aan aile christen volkeren de oprichting der hoogeschool weten, met de melding dat ze den 2 Oktober zou geopend worden, dat ze onder zijne bescherming zou staan, zoo ook al de studenten die er zouden komen studeeren. De plechtige instelling had den 7 September plaats, met als rector Willem Neefs voor vijf jaar door den paus aangeduid. De eerste kanselier was Willem van Assche ; de eerste leeraars waren : Jan Groesbeke, doctor in de rechten, Niklaas de Prurn, dr in burgerlijk en canoniek recht, Jan de Neele, dr in de genees-kunde, Geert Bruyn, deken van Sint-Pieter en meester in de kunst, Hendrik van Mera, licen-ciaat in 't canoniek recht, Godfried Crommens, Jan van Thulden, Jan Rodolphi, Pieter van Renesse, Jan Stochelpot, Godfried de Geniple, Jan Keerman, Almeric van Sichem, allen meesters in de kunst, en Jan Vandeplas, bachelier in 't canoniek recht. (met vervolg) Kater. Kleine Kronijk Haven van Brussel. Brussel, Vlaanderen's Hoofdstad, tellende tus-schen de wereldhavens ! Ja, zulks wordt werke-lijkheid, ja, dat is een feit ! Reeds in 't jaar 1561 vierde de stad Brussel met ongewone pracht de voltooiïng der vaartwerken begonnen in 1436, wanneer Hertog Pilip van Bur-gondië bij dekreet veroorloofde het bed der Zenne te verdiepen en te verbreeden, sluizen te bouwen, sluisgeld te heffen, enz. Nadat Hertogin Maria van Burgondië in 1477 het recht had toegestaan een vaart te graven, Brussel in rechtstreeksche verbin- ding brengende met den Rupel of de Schelde, werd dit grootsche werk voor langen tijd onderbroken door de burgeroorlogen volgende op den dood van Hertogin Maria. Ten jare 1531 werd met de toe-stemming van Keizer Karel V beslolen de vaart langs Vilvoorden en Willebroeck te doen doorgaan om ze met den Rupel te vereenigen rechtover Boom. Buitengewoon groot waren de opofferingen welke de stad Brussel zich getroostte om dit we^k te voltrekken en de kosten er van te dekken welke van 7 tôt 800.000 gulden bedroegen. Bijna 4 eeuwen nadien werden de werken der nieuwe Vaart, een Zeevaart, voltooid : zonder de grootsche omwenteling teweeggebracht door den grooten oorlog had de stad Brussel, en met haar de gansche bevolking van Brabant en Henegouwen, die gebeurtenis in de geschiedenis hunner econo-mische ontwikkeling niet luisterrijk genoegkunnen gedenken. De beteekenis ervan is inderdaad- niet te over-schatten. Rechtstreeksche verbinding met de Ant-werpsche haven en de zee ; degelijke verbinding met het Limburgseh kolenbekken, het nieuwe Vlaamsch nijverheidsgebied ; de nieuwe zeevaart wordt een deel van den grooten Middellandschen weg (Mittellandkanal) waarvan de tot-stand-bren-ging een afgedane zaak is. Het ontwerp van vergrooten en verbreeden der vaart op Charleroï, reeds ten deele uitgevoerd, zal de Waalsche nijverheidstreken in staat stellen de Brusselsche haven te benuttigen als uitvoerhaven hunner produkten. Op nijverheids- en handelsgebied is de toekomst onzer Hoofdstad dus ten voile verzekerd. En dan met de aangevangen heropbeuring van ons volk, wordt heel de Vlaamsche Brabantsche streek tôt een punt van bloei en welstand gebracht, welke wij nooit hebben durven verhopen. De toekomst hoort oos ! Een mooi gebaar van Nederland. Wij vernemen met genoegen dat de Nederlandsche regeering, gezien den moeilijken toestand waarin de bevoorrading van België geplaatst is door den toestand ter zee, zich bereid heeft ver-klaard nog 12000 ton graan aan de Commission for Relief te leenen. Men weet dat zij reeds vroeger 8000 ton tarwe voor de bevoorrading van ons land beschikbaar had gesteld. Dit maakt samen het aardige cijfer van twintig millioen kilogram ! Dit onbaatzuchtig gebaar der Nederlandsche regeering, dat te danken is aan de pogingen van haren uitstekenden vertegenwoordiger te Brussel, den heer van Vollenhoven, bevrijdt do Belgische bevolking voorloopig van de dreigende verminde-ring van het broodrantsoen. Het mag wel gezegd worden dat men in België niet te klagen heeft over de wijze waarop de heer van Vollenhoven en mar-kies do Villalobar hun edel mandaat uitoefenen tegenover de bevolking van ons land. Debedrijvig-heid van de Commission for Relief, nadat zij uit de handen der Vereenigde-Staten is overgegaan in die van Nederland, heeft niets van hare doeltref-fendheid ingeboet, integendeel ! Eene groote les. Een artikel in de " Stem uit België „ eindigt Pater Callewaert met deze hoogst belangrijke woorden : " Dat men niet te ras oordeele, noch veroor-deele, niet lastere noch sla, geene nieuwe won den toebrenge, geenen haat verspreide, niet goochele met het woord verrader, niet baloorig schreeuwe, niet kleingeestig, niet politiekachtig, niet partij-schappig doe. " De tijden zijn ernstig. Dat men Vlaanderens wantoestand durve inzien en rechtvaardig zijn tegenover het gestorte vlaamsche bloed ! „ Welke groote lessen liggen in die eenige woorden besloten ! Verrader ! Hoe toch, gelijk Pater Callewaert het uitdrukt, wordt thans met dat woord gegoocheld ! En gewoonlijk ligt het meest op de lippen van hen, die meest reden tôt zwijgen hebben. Verrader ! Maar er zijn verscheidene soorten van verraders. En 't zou wel eene kolom van ons blad vergen, moesten wij ze aile opsommen. Zij die aan het publiek de waarheid durven zeg-gen. zijn verraders, volgens sommigen, die gedurig groote woorden uitkramen en holle volzinnen ten beste hebben over iets waarvan zij niet het eerste woord kennen of welks beteekenis zij moedwillig verdraaien. Zeg niet V-t het volk : De toestand is zoo en niet anders ; hij is een gevolg van feiten die niet meer waren te vermijden ; wij moeten hem nemen gelijk hij is, hem onder de oogen durven zien, er reke-ning mede houden. Zeg dat niet, want gij zijt een verrader. Oordeelt niet te ras, o gij die het monopool van rechtzinnigheid en vaderlandsliefde wilt hebben, veroordeelt niet lastert niet ! 't Is een wijze man die het u zegt een dienaar van Hem die op de wereld een nieuw rijk van liefde en vrede kwam stichten, van Dengene die aile veinzerij, aile lastertaal veroordeelde en aile Parizeërs het brandmerk van dubbelzinnigheid en schijnheiligheid op het voerhoofd drukte. De ouderdom der chicorei-"koffie„. In een artikel der " Frankfurter Zeitung „ wordt er herinnerd aan de ontdekking van het afkooksel, gemaakt van den chicoreiwortel, dat in ons land evenals in Duitschland sedert lang de plaats in-neemt der koffie, ten minste bij de minder gegoe-den, in de stad en op den buiten. Men komt in een oud boek, dagteekenend van 1722, een recept te vinden " voor de bereiding van een goede koffie „ door middel van chicoreiwortel. Het recept is te danken aan een hovenier van Arnstadt, die den smaak van den drank zijner vindingroemt en beweert dat dezelfde zich gemak-kelijk met de echte koffie meten kan. Dit recept was het eerste der duizend en één recepten, die op het oogenblik zbowat overal de kolommen der kranten vullen. Bestuurlijke Schelding. Eerste voordeél. — Walen en Vlamingen, spre-kend door den mond van enkele duizendtallen die nu durven zeggen wat ze wenschen, krijgen beide hun zin. Tweede voordeél. — Deregeeringen, achtereen-volgens voor de Vlaamsche kwestie gesteld, durf-den haar niet oplossen, uit vrees voor de kiezers. De bestuurlijke scheiding trekt dien kweldoorn uit den regeeringsvoet. Derde voordeél. — 3.250.000 Vlamingen die volstrekt geen Pransch kennen, kunnen nu ook een betrekking in 's landsdienst bekomen. Vierde voordeél. — Zij schrapt eene leugen uit de geschiedenis van het Belgie van 1830. Die staat telde immers als bewoners wel Walen en Vlamingen, doch geen Belgen, d. i. eone staats-fictie.De eerste oorlogskorrespondent. Het'beroep van oorlogskorrespondent is ouder dan men wel zou denken in verband met het be-trekkelijk korte bestaan van dag- en weekbladen. Volgens Italiaansche bladen leefde er in Italie reeds in de XVe eeuw een oorlogsreporter, een zekere Giàntonio Porcello di Pandonni. Hij verrichtte zijn werk gedurende Milaansch-Venetiaansche twisten in het jaar 1451-1452 en maakte deel uit van den generalen staf der Venetiaansche troopen. Hij moest aile legerbewegingen en merkwaardige ge-beurtenissen, die hij bijvvoonde, noteeren. Merkwaardig was, dat men hem ook toestond om aan vijandelijke zijde te werken en ook van de Milaneezen, die onder commando van Prancesco Sforza stonden, ailes te noteeren, wat de moeite waard was. Nationaal Verbond der Eigenaarskringen van België. Het Nationaal Verbond der Eigenaarskringen van België heeft onlangs te Brussel, zijne algemeene vergadering gehouden. Meer dan 100 afgevaardigden waren tegenwoor-dig op deze zitting, voorgezeten door M. Eugeen Broens, van Curegem. Na eenige woorden van dank en een welkom-groet door den Voorzitter bracht Mr Ulens van Leuven, verslag uit over de laatste algemeene vergadering. Hij schetste den huidigen toestand van het Verbond, wp.aruit bleek dat op dit oogenblik niet alleen reeds 120 maatschappijen van eigenaars met ongeveer 80.000 leden zijn aange-sloten, maar dat nog talrijke bonden in vorming zijn in de provincië-i Henegouwen, Luik, Namen, het arrondissement Brussel enz. Na eene vriendelijke bespreking welke omtrent 5 uren duurde. werden door de vergadering de standregelen bepaald aangenomen en het Komiteit als volgt samengesteld : Voorzitter : M. Eug. Broens (Curegem) ; Onder-voorzitters : MM. Pr. Libert (Seraing), Ed. Van Lil (Antwerpen) ; Jules Culot (Jumet) ; Sekretarissen : MM. Ulens P. (Leuven) en Alex. Wouters (Koekel-berg) ; Schatbewaarder : M. A. de Valeriola (Lae-ken) ; Raadsheeren : MM. Abrassart-Malice (Bergen) ; P. Jaumin (Ans), G. Labrigue (Binche), 8. Meunier (La Louvière), J. Ryckx (Hasselt), Th. Stroobants (Leuven), E. Van Roy (Antwerpen), F. Verbist (Molenbeek). Een voorstel van het hoogste belang werd door Mijnheer Culot van Jumet gedaan, en door de vergadering aangenomen, namelijk : De stichting,. in iedere maatschappij, van een bestendig Bureel of Sekretariaat, welke minstens eenmaal per week zou zetelen op vastgestelden dag en uur. Aldus zullen de maatschappijen voortdurend de noodzakelijke betrekkingen met elkander onder-houden.Zooals blijkt, neemt de beweging zoowel onder de eigenaars als onder de huurlingen, voor de verdediging hunner wettige rechten en belangen, voortdurend eetie groote uitbreiding, wat de voorzitter met recht en reden deed opmerken. Ook beloofde hij zijne volledige toewijding alsook deze van gansch zijn Bestuur om de verwezenlijking der rechtvaardigheid en gelijkheid. Voor de boeren. Plaatsgebrek verplicht ons dit artikel, evenals verschillige andere, tôt de volgende week te ver-schuiven. IETS VOOR IEDERE WEEK Zijn jongen. Peerke den briefdrager zoudt ge haast niet meer herkennen. Vroeger was hij een kranige vent die opgeruimd door 't lachende leven ging. Wel moest hij naarstig arbeiden om den broode ; door de brandende zon of door den plassenden regen stapte hij er moedig op af ; hij mijmerde en droomde en glimlachte soms als hij dacht op zijn kraaknet huizeke, op zijn vlijtig vrouwtje en zijn twee rozekinderen : zijn doorbraaf meisje dat zoo handig haar moeder ter zijde stond en bijzonder zijn Jan, zijn flin-ken zoon waar hij zooveel hoop op bouwde... Nu stapt Peerke traag en moedeloos de veld-wegen langs ; op zijn vermagerd wezen ligt de diepste zielesmart. Suffend trekt hij voort, en als een kindsch gewordene, herhaalt hij, tôt zichzelven sprekend, hetzelfde refrein : « Zoo'n flinke jongen, zoo'n primus in ailes ! » Ik heb zijn Jan van dichtbij gekend. In de dorpsschool was hij een knap leerling. De onderwijzer en de pastoor hadden Peerke aangesproken en hem aan het verstand gebracht hoe spijtig het zou zijn als een begaafde knaap lijk Jan geene studiën kon doen. Peerke had zich laten verleiden en Jan was naar het College getrokken. Het « boerke », zooals zijne makkers hem noemden, wist door zijn noeste vlijt en zijn vluggen geest al zijne mede-dingers voorbij te streven. En of 't er nu om te doen was Virgilius of Homeros te vertalen of de ontmetelijk drooge beginselen der meet-kunde uiteen te doen of toe te passen, overal was de zoon van den briefdrager de primus. Maar waar hij de meeste blijken gaf van zijn schranderen geest en zijn edele inborst, was in die vergaderingen waar letterlievende studenten hun moedertaal beoefenden en hun Vlaanderen leerden liefhebben. Daar schitterde hij uit, en in die kringen had ik kennis aange-knoopt met den veelbelovenden student. En Peerke ? Hij glansde van vaderlijke fierheid, en moeder en zuster waren preusch op haren Jan, die de roem zou worden en de zegen van hun nederig gezin. De mensch wikt, maar God beschikt.... Jan was tusschen de eerste vrijwilligers die op-trokken tôt de verdediging van den vader-grond. Hartverscheurend was het afscheid ge-weest : maar plicht en eergevoel geboden ; hier was geen aarzelen mogelijk. Rampen volgden op rampen ; de kloekste jongelingschap werd onmeedoogend geslacht. Van zijn jongen had Peerke nog geen nieuws. Doch hij bleef vol vertrouwen : op Jan be-rustte immers gansch hunne toekomst, hunne hoop. Hij was hunne fierheid en hun roem ; hun Jan verloren was ailes verloren, en dat kon niet of dat mocht niet en... dat was ! Plots kwam de schrikkelijke tijding : op de boorden van den Yzer was de edele jongen den helden-dood gestorven voor 't Vaderland ! ... Ik heb den dienst bijgewoond en heb bit-tere tranen geweend toen ik Peerke en de zijnen wanhopig treuren zag ; den oorlog heb ik vervloekt die de schoonsten, de besten, de edelsten onder ons als zijn eerste offers vergt. Hebt ge ooit een trotschen boom gezien, door den bliksem getroffen en tôt in zijne levensaderen geknakt ? Zoo is het arme Peerke. Geen moed meer, geen levensblijheid; net leven schijnt hem onverschillig ; in zijn huizeke blijft ailes doodsch en stil en eeuwig schijnt de rouw te zullen duren om den hoog-vereerden, den innig geliefden gesneuvelde. Ik denk dikwijls aan Peerke den briefdrager. En, me dunkt, ik zie den sukkelaar voortstrom-pelen onder de brandende zon, terwijl de zweetdroppelen op zijn voorhoofd parelen en terwijl hij suft en mijmert : « Zoo'n flinke jongen, zoo'n primus in ailes!». Het gemoed komt me vol, en een traan wegpinkend roep ik nog eens voor den geest de kloeke gestalte en de flinke figuur van mijn diepbetreurden jongen vriend. Lang wilde ik droomen van hem, van onze jongens, van den vrede...

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.