Losse beschouwingen over 's Pausen vredesvoorstel (')• Wat te verwachtem wias, is geschied. Zoo Benedictus XV, lui'sterend maar de inspnaak vain zijn medelijdend hart en naar de smeek-gebeden van velen zijner kinderen, zich kwam plaatsen tegenover de oorlogvoerende volken met den vredespatm in de hand, om het menschdoan te verlosisen van de nachtmerrie der varschrikkelijke oorlogsbeproevingen,— dan zouden er ook velen zijn, die voor zijn vaderlijk wo«Srd de sclhouders zouden opha-len, ainderen die het zouden verdraaiem o£ met bitterheid bespotten. Zijne Heiligheid zelf bon zullk eene bejegenimg voorzien : men heeft vroeger Wilson bekeven, toen hij met een vredesplan voor den dag kwam ; waarom zou Hij minder gespaard worden dan de Président der Amerikaansche Statan? De Paus wist del, dat hij tusschen de gewapende machten zou verschijnen als een Hagenbeck :n een kooi van leemven en tijgers, die tegen elkaar op huilen en brieschen. Het valt niet gemakkeilijk dieren te temmen, en 't is nog moeilijker varwoede vij.andem tôt bedaren en nadenken te brengen. De voorspelling van een niet-katholiek diplomaat in Den Haag, wiens woorden door "De Tijd" van 7 Augus-tus iqi6 werden meegedeeld, gaat dan in vervulling : "Bij de tegenwoordige gemoeds-stemming deT volken, zal iedere vrede en iedere vredteszanding teleurstelling brengen, die men op den vredessitichter -zal werpen." Deze hooge persoon vraagt derhalve "of de Paus zelf niet moet wenschen gepasseerd te worden." Onge/twijfeM ! Het is ndet voor zijn vermaak, niet voor eenig tijdelijk voor-deal, niet voor don aangroei van zijn gezag, dat de Paus dien vredlesstap waagt ; maar hij is Vader, een minn'end vadfer, die beg&an is met hat lot van het rampzalig menschdom, en die gaairne zelf wiil lijden, indien hij daar-dioor het leed vain zijne kinderen kan lenigen. Trouwens, de Pausen leven niet voor één dag ; zij reikenan op het oordeel van het nageslacht, en Benedictus XV. weet zeer goed' dat hij—om raogmaals de uitdrukking van den diplomaat te gebruiken—"'eerst bij den geschiedschrijver wiaardeering zal vin-den."Intusschem hebben die uitin'gen van mis-noegdheid ook hunne goede zijde. Misschiem schuilt onder hunne oppervlakta wel eenige politieke nevengedachte : men maakt zich boos, om den vijand te toonen, dat het vuur der istrijdiVustigheid nog niet is uitgedtoofd, d'ait men niet noodgedwongen den vrede aan-neemt, doch enkel om verder bloedvergietem te sparan. En daardoor laat men ook de mogelijkheid open om de vredesivoorwaarden nog te verbeteren. * * * Er zijn dagblad'en die d'en H. Vader ondeu-gend verwijten de aanramders en de aange-randem, de schufldigen en de onschuldigen, goed en kw.aad op ééne lijn te stallen. Een Angliteansche foisschop scheldt den Paus zelis ails Çod'sverachter ! N'ergens heb ik over dit thema eten driestere taal gelezen dan i.n "The Times" van 20 Augustus. Richard Bagot zet in dit blad al de sluizen zijner verontwaardiging open. Ziet, hoe de goivan zijner verguizimg op den H. Vader neerstor-ten : De Paus, zoo heet het, "beschouw.t al de oorlogvoerende partijen als even gelijk schuldig," ja "schuldig aan baldadige aan-randing vergezeld van afschuwelijke misda-den tegen aile msnschelijke en goddelijke wetten" ; hij "hoont onze eer en de eer van degenen die aan onze zijde strijden. Hij hoont de nagedachtenis onzer dooden en de opofferingan onzer levemdeni" Hij "beschul-digt ons stilzwijgend (sic) van leugentaal aamgaande den oorsprotng en de oorzaken van den oorlog." Hij "gebaart alsof Duksch-lands zaak even wettig of onwettig was al de onze..." En zoo gaat die elucubratia vo'cwt over gansch eene koîom!... En van <tëit ailes sitaat er niets te lezein in de Plauselijke Nota ! Al die lasteringen zijn het voortbrengsel van een door vooroordeel en kwaad'willigheid ingenlomen geest, opge-zweept door een ziekehjke verbeelding. Wat is dan de waarheid? Wel de Paus handhaaft zijne ineutralitedt ; hij wil vredestichter zijn, geen rechter ! Indien hij door de oorlog-voerende machten tôt rechtei werd uitgeko-zen, zooi hij al de stuikken van het débat nazien en een gerechtelijk oordeel vellen ; maar de H. Stoel is nu geen tribunaal. Als zadenleeraar heeft de Paus "aile " onrecht-vaardigheden en euveldaden veroordeeld, maar hij zou onrechtvaardig zijn indcen hij personen of volkon vonnisde, zonder daartoe de bevoegdheid te hebben verkregeo. De dagbladen zullen zich wel diat recht aanmia-tigen, maar de H. Vader mag dit niet doeni. Kent hij dan de aanleggers van den oorlog niet? Is hij niet ingelicht over de gepleegde gru-weMaden? Ongetwijfald, als privaat persoon ; miaair indien hij als Vredestichter wil optreden—en dat allean is in zijne macht— dan majg hij de mi'sdaden, zonder ze te ont-kennen, toch niet in het débat brengen. Mis-schien zal eene vergeâijking3 naar ons oordeel, de handelwijze van den H. Vader eendgszins opluisteren : Er zijn tijden geiweest—en hat gebaurt soins nog ten huidigen dage—dat reizigera in Sicilië of in 't Noorden van (1) Zie volledige tekst van het voorstal, blz. 8. Afrika, door baanstroopers werden gevangen ganomen. En om dezen uit hunne handen te redden steldan soimnige bemiddelaars zich in betrekking met de roovers en kochten, door het storten van een somme gelds, de ongeltik-kigen vrij. Nu spreekt het toch wel van zelf, dat de bemiddeliaa.rs, door het alanbieden van dien losprijs, heélemaal niet badoelden aan de roovers een recht op het geld toe te ken-nen, nooh hem even onschuldig uit te roepan als hun slachtoffera. Maar zij oordeeld'en, dat de vrijiheid der gevaingemem wel opwoog tegen de betaling van eenige gouden stuk-ken. Zoo doet ook een vredes-tichter : hij beweert geenszins dat de aanleggers van dten ooclog en de stichters van zooveel gruwel-diaden eenig recht hebben op hunn.en buit ; hij beweert miet dat miacht gelijk staat met recht—de H. Vader leert juist in zijne Noita dat recht stajat boven macht, wat eene zijde-lingsche veroordeeling is van Duitschland ! begeerenswaardigs uitroept. Zelf staat zij tusschen ibeide in. Alhoewel het wapenge-weld soms duldend, is zij toch uiteraard vredesgezind : zij verfoeit den oorlog en is afkeerig van aile bloedvergieten. En dien haat, gesteund op de rede, legt zij aan den dag door hare leering betreffende het aanleg-gen van den oorlog en hare voortdurende aansporingen, opdat de volken hunne geschil-len langs vreedzamen weg zouden vereffenen. Sint Augustinus,—zoo verhaalt hij zelf in zijne Belijdenissen,—had het pad der deugd verlaten en dwaalde meer en meer af naar de ketterij der Manidheërs. Zijne moeder, de H. Monica, berispte hem daarover : doch Augustinus holde steeds losbollig voort op het pad des verderfs. Van haren kant liet de H. Monica niet af hem met hare moeder-lijke bezorgdlheid te achtervolgen. De zon-daar bleef ©venwel het oor sluiten voor hare smeekgebeden en hare tranen : "Monitus mu. De Vîucht. Naar de schilderij van A. De Laet. (Zie blz. 3.) Maar noodt is zoozeer geblekan dat de oorllog in vele geviallen een dom en onrechtvaardig ding is. De kracht der wapenen beslist over de overwinning, doch het zijn niet altijd zij, die de baste wapenen hebben, over het groot-ste getal manschappen beschikken, die het recht aan hunne zijde habben. Maar wan-neer nu eenmaal de buit van landen en vol-;ken in de vuist is van den sterke,'hoe zal ■men dan die landen an volken redden ? Door aan' sterkere macht er tegen aan te voeren? fGoed zoo ; maar indien het nu te betwijfalen <ii9, dait men die sterkte bezit, of indien men voorziet dat de ontplooiing van die macht nog op zware offers zou te staan komen ? Kan men het dan niet beproevein om door het ten offer brengen van minder waardige goederen en door het treffen van een vergelijk, goederen van hoogere waarde te redden? En dat is de bedoeling van den Paus. Hij deelt wellicht niet, zoo a !s velen onder ons, het optimisme der geallieerden. Hij wil noch-tans de vrijheid, de onafhankelijkheid, het 'bload van volken vrijwaren, al moet men dit ailes odk afkoopen door de kwijtschelding 'van een stoffelijke schadievergoeding. Doch eene voikomen kwijtscheMing viraagt ook de Paus niet. Hij voorziet "sommige gevallen " —en wié denkt hier niet aan België?—"voor welke bijzandere redenen bestaiani" om scha-devei]goeding te vragen. Die moeten dan "met gerecbtigiheid en billijWheid " in over-weging ,gebraclit worden, opdat aan de rechit-mat.ge eischan voildlaan wiorde. Deze rege-linig, waardoor het bl'oed van duizenden ge-spaard wordt, schenikit niet aan eenieder zij.n voile recht—wat in de veronderstelling onmo-gelijk is ; —zij kan althans evan billijk ge-noemd worden ials diegene, waardoor gevan-genen worden vrijgekocht uit rooverahaindan. Het recht, dat iets geestelij'k is, is niet altijd bekwaam de .stoffelijke macht te bedwingen. En toch zall tan alotte het recht zegevieren, namelijk in het oordeell der geschiedenis, en voor den rechteirstoel vam God. 20 Auguistas. O ■ De Kerkelijke Moraal en het Begin van den Oorlog. DE BRIEF VAN WILLEM II AAN WILSON. (10 Augusti 1914.) De deugd ligt in het midden. Tusschen de twee uitersten—het Pacificisme en het Militarisme, in de vorige opstellen geschetst— staat de vredelievendheid der Kerk. Zij ver-oordeelt het Pacificisme als een dwaling, welke het aangeboren verdedigingsrecht van enkeling en Staat ontkent; zij kant zich eveneens aan tegen het Militarisme, eene on-deugd, welke den oorlog met zijne onvermij-delijke rampen als iets noodzakelijks en liebres ! " Dat is maar vrouwenpraat ! zoo besohimpte hij de raadgevmgen dier min-nende christin... De H. Kerk nu is zulk eene teerhartige moeder tegenover de afdwalende oorlogsvolkeren. Zij ook zij heeft deze ach-tervolgd met hare leeringen over den oorlog, met het afschilderen der rampen welke de vijandschap medebrengt, met hare raadgevin-gen over de christelijke inrichting der Sta-ten, opdat deze tôt welzijn der burgers zouden strekken, en vooral met hare smeekge-bêden om vredesgezindheid. Doch sommige mogendheden hebben steeds de woorden dier moeder in den wind geslagen : zij hebben ze eveneens uitgekreten voor onwelkomen vrouwenpraat : monitus muliebres. En het on-heil 19 op 'het menschdom neergekomen... doch voorzien, als de donderknal die moet voortschieten uit samenpakkende wolken, door den hoogen Wachter ter eeuwige Stede. "Pius X," zoo verhaalt inderdaad Kardinaal Merry del Val, volgens eene mededeeling van Z. D. Ht den bisschop van Laval, "Pius X heeft den tegenwoordigen oorlog voorzien. Dikwijls wanneer wij de gebeurtenissen van den dag bespraken, zéide Z.H. : "Wat U mij daar vertelt is droevig, maar het is vrij niets in vergelijking met den grooten oorlog ' il guerrone ' die weldra komen zal." Toen in 1912 de Balkanoorlog uitbrak, zeide ik tôt Z. H. : "Heilige Vader, wat U vooruit-zaagt is werkelijkheid geworden. De weese-lijke oorlog is uitgebroken." "Neen, neen," antwoordde levendig de H. Vader, "Dezen bedoelde ik niet," "Non è questo." Eenigen tijd later zeide hij mij : "Eminentie, de groote oorlog nadert. Wij komen het jaar '14 niet zonder oorlog door." "Non passeremo il quattordici." "Maar," antwoordde ik, "er is in 't geheel geen reden voor deze vrees. Aile regeeringen willen den vrede." "Eminentie, u is te optimistisch." De maand Juni 1914 brak aan. Wegens de groote warmte verlieten de verschillende ge-zanten Rome en kwamen voor hun vertrek nog even een bezoek aan het Vaticaan brengen. "Heilige Vader," zeide ik toen, "geen enkele gezant heeft eenigen twijfel omtrent zijn terugkeer in October laten blijken. Bo-vendien is de helft van het jaar reeds voorbij, en er is dus niet veel tijd meer over om een oorlog te beginnen." Pius X schudde ongeloovig het hoofd en zeide nogmaals nadrukkelijk : "Eminentie, wij komen het jaar '14 niet zonder oorlog door." * * * DE VOORWAARDEN TOT EEN GERECH. TIGEN OORLOG. Ailes duidt dan ook aan., dat deze volkeren-krijg moedwillig is voorbereid en ontketend, en dat men bij de oorlogsverklaring niets geen aandacht heeft geschonken aan de eischen, waaraan deze moet voldoen om geen hemeltergend schelmstuk te worden. Dit moge blijken uit den telegram-brief van keizer Willem aan Président Wilson, deze week in die "Daily Tel'agraiph" opsnbaar gemaakt. (1) De godgeleerden, die te dezer zake het gevoelen van de Kerk uitdrukken, zijn zeer streng in hun oordeel en stellen vele voor-waarden alvorens een oorlog gerechtig te noe-men. Enkel in het geval dat het recht werd geschonden door eene groote fout, die dui-delijk bewezen is en er geen ander middel overblijft om tôt een vergelijk te komen, laat zij toe over te gaan tôt gewapenden aanval. Indien men het eene wandaad noemt, wanneer een rechter voor 's lands tribunalen een beklaagde veroordeelt tôt opsluiting of dood-straff zonder eerst de zekerheid te hebben, dat deze werkelijk schuldig is : welke misdaad pleegt dan niet een Staat, welke lichtvaardig den oorlog verklaart, waarbij het leven van duizenden op het spel staat. De moraal spreekt dan ook haa'r " non licet " uit tegen een oorlog aangegaan op grond van voorge-wande misdaden, waarvan men enkel door geruchten kennis heeft gekregen. Zij eischt' dat men zekerheid hebbe van het gepleegde kwaad. Zelfs P. Génicot, die nochtans het Probabilisme met eene onverhddelijke logica doorvoert, betoogt, dat men bij het verklaren van den oorlog niet mag steunen op eene reden die " waarschijnlijk " of zelfs "meer dan waarschijnlijk " is (Theol. Mor. I, Nr. 381). En hierin trouwens is hij enkel de tolk van den H. ALphonsus de Liguori : "De oorlog, zegt deze Kerkleeraar, sleept gewoonlijk zulke verwoestingen, zulke gevaren voor den godsdienst, voor de onschuldigen en de eer der vrouwen na zich, dat het practisch bijna nooit mogelijk is een krijg gerechtig te noe-men, wanneer hij ontketend wordt onder de heerschappij van waarschijniijke en niet-zekere redenen (Th. Mor. li'b. III, No. 404). Hieruit zal men opmaken, dat het voikomen tegenstrijdig zou zijn met de menschelijkheid en het christendom zich te lâten ge'ieiden. bij de'oorlogsbelissing door loutere vermoedens, door aangebrachte geruchten en nieuwstijdin-gen, welke zoo' gemakkelijk verzonnen en in omloop gebracht worden, wanneer Wken met elkaar op gespannen voet staan. De eisch is dan niet te veel, dat de rechtskrenking, waarom men de wapens opneemt, een uitgemaakte en voikomen bewezen zaak zij. Dit is echter niet ailes. De gepleegde en bewezen misdaad, waarom men den oorlog ontketent, moet daarenboven van zeer gewich-tigen aard zijn. De Souverein mag zich niet gedragen gelijk de hoogmoedige burgersman, die in zijne lichtgeraaktheid om een een-voudige eerekrenking de vuisten balt, op den ongelukkigen schenner losstormt en op hem zijn wraaklust koelt. Neen—aldus Frans de Vittoria—"in de gewone en natuurlijke ge-rechtszaken is het niet geoorloofd om gelijk welk misdrijif tôt een aanzienlijke straf te veroordeelen, als dood, verbanning of ver-beurdverklaring van goederen. In den oorlog is echter ailes gewichtig en verschrikkelijk : moord, brand, verwoesting ; het is daarom verboden lichte krenkingen met den oorlog te bestraffen ; de grootheid van het misdrijf moet tôt maatstaf dienen voor de kastijding." (De jure belli, 14). Het spreekt vanzelf dat die zwaarwichtigheid der bedreven fouten van de omstandigheden zal afhangen. Onder dergelijke misdrijven zal b.v. een Staat reke-nen een vijandelijken inval in zijn land, het moedwillig vefhinderen zijner handelsbetrek-kingen, het mishandelen en vervolgen zijner landgenooten ; het opruien zijner burgers tegen het wettig bestuur, het ongerechtvaar-digd tusschenbeidekomen in zijn maatschap-pelijk en staatkuijdig leven... En zelfs de zekerheid, welke een Staat mocht hebben van een gewichtige m'sdaad tegen zijne souvereiniteit gepleegd, geeft hem nog niet dadelijk het recht om het zwaard te treikken. De moraal ve^gt, dat men eerst andere middelen beproeve om tôt rechtsher-stel te komen. Volgens hare leer is de oorlcg het laatste middel der koningen: "ultima ratio regum," waartoe men eerst dan de toe-vlucht neemt, wanneer aile andere pog:ngen, om het geschil langs onbloedigen v.-eg on te lossen, schipbreuk hebben geleden. Door den gekrenkten Staat moet eerst voorgesteld worden, dat de schuldige eerherstelling doe, dat hij de ontroofde goederen teruggeve, dat hij vergoeding schenke voor toegebrachte schade. Het voorstel moet gedaan worden om bij middel van een onpartijdig scheids-gerecht tôt een. vergel\jjk te komen, en de Monarch of het Staatsbpstuur, dat hoogmoe-dig zulke vredelievende voorstellen van de hand wijst en zich haast de wereld te versto-ren door een oorlog die vermeden kon worden, 1 zou eene zware fout tegen de gerechtigheid plegen en de schuld op zich laden van het ■frergoten bloed. » # * DE ONGERECHTIGHEID DER DUIT-SCHE OORLOGSVERKLARINGEN. a) Aan Rusland. In 't licht van deze beginselen, voorgesteld door de kerkelijke schrijvers, kan men best uitmaken, wie in dezen wereldoorlog de ware schuldigen zijn. Door het uitpluizen der zoogenaamde voorgeschiedenis—het gelief-koosd onderwerp van Duitschers en sommige Hollanders—komt men tôt niets anders dan kwade vermoedens, die tôt geen resultaat kunnen leiden, dewijl ze meest altijd in twee-derlei zin kunnen uitgelegd wqrden, en op (1) Zie tekst op blz 4. 3^e Jctargang, Nr. 49. (Btisz, 1591-1602.} oj^lage: 11,100 VR.IJDAG, AUGLjSXUS 24» 1917* registered at g.p.o. as a Newspaper. 12 blz. I . Bureel : - 21, russell square, london, w.c Telçphone: Muséum 267. Abonnement : 2sh. voor 3 maanden. Subscription : 2sh. for 3 months. Voor de Vereenigde Staten : 50 cts. Voor Holland : 1 fl. Voor Frankrljk : 2.50 fr. Voor de soîdaten : lsh. of 1.50 fr.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.