De stem uit België

3422 0
17 augustus 1917
close

Waarom wilt u dit item rapporteren?

Opmerkingen

Verzenden
s.n. 1917, 17 Augustus. De stem uit België. Geraadpleegd op 28 maart 2024, op https://nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be/nl/pid/nv9959d57q/
Toon tekst

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Bvr«i: 31, RUS3ELL SQUARE LONDON, W.C. Téléphone : Muséum 267. De Stem VOOR COD EN VADEKLANI uit Belgie AJwmnement : 2sh. vom S maanden. SvbscrlpHon : 2sh. for 3 months. VoM de Vereenigde Statea : 50 cts. Voor Holland : 1 fl. Voor Frank^ijk : 2.50 fr. Voor de soldaten : lsh. £ of 1.50 fr 3de Jaargang, Nr. 48. (biz. 1583- 1590) Oplage : ii,ioo. VRIJDAG, AUGUSTUS 17, 1917. Registered at G.P.O. as a Newspaper. 8 blz. i#d. GOED NIEUWS.— Volgende week verschijnen we weder op 12 blz. Het ele .refugees-nieuws dat heden geen plaats vindt zullen we dan kunnen opnemen. Andere belangrijke artikelen moesten ook versenoven weder op 12 blz. Het vele refugees-nieuws dat heden en meer opdat we geregelder op 12 blz. zouden kunnen verschijnen. De Paus stelt vrede voor aan beide partijen. Z. Heiligheid heeft Zkterdag aan de strij-dende partijen een voorstel van overleg doen toekomen. Nog hebben we den volledigen tekst niet, maar ziehier Reuter's samenvat-tinig : / —Noch annexaties, noch schacvergoeding, uitgenomen voor België en sommige Fransche en Servische landstreken. —De vraagstukken van Elzas-Lotharingen-, Trentino en Trieste op te lossen naar de ver-langens der bevolking zooverre als mogelijk overeen te brengen met den algemeenen toe-stand.—Herstelling van het koninkrijk Polen, en vrijstelling van België en Noord-Frankrijk tegen weergave der Duitsche koloniën. —Algemeene ontwapening. —Scheidsgerecht voor aile twisten tusschen Staten. —Vrijdom der zeeën. Laat ons hopen dat de staatslieden op wie thans de verschrikkelijke verantwoordelijk-heid drukt voor al het bloed dat nog zal worden vergoten en aile wee dat nog geleden wordt, des Pause® roepstem zullen in aan-merking n-emen. Wij, katholieke Vlamingen, zijn allen één van harte, Zijne Heiligheid dankbaax om dit optreden en den H. Stoel meer dan ooit vex-kleefd. Zeker kunnen sommige der voorge-stelde punten besproken worden. Maar dat is het juist wat wij vxajgen : Dat de oorlogs-lustige landgenooten nu eens zouden willen redeneeren en zeggen welk specifiek punt zij verwerpen. * * * De katholieke bisschop van Middlesborough heeft aan de Engelsche "Vereeniging tôt ver-krijging van den vrede dpor onderhandelm-geq." een schrijven gexicht, waarin hij zegt : Mijns inziens heeft de oorlog een stadium bereikt, waarin het belang der menschheid vordert, dat de oorlogvo-erenden ernstige po-gingen aanwenden om tôt vredesonderhande-lingen te geraken O Hebt uw Jongens Iief. Weest gerust, gij allen die in onzen tijd van kunstmatigheid en b-eginselloosheid het vlakaf uitspreken van een harde waarheid, als overdrijving dood wilt doemen, uit ver-waanden eerbied voor de mediocriteit, weest gerust, ik predik geen revolutie. Revolutie is het wapen van wie enkel vernielen kan, en niet kan heropbouwen. Revolutie is het wapen van den haat, die kookt in harthol'heid. Ik predik de liefde, de groote metser van de zielën, van de inrichtingen, van de gemeen-schappen, van de samenleving naar binnen, die metst met mortel, sterk lijk graniet. Ik predik de liefde die lijk 't gezonde graan op den akker, door den drang van zijn duurzame groeikracht, opschiet in weelde, en 't onkruid doodduwt, doodbrandt, dooddroogt. Weest gerust, ik doe niet aan zotte volks-opzweeping boven de hoofden met theater-gebaar, want ik haat wie de koppen van 't volk op hol drijft, maar i'k heb lief wie in die koppen gedachten strooit, en in die willen durf -en karakter, en in die harten beginselen en zelfstandigheid, zoodat dit volk zijne eigene evolutie ontwikkelt, zonder ge-weld van haat, zonder stroom van bloed, en den ontwikkelingsstroom vloeien doet van zelf, in herhaaldelijke zelfvernieuwing, on-weerstaanbaar. Weest gerust, het i$ mij niet te doen om bandeloosheid en tuchteloosheid, en ik ben bang van een démocratie, die niet opwelt uit de aristocratie der ziel, en niet van hoog-ex hand wordt verlicht en geleid, door mannen wier liefde belangîoos is en apos-tolisch, uit idealisme voor de schoonheid der onbestorven volksziel. Ik weet dat het groote vxaagstuk der volksopleiding ligt in de vex-zoening, in de harmonische aanpassing van gehoorzaamheid en gezag. Bij gémis aan het eene, bij gémis aan het andere, bij overdrijving van het eene, bij overdrijving van het andere, draait de maatschappij in een yirar-kolk. Maar ik breek graag een lans voor bezielde gehoorzaamheid, tegenover kudde-gehoorzaamheid, voor verlicht en verlichtend gezag tegenover zelfzuchtige en waanwijze autocratie. En ook hier is de liefde de band der voknaalktheid, maar onze wereld heeft de liefde verbannen, en ze staat verwonderd te gapen naar dien brand van haat. Ze spreekt en taalt wel véel van» recht, maar ik ontwaar zoo luttel echte liefde voor 't recht ! Weest gerust, het gaat niet om een uit-spraak over krijgskunde of krijgskundige bekwaamheid. Daar weet ik niets van, en over wat ik niet weet, zwijg ik, al vexkneu-kel ik mij boosaaxdig in de prêt wanneex ik de gazettenpennelekkexs hun krijgskundige kritiek zie rondventen, speculeerend op 't volksgemoed, en zonder de minste schaamte zoo; zij morgen moeten looehenen of verbrij-zelen wat zij gisteren zegden of aanbaden. Een officier moet krijgskundige bekwaamheid hebben, ofwel hij moet geen officier zijn. Hij wordt er voor betaald. 't Is zijn bediening en wil de démocratie werkelijk degelijken arbeid verrichten, dat zij eische dat elk wie een bediening uitoefene, zijne taak volkomen machtig zij, dat de sterkste geesten en de schoonste karakters, de hoogste bedieningen bekleeden, maar de démocratie bare toch het miskraam niet der bureaucratie. Het gezag moet kop ihebben en hart. Of de officieren nu de legermassa moeten voorafgaan lijk de Engelschen, of ze opvolgen lijk de Duitschers, kan ik niet zeggen. De officier moet op zijn plaats zijn. En zijn plaats is de plaats van het voorbeeld, van de leiding, en de voor-zichtigheid.Militaristisch ben ik niet gezind. Wie is er nu nog rwel militaristisch gezind? En zeggen al de staatshoofden niet eenparig dat deze oorlog moet voort en uitgevochten worden tôt de militaristische klauw die Europa dreigt wordt afgehouwen. Voor altijd, zeggen zij die geen menschen en staten kennen, voor een langen tijd, zeggen zij die weten dat de smet der erfzonde, onder menschen en volkeren niet in dat het bekampen van de mode iets goeds uithaalt. Mode vraagt geldverteer er anderen leven erv.an, en aan modelichtzinm-gen valt weinig te praten. Maar, maakt hel schoone kleed den man niet, het kleedt toch schoon een edele ziel, en het geeft toch een vertoon van uitwendige beleefd'heid en zelf-fierheid. Dat is veel bij -een volk. De khaki is voor ons leger zeker en vast een beschaving geweest. En ik voor mij, vergeef graag wat khakiijdelheid aan jongens die, als -het er o-p aankomt toch hun leve-n v-eil hebben en heel wat comfortable hebben opgeofferd voor den soldatendienst. Men wete echter wel, dat 't schoone kleed, door een ondier gedragen, een xnasker is. Menzegt dat het officierenkorps een afgeslo-ten, ontoegangbaar korps uitmaakt. Goed en wel, maar een onderscheid van klas en stand zal en moet altijd bestaan. Dat te willen omverwerpen is uitzinnigheid en leidt tôt Beckenham (Kent). Belgische School. Hoogste Klas. (Zie De Stem, blz. 7.) onrechtvaardigheid, misverstand en kwaad-willigheid uitbroedt in alLe eeuwen der historié. Het militarisme is nu een noodzak-elijk-heid der zelfverdediging. Hoe lang nog? Tôt de menschen en volkeren, ijzend voor hun schoonste bloed, hun eigen driften be-vechten, en zonder schroom, en ontblind, durven kijken pijlreciht op de o-nvergankelijke beginselen, die natuurrech'telijk en godwette-lijik, menschen en maatschappijen en staten en volkeren moeten beheerschen en aimaar-door dringen en dwingen naar alleenheer-schappij. Maar dit noodzakelijk militarisme van onzen tijd, weze bezield met echte vredes-en rechtsdoeleinden, en niet met haat, niet met utilitarisme, niet met businessgeest ; zoo weze het, hoe ijzerzwaar ook, sacrificie, en heldenmoed. Weest gerust, het gaat niet om kritiek over officieren, maar om d.e uiteenzetting van die beginselen der élémentaire menschlievend-heid, vriendschap, vrijheid en liefde, waaraan niemand zich straffeloos mag onttrekken, voor dewelk-e gezaghebber en onderdaan op een-zelfden voet st-aan, want er bestaat geen twee-slachtige mor-aal. Natuurwet en Gods wet zijn dezelfde voor elkan mensch. Ik heb jongens gehoord die officieren kriti-keerden omdat zij veel geld wonnen. Het is maar recht dat in een stoffelijke maatschappij de verantwoordelij'kheid der bediening wier voorbereiding ook geld en arbeid kostte, be-zoldigd worde. De grondreden van de meeste kritiek is afgunst en afgunst voor geld. Zoo is de menschelijke natuur en de oorlog heeft ze in dat opzicht nog heel wat verslecht. De. oorlog is een geldkwestie, zegt men soms. Dat '.s een eenzijdig oordeel, maar dat er v-el-en een geldkwestie van maken, dat is maar al te waar. Maar hier stoot ik tegenover een ander misverstand, dat in den kop van het g-ewone volk ligt vastgemetseld. Werk en arbeid bij 't gewon'e volk, dat is hand- en lijfarbeid, maar verstandelijk werk dat h-eeft voor hem geen waarde. En nochtans 't is de bron van den handarbeid en 't zou er het doeleinde moeten van zij-n. Veel misverstand werd door gewetenlooze praters in den ko-p van het volk geprent doordat men niet sterk-duidelijk het verband tusschen geestelijk kapi-taal en handarbeid heeft afgelijnd. Uit deze beschouwingen volgt dat de kritiek over de jaarwedde der officieren ongewettigd is. Dit wil echter niet zeggen dat de krijgsvergoeding van den gewonen sold-aat voldoende is. Hij ook heeft het reoht een zpfiveel mogelijk menschelijk bestaan te hebbg^^in dezen on-menschelijken oorlog, dit is een vereischt-e ten andere voor 't behouden der moreele kracht, en het vaderland rfloet hen, die het dag op dag in levensgevaar verdedigen, een r-echt-vaardige krijgsvergoeding toestaan. Zoo be-gint men het te do-en in de verschillende oor-logvoerende legers. Maar ook dit vergete men niet, dat ik menigen officier ken die met zijn hoogere jaarwedde, zijn schamele onder-danen lichamelijk en zedelijk helpt. En dat is plicht van naastenli-efde. Men spot somwijlen omdat de officieren naar de laatste mode gek-leed gaan. Ik zie wanordelijkheid. Maar de liefde is de band der standen en kiassen en deze overbrugt aile afstanden. Liefde kan eenieder betoonen. Enkel hierin ligt 't gevaar dat de officieren-stand bezield gerake met een kastegeest. Men weze op zijn hoede niet na te volgen wat men gispt in 't Duitsche leger. Er is ten andere een heel verschil tusschen gemeenzaamheid en gemeenheid. Een officier mag nooi-t ge-meen zijn, moet altijd gemeenzaam zijn, en zoo geneest hij best zijn onderdanen van gemeenheid, en leidt ze o-p tôt gemeenzaamheid. En hier rijst de vraag : is het geraadzaam dat onze Vlaamsche studenten offici'eT worden? Ik spxeek ov-er verstandige, hartelijke, christelijke kerels, voor wie het in de eerste plaats te doen is om goed te doen aan hun volk. Het vraagstuk is veelzijdig. Maar mijn gedacht is dat men overal., en in aile toestanden, goed kan doen als men maar goed is, en dat men maar goed is als men ook goed doet, en dat men met goed te do-en, zelf meest goed blijft en beter woidt. Sterkte is de groote vereischte, sterkte, omgloried met een blijden lach van goedheid. Hulde aan hen die 't piottenleven deelen, lijk St. Paulus netten breidde met de visschers, maar ook hulde aan hen die 't gezag opna-men, lijk St. Paulus de wijsgeeren op den Areopaag is gaan beprediken. Beiden hebben daar een kampveld voor hun sterkte. Wee aan hen die hun sterkte lieten wegscheren door 't nieuwe midden. Maar wçe het meest, -aan wie, zonder sterkte, naar 't gezag heeft gedongen, en de liefde voor zijn volk, heeft opgeg-even, uit karakterloosheid, gemakzucht, en menscfielijk opzicht. Hulde aan die officieren die midden de verbeesiting van 't oorlogsboeltje hunne intellectuaJiteit hebben bewaard, hunnen ge-dachtenkring hebben verbreed, natuurlijkheid en beleefdbeid hebben aan den dag gelegd, liefde rondom zich hebben geplengd, en hunne woorden hebben gestaafd door daden. Voor de soldaten mogen zul'k-e officieren er zijn, en wie er voor den s-oldaat mag zijn is een wonderbaar iets. Wij staan op een keer-punt der tijden : grooth-eidswaanzin, en par-v-enupauwstaarterij, barschheid en plagerij, gevoelloosheid en onkunde, zelfzucht en voor-spraak, dit ailes past niet meer bij gezagvoer-ders: en 't wordt alleenlijk nog toegejuicht door de oxzalen der platbroek-ers, en vleiers en kuddemenschen die grijpen naar den gou-den mantelzoom der groot-en, omdat er goud van afsliert, goud van glorie, en goud van hebzucht. Het volk is onafhankelijker en rechtzinniger geworden, 'het heeft een hooger gedacht gekregen van zijne zelfwaarde en het heeft te veel ongeschonden ziel om niet eerst en meest zijn lot te leggen in de handen van hen, in wier oogen, woorden en daden het leest de aristocratie der ziel. Jongens hebt uw officieren lief 1 uit gehoor-zaamheidsplicht : christelijken plicht dus, uit vaderlandsliefde, uit gemeenschap van ideaal en actie, uit medeLjden met hun last en verantwooxdelijkheid, maar dan voeg ik er ook seffens bij : officieren, vergemakkelijkt voor uw jongens hun plicht van liefde, doo-r uw liefde. Gij moet beginnen met uw liefde, zonder voorliefde echter, en dan. zijt gij ook zeker van wederliefd-e. Officieren, hebt uw jongens lief ! W aarorn ? Omdat zij "uw" jongens zijn. Vader en moeder hebben ze u afgestaan, de vrucht van hun bloed, van hun opvoedin-g, van hun huis-gezin. Gij zijt hun engeibewaarders. « Lijk zij ze u gaven, zoo moet gij ze hun terug-geven, beter nog,.want zij z:jn in hun groei-tijd. De meeste moeders zien ze liev-er tehuis gebracht in een kist ,als een relikwie, dan rot en bedorven van ziel-e. Voelt ge niet uw verantwooxdelijkheid en beef-t ge niet? Omdat zij in den oorlog zijn, dit wil zeggen met een woord : zonder genezende, vexheu-gende, zielelavende liefde. Liéfdeloosheid is voox een jongen kerel de hevigste pijn en ook het grootste gevaar der zedelooze liefde, die ze nog liefdeloozer maakt. Uw liefde ver-vange de zoo wreed ontleerde liefde van hun huisgezin, van hun vader en moeder. Ik weet geen schooner hulde voor een officier, dan wanneer de jongens van hem zeggen : "Hij is een v/are vader voor de soldaten," omdat zij jongens zijn, laat het me zeggen, kinderen, kleine kinderen, zoo dikwijls heldenkinderen, met dezen ooxlog. Zij hebben leiding noodig, xaad en levenswijsheid, want de nieuwe levensooidexvinding spoelt en schoxmt zoo driestig op hun ontvankelijk en onvooxbereid kindexgemoed. Laat de kleinen tôt mij ko-men, al zijn zij ook gxoote jongens. 't Kin-dexlijke is de schoonste eigenschap van een gxooten kerel. Omdat zij uw volksbxoeders zijn en de toekomst van uw volk. Gereed zijn zij schoon te sterven zoo het moet. Maax leven willen zij, zoo 't kan, en meer en hoo-( ger en sohoonex. Uit hun bloed, ja, maar ook uit hun ooxlogsopvoeding moet het vaderland herboren worden. Vxedéwerk stichten in oerlogstijd, heropbouwing in den vernie-lings-tijd, dat is de democratische en vader-landsche plicht van den officier en daaxom gxoet ik de officieren die aan 't vexstandelijk en zedelijke hexopleiding hunnex soldaten ijveren. Uw namen vçrgeet ons dankbaar volk niet. Om uw" eigen leven te vexjeugdigen, en te vexvroolijk-en. Want de liefde vermindert den last en vexgemakkelijkt uwe taak, en ge hebt den go-eden wil der jongens zoo noodig als brood, altijd, maax het meest in de ge-vaaxlijke toestanden. Er ligt zoo 'n genot in te weten dat men al één is van wil en gedacht. Daar bloeit de heldenmoed der massa. Anders bxoedt het opxoex dex massa, 't Is als een hersmaken van het v-aderschap. En is er wel een intexessantex midden dan een solda-tenbataljon? Welk een mijn van zielschoon-heid, kaxaktexeigenaardigheid, levensonder-vindinig ! Hoe zoet is het tusschen broeders te w.andelen, beminnen ze allen malk-aar den eenen lijk den anderen. Omdat zij zoo dankbaar z jn, zoo eenvou-dig, en licht tevxeden met een kteintje. Een gxoet, een lach, een wooxd, een xaad, een ver gevoel van liefde, van harte, en ze springen in de lucht van vreugde. Zoo is onze volksziel. Maar zoo blijft zij niet, woxdt ze teveel teleurgesteld. Er ligt in onze volksziel een onkrenkbare trouw voor goede en rechtvaax-dige ovexsten, een gedienstigheid en opoffe-xingsvaaxdigheid zonder weêxga. Een ov-exste mag streng zijn, zoo zijn goed hart en recht-vaardigheid blijken. En voor zulk een over-ste hebben zij maar een woord, raak en ge-heel : Wij zouden voox dien man doox het vuur springan. En ik zeg meer : voor een woordeke in de moedertaal wordt de Vlaamsche soldaat geest-driftig van dankbaarheid.. Dat woordeke zou hij eischen, ware hij zelfbewu-st. Maar 't is reeds een teeken van den meuwen tijd, dat niet mag ontsnappen aan de staatsmannen van België's toekomst. Eindelijk omdat zij een ziel hebben, en dit zeg ik niet enkel voor katholieke officieren, maar ook voor andersdenkenden, w-ant voor vrijheid vechten wij, en willen wij allen schooner eendracht door eerbied voor elks persoon en p-ersoonlijklheid, wij willen eexst en meest vrijheid voox e'.ks ziel. Zij zull n haax niet hebben de schoone ziel van onze jongens, is onze onverbiddelijke leus. Wij vergen slechts eexbied en vxijheid voox een el-ementair menschelijk xecht : den go-dsdienst. Waar vxijheid heerscht naar buiten, daax moeten de katholieke jongens dan maar zelf bewijzen ho-eveel innexlijke vxijheid, en durf voor hun vrijheid en ovextuiging ex in hen steekt. Katholieken z;jn geen kuddemenschen, of zoo zij 't zijn, dan zijn zij geen katholieken van de daad. En een geloo-f zondex daden is een dood geloo-f. Officieren hebt uw jongens lief ! Hoe durfde ik dat schrijven? Ik heb dat durven zeggen en predik#n aan Engelsche officieren, en zij hebben m:j-n handen gegxepen, in toejuiching en voldaan-heid. 'k Heb 't Engelsche legex van nabij gezien, en gahooxd hoe de Engelsche officiex Tommy liefhad, en 'k dxaag dat als een da-nk-bare herinnering mede door het leven. Ten andere, het is niets gebaat het vraagstuk van den toestand onzer jongens in het legex te behandelen, zoo men het niet langs aile kanten gaat beschouwen, zoo m-en het niet tôt den gxondwoxt-el delven duxft en de beginselen van 't gezag vooxopzetten. En wij moeten duxven rechtzinmg zijn. In onze wereld, lcomt men daarmec niet hoogst, maax men gaat v-exst. Patex L. T. Callewaert. O.P

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.
Dit item is een uitgave in de reeks De stem uit België behorende tot de categorie Oorlogspers. Uitgegeven in Londen van 1914 tot 1916.

Bekijk alle items in deze reeks >>

Toevoegen aan collectie

Locatie

Onderwerpen

Periodes