DE Stem uitBelgie Bureel: 21, Russell Square, W.C. Abonnement : is. 6d, voor drîe tnaanden. Subscription : xs, 6d, for three months. W^W———IIIIIII1 ■■■MBWMMIMUIUI II JJ—,1.11. tftWCTI'—HI l — WJI II W !■ » I.JlUWJUmCWfSgBHWMMMFaWMM 2de Jaargang.—Nr. 36. Oplage: 14,600. VRIJDAG, MEI 26, 1916. vo»r H«lland, i fr. ; voor Frankrijk, i°fr.ts '• Price ld. VERDUN. OOSTENBIJKSCH OFFENSIEF IN TRENTINO De Paus, de Wereldoorlog, en België. I—HET VRAAGSTUK. Zevenden Mei laatstleden, op ordewoord van Kardinaal Mercier, communiceerde heel België ter intentie van Zijne Heiligheid den Paus, en de Paus las "zijne heilige mis ter intentie van België ' want België's zaak is de mijne ' zoo had hij eigenhandig geschreven," onder het portret dat Hij onzen Kardinaal aanbood bij zijn terugreis naar het lijdende vaderland. (r) Een ontwikkelde dame, van edelen stand, schreef mij dat zij wel wilde communiceeren ter intentie van Kardinaal Mercier en België, maar niet ter intentie van den Paus, "parce qu'elle ne voulait point prier pour les intentions allemandes." (Authentiek.) Met een glimlach van medelijden heb ik dien brief gelezen, en ben op mijn pen ge-sprongen om te antwoorden aan die dame dat ik uit dien brief genoegzaam kon opmaken welk dagblad zij regelmatig en bijgeloovig las ; dat ik een groote maat van onbillijke zelfzucht ontwaarde in veel Belgen, die, in hun eigenliefde, gaan denken dat België alleen aller aandacht en liefde waardig is, ter-wijl andere kleine natiën als Polen, Armenië, Ifland, Servie en Monténégro, baden in 't Dloed voor hun vrijheid gegoten ; dat ik niet hoog opliep met een geinterisseerde trouw aan den Paus, wanneer het Pauselijk vader-schap en onze kinderlijke katholieke onder-worpenheid, toch op diepere grondvesten be-xusten ; en ten slotte dat het getuigt van eene misplaatste zelfgonoegzaamheid, er een eigen oordeel op na te houden, wanneer de Kardinaal Mercier, uit dankbaarheid, voor den Paus doet bidden, dewijl hij zich zelf over-gelukkig noemt na zijn bezoek bij den heili-gen Vader, ofschoon de onnatuurlijke toe-stand die wij te verdragen hebben ons ver-biedt u uiteen te zetten, openhartig, heel juist wat wij in de ziel en in het innigste van ons hart u te zeggen hebben, datgene, wat ko-mende van hooger en u nauwer rakend, voor mij is mijn sterkste steun, "en zou zijn voor u, als ik spreken mocht, uwe innigste ver-kwikking." (2) Immers, welke goed ingelichte toeschouwer, die niet ziet en verstaat, dat dewijl nu de vredesonderhandeling reeds is ingeluid, ofschoon de uitkomst nog niet in 't zicht is (Bethmann Hollweg, Asquith, Grey, Poincaré), en dewijl het eenmaal vaststaat dat de onbeholpenheid der Europeesche poli-tiek toch bij den Paus zal moeten aankloppen voor de handhaving van een rechtvaardig en blij vende vrede, wie die niet inziet en verstaat, dat het bezoek van Kardinaal Mercier aan den Paus, buiten godsdienstige aangele-genheden, een beteekenis heeft voor onze staatskundige belangen. (3) De gemoederen zijn thans niet meer zoo opgehitst, de blik over de oorlogsverwikke-lingen is kalmer en ruimer, en 't is de ge-paste gelegenheid om voor menschen van goeden wil, enkele beschouwingen neer te schrijven " over den Paus, den Wereldoorlog en België." Voor menschen van goeden wil, zeg ik, want goede wil is de onontbeerlijke voorwaarde voor een klaar en helder inzicht in het wezen en de toedracht der dingen dat vrede geeft en rust aan het gemoed. De ver-dediging van Paus en Kerk daarenboven, kan ik van mijnentwege, eene volstrekt objectieve, dat is onvooringenome noemen, dewijl de (1) Zie: Brief van den Kardinaal, 7 Maart 1916. Bij onzen terugkeer van Rome. "De Stem uit België van Vrijdag 7 April 1916, bl. 9, 83S- (2) Cfr. zelfden brief van 7 Maart 1916. In-leiding : Wij maken den lezer opmerkzaam dat we steeds naar de authentieke bronnen verwijzen tôt staving onzer gezegden, en dat de authentieke bronnen te vinden zijn in de twee jargangen van "De Stem uit België," hoofdzakelijk in de bladzijden "Documenta." (3) Deze opmerking beduidt niet dat er mor- gen vrede zijn zal. Zij beduidt enkel dat het oorlogsloop zoo ver is gevorderd dat men de oorlogskansen eenigermate kan voorspellen, en dat met het 00g op dien toestand, de staatsmannen der oorlogsvoerende partijen hun oorlogsdoel aan 't nader bepalen zijn en klaarduidelijk aan 't omschrijven als een basis van waaruit de diplomatie werken kan. Kerk geen menschelijken steun noodig heeft, dewijl zij op 't goddelijke gegrondvest is, en dewijl de houding en de zending der Kerk gewraakt worden door de feiten der geschiedenis, dewijl de huidige houding van den Paus reeds door de hedendaagsche geschie-denis wordt gebillijkt, want de Sturm en Drangperiode tegen den Paus die het uit-breken van dezen oorlog kenmerkte, is lang-zamerhand stiller gevallen met een lichte blos van schaamte, en eerlang met een gebaax van uitboeting, hoogste belijdenis der waar-heid. (4) De Paus, de Wereldoorlog, en België, is ding van Benediktus XV in dezen oorlog? (6) Van een " apologetisch standpunt uit," welke is de houding van den Paus en de Kerk, 't zij in de persoonlijke meening en handel-wijze harer vertegenwoordigers, 't zij in de innerlijke waarde van haar leering en gezag in deze moeilijke omstandigheden? (7) Van een " maatschappelijk standpunt uit," dewijl de katholieke Kerk een wereldomvat-tende gemeenschap is, en als zulkdanig werkt, al de menschelijke bedrijvigheden omvat, en aile natiën, ofschoon met eerbiediging van elk's individueel wezen, elks natuurlijke en historische natïonaliteit en vaderlandsliefde, IN VRIJ VLAANDEREN. Onze jongens zingen en verkoopen vaderlandsche Iiederen—door ken zelf opgesteld op dikwerf merkwaardige wijze. De opbrengst wordt uitsluitelijk gebruikt tôt aankoop van kronen, kransen en kruisen die het graf versieren zullen van gesneuvelde makkers. Bemerk op de photo den zanger, den verkooper en den begeleider met den " open-en-toe." een hoogst belangrijk onderwerp. Van een " geschiedkundig standpunt uit," dewijl wij op een keerpunt zijn van de Europeesche geschiedenis, dewijl deze oorlog gaat over het bestaansrecht der kleine volkeren, zoo niet uitsluitend, toch als het ideaal, en dewijl het Pausdom steeds den loop der geschiedenis heeft beinvloed (G. Kurth : L'Eglise au tournant de l'histoire), (5) zoo komt de vraag voor: Welke roi speelt Benediktus XV in den opbouw der moderne geschiedenis? Van een " godsdienstig-zedelijk standpunt uit," dewijl de Paus de vertegenwoordiger is van Christus' leer onder de volkeren, dewijl de Paus het lecrarend gezag is voor het recht en de zedelijkheid van den oorlog, recht en zedelijkheid die, in hun objectief wezen, voor een pauselijk© onfeilbare uitspraak vatbaar zijn, dewijl de katholieken hun gedacht en hun houding te schikken hebben naar de pau-selijke uitspraak diensaangaande, dewijl ten slotte de katholieke gedachte en het katholiejc leven, noodzakelijkerwijze, door deze oorlogs-schommeling beinvloed worden, 't zij ten goede, 't zij ten kwade, zoo komt de vra.ig op : welke is de godsdienstig-zedelijke hou- (4) Hier kan de vraag gesteld worden in hoever de jingopers verantwoordelijk is voor de ophitsing der gemoederen tegen den Paus, doch tevens hoeft er waarheidshalve bijge-voegd dat niet de Vlaamsche pers zich aan die ophitsing bezondiigd heeft. Kalmte en evenwichtig denken zijn veeleer eigenschap-pen van 't Vlaamsche volk. Toch heeft een zeker blad in de eerste oorlogsmaanden 't Vlaamsche volk tegen den Paus opgejaagd. En dat het Vlaamsche volk zich heeft laten beetnemen een tijdje lang, is een zwarte vlek in de vastheid van 't Vlaamsche katholicisme, die wij voor de katholieke opvoeding der toe-komst, niet mogen voorbijzien. (5) Ik denk dat elk godgeleerde het thans inziet dat we niet genoeg, het tractaat over de Kerk, in het licht der geschiedenis hebben gepopulariseerd, ofte den voike diets ge-maakt. De oorlogsverwikkelingen zijn eene vingerwijzing naar de methode welke de apo-logetische werking hoeft aan te wenden, wil zij deugdelijk en in de volksziel ingrijpen. ofschoon de Kerk wel in deze wereld is, maar toch niet van deze wereld en niet voor deze wereld, welke is de houding van Benediktus XV in dezen oorlog, die gefheel het maatschappelijk leven met al zijne drijfveeren als een verwikkeling van tegenstellingen, overeind zet? (8) Doch, evenmin als wij de belangrijkheid van het onderwerp willen onderschatten, evenwin willen wij " de neteligheid, de inge-wikkeldheid ervan bewimpelen en verdonkere manen." Het vraagstuk "De Paus en de Wereldoorlog " wordt beschouwd, of beter ge-zegd, heên en weer gesleurd, geplet of gerekt. door verschillende "denkwijzen—mentalitei-ten—of gemoedstoestanden welke ik beknopt-heidshalve tôt de vier hoofdzakelijke her-leid " : a) De "denkwijze en de gemoedstoestand der onwetenden." Deze klas omhelst een eindeloos en aanzienlijk getal personen. Daar-bij de denkwijze van deze klas personen, gaat moeilijk om veranderen, en overtuigcn. Hun (6) Het is opvallend hoe weinig theologisch onze dagbladschrijvers onderlegd zijn, om over godsdienstvragen te schrijven. Schoen-maker houd u bij uwen leest, zou moeten hun gedragsregel zijn. Zij begrijpen niet eenmaal dat er objectieve stelregels zijn die men objectief kan bepalen, maar dat het subjectieve, dat ingewikkeld is in het bewustzijn en het geweten niet wetenschappelijk kan worden achterhaald, dat het geweten kan rechtzinnig handelen, doch niet rechtmatig, dat er bestaat eene overwinbare en eene onoverwinbare on-wetendheid, en dat de kloof tusschen beiden het gebied uitmaakt van den veelvoudigen twijfel. (7) De meening van een of ander Hoogwaar-digheidsbekleeder in de Kerk over den oorlog, de pro-Bondgenooten of pro-Centralen ge- / zindheid van een of ander bisschop is geen bewijs voor de gezindheid van de Kerk of den Paus. Het is eene alleenstaande meening, min of meer verdedigba-ar. (8) Wanneer, uitwendig, de innerlijke waarde van een beginsel, of een daad, niet uit-schijnt, daaruit volgt niet dat de innerlijke waarde moet opgegeven worden. ) hoogmoed is groot, en hun voortvarendheid ' gevaarlijk want !t blijft altijd waar wat , Pascal zegde : weinig wetenschap leidt van God af, veel wetenschap leidt naar God toe. ; Hun geest is een roezemoezig mierennest van ; verbeeldingen, vooroordeelen, dwalingen, legenden, uitvindisels, en andere meer. Deze ' onwetendheid gaat bijzonderlijk over de gege-vens en de wezenlijke beteekenis der christe-, lijke leer, over de oorzaken van den oorlog, 1 en de zielki ide der menschen en volkeren. 1 Zoo doen d< nrotestanten een beroep op de i pauselijke on* ùlbaarheid voor een uitspraak ;, over gruweldaden, en oorlogsfeiten. Zoo zwelgen onwetende katholieken in het sen-— sationeel nieuws van reporters in dagbla-den. (9) b) De denkwijze "van de vijanden van het katholicisme." Hun getal is legioen, lijk het was voor, lijk het wezen zal na den oorlog, lijk het altijd wezen zal volgens 't woord van Christus zelf. Want dieper aan oorlogs-haat,'en feller dan Bondgenootenliefde smeult en laait de haat tegen de Kerk, 't zij van atheistische, 't zij orthodoxe, 't zij protestant-sche zijde. De vrijmetselarij is niet dood, noch in de kampen, noch in de loopgrachten, noch in de politieke middens, noch in de ministeriën, en de groote bekommering is dat de Paus en de katholieke Kerk toch niet in aanzien zouden winnen. V.andaar de legenden van Pius X zclfmoord door vergiftiging, van zijne geldelijke oorlogsondersteuning, van de Duitschgezindheid van Benediktus XV "le pape boche," vandaar die pogingen om den Paus in 't gedrang te brengen van den oorlog, vandaar de sensatïenieuwtjes telkens officieel geloochenstraft 's anderendaags. (10) c) "De denkwijze en de gemoedstoestand der opportunisten." Deze vmdt men bij de verschillende oorlogsvoerende natiën, die voor den oorlog, vijandig of onverschillig wa-ren aan het Pausdom, of vriendschappelijk, en die nu al hun krachten inspannen om de machtigen factor van het Pausdom voor hunne zaak te winnen, door behendige politieke en beleefde toegeeflijkheid. (11) _ d) "De denkwijze en de gemoedstoestand der goede katholieken," die fel bekommerd zijn met het godsdienstig, zedelijk, apologetisch, geschiedkundig en maatschappelijk be-lang van de houding van den heiligen Stoel. De eerlijKheid van hun katholiek geweten kan den gemoedstoestand der katholieken der Centrale Machten niet begrijpen. Hun eigen katholieke trouw, keert zich van zelf, als een kind tôt de moeder en den vader, België werd schandelijk gemarteld en het denkt, als de parel der Kerstenheid, recht te hebben op een bijzondere bescherming van den heiligen Vader. Het hoogheilige van den godsdienst werd vernield, gedood, onteerd niet door afzonderlijke gruweldaden, maar veeleer door een vooropgezette leer van zoogezegd rechtmatige schrikaanjaging, zoo niet door Lutherschen haat tegen 't Belgisch katholicisme. En de katholieken van dat vijandig land, ten minste in enkele hunner politieke leiders beslijken België's voor het recht gemarteld lichaam met oneer, smaad en schan- (9) Sedert het berucht, en leugenachtig Latapie-interview, heeft de heilige Stoel aile interview afgewezen, en Cardinaal Gasparri zegt klaarduidelijk: "Il ne peut échapper à l'esprit pénétrant de votre Excellence que la persée du Saint Père doit être chercheée dans ses actes publics et officiels et non dans des publications ou récits faits par des particuliers." Brief van Cardinaal Gasparri aan den Belgischen Minister te Rome. ("Stem uit België," Vrijdag 23 Juli 1915, bl. 9, 395, ie jaargang.) (10) Uit kieschheid, en om den godsvrede niet te breken—tenzij waar het volstrekt noodig is—wil ik de velerlei uitingen van den haat tegen het katholicisme binst dezen oorlog—welke ik documentarisch verzamel—niet neerschrijven. (11) De bewijzen hiervan liggen voor het grijpen, en na den oorlog, wanneer vrijheid van spreken weêrom in voege is, kan de ver-zameling ervan een goede "psychologie der geschiedenis " vormen. Wie echter denkt, dat wij Belgen te veel en te klaar onze meening uiten, verwijs ik naar de Engelsche dag-bladen, die de vrijheid van de pers niet laten knevelbanden. Wat de Engelschen over zich-zelf voorzeggen mogen we, zonder de minste onkieschheid, toch wel nazeggen.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.