Rureel : 21, RUSSELL SQUA LONDON, W.C. Téléphoné: Muséum 267, De Stem uit Belgie Abonnement : 2sh. voor 3 maanden. Subscription : 2sh. for 3 months. Voor de Vereenigde Staten : 50 cts. Voor Holland : 1 fï. Voor Frankrijk : 2.50 fr. Voor de soldaten : lsh. , of 1.50 fr. 3de Jaarp-anp-, Nr. K2. (Blz. 1610-1626.) Oplage: II.200. VRIJDAG, SEPTEMBER 14, 1917. Registered at G.P.O. as a Newspaper. 8 blz. I^d. De Pers en de Paus. s « Vrienden, weest op uwe'hoede, wanneer gij clagbladén leest. De gesproken taal is minder .jevaarlijk, want lidht verraadt het van kleur versèhieterid aangezicht de huicbelende tong ; miaar het papier kan ni et blozen onder de leugentaal : "epistola non erubiscit," zei de Romeinsche redenaar. En er ia niets wat op den simpelen lezer een meer verleidenden in-vloed uitoefent als het gschrevene en het ge-drukte : dat is voor velen het zegel der waar-heid. Reeds Demosthenes hiad dit mensche-lijk zwak ingezien. Wanneer hij de fijne Vfcheners wil de bedotten, legde hij den wijs- mi-ger p : • : • 4 j ..c.ment: "Ge- grammena Keitai," riept hij uit: Het staat gedrukt !—Verdekke ! dan moet het wel waar-heid zijn, oordeelden zijne beetgenomen hoor-ders. Wat de redenaar door zijn met keitjes 111 den mond geoefende welspràendheid niet vermocht, bereikte hij door heit getuigenis van stooime letiters : nu zweeg de mond, nu knifcte het hoofd en 't gemoed stemde ;n ; de muis was in de val ! De boeren van Ooien, die nu Fransch en Engelsch lezen, hebben ihet nog niet verder gebracht dan de lichtgeloovige "mannen van Athene." Gelijk dezen zwoeren bij hun boek-10Heu, zoo zweren dezen bij hun nieuwis-bladen.'En er is geen omstandigheid, waarin het papier zoo verduldig is, als wanneer het op-stel tôt onderwerp heett : de Paus van Rome en zijne handelingen. Dan kunnen de schrij-vers en de nieuwsagentschappen vertellen, oordeelen, beweren, verzefkeren naar harte-lust ; zij weten vooruit dat het zal geslikt wor-den als Delphi's oiakeitaal. Wat heeft men zoo het lezend publiek veel op de mo-uw ge-speid ! De Pauselijke vredesnota, zçggen de eenen, is eene ware teleurstelling voor de katholieke harten. Ach, voegt een ander blad erbij, waarom zooveel gewicht hechten aan die vredcsbemiddeling ; zij toont immers dat het Vatibaansche denken verre verwijderd is (aloof) van de practische wereldpolitiek. En hoe blijft de Paus ook hangen in het onbestemde, het nevelachtige ; 't is louter gevoelerigheid van een meewangen grijzaard. Zij.n notia zal het dan ook tôt niets brengen*: " l'incident est clos." Niet echter voor Italie ; daar Worden de beschimpingen wederom op-gewarmd naar aanlejding van Wilson's ant-woord " Wat een tegens>telliiîg—izegt een Viûi '^ntj'àTrLëiàr' ub '"Times"—tusschen 's Pausen Nota en Wilson's antwoord ; wat een verschil op zedelijk gebied. De protestantsche Wilson heeft een zedelijke veroordeeling geslingerd op het Duit-sche program, terwijl de Katholieke H. Staël geveinsd heeft en gezwegen—geveinjd ten aanzien van de toekomst, terwijl hij al de oorlogvoerenden op denzelfden voet van vredè plaatst; en gezwegen ten aanziep. van 't ver-leden..." Maar zelf verzwijgt de "Stampa," dat Wilson, toen hij voor anderhalf jaar, ook als vredestichter optrad, juist hetzelfde defed : hij schoor al de oorlogvoerenden ove'r denzelfden kam -en gewaagde niet van Duitsch-land's gruwelstukken ,terwijl de Paus aile euveldaden heeft geûoemd. En meen niet, Oolenaars, dat de "Stampa" uit eigen naam spreekt; zij gunt u verstand genoeg om te . oordeelen, dat ge bij haar woord niet zweren zo.udt ; daarom spreekt zij in dèn naam van de " Italiaansche Katholieken " ; en zij ver-meldt de zienswijze van een "prelaat," geen de eerste de beste, zulle, maar een van "hoog aanzien": "a leading prelate " ! Als ge nu nog niet in doekskes gedaan zijt, dan is de "Stampa" haar latijn kwij,t. Er As echter niets, waarop men meer aan-stuurt, dan op het vernietiigen van het ver-trouwen, dat de katholieken behooren te stel-len in den H. Vader. Benedictus XV moge met aile oprechtheid in zijne Nota verklaard hebben : "Wij geven geengehoor aan de wen-schen of belangen van wie ook der oorlogvoerenden." Aan dat getuigenis hecht men niet meer waarde dan aan het woord van Pruisen. Pasi op, zegt men, de Paus bedriegt u; hij staat heimelijk in betrekking met de Oostenrijksche en de Duitsche kanselarijen, en hij handelt volgens hunne inspraken. Iïerinnert u Gerlach, Gerlach—roept de "Times," en zij onthult een musschenschrik : den generaal der Jezuieten !... (Dat ernstig blad is nog niet bekeerd door GoMsmitih's comediespel, dat zoo fijntjes spot met Jezuie-tenvrees.) En simpele. menschen volgen dan den raad van den kernduitschen Luther, die, zooals pas de "Wartburg" herinnerde, aan onderhandelaars de vermaning meegaf : " God verralle u met een sterk wantrouwen tegen den Paus." Zoo worden sommigen, zonder het te vermoeden, gevangen in de netten der Duitsche Kultur, die in Luther haren aan-legger erkent. Zou Benedictus XV ongevoelig blijven voor de achterdoohtige sierraming van eenige ^ijner kinderen te zijnen opzichte? Luide laat hij zijn klachten niet hfforen, de goede Vader ; maar soins, wanneer hij zich omringd weet van trouwe, liefdevolle en eerbiedige geloo-vigen, laat hij wel eens blijken hoezeer het harte lijdt. Voor eenige dagen werd hem door den Overste der schoolbroeders, omringd van 600 personen, een adres van hulde voor-gelezen, waarin gezinspeeld werd op de Pau-selijke Nota; en de H. Vader antwoordde daarop : "Den Eervvaarden Overste komt de lof toe, «Je gevoelens van onze ziel begrepen te hebben. Niet altijd gebeurt het, dat onze bedoelingen goed begrepen worden; integen-deel, menigmaaj schijnt een door ons afgege-ven openlijke' verklaring nog niet duidelijk genoeg te zijn. Over het gémis aan achting tegen ons, beklagen wij ons niet, daar wij ons aan Hem overgeven, van Wien men met voile waarheid kan zeggen, dat Hij in de har-ten leest. Hoe minder geloof aan onze woor-den ge'hecht wordt, hoe meer wij ons echter verheugen, als een zoon zijn stem verheft bij de beoordeeling van onze daden het gevoel van gerechtigheid laat wedervaren, dat ons tôt het stellen dier daden bewogen heeft." H. Vader, wij katholielSk Belgen, wenschen ook gerekend te worden onder het getal der trouwe zonen, die niet den minsten twijfel hebben aan de oprechtheid uwer woorden, aan de edèle bedoelingen uwer daden, en aie u dankbaar toejuichen om al uwe bemoeiin-gen om een rechtvaardigen en duurzamen vrede tôt sitand te brengen. En wij zijn gelukkig te kunnen opmerkea, dat zelfs velen, die niet behooren tôt den waren schaapstal van Christus, niettemin, tôt matieke daad, welke een merkteeken zal laten in de geschiedenis der moderne tijden. Hij treedt op voorzêker ten gunste van den vrede, overeenkomstig de plichten van zijn gods-dienstig en geestelijk ambt, overeenkomstig de eeuwenoude overleveringen der geschiedenis van het Pausdom, maar daarenboven— en dit vooral moet men in acht nemen— overeenkomstig het recht, dat de internationale verdragen toekennen aan eéne Souve-reine Macht. De "Conventie voor de vreed-zame regeling der internationale geschilien," . gehouden te Den Haag op 19 October 1907, heeft namelijk in hare artikelen 3, 4, 5 en 6 bepaald, dat vreemde mogendheden het recht hebben om tijdens den oorlog hunne bemidde-ling aa/I te bieden ten einde de strijdende partijen "met elkaar te verzoenen en den wederzijdschen wrok te sussen " ; en dat "de uitoefening van zulk een recht nooit mag beschouwd worden door een of andere der twistende partijen als een onvriendelij'ke daad." Zij oordeelde het zelfs "nuttig en wenschelijk " dat van zulk een recht gebruik K.onmWt "k ut'J wscr. .vu. a.e>yna> , pnkel eêu geHafe- I Vlaamsch-Bulgische School te Oloron (Basses-Pyrénées), ter gelessenheid van de Plechtige Communie der j oudste leerlingen, op 15 Oogst. Links de aalmoezenier, rechts de onderwijzeres-regentes. beschaving van enkele katholieken, hunne voile goedkeuring schenken aan 's Pausen ge-dragingen gedurende dezen oorlog*, en in be-wondering staan voor zijne vredesbemidde-ling. Ik beroep me hier enkel op twee getui-genissen. Een Anglikaansche leek heeft pas een boekje uitgegeven, "No small Stir," •waarin hij al de lasterpraatjes, de verdenkin-gen en opwerpingen tegen 's Pausen arbeid ingebracht, te gruizgl slàat. E.n wat nog meer zegt, een niet-katholiek diplomaat, wiens woorden wij voor een paar weken aanhaal-den, heeft weer zijn oordeel uitgesproken over 's" Pausen vredesnota. En ziet met welk een àchting hij ervan spreekt : "De Pauselijke diplomatie staat zoo hoog boven de Amerikaansche, de positie van den Paus is ook een zoo geheel' andere dan die van den Président der Vereenigde Staten dat, naar mijn meening, de Paus zonder eenigen twijfel dezen stap niet heeft gedaan, zonder zich zekerheid te hebben verschaft, dat hij niet op een botte weigering zou stuiten... Ik ben zeer geneigd, in het voorstel des Pausen iets beters te zien, dan in eenig voorstel tôt nu toe gedaan... het is in zijn uitwerking een diplomatiek maesterstuk. Enkele hebben het hier en daar wat vaag genoemd, bijv. ten aanzien van Polen, van Elzas^Lotharingen en vooral van den Balkan. Ik heb zelden opper-vîakkiger kritiek gahoord. Is er een diplomaat, die ten .aanzien der vaag gelaten quaes-tie, met een voorstel, hoe bescheiden ook, zou durven komen, zonder noodwendig een der oorlogvoerendè partijen geheel af te stooten? Het merkwaardige in het voorstel van den Paus is m.i. juist, dat hij al het bezonkene en hetgeen tôt nu toe over de vredesvoorwaar-den is geschreven, heeft opgevischt en dat ailes als gegraveerd goud naar voren hrengt..." De beteekenis. van 's Pausen daad. HNst is .niet uitsluitend om den inhoud van 's PauSen vredesvo'orstellen, dat een deel der Pers deze met wéinig tegemoetkoming heeft bejegend. Er bestaat een andere reden daar-voor, die men liever eenigszins bedekt houdt. Bij zijn optreden als vredesbemiddelaar oefent de H. Stoel een recht uit, en dit recht steunt op een ander hetwelk bij sommige lie-den niet zeer welkom is. Het zal nuttig zijn dit wat op te helderen. De handelwijze van den H. Vader is niet bloot de uitdrukking van medelijden en menschlievend'heid ; het is ni'et een gewone smeekbede voor vredesgezindheid, tôt de strijdende Mogendheden gericht. Dit werd reeds vroeger beproefd, doch te vergeefs. Het is ook niet het initiatief van particulieren, zooals de actie der socialisten te Stockholm, die over het hoofd hunner gouvernementen zich het recht toeëigenen om als gevolmachtigden over de vredesvoorwaarden te onderhandelen. Neen, de H, Vader stelt hier eene ware diplo- genxaakt werd. Welnu, het is als zoodanige middelaar dat de Paus optreedt; hij handelt volgens de Haagsche Conventie en stelt de daad eener Souvereine Macht, als zoodanig diplomatisch erkend door het Internationale recht. Dit valt misschien niet in den smaak van sommige anti-clerikalen ; maar tegen een gevestigd recht is de critiek ontwapend. En in de zonderlinge wijze, waarop het Pauselijk vredesvoorstel "moest" medegedeeld worden aan sommige Mogendheden, ligt onvermijde-lijk een verwijt ten aanzien van den abnor-malen toestand, waarin deze zich geplaatst hebben tegenover den H. Stoel. Aangezien er^ geene diplomatische betrekkingen bestaan tusschen het Vaticaan eenerzijds en Italie en Frankrijk anderzijds, zoo moest het stuk hun aangeboden worden door de tusschenkomst van een protestantschen Vorst, den Koning van Engeland!... Veel van hetgeen tegen de Pauselijke vredesvoorstellen werd ingebracht kan op rekening gesteld worden van de be-dekte onwelwillend'heid jegens eene Macht, die ondanfcs de breuk met de anti-clerikale ïegeeringen van Italie en de Fransche Repu-bliek, hare hooge internationale beteekenis blijft behouden. Intusschen zijn wij nog niet aan den voor-avond van den vrede. Het is zelfs niet wenschelijk, dat de druk der w.apenen nu ver-slappe o^dat de oorlogstoebereidselen van Amerika vennindefen. Want de vredesvoorwaarden zulien onvermijdelijk ook afhangen van den toestand op de slagvelden, en er zijn nog weinig teekenen dat Duitschland bereid is zelfs de grondgedachten van 's Pausen vredesvoorstel zoo seffens aan te nemen : ook daar moeten de ideeën nog bezinken. Maar de Paus igeeft tde eerste duw, die den bal aan het rollen brengt. Hebben wij geduld en stellen wij in Hem ons vertrouwen. ( O Jongens, laat uw Ideaal niet los. Harten van jonge mannen lijden fel aan sprekensnood. Van zwijgen breken zij, worden zij korzelig, en dor van gémis aan luiste-rende genegenheid en medegevoel worden zij opstandig en bairsch. Heit stormt in jonge harten, lijk in zeediepten. Zij haten nacht en duisternis. Zij hunkeren naar licht in hetwelk zij kunnen zichzelf zien, zichzelf ken-nen ,zichzelf richten, want enkel zichzelf te voelen, zonder zelfkennis, leidt tôt een onge-breiderde uitstrooming van zichzelf in het niet. Zoo gaat het met elken jongeling, die nog wat zielejeugd heeft bewaard. Helaas, er zijn jonge mannen die, door erfenis, zelf schuld of opvoeding, nooit jong geweest zijn, en een oude ziel dragen in een jong lichaam, lijk een dood lijk in een eikenhouten kist. In oorlogstijd heeft heit jonge hart meer dan ooit fellen sprekensnood. Het voelde, het hoorde, het ziag, het beleefde zooveel op de kruisstraat van dezen oorlog, waar gedachten, gevoelens, meeningen, overleveringen, gebeur. tenissen onafgebroken wervelden en schom-mieldeij. Midden de groote oorlogsstoornis is er een veel grootere, een meer belangrijke de stoornis der zielen. Een ziel is 't grootste en 't 'schoonste in de wereld. Een ziel kan ook 't laagste en 't leeli}loste worden. De wereld is een uitwandeling, een processie van zielen. Als ik menschenmassas zie bewegen in 't wereldrumoer dan vraag ik mij af "wat 'n drama, of wat een blijspel, of wat een men-gelspel sppçlt er in elks ppr?oonlij'-:e ziel. Dp wereld déniât in massa, werkt in massa, maar de wereld voelt niet in massa. Elke ziel voelt voor haar zelf persoonlijk, en speelt verstop-pertje tegenover de massa. Neemt de zielen van elÈuinzer jonge mannen op het front. Hun ziel propt van gevoel en zoo zij zwijgen moet, of spreken moet tôt wie niet verstaan. kan of wil, of tôt wie onverschillig is, die ziel ver-dort, verli est haâr jeugdkracht, of zoo zij sterk is, zij wiacht in verbititering, tôt de dag van spreken komt. Arm schaap, hoe moet het lijden, Door en door zijn herte bijten, Daar het bleef in barensnood. En van de bittere Virudht beroofd. (Gezelle.) Aan wie zouden zij wel hun hart uitspre-ken?Aan hun moeder? Ach ! ivaar is hun moe-der? Gescheiden zijn van haar in oorlogstijd is voor onze huizelijlte, kinde-rlijke jongens wel de grootste foltering. Het is alsof de heiligen uit den heniel .het gezelschap misten van onze Lieve Vrouw. De kracht, de bewe-ging, de toekomst van ons volk liggen in onze moeders, want zij zijn moeders, en 't is daar-mede al gezeid. Dat is zuIk een Vlaamische grondwaariheid dat gansch de meisjesopvoe-ding zou mO'eiten gericht worden naar de edele taak van het moederschap. Onze groote jongens spreken hun hart uit aan moeder, niet m vele, niet in hefitige woorden, maar in daden. De VLaming is- geen gevoelsuitbun-dige, al is hij een diepgevoelige. Hij is be-scliaamd voor zijn gevoeligheid, lijk hij beschaamd is voor ailes wat grootst en schoonst is in hem. En de moeders ook zeggen niet veel aan hun groote jongens, maar zij raden vooruit, zii zien vooruit, zij stell'-n I aantal seboorten; dan kan ùe't veriies aau~ aadeu cii sc.it^p.-.i een fcuijj>è'zinsàtniosi?"ex' welke die groote jongens inademen en in-drinken, en als zij op zichzelf zich wagen in het leven, onbewust leggen zij als grondslag van hun eigen leven datgene wat zij moeder hebben zien doen te huis. Aan wie zouden zij wel hun hart uitspre-ken?Om het even aan wie, ils zij het maar uitspreken kunnen. Vandaar die keus van oorlogsimeters. Het is niet zoozeer om wat drinkgeld, of om een verlofsbrief, of om 't ontvangen van, een gesuikerd pakje, maar wel om hunne alleenigheid op te beuren, om 't genot hun hart uit te spreken in wat gekrab-sel op een vuil stii^je papier, bevlekt en bemodderd. Helaas; het meterschap is niet altijd een louter v&rvangen van het moederschap, en 't jonge hart is nièt altijd eerbiedig voor de meter, lijk voor de moeder. En was de eerbied voor de vrouw, de kieschheid tegenover de vrouwelijke kunne een Vlaamsche eigenschap of beter een opvoedingsdoeleinde? Maar wee aan wie den liefdenood, en de zwak-heid enzer jongens uitbaat voor zijn eigen zelfzucht en door ontijdige vèrliefdheid, of liefded'rift, het jonge hart van liefdereinheid ontledigt, en 't werk van moeder—de opvoeding der jeugdzuiverheid—stiefmoederlijk verkracht ! Gelukkigen echter, die jongens, die het oorlogsmetersohap, feitelijk zoo hebben eerbiedigd dat zij de vrouwelijke edel-moedigheid en al de vrouwelijke gaven hoôger zijn gaan waardeeren, met dankbare beleefd-heid, zonder in iets te verminderen hun trouw voor hun geliefde, die wacht op hen in 't be-zette land, of zonder iets te hebben bedreven, waarvoor zij, als schijnheiligen, zouden moeten bloozen den dag dat zij hun liefde aan eene vrouw zulien verklaren. Aan wie zouden zij hun hart uitspreken? Och, niet aan de soldatenioassa waartus-schen zij leven. De massa is stom, doof en blind. De massa spot, uit kuddegeest, met ailes waî uit de zielegronden opborrelt, want de massa leeft, fanatisch, van oppervlakkig-heid, van gelijkvormigheid. De legermassa meest, want gevoel voor de massa is ridder-lijk en zieleleven dat is een persoonlijke zaak. De massa heeft geen liefde, ofschoon zij ge-weldig kan haten wie haar liefheeft. De massa is hebzuchtig, en onder 't uitsteekberd van gemeençchappelijkheid en gelijkheid tapt elk uit de massa zijn eigen glas vol. De massa beoefent de plantrekkerij acht'er dèn scherm der vaderlandsliefde. Jongens, spreekt uw hart niet uit aan de massa. Werpt geen parels op den mesthoop voor de zwij-nen. Ik weet dat al de legers in een homeri-schen lach zulien uitproesten, als ik zeg dat de jongens zouden moeten hun hart kunnen o-penen aan hun ofïicieren. Men schatere om mijn utopisme, zoo men wil. Omdat iets niet gedaan wordt, volgt niet, dot het niet zou moeten gedaan worden. Een officier mag zijn jongens niet wegen of meten als een koop-waar, als " fighting material " alleen, dat is kannibalisch. Hij staat aan 't hoofd van

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.