Bureel I 21, RUSSELL SQUARE. LOMDON W.C T�l�phonai Museum 267. IDe Stem Abonnement : 1th. 9d. voor 3 maanden. Subscription : lsh. 9d. for 3 months. Voor de Vereenigdc Staten : SO ets. Voor Holland : VOOR GOD EN VADERLAND. & Voor Frankrijk: fr. Voor de soldaten : of 1.50 Cr. 2.2S lsh. 3de Jaargang, Nr. 14-15. (Blz. 1*39,-^46.) VRIJDAG, 22 DECEMBER 1916. Registered at G.P.O. as a Newspaper. 16 blz. 2%�. NOTA VAN DEN IUTGEVER. Degenen die zich van af Nr. 1 op De Stem abon- neerden, mogen niet vergeten ons onmiddelijk na Kerstmis den abonnementsprijs voor den volgenden trimester in te sturen. Zoo niet rlskeeren zij net volgend nummer met den almanak voor 1917 niet t� ontvangen. Hierbij ontvangen onze lezers oen dubbel nummer. Wij hopen dat onze muziekbijlage hartelijk welkom zijn zal, en dat men er ons dank zal om weten. Aan de Soldaten.�In het geheel niet door onze schuld is het gekomen dat De Stem In November en December u ntet of zoo onregelmatig toekwam. We hebben nu andere maatregelen getroffen. Geheel de zending Nr. 11 Is ons�zonder een woordje erbij� teruggestuurd geworden. Wij zenden se u een tweede maal samen met dit nummer. Wie te klagen heeft verwittige ons, maar�steke de schuld niet seffens op ons bureel Notarissen.�De Federatie der Belgische Notarissen in Engeland geeft alle dagen, uitgezonderd 's Zater- dags, van 2� tot 4 ure. kostelooze raadplegingen aan de Belgische vluchtelingen, in het Paleis van Justitie (zaal 584), Strand. London. Men mag ook inlich- tingen vragen per briefwisseling. Ter gelegenheid van Kerstmis en Nieuwjaar geven we een dubbel nummer en verschijnt het blad niet de volgende week. Kerstmis. Vroegertijd was Kerstdag de dag waarop men een nieuw jaar begon, de Nieuwjaarsdag waarop men een nieuw jaarnummer begon te ge- bruiken. Zoo bevinden we in de oude Vlaamsche papieren en zoo verluidt het nog uit sommige Vlaamsche Kerst- en Nieuwjaarsliedekens. Zoo was Christus' Geboorte het begin van een geheel nieuw tijdperk in de geschiedenis van het Mensch- dom. Christus is het Woord Gods Mensch geworden, op de wereld gekomen om het menschdom terug het boven-' natuurlijk leven te bezorgen, om het terug vrij te koopen, om het terug den hemel te openen, om het den Vrede te brengen, den zielevrede die slechts door de zonde geschonden wordt. Niets dan, is er heugelijker in ge- heel het verloop van de geschiedenis van het menschdom, dan de dag van Christus Geboorte, de nooit volprezen Kerstdag. Laat ons zijn dien dag de kinderen van Gods goedwilligheid, ons verheffende boven den oorlog Onzer zinnen, boven al het wee van dezen oorlog onder de menschen, tot in den vrede der harten, berustende in de Kracht en in de Liefde van het Kindeke Jezus dat opneemt al onze eigene schuld als was het zijne schuld en dat ons ontlast en ontlaadt van al �wat ons bedrukt. Komt nu, geloovigen, of ge verre of bij een Katholieke Kerk zijt, komt nu uit het diepste uwer Christene ziel tot het Kribbeke Christi, tot de Liefde die uit den Hemel neerdaalde voor U. Er toe komen is eetroost en gesterkt worden! Adeste, fid�les! De Zedelijkheid der Naties. Nu �ou ik een recensie moeten schrijven over "The Morality of Nations," door C. De- lisle Burns (University of London Press). Doch ik gevoel er weinig goesting voor. Het is anders een heel belangrijk boek en de be- doeling van den schrijver is uitmuntend. Hij heeft met vele anderen opgemerkt, dat gehel de maatschappij ontredderd is en de oorzaak daarvan moet gezocht worden in een gemis van zedelijkheid. De huidige staats- wetenschap is in deze laatste vijftig jaar ver- giftigd geworden door Duitsche idee�n; "De Invloed van Hegel met zijn staatsvereering en zijn Kultur-staat is zeer verderfelijk. Er waren door de wereld nog altijd heillooze "geesten," die de menschen ten strijde op- roepen met leuzen als "Evolutie," of "Kul- tur," of "onvermijdelijk conflict," of "even- wichtspolitiek." Men is nog verslaafd aan doode idee�n als toen de barbaren den geest van hst ziellooze Rome naliepen. Nieuwe begrippen moeten er komen, en wel omtrent de zedelijke verhouding tusschen de Staten. Er. is eene moraal voor de individuen, doch de moraal die onderling de betrekking tus- schen de Staten regel tis nog te onbestemd. De schrijver gordt zich dan aan om die zaken op een beteren voet te brengen. En bij begint met te bepalen wat eigenlijk eene * natie" is. Hij vergelijkt den Staat met andere instellingen, alsook zijne verhouding tot andere staten; hij doet het verschil vm- komen tusschen den Staat en de nationali- teit. Vervolgens schetst hij de Buitenland- �che belangen en de Buitenlandsche politiek van den Staat ; de verbondsverdragen, den internationalen naijver, de zedelijke be- grippen in oorlogstijd, de betrekkingen tijdens Yrted�stoes'tand, e0�. OVer. at di�_�i\. derwerpen kan men in dit boek fijne ontle- dingen, rake en behartigenswaarde op- merkingen vinden. Men zal het niet terzijde leggen zonder zijn geest verrijkt te hebben met allerlei juiste denkbeelden. Wij mogen het dus gerust ter lezing aanbevelen, al komen er, natuurlijk, zienswijzen in voor die wij niet deelen, b.v. over Kerk en Staat... En toch voldoet het mij niet volkomen. De schrijver spreekt ergens van het leven in de Middeleeuwen en doet uitkomen, dar er toen, zelfs ondanks het gemis van -spoor- wegen en stoombooten, een groot verkeer be> stond tusschen de inwoners van verschil- lende landen. Met behulp van het Latijn, de gemeenschappelijke taal der geleerden, kon toen een Engelschman evengoed de academielessen volgen te Bologne, als een Italiaan die van Oxford. De wetenschap was wereldburgerlijk. Welnu, wij moeten betreuren dat zulks heden het geval niet is, wel niet, -dewijl er in het onderwijs zooveel verschillende talen' gebruikt worden, doch omdat de z.g.- hervorming der i6e eeuw de christenvolken van elkaar heeft gereten en zoodoende ook eene brenk heeft doen ont- staan in de wetenschappelijke wereld. Van- daar dat b.v. onze schrijver, nagenoeg on- bekend gebleven met de werken der katho- "in hun denken en handelen goede ge- woonten zullen aangenomen hebben " er veel minder barbaarschheid zal heersenen in de oorlogen. Zoo zal men niet verre komen. Men dient liever voort te bouwen op de werken.der scholastische wijsgeeren, en de zedelijke stellingen, die wij bij de oude meesters kunnen vinden, toe te passen op de nieuwe omstandigheden in het leven ge- roepen door de moderne uitvindingen. Doch die arbeid kan niet verricht worden door zulke geleerden, wier wetenschap be- hebt is met hetVuvel van het Positivisme : de wetten die zij mochten opzetten berusten op geen vasten grond. Ik herinner mij een schoone bladzijde gelezen te hebben in de werken van den pas overleden Franschen ge- leerde, Favre. Die beroemde entomoloog wilde bewijzen, dat de dieren geen verstand hebben en hij deed dit door de volgende waarneming. Toen de bijen hunnen honig aan 't verzamelen waren in de raten, knipte hij den bodem der celletjes weg. Toch kwamen de beitjes weerom aangesbragen met hun zoete vocht ; maar het sijpelde door de cellen heen, en geen enkel diertje dacht er aan eerst den weggeknipten bodem dicht te stoppen ! Hun arbeid was vergeefsch ! i Eilaas, even dwaas handelen vele geleerden. Belgische school te Pont-du-Ch�teau (Puy-de-D�me). lieke wijsgeeren, nog steeds blijft hengelen naar de oplossing van vraagstukken, die wij als uitgemaakt beschouwen en voorgoed van het terrein der betwisting weggevaagd. Ook de methode, door hem aangenomen, is niet bevredigend. Hij.is wel een tegen- stander van het Positivisme in haar grofste uiting, en hij durft de historische methode hekelen : "Het verhaal der gebeurtenissen, zegt hij (bl. IX.), levert geen grond voor zede- lijke oordeelvellingen... De geschiedschrijver heeft, strikt gesproken, geen speciale kennis van de wetenschap omtrent het moreele oor- deel : hij is een gezag op het gebied van het gebeurde, doch hij .is geen wijszeer, en zoo komt het, dat hij geen antwoord heeft op de vraag v wat ' behoorde ' verricht te worden, en wat ' niet.' En waar hij een moreel oor- deel uitspreekt of redeneert over beginselen, begaat hij even groote flaters als de biologist, die over metaphysica wil schrijven." De- lisle Burns is dan geen Positivist: "bij wil critiek oefenen over staatsbegrippen en over de betrekking tusschen de Staten onderling ; hij wil de gedragingen der staatslieden toetsen aan de gegevens der wijsbegeerte. Doch juist philosophische redeneeringen ont- breken al te zeer in zijn boek. Nemen we b.v. zijn hoofdstuk over "'The Morality of Nations at War.'" Daarin vinden we wel het gejammer over de barbaarsche middelen, die gebruikt worden om den vijand te ver- slaan, en de vruchteloosheid der pogingen, aangeraerd om het euvel to doen verdwijnen, schrijft hij toe aan de verstomping van het zedelijk bewustzijn. "Onze kennis schiet te kort, zegt hij bl. 173. Wij w�ten niet welke handelingen verkeerd en welke goed zijn, en waarom: te dien opzichte althans, hebben wij geene merkelijke vorderingen gedaan op de begrippen onzer vooronders... Alleen door den zedelijken vooruitgang kan onze aangroeiende behendigheid om te verwoesten overmeesterd worden. Maar juist tot dien vooruitgang brengt hij niet veel bij; Hij levert wel historische en .statistische be- schouwingen, doch stellingen zet hij niet op. Ik weet wel dat ook de katholieke wijsbe- geerte nog vele vorderingen kan doen jjp het gebied der zedenleer tijdens den oorlog, doch in de werken van Vittoria, St Thomas van Aquine, Suarez en de Lugo had hij de op- lossing kunnen vinden van vele vraagstuk- ken, die bij. hem nu onbeantwoord blijven, zoodat hij de klacht durft slaken : wij weten niet wat geoorloofd, wat ongeoorloofd is ! Delisle Burns geeft eigenlijk geene enkele gestaafde leering over de zedelijkheid. Hij bepaalt er zich toe een beroep te doen op het gevoel ejj meent, dat winner de menschen "De 'wetenschappelijke' internationale wet zegt onze schrijver bl. 102�berust niet op eene veronderstelde wei der natuur, doch alleen op de samenstemming der Staten, die verdragen sluiten, wier bindende kracht in de wet practisch niet te bepalen is." Hoe zoo ! Die geleerden stellen wetten op, spreken van recht, van verplichtingen, van de verhouding tusschen de Staten ; doch dat alles is als de zoete honig die wegvloeit, want waar is de bodem waarop de ver- plichtingen moeten rusten? Die ontbreekt: ofwel loochenen zij de natuurwet, of wel houden zij er geen rekening mee. En dan staat alles op losse schroeven. De Duitsche oorlogvoering is daarvan een sprekend bewijs. Von Bethmann Hollweg kon den inval in Belgi� een "onrecht'" noemen, doch daar de verplichting een ver- drag na te komen voor hem niet berust op de natuurwet, zoo kon hij er over'heenzien : zijne schuldbelijdenis was enkel eene "for- meele " ! Nu zaL men ook de klacht begrijpen van Benedictus XV in zijne laatste Consistoriale Rede : _ Men ziet nu, in de algemeene om- wenteling, waartoe lijdt "de miskenning en verachting der wetten die de betrekkingen tusschen Staten regelen." En die verachting komt enkel voort uit de miskenning der natuurwet en dar Christelijke wet die ze staaft en uitlegt. J. V. M. Jongens, staat vast in uw geloof ! Hij kwam naar mijn kamer, de gerefor- meerde soldaat, een hoogeschoolstudent. Hij moest mij spreken, alleen, tusschen* vier oogen, een heelen namiddag, en 't kwam eruit als de bekentenis van een ondraagbaar ongeluk. "Sedert een jaar ga ik naar geen kerk meer, ik geloof niet meer, en 'k wil ook niet valsch spelen." Ik verschoot ervan. Een Vlaamschgezinde katholieke hoogstudent die 't geloof van Vlaanderen had opgegeven, hoe kon het toch 1 Een andere jongen, een parel van een voor- vechter uit een van onie katholieke jonge wachten, schrijft me : "Bid voor mij, en help mij, want "k voel mijn geloof onder -nij weg- brokkelen, ik wil het niet laten g jden, ik weet dat het de waarheid is, maar 't geloof is een gave Gods, het is geen wetenschappe- lijke redeneering." Een moeder schrijft me dat haar zoon van het front bij haar is op verlof gekomen, "maar *k heb de heele week niet geslapen, want de jongen, met een schimp en e'en grijns, heeft geschokschouderd met 't gsloof van zijn moeder,_ en gezegd dat hij nu levend op 't front bij mannen van een ander gedacht, over al die zaken nu anders denkt." Deze zijn enkele voorbeelden, 'k weet er veel meer. De huidige krisis welke wij beleven is een gevaar niet enkel voor de zedelijkheid, maar ook voor de katholiciteit van Vlaanders�. Niet dat de jongens een valschen of vreem- den godsdienst ooit zullen aankleven, maar wel dat zij ongeloovig kunnen worden, wat krachtens de Vlaamsche logika, eerlang door- werken moet in antigodsdienstigheid. Waaruit" KSnt dat? Ik ben niet bang voor de moderne gedach- ten der wetenschap, der opvoedkunde, der staatkunde en der democratie, die door dezen oorlog, meer het gemeengoed geworden zijn onzer volksjqngens Het katholicisme hoeft nooit bang te zijn voor 't open leven noch de volle waarheid. Het omvat en leidt im- mers, principieel en feitelijk, alles wat waar, goed of schoon is, en het kan nimmer verant. woordelijk gesteld worden voor de tekort. komingen of de enggeestigheden van personen die dien godsdienst belijden. Hoe kan het ongeloof veld winnen in oor- logstijd? Och, historisch blijkt het dat een oorlog nimmer een volk oogenblikkelijk zede- lijker of godsdienstiger heeft gemaakt, minder nog een langdurige en een wereldoorlog. De vrees be�nvloedt wel een stond de emotie en de gevoeligheid, en ts in dien zin een beginsel van wijsheid, maar die vrees is veel meer de slafelijke vrees, de wisselbare dus, dan de vrees des Heeren, die steunt op pure Gods* liefde en grijpt naar 't kruis en 't lijden, naar de vervolging en de verdrukking, in plaats van ze te ontvluchten. Van waar komt dat ongeloof? Laat ons eerst zijn verschillende uitingen nagaan. "Zoo er een God bestaat, oneindig goed, rechtvaardig en wijs, waarom die ramp over ons goed landeke, over 't volk, dat toch geen ' oorlog vroeg noch wilde, en er niets bij te winnen heeft. Wat is dan de Voorzienigheid spijts al die gebeden? en wat beteekenen die gebeden van beide kanten? De Paus noch de katholieke godsdienst hebben den oorlog niet gestopt? Wat is hun waarde in een wereldkrisis, en de Duitsche katholieken zijn niet de minst ergste tegenover ons recht, 't Is verergerend. Ten andere heel de wereld is bedrog, huichelarij, geldzucht, onderkrui- pen] op groote schaal. We geven beter den brui aan alles, en leven dag op dag, tot we doodgaan. Van den anderen boord des levens weten we niet veel. Dat zijn al ver- zinsels die ge vindt in alle godsdiensten. Al die mysteri�n zijn uitvindsels en tegenspra- ken ; en waarom al die geboden en kerkelijke wetten zoo opnemen. Kijkt rondom u, de menschen die daarin niet gelooven, leven zoo gelukkig als wij, en ze hebben ai die lasten niet. We kunnen voort met 't natuurlijke, en al dat bovennatuurlijke is overbodig. Zoo redeneert het moderne ongeloof van de jon- gens aan het front. Het zijn geen nieuwe opwerpingen, zij zijn zoo oud als de straat, zij raken diepzinnige vraagstukken aan die zich opdringen op den bodem der mensche- lijke natuur. De wederlegging ervan kunt ge lezen in elk boek van godgeleerdheid en feloofsverdediging. Maar 't blijft waar dat die opwerpingen regelrecht het geloof, een gave Gods en een licht aanvallen, en dat die opwerpingen door 't feit en 't verloop van den oorlog in een scherper daglicht komen te staan." Van waar komt dat gevaar des ongeloofs? Bij velen komt het van het hart, van het zedelijk wangedrag. La t�che est au fond." 't Is immers de jeugdcrisis waaraan weinig jonge mannen niet eenigermate onderhevig zijn. Dat is meestal de oorzaak van ongeloof voor de volksjongens ; 't verstand zoekt door drogredenen er. gewetenswroeging een veront- schuldiging voor een onzuiver leven. En helaas, als door een natuurlijke schaamte voor de zondeleelijkheid, vergeten veel jon* gens dat juist die jeugdkrisis d� tijd is, waarop, in ootmoed en geloof, meer kracht en sterkte moei gezocht worden in de sakra- menten. Zondigen is niet het grc.ote kwaad, maar in de zonde volharden. Doch ik ken jongelingen op wier zedelijk leven niets te zeggen valt, en die werken voor edele idea- len, en toch worden zij slachtoffers van het ongeloof. Een andere reden van ongeloof is de ver- stomping door het oorlogsleven. Ik zou nooit^ durven pte�ken dat sterven voor het vaderland zonder meer gelijk staat met den hemel binnengaan, ik geloof niet in dat zoo- gezegd " alleszuiverend sakrarrent vnn den Duitsch," maar 't ware onmenschelijk alle verontschuldiging voor wangedrag aan 't feit van 't oorlogsleven te ontzeggen. Maar die verstomping, die den jongen gansch vleesch doet worden, om niet te zeggen, gansch beest, verdort en vervaagt alle gevoel voor de gees- telijke levenswaarden. Hij is een held en een heilige, die, zittend op den oorlogsment� hoop, bespot en belachen, den naam des Heeren zegent en moedernaakt, met al zijn liefde en idealen, de hand des Heeren kust die hem slaat. _ Moet ik er bijvoegen dat onder onze katho- lieken, de godsdienstige onwetendheid ver- bazend groot is, dat de methode van gods- dienstonderwijs niet modern genoeg was, niet menschelijk genoeg, niet aangepast aan de moderne levensnooden, meer neg dat geds- diensto'nderwijs niet genoeg' werd vo�rt'gtejfet

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.