gerste Jaargang JV°. 74 Donderdag 15 April 1915 5 Cents DE VLAAMSCHE STEM ALGEMEEN BELGISCH DAGBLAD [en voik zal ni et ver g aan! Eendracht maakt machtl REDACTIEBUREEL ! PALEISSTRAAT 31, AMSTERDAM. — TELEFOON No. 9922 Noord. pe Vlaamsche Stem verschljnt te Amsterdam elken dag des morgens op vier bladzijden. Abonneraentspr\js "by vooruitbetaling : _ Voor Holland en België per jaar / 12.50 — per kwartaal / 3.50 — per maancl / 1.B5, Vocr Engeland en Frankrijk Frs. 27.50 per jaar — Fit-. 7,50 per kwartaal — Frs. 2.75 per maand. Hoofdopsteller s Mr. ALBERIK DESWARTE Opstelraad s CYRIEL BUYSSE - RENE DE CLERCQ Mr. JAN EGGEN. - ANDRE DE RIDDER Voor ABONNEMENTEN wende men zicli tôt de Administratie vaii liet bîad: PALEISSTRAAT 31, AMSTERDAM. Voor AANKONDIGINGEN wende men zicli toi de Adminisfrâtie S;ti de VLAAMSCHE STEM, Palelsstraat 31, Amsterdam. ADVEETENÏIES: 20 Cents per r»gS, korte inhoud le Bladz ij d e: Vive la France] — Mr. A. Desicarte. De drie oorlogstijden — Wanncs van Beerth Kleine Kroniek. Oorlogsbibliographie — Mr. Frans Witte- m ans. _ » Te Nunspeet — Cyriel Buysse. f ' B1 a d z ij d ô : "it liet Vaderland Brieven uit Brussel. Brieven uit Antwerpen. De onbezonnen rechter (1) — Lode Backcl-wa-ns.3e B1 a d z ij d e : De Europeesche Oorlog. Uit de Kampen. 4e B1 ad z ij d e : Gedekoreerde officieren. Vive la France! I. Toen ik onlangs, heel koelbloedig en voor-bedacht, met dezen kreet een korte toespraak op de Belgische Unie te Amsterdam sloot, kreeg ik pootjes van verstokte tegenstrevers der vlaamsche Beweging, met meer geest-drift dan ooit de Heilige Paulus door zijn bekeering heeft kunnen verwekken ! Waarôm tocli die betuigingen? Wat had ik verkond dat plotseling de franschdollen met mij verzoende? Dit brengt me in 't geheugen, dat een der bekarapers der vervlaamsching der Genteche hoogeschool schreef: . ,XJit afkeer tegen het-geen de Vlaamschgezinden het franskiljonis-me noemen, wenschen • zij de verdwijning van een Fransche hoogeschool. ' ' Dat heet franskiljonisme en Fransche be-schaving verwarren. Het eerste is tegenover het tweede wat de càricatunr tegenover het oorspronkelijke j.s. De franskiljon is het ,,ontvlaamschto" wezen, dat zijn volksaard nitgeschnd heeft, zijn Germaansche taal ver-loochent om slechts te worden en te blijven een Fransch namaaksel, een dnbbelslachtige, machtelooze mengoling. Beulemans en Kaekebroeck! Dat is een onvruchtbare grond f v/eerbarstig tegen aile bevruch' tiging! Indien de plaag van de verfïansching in Vlaanderen niet bestond, dan zou er onein-dig meer wcrkelijke beschaviug zijn, daarin de Fransche begrepen. Ziehier het ongeluk: „De Belg franskiljo-neert sedert meer dan acht eeixwen. Zonder tôt de Leliaerts op te klimmen, laafc ons aanstippen, dat het Jus civile Gandensium van Knobbaert (Antwerpen, 1677) verze-kert: ut non inepte quidam Belgas vocet Qallorum simias — dat niet ten onrechte iemand de Belgen noemt de apen van de Franschen.'' (A. Cou n son, Revue Générale Februari 1911, blz. 225). Ja, de franskiljon wil de hoedanigheden der Franschen navolgen, en slaagt er alleen lu —- bij 't verzaken van eigen persoonlijk-heid — hun verkeerdheden na te apen. En nog zinspelende op de beweging tôt vervlaamsching der hoogeschool van Gent, verd er aangevoerd: ,,Wij weigeren mede te werken aan een onderneming, die het Irausch uit Vlaanderen wil verbannen." ^elnu wat de flaminganten willen is niet de uitroeiing van het Fransch. Zij wil-Jen, dat hun volk zooveel talen mogelijk kenne. Zelfs vragon zij in het wetsontwerp tôt vervlaamsching van de Gentsche hoogeschool, dat er in ieder faculteit, in ieder tozondere schooî vrije leergangen in de fransche vaktaal gegeven worden. Ziedaar hoe buitensporig overdreven zij zijn ! En uitdrukkelijk werd er ook geschreven, fn wordt er nog dagelijks van ons gezegd, dat ons inziens de ontwikkeling der Vlaam-^ne kultuur het verdringen der Fransche eiscbt. ^ el is waar, eischen wij als bron en ont-v-ikkeling van Ylaamschè beschaving een ooger onderwijs in het Nederlandsch ,,par-ce que c'est de la culture supérieure que le reste découle comme l'eau fécondante des auteurs" (Fouillée). Dat is: ,,Van uit het ooger onderricht welt de rest zooals het evruentende water van de bergtoppen her-'orat. ' Ma^r wij willen ons voordeel doen I*1. ieder vreemde kultuur, en niet het wst met de Fransche. Week" van 25 Februari 1911, In ri at eei^ ^aamschgezinde Van zuiver al-Pf01) -.jaurits Sabbe: ,,Ik ben overtuigd, dat s en ilamingant mij zal tegenspreken, wan-« bevestig, dat aile flaminganten, p nz€er ik zelf, het boycotteeren der sehouwen » ^uur a^s een ramp zouden be- ^ac •^eo<^ drukt, in een zijner allp»^°e , °.or^ac^te schriften, den door ons kome g 6elden wens.ch uit, dat er een dag a}„ ' waarop er in Vlaanderen zooveel en an f ^e.."^evue des deux Mondes" zullen ^re .eSe^jke Fransche tijdschriften dat or nu ^e<î©rland ! Den dag, ]an(i ln Jjlaanderen, evenmin als in Hol-zal Vu11ransc^e hoogeschool zal bestaan, rHk V ^ uur5 die van uit Frank-taar d?p\ i • daarom uiet minder u-abes^avmg brengen. Inderdaad, -—$ yoertuigea dier kultuur.gijn de. pers, de boeken, de tijdschriften, de schouw-burg, de voordrachten. Alléén menschen die mets af weten van aard en strekking der Vlaamsche Beweging kunnen vreemd opkijken, wam\per een voor-stander dier beweging uitroept: Vive la France! De flaminganten zijn diegenen welke, tuk op eigen gezonde, vruchtbare zelfstan-digheid, weten te huldigen, ja zelfs te be-werken, nu kunU en wetenschap in aatige-boren taal, veelzijdige wetenschap en kunst van naburige taalgebieden. Daarom, vooraleer te roepen Vive la France! had ik volgend voorbehoud met nadruk uitgesproken: ,,Soucieux de notre autonomie intellectuelle et artistique autant que jaloux de notre indépendance nationale.'' Dus: Evenzoo zeer bekommerd om eigen geest en kunst als begeerig naar nationale onafhankelijkheid. De Vlaamschgezinden tegen Frankrijk en zijn taal gekant? Gekheid ! Gekant tegen ontvlaamsching, verbastering, intellectueele verwildering, ontaarding, ontmanning, an-ders niet! Ten bewijze: Cyriel Buysse schreef in tijdschriften als L'jjjfort, la Revue Blanche, gaf een Fransch boek uit over Vlaanderen. August Vermey-len gaf een Fransche vertaling uit van zijn Wandelendc Jood en schreef in 't Fransch over de Nederlandsche letteren in België sinds 1830. Victor de Meyere gaf een Fransche studie uit over Cyriel Buysse's werk. André de Ridder deed hetzelfde over Collette Willy, en bracht regelmatige mede-werking aan la Revue Générale, le Thyrse, la Belgique Artistique et Littéraire, enz. Léo van Goethem ook aan die twee laatste tijdschriften. Hoevele Vlaamschgezinde schrijvers deden niet. aan Fransch-Belgische journaliçtiek ? Jan van Nijlen, Gust van ïïecke, Edmond van Offel, Jozef Muls, meer anderen. En wie toch heeft er ooit zooveel als Pol de Mont geijverd om de moderne Fransche - schrijvers in Vlaanderen bekend te maken 1 De flaminganten tegenover Frankrijk en zijn taal en zijn kultuur vijandig gczind? Onzin, onwetendheid of moedwillige blind-heid.Leve Frankrijk! — Maar hierover binnen kort nog meer. Mr. ALBERIK DESWARTE. m» De drie Oorlogstijden. II Heden. Uchtend. De Duitser is baas! Verbrand en vernield De knielende kerk, de smekende molen ; De dorpkens verwoest, de steden ontzield, En ailes gestolen ! I>e D*uitser is baas ! Gedanst en gefeest, En Leuven, o ramp! O wee ! Dendermonde.. Het drupt in ons hart, o Iepren, zo wreed Van 't bloed uwer wonde! De Duitser is baas! Gedanst en gefeest Geslempt en gebrast, in wijnroes met vrouwen ! Wie 't meeste vermoordde zwetst er het meest, tWijï wezekens rouwen. De Duitser is baas! De maagden verkracht, De kindje6 gedood. Door velden en bossen De burgers verjaagd. De grijsaards geslacht... Man hat da geschossen! Gij, Duitsers, zijt baas! In drukkender boet Versmacht ge iedre klacht! Gij vierkante kinnen, Gij hakken van lood, liebt bloed aan de voet En bloed aan de pinnen. Avond. De Duitser is baas! Daar huilt hij zijn kreet: Uber ailes ! over steden ! over wouden ! Over forten !... ICan zelfs God hem tegen- liouden ? Met dikker kanon, misschien! nu... wie weet? De Duitser is baas! Gij hoort hoe hij 5t brait: Uber ailes! over berg en oceanen Door de nachten, vliegen dooden Pruis- Germanen... Maar, Hoe woedend ook zijn Bertha knalfc, Tôt bloediger gloor van Teutoon en zijn Keizer, Daar, In Kerlinçaland, aan de boorden Van de Yzer: Hait! WANNES VAN BEERTH. Zie onze telegrammen en laatste legerberichten op de derde bladzijde. ' Kleine Kroniek. De Duitsche védr-oorlog. In ,,L'Opinion" sclirijft de steeds welinge-lichte llené Moulin het volgende : ,,Geduiendë de laatste weken, die den oorlog voorafgingen, vermenigvuldigde zich de Duitsche propaganda. Ze was actief. Ze werd inten-sief. Met aile middelen beijverdo Duitschlanc zich om de inboorlingen van Marokko te over-tuigen, dat Frankrijk reeds van tevoren kor beschouwd worden als onherstclbaar verslager en dat zijn nederlaag onherroepelijk de ontrui-ming van Marokko ten gevolge zou hebben, dai eindelijk bevrijd zou zijn van de afschuwelijkc Fransche overheersching. ,,Van een Duitschen beschermeling deze briel uit Tanger, gerioht aan een caïd uit liet Zuider en gedagteekend 25 J u 1 i : ,..,Ik moet u mededeeling doen van het s tel-lige gerucht, dat er ondor het publiek gaat. De oorlog tusschen Duitscliland en Frankrijk za! gaan plaatshebben. Hij is nabij. Duitscliland er al zijn bondgenooten richten hun poginger tegen Parijs. Duitscliland verlangt die stad t< vernielen en zal zijn operaties niet staker alvorens de vernieling volledig is. Ook de Italia-non zullen hun krachten tegen do stad Tunis richten. Zij willen die eveneens vernielen er zullen met de vijandelijkhedën niet ophouder dan nadat zij een resultaat hebben verkre gen .... De Sultan van Turkije heeft zi.jr troepen- tegen Rusland gerieht, dat Oostenrijl-en Hongarije tegen zich heeft. Rusland is dt bondgenoot van Frankrijk. Gevo God, dat hcl oorlogsvuur brande tusschen a lien. Wat Enge land betreft, dat land is duivelsch. Het blijfl onzijdig en stookt de naties tegen elkander op.' Arm, stumperig Teutonia! Turkije doet we mee tegen Rusland, doch begint er al leelijl zijn bekomst van te krijgen. .De Halve Maar zal acliter de wolken gaan schuilen. "Wat d( Ttalianen betreft: Rolaudo furioso vindt Gret cjiën te lijzig en vervelend en keert liaar der rug toe ; hij heeft meer scliik in en sympathit voor Marianne, om maar iemand te noemen Engcland is, by Joveî zoo neutrifal geblcven dat Duitschland het telken dage vervloekt ei vurig bidt om zijn ondergang — ,,Take awai that bobble", zei Cromwell doodkalm. — Wa de Marokkanen betreft: die vèchten tegen d< Boches zélvën, brullënd in hun kéelklankig< taal: ,.Liever onder de Franschen dan onder d( Boolies!" En wat het vernielen van Parijs botreft: eei onzer medewerkers, die zich dikwerf nog steed te Parijs waant, zegt: ,,Les Allemands devaien avoir un joyeux rendez-vous àParis dans l'après raid du il août et y danser un cancau victo rieux — mais, ,,Donnerwetter !" : les canca no)inades et baionettoyages des Alliés les on obligés de montrer leur train de derrière e une fuite.... stratégique d'une étendue do 20( kilomètres! De la coupe aux lèvres, quoi!'' Laten de Kultur-hansworsten hun blikkei thans liever naar Berlijn richten.... Wat de Duitsche nederlaag den Russen waard is. De ,,Warsjawsky Dniewnik" sclirijft: ,,Wat zal ons, vraagt men zich af, de over winning op de Duitschers waard zijn? Ze za vooral tôt resultaat hebben, voorgoed de oor logsbedreiging te vernielen, die reeds seder tien jaar bestond. In de tweede plaats zou z< een wijziging van onze grenzen veroorzaken Waarin zal die bestaan? Ailes hangt af van dci verzwakkingsgraad van Duitschland. Docli af gescheiden van aile politieko voordeelen, zal d( oorlog ons ook op econoiuisch gebiëd van diens-kunnen zijn. Duitscliland heeft voordeel getrok ken uit onze moeielijkliedon met Japan en onz« financieele verwikkelingen, om ons uiterst na deelige tolverdragen op te dringen. Wij verlie zen honderden millioenen per jaar en die mil lioenén dienen en verrijken de moffen. ,.De oorlog heeft aile verdragen verbroken Het is te hopen, dat de nieuwe verdragen reke ning zullen liouden met de verzwakking vai Duitschland en een einde zullen maken aan di< abnonnaliteit. ,,De Russische regeering én het ganscho lanc hebben het Duitsche gevaar goed gemeten. Hci wachtwoord in heel Rusland is thans: ,,Weg met de moffen, weg van ons gVondgebicd alU Duitsche kolonisten en parasieten, die de bron non van den nationalen rijkdom willën ver troebelen." Ja, het kan niet anders : na den oorlog zuller de moffen zich overal op aarde moeten weg moffelen. Ook hun menschelijke produkten zullen dan niet slechts ,,made in Germany", docl ook ,,remained in Germany" zijn. Geên las1 meer te hebben van tafalschuimers, indringers onderkruipers, parasieten en spionnen — welL een heerlijk vooruitzicht! Vlaamsche Volkskracht. Van groot belang is het te verhoeden, dat onder den druk der treuriga omstandigheder uaarin de inwoners van het bezette Belgit thans leven, de volkskracht een algeheele ver-slapping zou ondergaan. België zal meer dar ooit krachtige zonen noodig hëbben 0111 der heropbloei van het vaderland te verzekercn> n£ het wcgtrekken der vijandelijke troepen. Dit heeft het bestuur van de Vlaamsch( turnvereeniging ,,Jong Brussel" dan ook be <;repen en daarom werd de turnzaal van de Zês-Penningenstraat opniouw geopencl. De oefenstonden hebben plaats den Woensdag- er Zaterdagavond, onder leiding van den voor turner Jan Woulff. Ofschoon een groot aantal leden dienst doel bij het Belgisch leger, zijn op elken oefenstoiu nog een dertigtal turnénden aanwezig, meesta van het opkomend geslacht. Dit blijk van Vlaamsche levenskracht za stellig met genoegen vernomen worden door a wie overtuigd is van den weldadiger invlocd. die uitgaat > au goede gymnastiekvçreoipgiçgen, De Duitsche oensuur! De Duitschers zijn kolossal! Ivolossal is hun j verstand, kolossal hun biervaten, kolossal de norm hunner lichaamsbreedte en kolossal hun zucht om zich belachelijk te maken. Eerst hebben zij getracht medelijden op te wekken, nu spelen zij voor clown en denken op die manier eenigen bijval te bekomen van de goede.... neutralen! Maar één ding is er, dat lien op de leege maag zit, en dat ding, dat is de Engelscbman. Ze kunnen maar niet aan-nemen dat Albion trouw bleef aan Uiefc gegeven woord. Et pour cause! De Duitsche montaliteit denkt zonderling over verdragen en de waarde van handteekeningen.... Zoo gebeurde, weet de Indépendance Belge te vertellen, dat een uitgever van een advèr-tentieblad er een mengelwerk ingelascht had, dat voôr den oorlog begonnen, nu voleindigd werd. Hoe groot was de kolossale verbazing van den uitgever toen hij op een goejen dag gecensureerd werd en z'n feuilleton tôt ver-dwijnen gedoemd zag. And the reason, why? ' 1 Er was sprake van eene jufvrouw, die bemind werd door een Duitscher en een Engelscliman, en die, verstandig genoeg. den Engelschman verkoos boven den Duitscher! Tableau! De Pruisenkultur kon het niet kroppen, en zoo na.m zij wraakl Het schijnt dat een der grootste Duitsche schrijvers, mede-onderteekenaar van liet mani-fest der 93 intellectueelen, een vervolg gaat schrijven, waarin do dame huwt met den • Engelschman, maar weldra, doodgetreiterd door den valschen Brit, in de reddende armen van dén Duitscher valt! Een nieuw vodje papier? Uit goede bron verneemt ,.De Maasbode" ; het vokende: Tusschen de Amerikaansche en de Duitsche. regeeringen is indertijd een overeenkomst ge-, sloten, waarbij aan do schepen voor de Belgian Relief Committee garantie verleend werd voor - hehouden ^ overtocht naar Europa en terug | naar Amerika. Het s.s. ,,Harpalyce" voer, i:oen het getor-. pilleerd werd, de Rcliefvlag, had bovendien j zeilen^ uitgehangen, waarop in roode letters ( ,,Belgian Relief Committee", terwijl do kapi-, tein in het hezit was van een pas, afgegeven door den Duitschen gezant te \s-Gravenhage, L dat het s chip gecbarterd was door do Relief 5 Committee en derhalve veilige overtocht naar Ij Amerika moost worden gegeven. Dat niette-genstaande dit ailes het schip toch getorpil-leerd is, valt daarom dubbel te ibetreuren. Een opheldering in deze zaak van Duitsche zijde is . zeer gewenscht. De ,,Harpalyce" was Zaterdagmorgen om j 10 uur uit den Waterweg. uitgevaren met be-stemming naar Kaap Henry (Ver. 'Staten), L maar zou eerst Newcastle aandoen, om aldaar ibunkerkolen in te nemen. De ,,Telegraaf" schrijft dienaangaande: Wij kunnen 'bevestigen, dat do ,,Harpalyce" door do Belgian Relief Commission gecharterd werd en onder een Duitsch vrijgeleide voer. Het schip was op weg naar Newport News om een nieuwe lading, die voor de noodlijdende Belgische .bevolking bestemd was, te gaan lialen. I Het gebeurde met de ^Harpalyce" toont • aan, dat de bemanning der Duitsche onder-; zeeërs zich al evenmin om een door de Duit-' sclie rëgeering in hijzondere gevallen verleend vrijgeleide, als om do algemeene bepalingen 1 van het internationaal recht bekommert. Het zonder waarschuwing torpedeeren van ! dit schip kan slechts op één lijn gesteld wor-; den met het in den grond boreu van de ,,Fa-laba". I11 de Vereenigde Staten. waar de ! hoofdzetel der Belgian Relief Commission ge-vestigd is, zal men deze nieuwe heldendaad ■ der XJ-onannen naar waarde weten te beoor- ■ deelen. w —- ■ De stemmlng van Amerika. Uit Washington meldt men aan de ,,Daily ' Telegrapli" : ..Do vernieling van de ,,Falaba" veroor-zaakt de grootste ontroering in de regeerings-kringen, doch het is waarschijnlijk, dat presi-' dent Wilson niet zal protesteeren clan na de ont. ■ vangst van een officieel verslag. ,,De h'ooge ambtenaron, wier namen men om klaarblijke redenen niet kan oi>enbaren, ver-oordeelen scherp de torpillage van de ,,Fala-ba" als een onversclioonbare moorddaad. .,In de officieele of niet-officieele kringen zijn de meeste Amerikanen van meening, dat de Duitsche woestheid, zooals ze zich heeft doen kennen in de zaak der ,,Falaba", de grootste arbreuk doet aan do Duitsche zaak. ,,De Germano-Amerikanen doen hun best 0111 de regeering van président Wilson te overtni-gen, dat zij 2o % van de blanke bevolking der Vereenigde Staten vertegenwoordigen en hun stemmen hem zijn herkiezing zouden kunnen verzekeren of hem, integendeel, zouden kunnen noodzaken 0111 ontslag te nemen. ,.Dezo kuiperijen brengen evenwel een beweging van afkeuring in aile audere partijen der natie teweeg, welke het hoofd zullen bieden aan het Duitsche element, verklarend, dat er . 1 in Amerika geen plaats' is voor nationalisti-6clie partijen." Jammer, dat men, voor den oorlog, gansche tientallen jaren achtereen de Duitsche emi-grantén zoo goedgunstig heeft toegelaten in de Vei'eenigde Staten. Men ziefc, welke schaamte-looze en tevens hespottelijke pretenties zij thans hebben. .,Hct Duitsche element" is... hm... . i een zaclit woord kiezen : onwelriekend. •< J ,pDe Anti-Oorlogsraad". j Aile Nederl. bladen hebben een mededeeling opgenomen uitgaando van den ,,Anti-Oorlogs-raad" over de bijeenkomsten van zoogezegde vcrtegenwoordigers Aan verschillende nationa-lireit en inzonderlieid van in oorlog zijnde lan-den. Iemand die zeer goed op de hoogte is van lietgeen er op die vergaderingen werd verteld, bevestigt ons dat het er zeer weinig ernstig is vioe^aaiL Wii .celooyfin het z.onder moeile^ Oorlogsbibliographie La Finde la Guerre door Paul Otlet. (Brussel, Lambertr. —Ben Kaag, Martinus Xijhoff, 1914.) Tusschen de meest belangrijke "werken door onze landgenotea geschreven kan stellig het boek ,~llet einda van den Oorlog" (La fin de la guerre) van den heer Paul Otten gerekend worden. De schrijver is een diergenen die door de Belgen niet bekend zijn zooals het hun toekomt, niettegen-staande zijne buitengewone dionsten be-wezen, ten einde aan het land een voorna-mere plaats te doen innemen in de rij der volkeren. Voor ongeveer 20 jaar sticht-te hij met zijn confrater der Balie van Brussel, de sedert dien beroemde senator Lafontaine, den Nobelprijs voor ;den vrede, het Internationaal lnstituut voor Bibliografie, welke tegenwoordig een kaartenstelsel met 11 mil-lioen bibliografische inlichtingen bezit. Ge-dreven door hun uiterst practischen geest en hun verlangen het internationalisme te bevorderen, hebben de heeren Otlet eu Lafontaine in 1910 den Bond der Internationale Vereenigingon te Brussel gesticht. (Union des associations internationales). Deze bond was een uitstekend middel van toenadering tusschen de volkeren, bij de 300 internationale vereenigingen waarvan 65 hun zetel te Brussel hadden, sloten zicL bij den bond aan : hij richtte twee v/ereld-congressen in, welke zich beide in België, te Brussel in 1910 en te Brussel—G-ent ir 1913 vergaderden; bovendien gaf de bonc twee voorname publicaties uit: L'Annuaire de la rie internationale, eu het tijdschrift: La vie Internationale. Met niet genoeg lof kan gesprokeu worden over liet uittsekend werk door cle Unioi] des Associations Internationales verricht geheel het oeconomische, het intellectueele en liet geestelijke leven der wereld was het onderwerp der behandelingen van den bond en der besprekingen van zijne congressen. Op dit grootsche werk, ingricht in ons kleii; land door twee groote wereldburgers ten voordeele van het coltectief belang dei menschheid en het behoud van den aarde. kan de bond zich beroepen als de tegenwoor-digen oorlog ontketend werd. Dat de heer Otlet in zijne dierbaarste ver-wachtingen een schrikkelijke ontnuchtering ondervond, hoeft ternauwernood aangetoond te worden. Maa rhij is een der sterke zieler die juist in de beproeving nieuwe krach ter vinden. Zonder zich te laten neerdrukken en onder het 00g van den vijand zelf sehreei hij te Brussel nog voor het einde van 1914 onder den naam van ,,IIet einde van dei: oorlog", zijn merkwaardig, volgens den bij-titel, voorstel van ,,algenieen vredestractaat: gesteund op eene wereldgrondwet, de ver-klaring, de frechten van de menschheid inhoudende en de confederatie der statei: inrichtenden. De herinnering aan het ,,Contrat Social' van Rouman komt ons in den geest op, bi het lezen van de ,,Charte invindiale", d< bewoordiging door Paul Otlet voor ziji ideëel vredestractaat gebruikt. Zooals J. J Rouoseau volgens de begrippen van ziji tijd de grondregelen waarop de samenleviin gebouwd is bespreekt, tracht Paul Otlet d( princiepen vast te stellen die de toekomstige maatschappij zullen regelen. In een vooraf gaande deel van zijn werk behandelt cl< schrijver eerst de oorzaken van den tegen woordigen oorlog, dan huidigen toestanc der wereld en haalt o.a. de wToorden aai van twee der voornaamst-e tegenstandei s . Churchill en Wilhelm II. De Engelscli< minister verklaarde op 28 September 1914 ,,Laat ons het beginsel bestrijden waardooi een gedeelte van Europa andere deelen me' geweld zou onderdrukken" : de Duitscb« Keizer moet zelf gezegd hebbeft sedert der oorlog: ,,Het zekerste middel om een blij vende vrede en de ontwapening te verkiijgei is, dat Duitschland niet verpletterd za worden." Het voorstel van wereldgrondwet van dei heer Paul Otlet, bevat in zijn eerste titel d< artikels die de voornaamste rechten van dei mensch en van de staten waarborgen : dez< laattsen voorzien 11.m. de internationansee ring van de arbeidswetten, liet verleener vaif een internationaal juristisch statuu' aan de kerken, alsook aan de internationah vereenigingen. De tweede titel richt de confederatie de: staten in, gesteund op de drievoudige maclit verdeeling van Montesquien. De wetgevend< macht zou bestaan uit twee kamers, de lager» gekozen door de parlementen van de ver schillende staten, de hoogere benoemd doo: de internationale vereenigingen, en aldu al de wereldbelangen vertegenwoordigende Behalve het inrichten van de uitvoerend< macht gesteund op een internationaal politie leger en de rechterlijke macht waarvan he arbitragehof de zetel zou zijn, vinden wi nog in het zoo belangrijke ontwerp van dei heer Paul Otlet de regeling der monopoliëi en der trusts, de bescherming van de natuur lijke bronnen van opbrengst der wereld, cb intetrnationaliseering van Africa, het instel len van een universeel systeem van een heden^ maten en gewichtenJ Stellig zal het boek van den heer Paul Otlet de aandacht vestigen van de staatslie-den der oorlogvoerende naties en dienen tôt het opbouwen van het nieuwe Europa. Zeer zeker ook bevat zijn voorstel vele punten waarvàii de verwezenlijking niet 11a den oorlog te verwachten is, maar het is goed, dat reeds nu mannen va nbeteekenis, zooals de heer Paul Otlet, het ideaal der toekomst trachten te begrijpen en voor te stellen in een voorloopigen voj-m. Is de maatschappij van heden niet het in wezen getreden van de utopie onzer voorvaderen? Mr. FRANS WITTEMANS. <mmm I m I 1T11 , Over het viuchtelingenkamp te Nunspeet. Er is al heel wat geschreven over di£ kamp: veel voor en veel tegen. Daarom beL. ik. er ook eens heen gegaan, om een eigen, indruk te krijgen. Ik ben er op zeer vriendelijke wijze ont-vangen geworden door den Regeerings-com-missaris, dr. Hendrik P. N". Muller en ik werd er rondgeleid door zuster Van Lely-veld, die ik hier speciaal mijn dank wensch te betuigen voor de onvermoeide bereidwil-ligheid waarmede zij deze, voor haar uatuur-lijk eentonige en waarschijnlijk wel verve-lende taak heeft waargenomen. Ik ben niet van plan mij in een nauw-keurige ontleding en beschouwing van bij-zonderheden te verdiepen. Anderen hebben dat genoeg gedaan. Ik heb een globalen indruk gekregen en dien wensch ik weer te geven. Aile omstandigheden in aanmerking ge-nomen, was die indruk gunstig. Ik neem da-delijk aan, dat vele van de menschen die daar verblijven liet in hun eigen land en huis veel beter hadden. Dat spreekt immers van zelf. Wie zou ook niet liever desnoods armoede lijden in eigen land en huis, dan kosteloos in een vreemd toevluchtsoord ge-voed, verzorgd, gehuisvest en verpleegd te worden? Er iuoet dus worden vooropgesteld, dat de menschen, dat al de menschen, die daar verblijven ongelukkig zijn. Ze zijn echter ongelukkig, niet omdat zo daar moeten vertoeven, maar omdat de oorlog die hen tôt slachtoffers maakte, hen daarheen dreef. En dat zij er vrijwillig toch blijven is reeds een voldoende bewijs, dat zij nu in hun vroeger land en huis nog veel rampzaliger zouden zijn. Die menschen weten en voelen dit en ik heb er dan ook geen klachten vernomen en er geen misnoegde gezichten gezien. Wat mij juist trof was de beleefde beje-gening van al die menschen: een beleefd-heid, die in oprechte dankbaarheid haar oorsprong scheen te vinden. Aan niemand heb ik gevraagd, aau niemand heb ik willen vragen of zij er tevreden waren. Ik weet bij voorbaat, dat ik klachten en gejammer zou gehoord hebben, want zij zouden hun tegenwoordig lot, hun ongelukkig lot, waaraan alleen de onmenschelijke oorlog die Duitschland ons aandeed, schuld heeft, verward hebben met de g e vol gen van die^i oorlog, waardoor zij naar hier werdeu verjaagd en dus hier moeten»lijden. Ik heb alleen maar gewacht op spontané klachten en, bij gebrek aan klachten, op uiterlijk ver-toon van misnoegdheid, en daar heb ik niets van gemerkt. ; Nagenoeg al de lokalen heb ik bezocht. In somniige beschrijvingen van het kamp had ik gelezen, dat de vluchtelingen er op stroo-1 zakken sliepen, die zoo maar op den barren grond in de tenten waren neergegooid. Ik kan hier met voile zekerheid getuigen, dat ik niets van dien aard heb gezien. Al de bedden liggen er op een stellage van plan-1 ken, ongeveer een halven meter hoog boven den grond. Gezellig kan men die hokjes na-tuurlijk niet noemen, maar toch hebben ' sommige gszinnen, die eenigszins idee ! hadden om hun boeltje tei soliikken, er een 1 zeker comfort in weten te brengen. Wat het meest ten wenschen liet was de rio-' leering. Die vuilnispoelen in open lucht ^ zouden op den durr, vooral bij warmer weer, erge gevaren voor epidemies opleve-1 reai; maar ik heib vernomen dat in dien * teestand, sinds mijn bezoek, een gunstige 1 vexandering gekomen is. : Er heerschte orde in het kamp en 't kwam mij voor dat er werd tucht onderhouden, 1 zonder plaagzieke vitterij. Veel vluchtelingen waren aardig bezig den grond te be-5 werken en er allerliefste tuintjes aan te leg-gen; en 't zal mij niet verwonderen als er daar, in lente- en zomertijd, verrassende hoekjes te voorschijn komen. > In den zomer... ! Wie weet! Misschien zijn > ze voor dien tijd reeds in hun land terug. " Misschien lijkt het verleden voor hen dan slechts oen afgrijselijke nachtmerrie met één 5 glanzend, stralend lichtpunt: de milde lief- ■ dadigheid van Holland ! Want wauneer 5 ailes zal voorbij zijn, wanneer zij rustig in • hun veilig, eigen huis zullen kunnen na-j denken over ailes wat zij hebben doorge-j maakt, over ailes wat zij hebben geleden, 1 j dan zullen zij meteen toch ook wel denken 1 aan ailes wrat voor hen gedaan werd en - welke ontzaglijke moeite en toewijding er î noodig was 0111 zulks, in een zoo korten tijd, - j voor zooveel duizenden en duizenden slacht. ■ offers gedaan te krijgen. ~ ^ .CYRIEL BUYSSE,

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.