Eerste Jaafgang N®. 3«S Woensdag 10 maart I9ia 5 Cents DE VLAAMSCHE STEM ALGEMEEN BELGISCH DAGBLAD [en volk zal niet vergaan/ Eendracht maakt macht! rEDACTIEBUKEEL i PALEISSTRAAT 31, AMSTERDAM. - TELEFOON No. 9922 Noori. Os Vlaamscha Stem verschljnt te Amsterdam elken dag des morgens DP vier bladzijden. -Ybonne.mentsprjjs bij vooruitbetalmg : Voor Holland en BelgtS per joar / 12.60 — per kwartaal / 3.50 — per maand / 1.25. Vocr Engeland en Frankrijk Frs. 27.50 per jaar — ï'rs. 7.50 per kwartaal — Frs. 2.75 per maand. Hoofdopsteller : Mr. ALBERIK 0ESWARTE « Opstelraacl : CYRIEL BUYSSE — RENE DE CLERCQ Mr. JAN EG6EN. - ANDRE DE RIDDER Voor ABONNEMENTEN wende meil zicli tôt de Administratie van hefc blad: PALEISSTRAAT 31, AMSTERDAM. Voor AANKONDIGINGEN v/encle men zioli tôt de Firma J. H DE BUSSY, ROKIN 60, AMSTERDAM. ADVEETENÏIES: 25 Cents per regel Korte Inhoud. le b'J a d a ij de: Hunne Pleidooien. — Evg. van Nvffél. Kleino Kroniek. Onze Vorsten. — Dr. P. D. K, Veurne. — Antiquarius. 2e b 1 a d z ij d o : Uit het Vaderland. Wafc een priester lijden kan. In de kampen. jantje Verdure. (16) —- Stijn Streuvets 3e b la d z ij d e : De Europeesch'e Oorlog. Tooneel. — André de Eiddcr. Kunst. — E. C. 4e b la d z ij d e : Overzicht van Tijdscliriften. Overzicht der Fers. Voor de Uitgewekenen. Tombola te Amersfoort. Onze geïnterneerdeu vragen. B.elgische vermisteu. Hunne Pleidooien. Souvent l'Allemagne. varie Bien fol*qui s'y fie.* Ergaat bijna geen week voorbij, of 't z ij in do JJuitsche pers^ 't zij in de enkele onder Duitschen invloed staande ,,neutrale" bla-den, worden nieuwe pleidooien ter ^ verde-diging van Duitschland's oorlogsverklaring aan België voorgebracht. Het heeft zoo wai den schijn aisof voor hefc opdelven van nieuwe argumenten ùitvindingbrevetten werden verieend. We zouden ons zeer goed d© .moeite kunnen sparen al dit nieuwgevonden of pas ontdekt© bewijsm.ateriaal te weerleggen; immers, ,.la cause est entendue", de open-bare opimo heeft reeds la ng in het geval Beigië kaàr vonnis geveld. Het ga-afc niet op 'na afloop van het procès met- nieuwe justjficaties voor de Rechtbank te ver-schijnen. . De menigvuldigheid en de verscheidenlieid dor aangebrachte bescheiden en bewijsvoe-ringen liebben trouwens reeds een geheel anaere uitwerking teweeggebracht als de uitvinders er wel van verwacht nadden ; immera in plaats van goed-in-elkaar pas-sende onderdee^en V2sn éene grootsch opge-zette constructie te vormen, sluiten die onderscheiden argumenten het eene het andere uit. Wat heden met nijdigen y,stolz vooruit wordt geschoven, wordt raorgen ter zij .gezet en vervangen door een verdedigings-steisel, dat met het voorgaande niets te maken heeft, maar desniettemhi met aile klokken der Duitsche }>ei*s wordt ingeluid. Wij 7/>uden ons derhalve er bij kunnen be- palen eenvoudige toeschouwers te blijven van dit alleszins merkwaardig verschijnsel van opbouwen en afbreken. Het moot ons tôt stille zelfvoldaanheid stemmen, want er is bij mijn weten geen beter bewi^s voor de degelijkheid en onaantastbaarheid der Bel-gische thesis. Al dat stooten; stompen, beuken baat niets. Den zal zich herinneren, dat den 2en Augustus, de Duitschers, bij het eiachen van den doortocht door België, zich beriepen op kun belang om een eventuëelen opmarsch der Franschen door oen onmiddellijken inval hnnnerzijds te voorkomen. Den 4en Augustus erkende de Duitsclie kanselier in vollen Rijksdag, dat die daad. onrecht was. Met te wijzen op den nood-tosstand waarin z.i. Dnitschland verkeerde, ea do belofte naderhand de te lijden schade te vergoeden, poogde hij zich te veront-schuldigen. De volkenrechtelijke bepalin-gen waarop België zich beroepen kan, wer-den dus nog eens principieel erkend, al wer-den ze ook in feiten met de voeten getreden. De opschudding door dit hypocriete op-treden veroorzaakt bracht Dnitschland ten opzichte der neutraie mogendheden, vooral der kleine. staten, in eene verlegen positie. Het ,,schuldig" dat men in het eerste oogenblik over zichzelf had uitgesproken înoest tôt allen prijs op het slachtoffer oVer-gaan; de noodweer-theorie werd daarom op-gegeven. Van af dit oogenblik worden België aile soorten van overtredingen tegen het volkenrecht toegeschreven; Fransche en En-golsche officieren zouden zich sedert ettelijkc maanden te Luik en te Namen ophouden; Fransche troepen zouden, einde Juli, onze Zuidergrens hebben overschreden en meer dergelijke misdaden had België bedreven, zoodat het ongerechtigd is Duitschland van neutraliteits-schending te beschuldigen. Aile deze misdaden welke door onaantast-hare getuigenissen gestaafd heetten, werden België naar het hoofd geslingerd; maar, o fonder, een6klaps verzwinken zij a-ls de Bloe-taenmeisjes uit ,,Parsifal" bii de verschij-ùing van Kundry; men.had n.l. de beruchte Barnardiston-documenten ontdekt en zij "werden zoo afdoende geoordeeld, dat men al de andere beschuWigingen mocht verwaar-lùozen. Bij nader onderzoek echter bleek al Rpoedig dat van zoogenaamde convention*. (inglo-bclffcs in werkelijkheid nooit spraak is geweest. Met een patente kwade trouw wer-ttett loutere besprekingen nopens .wat Belgiè zou kunnen doen en toelaten in geval Duitsche troepen haar grôndgebied overtrokken, met den naam van ,,overeenkomst" bestem-peld. Het bedrog werd spoedig ontdekt en r'eerom moest Duitschland op zoek naar nieuw bewijsmateriaal. Ze meenden ten slotte een meesterstukje van een argumen-tatie te hebben opgetimmerd. Dit beruchte tractaat van 1839, riepen ze den Belgen toe, waarmee gijlie zoo hoog oploopt is een perkament dat sinds lang zijn bindende krac^t heeft verlorèn. Het werd geteekènd in tijdsomstandigheden die nu van A tôt Z veranderd zijn. Er bestond trouwens eene ,,communis opinio'' dat het als niet-be-staande mocht worden aanzien. Ivinderen spelen gaarne met den kaats-bal, doch komt hij eens wat hard op hun hoofd terecht, dan wordt de bal boos weg-çeschopt. Xa tôt hun eigen schade met het verdrag ~ van 1839 kaatsballetje . te hebben gespeeld, willen de Duitschers het „een-voudig" wegcijferen. Wij willen er êerst onze landgenooten op-merkzaam op maken dat deze argumentatie, trof zij haar doel, enkel zou vermogen de schade der verbreking van het eens verpan-de woord weg te nemen, doch niet het bloed waarmede Duitschland bij zijn oorlogsverklaring aan België zijne handen heeft be-zoedeld.ITaten wij nog cnderstellen dat door de wisselwerking van nieuwe politieke toestan-den België zou opgeliouden hebben^ een ge-garandeerde geneutraliseerde staat te zijn, dan nog zou België gebleven zijn wat aile andere onafhankelijke staten zijn: een souverein land dat tegen zijn wil niet in een oorlog: mag betrokken worden. Dit al-gemeen beginsel van internationaal recht werd in 1907 op de Tweede Haagsche Con-ferentie door vier en veertig naties erkend 1 en bekracfrèigdi Bijgevolg, zelfs in de &ypo- i thes^ dat hêt verdrag vân 1839 vervallen j was vermag .Duitschland zich niet van het onrechtvaardige zijner oorlogverklaring aan België vrij te pleiten. Door dit tractaat komen echter het onrecht van Duitschland en de martelie van België in een bizonder liel daglicht staan. Van daar dat Duitscliland zich zoo wringt en kromt om dit Nessuskleed van zijn schou-ders los te maken. Bij dit tractaat, in de wereldgeschiedenis zonder weerga of voorgaande, wordt door de mogendheden het bestaan van een i îeu-wen staat erkend, en daar het sinds eeuwen een .twistappel was geweest onder de Wes-tersche volken en als slagveld had gediend, verpanden zij, om dezer onafhankelijkneid te bestendigen, hun woord van eer dat België, ten eeuwigen dage, onzijdig is en blijven zal. Met dezen kei-stenbrief, deze internationale Constitutie, neernt het kleine België zijne plaats in onder de souvereine Staten. Wie -nu aanneemt, dat dit fundamenteel verdrag in onbrui'k en verval zou geraakt zijn door het wisselend getij der wereldge-bèurtenissen, veronderstelt bij de contrac-teerende mogendheid eene zeer irreëele lichtzinnigheid op het gebied der internationale overeenkomsten, waarbij hunne be-langen zoo nauw betrokken zijn. De feiten bewijzen trouwens meer dan voldoende met welk waakzaam oog de garandeerende mogendheden op het naleven der in 1839 over-eengekomen stipulaties hebben gelet. In 1870, toen de omstandig'heden zoo gesdhikt waren om de garantieverklaring te wijzigen of te schrappen, v;erd ze nog op ondubbel-zinnige wijze door Bismaa-ck erkend. In 1911 heeft" von Bettmann-Hollweg nog eene dergelijke verklaring afgelegd. Daarna nog spreken van,,het door onbruik in verval gekomen verdrag van 1839 en a fortiori van eene ,,Communis opinio" luidens dewelke het tractaat als nul en van geener waarde mocht aaugezien worden'' is blijk geven op zijn minst van onkunde in zake geschied-kundige feiten van allereerste belang. Wij durven het derhalve stenk betwijt'e-len, dat de laatste Duitsohe bewijsvoering veel succès l^ehalen zal j of het in Duitschland opgang maakt, raken wij niet te weten. Na de ongerijmdiheden wèlke de Duitsche geleerden met verbazende sereniteit de werelcl hebben kond gedaan, kan ons in dit land niets meer verwonderen. In Nederland echter, waar meu nog met nuchter gemoed en helderen geest de zaken in hun waar daglicht weet te plaatsen, heeft alyast die fantaisistisohe theorie niet ge}mkt. Wij mogen ons derhalve binnen korten tijd aan nieuwe ontdekkingen op het gebied der ,,Belgisc.ke ,,NeutralitàtsJ'-kwestie" verwaohten. Wij verbeiden ze met een rustig gemoed. ETC. VAN NUFFEL. Zie onze telegrammen en !aafste!en©rherichâen op de derds bladzijde. Kleine Kroniek. Onze nieuwe Feuilleton. IS'a het werh van onzen grooten Stijn Streuvels, met zjn> rcaïïstische schilderhig vav het levén ten la/tide, in het simpele gedoe vaâb kleine menschje.s met hun iver.eldjes van geluh en wee, door zijn breed talent yan menschUjl heid verheven tôt gêneur en van zuivore schoon-heidsemotie, zv'llen v:ij De fiïosoof van 't Sas-huis door Maurits Sabfre afkondigen. Wie ke-nt niet het fijne, hum-o-ristische talent van Sabbe 'i Zijn werk is als het wézèn- van zijn onde ge-boortestad, Brugye, zoo vol 'mtieme poésie van i . rustige hoekjes, met zon-besehenen stiraàtjes, en verlatcn kcrkpleintjes. En overal is het blije leven, idyjjlisch teer en fijn, als heldere ma>nc-nachten, die kalm wcerspicgelcn in H droo mende Minnewater. Geen geweldige tragiek , van levenSy geen epos van pakkende, geweldige beroeringen van kosmisch leven, maar het simpele leven van den cenvoud met de rustige ' vreu.gden en 't sffUe verdriet, gauw weer ver-liinend in den alledaagschen gang der gewone gebeurtenissen. jiier zij het ho.rtelijke iixiord van dank nog.-■maals uiigesproken voor den Vitgever Van Dishoeck, den vriend der Vlomingen. Ten■ tweeden maie heeft hij aan De Vlaamschs Stem een der romans van zijn talrijk fonds Vlaam-sche werken afgestaan in de ganache onbaaf-zuchtiqheid van zijn vearme, dadenrijke liefde voor het Viaamsche vollt, zijn taal en zijne . kunstenaars. De slechte Oostenrijksch-Duitsche betrekkingen. In de „Standard" lezen wij „Er is een soort van breuk in de Oosten-rijkscli—Duitsche betrekkingen, en ofschoon dit feit niet ernstig is, althans voor het oogenblik, is de graankorrel der oneenigheid j gezaaid „De hoofdoffieieren van het Oostenrijksche leger worden hoe langer zoo meer gegriefd ; dcor de aanmatigende houding van hun ; Duitsche collega's, en deze slechte verhouding heeft zich onlangs in Galicië en in Honga-: rije geopenbaard. De Duitsche officieren j hebben nooit blijken gegeven van tact jegens : den gewonen sterveling, doch hun laatdun- ; kendheid heeft zich op een onverdragelijke ; wijze verscherpt sinds de Oostenrijksche legers hun achtereenvolgende nederlagen i hebben geleden, en een groot aantal Oostenrijksche officieren groote moeielijkheden. hebben ondervonden om met hen tegen de Russen samen te werken. j „Buitendien is men in Oostenrijk zeer teleurgesteld over de onbekwaamheid der^ Duitschers om beslissende overwinningen" te behalen. „Inv het begin van den oorlog aanvaardden de Oostenrijkers hun eigen tegenslagen met een soort van indolente berusting, want zij dachten, dat hun bondgenooten aile gevaar en aile moeielijkheden te boven zouden komen. „Nu is echter die geestesgesteldheid verdwenen : de Duitschers zijn geen „Ue-bermenschen" meer, maar gewone menschen in de oogen van hun bondgenooten. „Een ontnuchtering en een aangroeiende wederzijdsche verbittering—dat is de juiste huidige staat der Oostenrijksch-Duitsche v betrekkingen". Ook dat nog! Wij durven voorspellen, dat na afloop van den oorlog de antipathie, die de Oostenrijkers altijd tegen de Duitschers hebben gevoeld en die door den dwang der omstandigheden in dezen krijg eenigzins was geluwd, zich sterker dan ooit zal uiten. De Oostenrijkers zullen den Duitschers hun gezamelijke tuimeling wijten, en omgekeerd. Hoe konden deze twee naties, van dezelfde af:omst mis's:hien, doch zeker van zoover-schillende verwording in de eeuwen, vredig samenwerken ? Welk een reusachtig ver-schil o.a. tusschen de beiden muziekexam-plaren Strauss—den Oostenrijkschen Johann met zijn spontané, levenslustige, pittige en tevens soepele dansmuziek en den Duitschen Richard met zijn hyper-moderne, ultra-bezonnen, supra-gezocht en Uebermensch-droogstoppelige opéra .... ties ! En lijkt Weenen meer op Berlijn of op Parijs? Nou dan ! De sokken van Von Hindenburg. „Herr Von Hindenburg", schrijft E Altiar in ,;La Revue de Paris", „is werkelijk een gelukkig mensch. Hij kent den roem en de liefdesgeschenken. De lieve telefonistjes van Koningsberg hebben hem .... sokken gezonden, met de volgende . . . . hm . , . . verzen : Dit paar voor mijnheer Von Hindenburg Voor 'tgeval er gaten in'zijn kousen zijn; Hij zal met deze echt Duitsche liefdes-kousen.Verscheidene duizenden Russen in de meren kunnen dompelen, En, hen achtervolgende, Deze sokken over heel het koude Rusland dragen. Het is een beminnelijk staaltje van de huiselijke, sokkerige poëzie der Gretchens, die aan litteratuur doen. En mocht Von Hindenburg heur snoèzigen wensch opvolgen om met de geschonken sokken aan door Rusland te marcheeren, dan-zou hij weleens, m^t een retrade bwegirr' van Petrograd uit, raet den kous op zijn kop kannen terugkomen. V/aarheid, maar geert Wahrheit. De Duitsche jou:a alisben atudoeren op het oogenblik allemaal voor hiunoristen. Want ernstig kunnen wij onze confraters niet opnemen. Het is niet aan te nemen, ciat verstwidigo menschen met heldere kop-pen gelooven aan al de leugens, die ze da-gelijks op^last van ik weet niet welk hoo-ger militair best/uur, de wereld inzendon. Recht of onrecht, reclitvaardig of onrecht-vaaraig, het Vaderland voor ailes. Zoo oor-deeleu zij er tenminste over en hun liefde voor het eigen landi ia geva&rlijker dan elle ander wenscheiijk ge-voelen; ja-, gevaarlij-lcer dan haat omdat zij blind maakt en cnschuldigen tracht te doen voorkomen als de ergste misdadigers. Aile dagen hebben zij wat nieuw?, en wij. moeten heuach hunne geniale verbeel-ding bewonderen, wat niet wegneenit, dat wij toch wel eventjes die droomexs willen wakker schudden en ze tôt de realiteit terug roepen. Onze soldaten aan het front hebben nu, door Duitsclie schuld, geen tijd om hunne di corne*i van liefde te leven, en wij willen niet dat zij belogen worden door de grenzelooze, naïeve en bru-, taie fantazi© der kulturverdedigers. Een van hun laatste uitvindingeai is het . geloof aan een revolutionairen opstand in Russisch Polen ! Bruggen, gebouwen, stations zouden opgeblazen zijn, telegraaflij-nen dcorgesneden en dergelijke fraaiheden meer. Ja, ze noemen er zelfs namen van feteden en van rivieren bij.. Helaas, van al die door hen zoo vurig ^ehoopte opstanden, revolutionaire bewe-gingen en aiidere bloedige en afgrijselijke gruwelen is niets aan, en bestaat dat ailes slechts in hunno veriiitte verbeelding, die neutraliteitschenders zag in de arme, onschuldige Belgen, en vrienden bij de ver-trapte volkeren. En zoo waar is het beririhti van dien beruchten opstand, dat op het oogenblik de voornaamste revolutionaire leiders strij-den in de Russische rangen, tegen liet vervloekte militarisme van het Prnisendom, dat m oet en zal vernietigd worden. Een, dîe het verdiend heeft. De Turkeu en d© Duitschers hebben huu goden verzoend en zijn er samen op uitge-trokken om den heiligen oorlog te predi-ken. In de zeven hemeleai vajn Mohammet is er pl.aats genoeg voor Wilhelm zijn von Gott, en de nationale Jupiter van de kul-turiôten heeft er niets tegen aan dezelfde tafel te zitten als Allali, voor zoover daar-door zijn heilige kazerne-kathedralen kunnen gered worden uit de barbaarache handen der heidensche stammen van Europa. En nu die hooge oompjes samen de vre-ciespijp rookeii en zich van heel het spel l'iets meer aantrekken, ondanka het driu-gend smeeken liunner trouwe aanhangers. scliijnt de heilige oorlog een reuaenstrop te worden voor zijn kristelijtke Miajes:teit En-ver paeha. en. den Islamitischen profeet. Daarom hebben zij er aan gedacht elka.n-der te troesten. De Pacha lieetft Wilhelm een harem beloofds en Wilhelm heeft deu pacha, het IJzeren Kruis gegeven. Zoc hebben zij elkaar niets te verwijten en zijr ze qnite! De ,,Voss. Zeit.", die de wereld het heu-gelijke nieuwa bracht der beijzering *van den Turk, heeft er het waarom van di< bizonder» en zeldzame (?) onderscheiding vergeten bij te voegen. Ongetwijfeld om daardoor het slachtofferen van Turkije aar de kristelijke Duitsche waarheidszaak var recht en eer te vergoeden— De pangermanisten tegen de censuur. Naar aauleiding van de mededeelinger; der ,,Norddentache Zeitung" heeft do Landtag-commissie van Pruisen opnienw het vraagstuk beliandeld van de vrije dis-sussie over de vredesvocrwaarden. Door de commisf ie is een besluit go-nomen, dat ton doel heeft- de censuur tijelis genœg af te schaffen cm de publieike opinie in staat te stellen, zich ten voile te doer liooren met betrekldng tôt de vredesoncler-handelingen.De debatten der budgetecommissie lîebbeiE duidelijk bewezen, verklaart de ,,Vor-wârts", dat de conservatieven de afschaf fing van de censuur slechts willen om agi tatie te veroorzaken ten aanzien der inlij-vingen van grôndgebied. D^ Landtag, merkl het scci-alistische blad cp, vergeet, dat hij gekozen is volgens het censitaire stelsel er er verre van af ia, den wil uit te drukker van het volik, dat niets anders wil dan der spoedigst mogelijken vi"ede. Maar wat" zitten die Herrschaften nv reeds over den vrede te kibbelen? Hac Duitschland dan niet verklaard, dat hel zijn hee<l leven lang den oorlog kon vol-liouden? En voelen zij thans ,,nattigheid'5 waarom babbelen ziju dan over ,,inlijvinger van grôndgebied" ? , ,Nur die Lumpe sine bescheiden" ! Ganz schon, meine Herr schaften, aber, wisaen Sie: ;,Le ridieuh j tuei" i De portretten onzer Vorsten. In het zooeveri verschenen boek: Belgique envahie" (België overweldigd) van den bekendeih Bclgischen schrijver en jour nalût Roland de Mares komen onder meer mooie en treffende passages deze twee wel-geslaagde portretten onzer gelicfde vorsten voor: Koning Albert. —Hefc plicht-sbesef heeft bij hem een zoo hooge, zoo edele, zoo sterk sprekende betee-kenis dat héfc er iets godsdienstigs door ver-krijgt. Er zijn in het leven uren van moreel© en zenuwverslapping, waarin de besten onder ons het soms wat al te luchtig met den plicht opnemen, omdat het hart zwak is en het soms zoo gemakkelijk is tegen beter weten in zichzelf voor te iiegen ; maar als die-genen, die de verantwoordelijkheid van het lot van een volk torsen, den plicht ontdui-ken, dan bereiden zij slechts onheil en ramp-spoed voor. Zij moeten in hun'voile lengte oprijzen, als waren zij van mariner en staal, en recht voor zich uitgaan — ook al leidt de weg tôt de duisternis en den nacht. Zpo heeft koning Albert zijn plicht gedaan.Er is een tragisch nur noodig geweest, zooals wij het thans beleven, opdat deze kcurniensch zich in zijn volledige edelmoe-digheid te openbaren vermocht, opdat deze vorst de voile maat zijner krach ten aan zijn volk schenken kon. De wereld en zijn volk kenden liera niet; diegenen die hem hefc dichtst naderden e.n die nochtans in hem een sluimerende macht vermoedden, kenden hem niet ten voile; was hij zelf bewust van de zielskracht, die het noodlofc alleen tôt uiting brengen kon? Koning Albert, men heeft hem slechts gekend en hij heeft zichzelf gekend den dag waarop hij, in bezit zijnde van het Duitsche ultimatum, in het Paleis der Natie voor de Bel-gische Volksvertegenwoordiging is getreden om de kreet van verzet te slaken tegen den Overweldiger. Diegenen, die hem daar ge-zien hebben, zullen het nooit vergeten. De man met de schuchtere houding, eenigszins slinksch van gebaar, met de wat trage en doffe stem, was verdwenen. Men zag een Koning in de seliitterende glorie van diegenen die hoog hefc zwaard der gerechtig-heid verheffen, en zijn stem trilde als een lier, waardoor de wind zingt. Heerlijke ge-stalte, breedgeschouderd, de forsche t'rekken gespannen van emotie, de franke blik der rechtvaardigheid in de kl are oogen, het gebaar plechtig, gemeten — het gebaar van diegenen, die niet redetwisten, niet tôt een vergelijk te bewegen zijn, geen vergiffenis schenken — hij was zoo sprekend het zinne-beeld der natie die niet sterven wil, dat tra-nen van vreugde in aller oogen blonken en dat vaii de ^ocialistische banken hem zulk een bewogen hulde werd gebracht4 dat een ieder door een plechtige huivering werd be-vangen.Koningin Elisabeth'. Toen zij erg ziek was, vier jaar geleden, e ndat na lange dagen van àngstvol wach-ten, het volk vernam dat zij zich gedurende maanden uit het land moest verwijderen, was het diep getroffen. Zoo insgelijks, toen de oorlog losbrak, ging de gedachte van het volk dadelijk naar haar toe : en de Koningin ? Ging zij, met de prinsen en de kleine prinses Marie-José, een toevlucht zoeken naar Engeland of het Zuiden van Frank-^ rijk ? Neen, zij bleef te midden van haar volk, en zij, die men gedurende maanden niet gezien had, was thans overal te zien. Van het oogenblik af dat hefc povaar daaf was, dat gansche bevolkingen bedreigd werden door hefc naamlooze leed van de Invasie, dat mannen gingen lijden en sterven, wou zij enkel haar plicht kennen, die zij zich voornam tôt het einde te vervullen. Zij bleef , te Brussel tôt aan den vooravond van de bezetting der hoofdstad door de Duitschers ; zij verleende hare zorgen te Antwerpen overal waar er gekwetsten of stervenden la-gen. Onder de bommen van de Zeppelins en de granaten van de Duitsche r tieren, ging zij naar de hospitalen en de ambulances, tenvijl de Koning naar de loopgraven ging, door een gebaar met de hand en een glimlach diegenen terzijde schuivend die hem schuchter voorzichtigheid aanmaanden. Daarna, toen men Antwerpen moest ver-laten, toen men door de vlakten van Vlaan-deren, waar duizenden vluchtelingen zich naar de zee heenspoedden in een uiterste gedachte van redding, ging zij met kalm ge-laat langa de drukke wegen^ glimlachend i tôt de soldaten en de ongelukkigen, zoo duidelijk den indruk gevend van gelatenheid en zielskalmte dat het vertrouwen weer op-groeien ging in het hart der meest be-drukten.P. D. K. . , — uns naîionaal jmt Veurne. Voor den oorlog was Veurne het stille plaatsje waar jaar in, jaar uit het West-vlaamsch kleinstadsleven zijn gewonen sien ter liep. Een enkele drukke dag op 't, jaar : die der bOetprocessie ; verder in den zomer wat vertior van reizigers, die van uit de naburige bad-plaatsen een min of meer belangstellenden blik op de curiosa van het oude stadje kwamen werpeai. Een liistorische lierdnneriixg houdt Veurne in eere : 't was de eerste Belgische gemeente wien ihéfc gegund was onzen eersten vorst Leojx>ld T te begroeten. De koning, die over Kales uit Engeland toekwam vemaclitto hier in het huis van den lieer Ollivier, thans klooster der Grauwzusters. Door een wondere gril der ge-schiedenis is <lie plaats langs waar de eei'ste der Saksen-Coburgers liet onafhankelijke laaid binnentrad nu weer dezelfde van waar uit diens heldhaftige kleinzoon België, door brutale macht overweldigd, voor lieiu en de zijnen zal terugwinnen. Want Veume is thans onze „réduit national'', de hoofdstad van het nog onbezette ge-deelte des rijks. Haar voorheen doodsche stro-ken herleven thans door de ontzaglijke drukte eigen aan een plaats bij het groote gevechts-terroin.Maar ook de vijand laat van zioh hooren. Herhaalde keeren heeft men hier met een bombardement te doen gehad on de laatste maal wel fx>o fel dat de Sint Walburgiskerk en verschillende merkwaardige huiesen erg geha-vend'^ij.n. Zal het daarbij blijven of zal Veurne het lot ondergaan van Yperen, Nieuwpoort en Dixmuiden : tôt slachtoffer vallen der ver-fijndste aller barbaai-scliheden dio men ,,kriegs-notwentigkeit" noemt. 't Is toch te hopen dat do Barbaron dit mooie plekje van ons Vlaanderen zullen ont-zien, want dierbaarder is dit thans voor ons door de herinneringen, welke de huidigo wereldoorlog er aan hechtte. 't Was hier dat de koene strijders voor de groote zaak der rechtvaardigheid ; koning George*, veldma'ar-schalk French, président Poincaro, generaal Joffre, den heldhaftigen onder hen, oftzen koning Albert, kwamen huldigen. Geen passender kàder voor die roemrijke gebeurtenis onzer nationale geschiedenis dan Veurne's marktplaats midden in die kunstge-bouwen, die zoo treffend getuigen van den alouden schoonheidszin, van de onvermoeï-bare levenskracht en van den zelfbewusten nationalen trots van ons Viaamsche volk. Vooral de Noordwester hoek van het ruinie plein vertoont wel een prachtig ensemble. Daar staat het raadhuis ten einde der wes-terzijde haaksch op het aanpalende gerechts-hof. Het dagteekent uit de tweede helft der XVIe eeuw; als bouwmeester noemt men Lie-ven Lucas. De voorkant met dubbelen ko}> gevel vertoont een grillige wedergeboorte versiering, geënt op den ti-aditioneelen gotlii-scken burgerlijken trant, eigen aan d© streek. Het eigenaardige uitzicht wordt nog verlioogd door de sierlijke overdekte pui en het aardig torentje dat van achter het gebouw uitkijkt. In scherpe tegenstellino- met deze gemoede-lijke architectuur staat de strengerc, meer sobere en ook stijvere vroeg-renaissanee stijl van het gerecTitsliof — liet voormaligo ge-meentelandshnis van Veurne-Ambacht — in 1616 te zarnen met het aanpalende belfort op-getrokken.Redits en achteraan het belfort hebben we do Sint-Walburgiskerk ; waarvan het schip onvol-tooid is gebleven. Het koor dagteekent groo-tondeels nit do XlIIe eeuw, de kruisbeûk eu een gedeelte der benedenkerk werden voor enkele jaren door bouwmeester Aug. Van Assche in den oorspronkelijken trant voltooid. Deze is die eigen aan de vroeg-gothische Door-niksche bouwsclrool: het redelijke, frissch^ en sierlijke der Fransche vroeggothielc paart hier met meer bedaardlieid en meer zin voor kern-achtige inting die het nationaal element hier kenmerkt. Als materialen werden baksteen en blauwe arduin gebezigd. Binnen in de kerk merkt men vooral het keurig renaissance snij-werk der koorbanken, aan den bekenden Wcst-Vlaamschen kujast&naar Urbaan Taillebert toe-ge.schreven.Langs de marktzijde vormen een aardigo reeks trapgevels een gepakt voorplan voor deu monumentalen bouw en dofcn dan ook ziju grootsch© afmetingen beter uitkomen. Deze huisjes zijn ©veneens kunstige speci-mens der oude locale bouwwijze. Het taberna-kelvenster in de gevelkap, van frisscho vroeg-renaissance opvatting steekt wel eenigszine af met de sobere tudorhoog-omlijsting der ven-sters op den beganen grônd en do verdieping. Meerdere voorbeelden van dat geveltype ziju in \'eurno nog voorhanden o.a. aan het gast-hof de ,,nobelG Roze" en aan een heerenhuiu iu de Noordstraat. Achter het kooreind van Sint Walburgis, op den hoek der Noord- en Ooststraten (den Noord-oosteruitkoek van het marktplein), prijkt het oude „stadhuis" wiens hoekpaviljoen nog iets van een feudalischen wachttoren weg heeft — aan den anderen kant der Ooststraat de oude vleeschlial, thans schouwburg, onder opzicht van bouwtrant fel met het stadhuis verwant. Daarnaast (aan do oostzijdo van het marktplein) een reeks aardige huizen waarach-ter het plomp gevaarte van den Sint-Niklaas-toren oprijst. Deze kerk — uit de XVe eeuw — hcpfr. solijk menig ander© der zeestreek, drip gelijke hoe-ken met afzonderlijke daken, die het gebouw wel een logonargamnetisch uitzicht geven maar den indruk van stabiliteit wel bevorde-ren; deze komt vooral tôt uiting in den zwa-ren vierkanten, plat-afgedekten toren die sober van versiering door imposante massawer-king een overweldigenden indruk verschaft. Het is een treffend samengaan van stoere lcracht en hardnekkig streven ; hij is lwi idéale beeld van de besten onder ons dio in zijn scliaduw met echtAnaamsclie hardnekkigheid het laatste wat van 'fc vrije Vlaanderen rest, verdedigenJ ANTiQUAEXlJS.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.