Ëersie Jaargang rv°. 4e Donderdag 18 Maart 19IS S Cents DE VLEEMSCHE STEM ALGBMEEN BBLOI8CH DAGBLAD Een voik zal niet vergaan! Eendracht maakt machtï REDACTIEBUREEL: PALEISSTRAAT 31, AMSTERDAM. - TELEFOON No. 9922 Noord. De Vlaamsche Stem verschijnt te Amsterdam eiken dag des morgens op vier bladzljden. Aboniiementsprîjs by vooruitbetaling : Voop Holland en België per jaar / 12.50 — per kwartaal / 3.50 — per maand f 1.25. Voor Kngeland en Frankrjjk Frs. 27.50 per jaar — Frs. 7.50 per kwartaal — Fl'S. 2.75 per maand. Hoofdo/istellen : Mr. ALBERI- DESWARTE Opsteiraad : CYRIEL BUYSSE - RENE DE CLERCQ Mr. JAN EGGEN. — ANDRE DE RIDDER Voor ABONNBMENTEN wende men zich tôt de Aâministratie van het blad: PALEISSTRAAT 31, AMSTERDAM. Voor AÀNKONDIGINGEN wende mon zich lot c> Pirma J, H DE BUSSÏ, ROKIN 60, AMSTERDAM. A DVEETENTIES : 25 Cents per regel Korte Inhoud. e Blad zij de-: Mensch'enm atenaal — sienc de Clcrcy. La sainte Belgique — Paul Fort. Aan de Yser — Jan Zcldenthuis. Kleine Kroniek. Oorlogsbibliographie — Mr. F. Wittemans. Oorlogsepisoden (6). e Bl'adz ij d e: Fit het Yaderland. Brieven uit Brussel. De filosoof (7). M. Sabbc. e. B 1 adzijd e: De Europeesche Oorlog. .In de Persiscihe Golf. èBladzijde: Yoordrachten en Feesten. Voor de Uitgewekenen. In de Kampen. Eervolle onderscheidingen. Hollandsch- Nieuws. Menschenmateriaal. Het' woord ontsiert aile kranten, brandt 3 de liefste lippen. Zoover zou de koudberekenende, weten-happelijk verworven, methodisch ontwik-3lde stormkultuur het brengen dat ze de it krijgsoffers opgeëischte moederskinderen i hui'svaders bijeensleuren, natellen, op-hrijven en opbruiken zou, in dezelfde orde s. meel, kolen, wagens, koper, schepen, lin-m, wol, ingemaakt vleesch, peulvruçhten, nit en lood. Mensclienmateriaal... Terwijl de wreedafschuwelijke onbe-kâamd moordmoderne benaming me in lee-jke lengte tegéngrijnst, staat mijn jongste enter, mijn kleine krullevent recht op mijn cMerdïj, ^fcoeit ai stompeuc1 met zijn ^b^r-; hielkens, duwt zijn warmen kriekekop gen mijn baard aan, en pakt me in den ?k met klauwlooze kriebelige jongkatte-)otjes.Menschen ma teri aal ! Ik durf de blauwe oogen niet in te kijken. En wat moet een moeder voelen die haar îveling, met zorg en geduld, bij last en îtbering, doch aldoor in liefde, in angst i vreugd van liefde, tôt knaap en jongeling )gekweekt, den huize uit ziet stappen, het >ofd recht, den moed hoog, bij althans, >or 't vaderland ter slacliting 1 0 ik Weefc dat er lieden uit de boogte van m geveinsde gevoellooslieid glimlachend ierkijken op die vrouw en smalen op een an, die zooveel houdt en heeft van het nd. Hun aanstellerig grootmensch zijn oeit zoo verbazend hol de menschheid uit! Stelselmatig verzet het eenvoudig natuur-ke, beschimping van het stil brave, het->ede zonder luiden naam; huichelachtig ierhoùden van opwellende goedhartigheid, edelijdeu, verontwa-ardiging, geestdrift; irzwijgen van innige wenschen ; verdooven m vurige verlangens zijn dermate mode ge-orden en bij sommigen gestegen tôt zulke raclitig imposante pose dat ook de beschei-mste politicus een schijntje van dat kil 3ht wil dragen om zijn. hersenarme voor-Dofd.We beleven vreemde, akelige dagen. Sta-m ©n volkeren leerden elkandér kennen om kander dés te beter te bevechten, te on-îrdrukken, te vernielen. Kerkeu^ wijden a wapenen ; apostels der verbroedering ren-en als razend in het krijt; de merkwaardig-e uitvindîngen des geestes, waar we te-îclit nut en zegen van verhoopten, voeren îleidelijk terug tôt de schrikkelijkste bar-aarschheid en met een glimp theorie wor-cn de geweldigste praktijken gebillijkt en shuldigd Zoo staan we, overstroomd van kunst-cîit, bij hellen dag in het donker Voor rede die prijzen uit.looft, blijven de kandi-aten uit; oorlog, die bloed vergt, bewoont 6èn paleis, maar beheersc.ht de wereld. En toch, ondanks de ontketening van het ooze, ondanks verdelgen en verwoesten, eloof ik in de goede kracht der aarde, staar ï betrouwvol uit naar de eindzegepraal der Bchtvaardigheid. Of er ook veel losgaat en cheurt, natuur blijft gaaf en één; op haar , ijd voegt zij ook het meest ontredderde aam, en moederlijk trouw prangt zij het ^akste met voorliefde aan haar hart. Dat de geweldenaar overdriest elk eerlijk Aaamtegevoel van zich afwerpt, en zijn ueerbiedigheid zich uitstrekt tôt het aller-eiligste, de bron zelf van het leven, blijkt | oor mijn optimistische overtuiging, het ^rekendste teeken van dicht nabijzijnde om-û inkeer. . Arbeidzame en vredelievende burgers van en kleine natie, werden wij meegerukt in e vreeselijke strooming. Wie ginds staan en allen voor onze erf en eer, wegen we niet oen wagen wij als ruwe waar; zij zijn het este van ons bloed, het reinste van onze iel. En gij, mijn argeloos spelend kind, als ge ^ter zult werken in uw land, het weer vrije n blije, vergeet nooit wat den rekenenden '^and zoo zwaar >6p de borst drukte en de •eegschaal der krijgskansen deed overslaan: 10ed af, diep ai voor het Belgische men-chen-materia-al a-an den Yser! JIENE DE CLERCQ. Het heilige Belgische volk. In het nummer van 15 Januari van ,,Poèmes de France" komt een gedicht voor van Paul Fort, getiteld : ,,Le Saint Peuple Belge". Een onzer lezereesen zendt het ons en wij nemen het in zijn geheel over omdat het warme sympathische gevoel dat er voor ons uit spreekt, ons allen, verbannen Vlamin-gen, goed zal doen. Het gedicht is opgedra-gen aan Dumont-Wilden en Fuss-Amoré. Le Saint Peuple Belge. Victime du Barbare, à lui toute pitié!... Non, ce n'est pas cela que veut son âme exquise. Pour la première fois au monde un peuple entier inspire de l'amour comme François d'Assise; de cette immense amour, spontanée, ingénue, qui tendrait le Larron vers le Crucifé. Hosanna ! le divin miracle! un peuple entier inspire de l'amour comme le roi Jésus; de cette immense amour des coeurs purifiés par le zéphyr d'Avril et qui vous rend vingt ans. A l'ivresse de l'univers, un peuple entier inspire de l'amour comme le doux printemps! * * * Monde, qui t'a rendu la native candeur? Un peuple de féerie sous un roi plein d'honneur? Soit, mais que peuple et roi se montrèrent subtils! Avant' ,,leur acte fou", l'homme concevait-. , français, destin plus haut que d'être né français; slave, slave; nippon, nippon; anglais, anglais ? chacun avec ferveur pour ea race tenait. Mais le Belge l'emporte en Jionneur désormais, qui vainc toute la terre en immortelle gloire, qui recevra toujours,, à qui viendra toujours, bien audelà du siècle où bondit leur victoire, des peuples justiciers l'inaltérable amour ! * * a. Chevalière du monde, Italie! Italie ! soeur de la France as-tu perdu fougue et verdeur? Laisseras-tu sonner et mourir l'hallali?... Frappe, il est temps encor, vite ! frappe ! c'est l'heure, frappe! et tu sauras, vive et terrible, égaler en passion d'exploits nos pays héroïques. — Etouffe de tes mains la gorge teutonique ! — Mais demeure à toi-même et de nous exilée. si le coeur ne te hurle aux grandes morts sublimes, hélas ! de Gharleroi, de Louvain, de Malines, ou, décidée à vaincre enfin le Monstre inique, si tu prétends au saint honneur de la Belgique ! * _ ■*- Nul n'y saurait prétendre, et la guerre abolie, tous nos soldats anglais, français, russes et serbes — et vous aussi, vaillants soldats de l'Italie ! •— feront dans un Berlin, pas même démoli, aux Belges triomphant un cortège superbe ! Âati d© Yser.*) Veel duizend lijken drijven in killen stroom En guur en scherp waa-it er de noorde- wind, Voert hen zacht voort tôt waar hij rust-plaats vindt Voor hen na- dien ontzetbaar-wilden droom. Veel duizend vielen, die er maanden etreden Tegen den Belg in 't vreemde, Vlaamsche land, Waar zij wat schoon er was hadden verbrand En volk èn recht in willekeur vertreden. O, 't was hùn wil niet daar in etrijd te zijn De keizer wilde 't zoo en voor dèez' wil Week ailes en werd de oppœitie stil, 2) Verblind door valschen glans en felle schij n. Ook Belgen dreven in <Jen killen stroom, Gevallen in den 6trijd om have en goed, Verdedigd tôt hun laatste c^roppel bloed, In dieu ontzetbaar-waren, wilden droom. Veel duizend vielen, die er dapper streden Te goeder trouw en tegen wil en dank, En 't maanlicht vloeide er over hen zoo blank, j Als was deez' strijd van willekeur gestreden. i JAN J. ZELDENTHUIS. Amsterdam, 28 Februari 1915. 1) ,,200,000 lijken bleven aan de Yser zonder dat men slaagde deze rivier over te trekken. " (Viviani. ) 2) Ook de Duitsche socialisten verzetten zich niet tegen de oorlogscredient^n. (Zeld.) Kleine Kroniek. Wilhelm R. I. dixit. De minste ovérwinning van de Duitschers, die zoo dikwijls, achteraf, op een nederlaag uitloopt, moet door hen gevierd worden met allerlei dwaas vertoon van feestvreugde en geestdriftige telegrammen en fameuze rëdevoe-ringen van de beroemdste politieke mannen. Niet dat wij de snkkelaars hun schijnge-lukjes misgunnen ! Verre van daar. Die men-schen zijn zoo geTvoon geworden aan hnn voort-durénde nèderlagen, dat een pseudo ovérwinning op hen werkt als een bedwelmende rocs van feestlolligheid. kaat ze feest vieren en vreugdig zijn, laat ze spreken over Duitsch-lands onuitputtelijke kracliten en Duitschlandr onbezoedelde eer. Wie luistert er nog naar 't Is nog wel erg goed van onzen kant. wan-neer wij ons de moeite geven de schouders op te halen. Maar het lenkste van ailes is, dat telkens d«. Kaiser en weer bijgeslenrd wordt en men hen. aile overwinningen toeschrijft, zijn geniaai militair talent verheerlijkt en zijn hoofd immei dwazer maakt met gekke praatjes van verdach allooi. En dan antwoordt hij: Ja, niet genoeg kac hij er op wij zen hoe zijn land het rijk van ht1 lofte is, de heerlijkste schoonheid van besoin, ving en evolntie. Zijn bestnnr is de zegen vai Europa en het is gewis een groot voorrecl door zijne legers geslagen te worden. Wanij ï zijn het, die aan de verachterde en barbaa • sche volkeren de boodsehap brengen van he;! en toekomst. Wat praten zij toch van Kristus en Kristei1 • dom ! Allah is groot en Wilhelm is zijn profee1 Binnenkort w ordt te Berlijn de eerste Islann-tisclie tempel onthuld met hizondero plechti< -heid. De muziek, regie, de redevoeringen, ail* > is van Wilhelm, het ,,génio universel". Hij zeli zal de hoof<Jrol vei-vullen en plechtig zichzen tôt Gods stedehouder uitroepen. Dan zal hij, bezielder dan ooit, den strijd voortzetten tege i de kwade engelen van het verderf en van c-leugen.Oudertusschen, en in afwaclitig van zijne zelf-verheerlijking, schrijft hij roerende telegrammen. En wij willen onze lezers heusch het prêt je niet onthouden. De tijden zijn al zoo vreeselijk, dat wij toch wel eens even mogen lachen, al is het dan ook met een diepen wee-moed in ons innerlijkste voelen. Luister hoe hij over Uuitschland denkt. Ovidius heeft zeer eigenaardige ,,Metamorphosen" geschreven, maar wat is het Latijnsch genie, tegen over het gedaanteverwisselend land der kultuur, bij monde van zijn .Rex en Imperator. ,,Het in een eensgezind gewapend volk ver-anderde A-olk der dichters en denkers mag ook verder vertrouwen op de kracht van zijn vast-besloten wil om te overwinnen over' aile vijan-den van Duitsche zeden en beschaving. God zal met ons en onze rechtvaardige zaak zijn." O, bittere ironie! Welk toch is die rechtvaardige God, bescheriner van ,,de Duitsche zeden en beschaving"? Is het de ,,Vader" waarvan Jezus sprak, of de Heer van Liefde en Medelijden van Boeddha, of Tao van Lao Isz, of Brahma der heilige lahma's of AUali van Mohammet? Neen, want die zijn allen te... on-beschaafd.En wat zou Duitschland gemeen hebben met al die sentimenteele goden van Liefde en Medelijdën, terwijl het verheerlijkt de daad van rechtsverkrachting en onderdrukking der zwakken ? eNen, het heeft w ij n God, zijn Teutoonsche huisgod, wiens eeredienst zij vieren op het altaar der slagvelden en der vernielde kathé-dralen...De Duitsche onderzeeërs en bestuurbare lucht-ballons.Waar zijn zij, die Duitsche onderzeeërs en bestuurbare luchtballons, die de Pruisische generale staf bestemd had om de aarde on-dersteboven te keeren? Het dagblad ,,Der Tag", dat nog het daglicht ziet, geeft er het antwoord op: Acht onderzeeërs, beweert het blad, zijn er te Helgoland, 6 te Wilhelmshafe'n, 4 te Cuxhaven, 4 te Dantzig, 9 te Zeebrugge of in de Belgische kanalen, en verscheidene in reparatie, zegge tezamen ongeveer 40. Oordeelend, dat de bestuurbare luchtballons aan de blokkade julien deelnemen, openbaart hetzelfde blad de lijst der Zeppelins : 2 te Cuxhaven, 2 te Wilhelmshafeu, 1 te Helgolaud, 2 aan het Oostelijk front, 3 of 4 in de buurt van het Westelijk front, en een dozijn in België. Het meerendeel der Duitsche pantsersche-pen is verzameld te Wilhelmshafen en Cuxhaven of in het kanaal van Kiel nabij de Noordzee. Behalve de 8 onderzeeërs vau Helgoland zijn er 11 torpedobooten van het laatste model, die hun basis op dat eiland hebben. Genoemd blad voegt er aan toe, dat de bestuurbare luchtballon type Parsifal in dis-crediet is geraakt, doch dat men met succès dirigeables van Schiitte-Lanz heeft be-proefd.Met bestuurbare gemoedsaandoeningen houden wij aanteekening van de Duitsche verklaring, dat het luchtballonspel van graaf Von Zeppelin, waarop Germania tien-tallen jaren om-zoo-te-zeggen huizen heeft getouwd, een voorbijgaand luchtverschijnsel is geweest, doch meenen er Schùtte-Lanz op te moeten voorbereidçn, dat hij naar aile waarschijnlijkheid ook niet meer dan i non-combattant per ballon per kwartaal zal kun-j nen treffen. En verstandige lieden, wier j geld zoo zoetjesaan opraakt, plegen niet het [ beet|e £e serspillen, dat zij no^ over hebben. Duitsche bekentenissen. Hit een brief dd. 3 Februari 1.1. aan een Duitschen soldaat: ,,Ailes wordt duur; om zijn eigen brood bij den bakker te krijgen, moet men vier-en-twintig uur wachten. Men neemt al het meel en men deelt het uit. Wat zal het later zijn, als de oorlog voortduurt? Heb je ge-hoord, hoe de vrouwen zich hebben gedra-gen met de Oostenrijksche soldaten? Dat is werkelijk niet mooi; waarom zo£ de goede God hen niet straffen? ,,De menschen hier willen vluchten; er heeft zich hier een groote opgewondenheid voorgedaan, daar men heeft gezegd, dat de Russen op komst waren." Uit een brief dd. 17 Januari 1.1. van een Duitsche vrouw aan haar man, krijgsgevan-gen soldaat: ,,Beste Heinrich, de oorlog doet zich in heel Duitschland gevoelen. De levensmidde-len stijgen dagelijks in prijs, en er zijn din-gen, die men niet kan koopen; 't is het kopea.*, da.t het meest in prijs is geotegen, een paar mannenschoenen kost 16 à 20 M. Als de oorlog moet voortduren in lengte van dagen, zal er hongersnood ontstaan, en het vooruitzicht is, dat de oorlog nog lang zal duren, indien de Engelschen in hun plannen slagon. om don oorlog drie jaar lang: te doen duren. Nu, dan zijn wij er beroerd aan toe..." De laatste in dagteekening van die twee brieven was van 3 Februari 1.1. Wij zijn nu bijna anderhalve maand verder... ! Président Poincaré bezcekt een Belgisch hospitaal. Naar de Parjpche bladen melden, heeft de heer Raymond Poincaré, président der Fransche Repuibliek. in den namiddag van den 6dën dezer een Belgisch hospitaal, te Courbevoie geïnstalleerd, met zijn belang-stellend bezoek vereerd. Een dergolijke verbroederende beûangstel-ling tusschen naties, die uitsluitend te hun-ner zelfverdediging strijden, doet veel goed. En wij zouden allerminst de goede verstand-houding die er heerscht tusschen ons eener-zijds en de Engelschen en Franschen ander-zijds, willen omruilen met de verhoud'ing tusschen Duitschers en Oostenrijkers, Oos-tenrijkers en Hongaren, Hongaren en Duitschers, ook al heeten die ook bondgenooten te zijn. Het Recht heeft altijd een grootere bindkracht gehad dan de Schendzucht. De toestand In Engeiand. De ,,Daily Telegraph" zegt glimlachend: ,,Het is meer dan twee weken geleden, dat Duitschland begonnen is, Engeiand „uit te hongeren", niettemin is niets in de bevrach-tingen verstoord, zijn de levensmiddelen goedkooper geworden en is de prijs van het koren gedaald." Volgens ,,Der Vo'lksfreund" te Aken heette het, dat de Teutoonsche soldaten bij het marcheereu onder meer galmden: Und England, und England, Das machen wir zu Schand". De uitkomst is echter een gansch anderc dan die Duitschland zich in zijn ontstellen-aen grootheidswaan heeft voorgesteld, en wanneer wij ons in herinnering brengen, dat ,,1e génie s'élance vers le résultat", moeten wij vaststellen, dat Germania alles-behalve geniaal is. Caesar Gezelle. De bekende Vlaamsche dichter Caesai Gezelle, onderpastoor aan de St. Maartens-kerk te Yperen, is te Versailles, professoi aan de Institution N. D. du Grand Champ. Rue Royale. Zijn beide zusters, die bij hen: inwoonden, zijn te Poperinghe, Von Moltke en de honger. Dr. Cabanes publiceert volgenden brief var Von Moltke, dato 22 Dec. 1870 te Versailles: ,,Beste broeder! Het algemeen verlangèn naar het eindo vai den vreeselijken oorlog doet de menschen il het vaderland vergeten, dat maar 5 maandei sedert het' begin der vijandelijkheden verloopei zijn. Men bouwt groote verwachtingen op he-bombardement van Parijs en men schrijft onz< aarzeling too aan zc.or zachte gevoelens voo. de Parijzenaars en zelfs den invloed van hoogi persoonlijkheden, terwijl wij toch in werkelijk heid slechts met militaire mogelijkheden reke ning houden. Het publiek moest toch sinds Sebastopo weten, wat de aanval op een door een lege: verdedigde vesting beteekent, Sebastopol wer< pas gedurende het beleg vesting. Al het be legeringsmateriaal kon over zee worden aan gevoerd ; do voorbereidingen duurden H maanden, de eerste bestorming kostte 10.0CX man, detweetle 13.000. Om Parijs te kunnei bombardeeren, moeten wij eerst de forten heb ben. Wij zullen niets ongedaan laten, om da I te Ijereiken, toch reken ik nog meer op eeï langzamen maar zekeren helper : den honger" En zoo rekenen wij nu, op onze beurt, oj dien zekeren helper: den Honger, om Duitsch land te overwinnen. Geen stad moet nu geno men, maar een heel land tôt overgaye go doemd, dmk aan dien bo^dgenoot. Sorlogsbibliographie. Prussianisme en zîjne vernletiging door Norman Ange», Iedereen etelt zich de vraag : Zal deze oorlog een einde maken aan de Europeesche oorlogen of zal de vrede die gesloten zal worden, zooals bijna al de vorige, in zich de kiem dragen van een nieuwen strijd? Het kwaau door de uitbarsting -"an den tegenwo^rdigen oorlog ontstaan is zoo ont-zettend groot, dat de pacifisten dan ook niet meer hoofdzakelijk het zuiver theore-tisch en idealistisch standpunt aannemen, maar vooral practisch optreden om een blijyendetn wede te verzokereii. Met dit doel werd in Engeiand eene ver-eeniging gesticht, onder den naam van j,Union of démocratie conttol"» Zie hier de vier hoofdbeginselen van deze vereeni-gjng : 1. Geen provincie zal van een rijk aan een ander toegevoeigd woa-den, zonder de tœstemming van liare bevolking door een volksstemming uitgebracht. 2. Geen tractaat noch overeenkomst zal in naam van Engeiand gesloten worden zonder goedkeuring ' van het Parlement. Afdoende middelen zullen beraamd. worden ten einde het democratische toezicht van de bu iten land sche politiek te verzekeren. 3. De buitenlandsche politiek van Engeiand zal niet voor doel hebben het Europeesche evenwicht te handhaven door mid-del van 'bondgenootschappen, maar wel het stichten van een Statenbond. 4. Engeiand zal als hoofdzakelijk deel van het vredestractaat, een plan tôt volstrekte vermindering der bewapeningen van al de aan den oorlog deelnemende staten voorstel-len. Te dien einde zal Engeiand de alge-meene nat-ionalisatie der waj>enfabrieken en het toezicht van den wapenuitvoer trachten te verwezenlijken. De sçhrijver vàn The great illusion, Norman Angell, heeft zijne gedachten te kennen gegeven over de vraag hierboven aangeduid, en welke door de Union of Démocratie con-trol zoo goed beamtwcwd wordiem, in een nieuw reeds beroemd werk: Prusianism and its destruction. (Het vernietigen van het. Prussianisme.) Hoe staan wij tegenover dezen oorlog, vraagt Angell zich af. Heb meerendeel van het Britsche volk begrijpt, dat wij de nood-lottige théorie van het brutale geweld moeten overwinnen, en dat wij vechten voor de geesteUjke toekomst der wereld. De Times zelf heeft dit standpunt verdedigd in het begin van den oorlog (15 September 1914), en al heeft dit blad later eene andere collec-tief-egoïsfcisohe steon laten hooren, het idiale standpunt werd daarom niet uit de Engel-sche wereld gebracht. Langs een anderen kant1 bestaat militarisme, bewapeningszucht, kwade trouw en int/erniatioaale veroveringsgeest alleen aan Duit-sche zijde. Dit» is een ongezonde en ge-\-aarvolle gedaohte. Een beter en stabdeler Europa zou niet ontstaan door eene militaire ovérwinning op Duitschland, maar wel door den aard van vrede, en van her-stelling van Europa op zuivere grondbe-ginselen.Wat beteekent het vernietigen van Duitschland's militarisme? Kan men een volk van 65.000.000 inwoners, vereenigd met een strijdgenoot tôt een blok van ongeveer 100.000.000 zielen, met geweld onderdrukken, vernietigen of onmach-tig maken? Pruisen werd in het begin van de vorige eeuw onmachtig gemaakt, zijn leger versla-gen te Jena en te Auerstadt, het land bezet door de Franschen; de vrede van Tilsitt ontnam aan Pruisen zijn grondgebied ten westen van de Elbe, Silezië en een gedeelte van Oost-Pruisen, dus ongeveer de helft van zijne bevolking en zijne oppervlakte; een Fransch bezettingsleger bleef in het land zoo lang de oorlogschatting niet betaald was; het Pruisisch leger werd tôt 42.000 man gebracht. De Duitsche staten werden verdeeld gehouden door de diplomatie van Napoléon, deze stichtte selfs een buffer-staat, Westfalen; hij verfranschte zooveel mogelijk de Duitsche hoven en drong hun zijn Wetboek op. Dit al belette niet dat in 1815 het Duitsche leger Napoléon over-won en veroorzaakte juist de herleving van Duitschland, die het bracht tôt 1866, 1870 en 1914. 1870 heeft ons andermaal geleerd dat men esn volk niet onderdrukken kan ; het is waar dat Duitschland, na zijne onder-werping die dezen oorlog voor gevolg zal t hebben, zich niet meer wagen zal, zelfs ver- * eenigd blijvende met Oostenrijk, een oorlog [ uit te lokken, toch ;blijft liet gevaar van eene - herleving van het Duitsche militairisme be- - staan, als Duitschland met geweld onder- * drukt en vernederd wordt, omdat het * Europeesche evenwicht onvast is en dat Duitschland zijn macht zou kunnen herstellen door een verbond te maken môt een mogendheid, die nu belang had het te be strijd en. De politi3k moet aldus een nieuwen weg inslaan. Een stelsel gesteund op onderling wantrouwen deugt niet. De maatschappij kan ten slotte niet ojq de brutale macht jsebouwd worden, en deze oorlog heeftaangetoond hoe ellendig het evenwicht van Europa berustende op een tegenstelling van macht, ingestortis. Op het laatste oogenblik als de instorting plaats ging grijpen heeft sir Edward Grey een wanoopige poging gedaan om eene nieuwe politiek, die van een Europeesch verbond, in te stellen. Zie hier wat hij den 30 Juli 1914 aan von Goschen schreef: Als de vrede kan bewaard blyven, zullen myne pogingen strekken tôt het voorstellen van eene overeenkomst waaraan Duitschland zal kunnen deelnemen en die het de waarborg zal geven dat het niet aangerand zal worden. Ik heb in deze riehting gewerkt op grond van de laatsten Balkanoorlog en onze betrekkingen werden mer-kelijk beter. De gedachte scheen echter tôt hiertoe te utopisch om in een bepaald voorstel opgen°men te worden; maar als deze crisis, de grootste welke sedert eeuwen in Europa bestond, voorby zal zijn, heb ik de vaste hoop dat eene bepaalde toenadering tusschen de mogendheden mogel^ik zal zijn. (Eng. Witboek n°- 101, blz. 55), Maar het is niefc op het laatste oogenblik van de klok, aan den rand van den afgrond, dat de rampspoedige klachten tegengehouden kunnen worden. Als de oorlog gedaan zal zijn, zullen de gedachten van sir Grey weder te berde gebracht worden en met vastheid en geduld uitgewerkt worden. De bondgenooten moeten na den oorlog toonen dat zij niet de meesters van de Duitsche staten willen zijn, maar hunne medewerkers in een Europa dat niemand zal bedwingen, maai allen zullen verdeelen. Aldus het betoog van N. Angell. Weinige woorden hoeven hier bijgevoegd te worden. want iedereen is ten voile overtuigd van de gegrondheid dezer gedachten. Men is zelfs geneigd te zeggen dat de gebeurtenissen niet anders kunnen voorgesteld worden als Angell het doet. Het is echter zoo moeilijk voorspellingen te doen; zooveel omstandig. heden van innerlijke Duitsche politiek kunnen zich voordoen, die nog een andere wending aan de zaken zullen geven, In aile geval zal de oorlog uit den —-T zaak eene oplossing brengen aan het Eure peesche oorlogsgevaar, en het Duitsche mili-tarisme zal op de eene of andere maniei zijn laatste uur zien slaan, want dit is isuners de wil van de gansche menschheid, Mr. FRANS WITTEMANS. Oorlogsepisoden. VI, L'oiseau de France. In den Elzas Veertig jaren Pruisdom hebben ninxmej gedood het fiere rasbewustzijn der Fransche kinderen. Altijd is hun verlangend heimwee gegaan naar het oude Moeder-land, waar hun taie zong met de heel teerc harmonieën van zonne-woorden, vroo en zilverklare... Nimmer is uit hun harteu geweest de weemoedvolle herinnering aau de verre tijden toen zij nog waren de onbe-zorgde blijen van het ,,doulce" land dei lichte vreugde. Zij hebben verkropt hun brandende pijn, tôt het eens zou dagen gaan, in zonnemorgen en ,,l'oiseau d« France" zou neerwieken uit den hooge mei de tijding van de nieuwe Lente. O vrijheid, wondere ontroering van zich-zelf ta zijn in schoonste groeien, met hei eigen wezen en het eigen duurbaarste ge luid. Blijde dagen zullen openbloeien, alj roode rozen op een vroegen uchtend, ns het wee der stormzware winterluchten. De moeders hebben hunne kinderen toe gelachen in het zachte geluid der minnetaaï, en de vaders hebben hun lievelingen bij d* hand genomen en hen gebracht tôt aan di grenzen, waar wapperden de vroolijke kleu-ren van. de geliefde vlag en waar vriende lijk-minzaam de Fransche schildwacht hei groette, naast de stuui*sche, nijdige figuui van den barschen Pruis.... Zij hebben het licht gebrand in hun ver borgen lampen, diep in hun schreiend harfc en nu zal het oplaaien, heerlijk zegevie rend met roode geluiden van naderendi zegekomst... Nu gaan zij tôt hun oude vaderland ei willen mede in den strijd voor 't goedi recht en den triomf van het vrije leven.» Nu zijn de kleinen groot, nu zien de v^ ders dat hun liefde trilt in het hart vai hun eigen kinderen, die werden uit hui . bloed De Pruisen naken... De Franschen ziji verscholen in cen boschje, langs den weg Een jong Elzasser waagt zich te ver ei wordt gesnapt door de heldhaftige vrou wenverkrachters. Men cndervraagt hem maar hij zwijgt en wil zijn broeders nie verraden. Dan breekt plots het salvo lo van uit het boschje. Velen vallen om nim mer zich weer te richten. Hun beschavings werk is ten einde, zij zijn gevallen op lie veld van... eer! Woedend werpen zij d» schuld op het kind, dat in zijn heldenmoe< niet ontkent de nabijheid vah de Franschei geweten te hebben... Uit eigen beweginj gaat hij vastberaden op een telefoonpaa toe, plaatst er zich tegen, in de groene om ranking van wijngaardenblad. Schotei weerknallen, het kind zakt ineen, zonde kreet, noch angstig versagen... Ten grav< is hij gelegd met lachend gelaat en de mar telaarsschoonheid nog lichtend iu den. ge broken oogendroom^**

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.