Eerste Jaargang N°. 35 2ondag 7 Maart 1915 S Cents DE VLAAMSCHE STEM ALGBMEEN BELGISCH DAGBLAD Een voik zal niet vergaan! Eendraoht maakt machtl REDACTÎEBUREELs PALEISSTRAAT 31, AMSTERDAM. — TELEFOON No. 8922 Noord. De Vlaamsche Stem verschijnt te Amsterdam elken dag des morgens op vier bladzijden. Abonnemèutsprys bij vooruitbetaling : Voor Holland en Bolgio per jaar / 12.50 — per kwartaal / 8.50 — per ma and f 1.25. Vocr Engeland en Frankrjjk Frs. 27.50 per jaar — 1rs. 7 #60 per kwartaal — Frs. 2.75 per maand. i HoofdoitsSellei' : Mr. ALBERIK DESWARTE Opstelrastl : CYRÎEL BUYSSE - RENE DE CLERCQ Mr. JAN EGGEN. - ANDRE DE RIDDER — — Voor ABONNEMENTEN vende meii zich tôt de Administratie van het blacb PALEISSTRAAT 31, AMSTERDAM. Voor AANKONX)IGrINGEN v/ende jneu zich. toi de Firma J H DE BUSSY ROKIN 60, AMSTERDAM. A DVEBTENïIES : 25 Cents per regel IKOKTIS 1 e B1 a d z ij ,cl e : Open brief aan A. de Savornin-Lolinian — Cyriel Buysse. In 't Grauwo — L'oie de Clercq. Kleine Kroniek. j 2e B 1 ad z ij d©: Uit liet Yaderland. De burgerkrijgsgevangenen. Jantje Verdure (13) — Stijn Streuvels, I 3o B ! a d z ij d e : De Europe-esche Oorlog. Tooneel — André de liidder. Uit de Kampen. i 4 c B,l à. d z ij d e : Voor de Uitgewekenen. Open brief aan ta ris Savornin Lohmon. In uw weekblaadje De Hollundschc Lelie, iwaar gi.j den^epter zwaait, 1-aat gij geen gelegenheid onbenut, geachte jonkvrouw, om kwaad van België en de Belgen te spre-keii. Nu eens nioeten onze koning en onze kouingin het ontgelden, dan weer onze regeering, dan weer gelieel ons volk. En nu, in Jiet nuramer va'ii 3 Maarfc, onder de vaste rubriek, waarin gi j ingekomen of ver-zoniien correspondenties beantwoordt, lezen ■\vij onder meer: ..Wat ons en de Belgisclie stamverwant-fcliap aangaat, de - Vlamingen liebben, zoo I goed als- de Walen, steeds tegen ons ge-[ kampt in vroegere eeuwèn, en in 1830 hebben de Vlamingen nevens de Walen gestre-dçn'MDor liunne ,,vrijheid" van liet Noord -! Xsderlaudsche ,,juk". Ondanks de zeer Âmstmatige, ,, verbroedering ' l der laatste jaren tilssclien ons, en de Vlamen, springt m.i. liet groote rasverschil tussclien lien en [ ons steeds sterk in liet- oog, en ik lieb dan ; ook nooit iets gemerkt van liunne sympathie voor ons — voor ze als bedelaars (en tege-lijk met een brutalen toon er bij) hier in ons land invieleii, om door ons gespijsd, ge-I voed, gekleed te worden." Ik geloof niet, waarde jonkvrouw, dat veleu onder uwe landgenooten deze liarde woorclen van u, vooral op dit oogenblik, znllen goedkeuren ; en ik "weet wel dat velen onder mijn landgenooten er zicli diep aan feullen ergeren. Maar zij zullen hun spijt en hun woede verkropp:- niet omdat zo vreczen u flink te antwoorden, maar omdat ze zwijgen moeten, wijl ze hier, in uw land, de gastvrijheid genieten, en er, zooals gij liet noemt: gespijsd, gevoed, (ik daclit dat dit hetzelfde was) gekleed worden. Mij spijt het, geachte freule, dat gij deze woorden hebfc geschreven. Gij vermoedt "waarschijnlijk niet hoe liard dat klinkt voor iemand dio zijn geliefde land verloren heeft. Het is onze schuld niet, dat wij hier als bedelaars gekomen zijn. Wij waren lie-ver niet gekomen, maar wij moesten. Wij hebben de onafhankelijkheid van ons land tôt het uitersto met al onze krachten tegen ^on wreeden overweldiger verdedigd en -v\'ij gelooven door ons tragisch voôrbecld en ons niarfcelaarslijden een grooten dienst te heb-ben bewezen aan andere kleine naties, en dus ook aaa Holland. Uw land heeft dat begrepen en ons met gulhartigste toewijding ontvangen. Wij zijn daar alleu innip- dankbaar voor. Wij i ïullen noo.it» hoog genoeg îiollands liefda- • digheid kunnen roemen. Ilot schomvspel vau meuschlievendheid dat Holland aan-bood tijdens de tragische dagen van Anfc- I *erpen en gediu'ende de lange maanden van volkslijden dio daarop volgden en -wellicht A ®°g volgen zullen, zal als een der schoonste ^ getuigenissen van altruïstische opoffering z Jn boek. der gescliiedenis bewaard blij- r . 'Ven. n £>°cli ieder lichttafereel heeft zijn scha- v ^uwzijde, ieder schoonheidsbeeld zijn ,,re- Jj I poussoir", <}afc dio schoonheid beter moet z j doen uitkomeu. Zoo is het ook met Hollands 11 j ïïiildheid en liefdacKgheid. Er is een wan- t- ktank in, een fichaduwzijde, een ,,repolis- v Maar dat gij n zelf daarvoor nitver- t ^oren liebt, gij, een vrouw, symbool van ^ grafcie, zachtheid, naastenliefde, dat ver- g fondert en bedroefd ons, freule. Wij da-ehten anders, grooter, mimer, d •delmo^diger over u. S ÉLYRIEL BUJSSE, vlammgen Waakt! Onder dit opschrïfô schrijft dr. A. Horms, de uekende strjder voor de Vervlaamscliing ■van de Gentsehe Hoogescliool, in ,J)e Vlaam-sehe Posthet nieuwe Vlaamsclie blad dat, te Gént verschijnt, het volgende ,,Voor het heil van ons volk hebbeu wij het als een duren plicht aangezien te wijzen op de snoode plannen door de Ylaarasohhaters, zelf s nu tijdens den oorlog, tegen onzen Ylaamsclicn stam gesmeed. Dczcîfde plicht gebiedt ons, ook te waarsGhuwèn tegen het gevaar dat dreigfe van de andere zijde. Hoe paradoxaal liet ook kliiike, het sc-hijnt dat door de bezetting van ons grondgebied niets aan den toestand, cLe voor den oorlog bestond, verandert. Of kregen de stadsambtenaren overlaafcst geen Duitsch-Fransclie formulieren te onder-teekenen, waarop het Ylaamsch gebannen wâs? Gelukkig waren er hier in onze stad nog A7lamingen die stambewustzijn genoeg bezaten . om deze stukken niet te willen onderteekenen, dan nadafc ook de recliten van hun moedertaal waren erkend. Een andere miskenniug, die de Ylamingen moefc krenken, kan men thans lezen op een aanplakbiljet tegenover het provinciaal paleis, in den vorm van een bericht, -lat het postverke.er met Duitschland en Luxemburg regelt. De briefwisseling, zoo luidt het daar, ,,moet in het Duistch of in het FranseTi ge-schieden" ! Onze taal, die eens door Grimm <-?i Hoffman von Fallersleben zoo hoog geprézen werd, de taal van 4 h miljoen Vlamingen, wordt dus weer nitgesloten en als asschepoetster be-handeld. Dit zal de franskiljons niet beletten in hunne kwade trouw, met woord en scli rifons te blijven lasteren en overal te verkonden dat wij met de Duitschers heulen! Een blad uit Berlijn —- ,,Deutscher Kurier" — weet het beter en schrijft in zijn nummer van Dinsdag 2 Februari 1.1. : ,,De betrekking tussehen Ylamingen en Duitschers, zelf s te Antwerpen, waar eene talrijke en rijke Duitsehe kolonio bestond, waren niet enkel nul, maar zelfs stonden zij bijria "v ijandig tegenover elkaar. De rijke Duit-sciie kooplieden verkeerden in hun gezelligen omgang sleohts met dé Franschgezinde lioogero burgerij, die de Vlaamsche taal enkel goed achtte voor hunne koetsiers en andere dienst-boden, voor grocnseliers en dokwerkers. Zell's ontzagen sommi^en het zich niet een Fransch theater, dat gestiçlit werd om in Antwerpen den Franschen imdoed te bevorderen en den Duitschen invloed te bestrijden, met aanzien-lijke sommen geld te ondersteunen. De bloeien-de Duitsehe schoofi'n Antwerpen, die van het Ministerie van Buitenlandsche Zaken afhangt, bestoedde in de vijfde klas hoop en al twee uren in de week aan de Nederlandsche taal en lettorkunde !'' En het artikol eindigt met de hoop jlit te drukken dat dit ailes nu zal uit zijn eu men zal rekening houden met heb ontwaken van het Vlaamsche volk, en om te beginnen al de taal-wetten, die de Vlamingen veroverd hebben voor 5t gerecht, in de scliool, in 7t bestuur, enz., streng na te leveu. Bovenstaandô feiten doen ons veeleer het te-?enovergestelde vreezen, zood'at ten slotte de Vlaamsche Beweging vooral mag rekenen op de Vlamingen zelf, zooals voor eeuwen onze voor-ouders dit reeds inzagen: ITelp u zelf! Gelukkig zijn de Vlamingen meer dan ooit beslist, ; als zelfstandig volk, d.i. met eigen taal en eigen ! béschaving te blijven leven, zoodat het nu noch iiimmer iemand gelukken zal het kloeke ras vaaruit Itubens en Van Dyck en zcoveel andere ' jrdoten gesproten zijn, te vernietigen. „Een volk zal nooit vergaan." ( Dr. A. BORMS. In 5t grauwe. De dag kan door de wolken niet, De torens rijzen stom, J We wachten op een klokkenlied :] c O groote luider, kom. ^ Kom, vromer zielen luide tolk, ( Luid liooge menschen nit een volk Dat torens heeft gebouwd. r i Gîeeu luider komt, de dag blijft uit. x Maar binnen slaat, met zongeluid Do hoop mijn liart vol goud. RENÉ DE CLERCQ. F Jit het Ksr.g Aibert's Book. \ Schrikkelijk is de beproe\"ing. maar Ma do j1 erplichte iierstelling, onmeetbaar zal Bel- \ ;ië'« glorie zijn, eu ovorgroob liât gezag van ^ ijn Koning. Bolgië, zich als een heldkaftigé •' iart»?laar aan de Yeutoonsche woede opoffe- ^ ?nd, heeft het zedelijk bewustzijn der wereld akker gemaakt — de wereld, welke verdoold ^ oor de begeerlijklieid, door haar dorst naar ^rmaak, door haar trots van weelde en ken- is, anders iai de furie en de wrecdheden van a en ijselijken oorlog tôt een algemeeno warboel cj du veranderd 'zijn. Als de wereld een groote ^ îogendheid met hcogmoed. vervuld, op zulk u ni wijze een klein, onschadelijk volk zag fol- îren, begreep zij dat rijkdom, wetenschap, j erstand, moecl en macht niet ailes is; voilas- sj mi zoowel als enkelingen, hebben de waarde v 3 leeren van oev, gstrouwheid, reehtvaardig- cj eid, verknochtheid en waarheid. En daarom, p a eene verzekerde ovenvinning van de bond- ^ mooten, na do plichtige Iierstelling van ^ jelgië'.s grondgebied en rechten, zal eene f ieuwe en mooie glorie voor Europa beginnen; 0 e> eerste bladzijde er van, die van België. zal e- Bschreven zijn met zijn hoogsfc kostbaar bloed. b Love België. .aUGLIELMO ITEFFEROi Kleine Kroniek. De vôér-oorlog. De Amerikaansche pers publiceert een brief ran den Aanerikaan Frank Holman, waaruit wij het volgende overnemen : _ '-^uiëe jaren geleden kocht een der be-kend.ste Diut-sche automobiel-fabrieken "een terroin niet ver van Parijs, dichtbij den Mont y alerien, een der forten, die do stad verde-digen. ledereen verwonderde zich over do z waar te van het dak des kleinen gebouws yan een yerdieping, opgericht in do nabijlieîd der tabnek. d .,Doch in verband met den wansmaak der, Jnutschers in do bouwkunst, zag mon <\-siechte een nieuw bewijs in ran do°lompheid van den reutoonschen smaak. ,Sedert heeft men ontdekt, dat dit kleine gebouw een platform in cernent bedekte, be-stemd voor do Duitsehe artillerie. Onder den kelder der magazijneu bevond zich een tweede kelder, die den Franschen geëmployeerden on-bekend was en tallooze geëëqiiipeerde auto's bevatte, bestemd Voor het gebruik der Duitsehe troepen bij hun aankomst te Parijs". Arme Teutonen! Zooveel Marken verspil-len aan oorlogsattrrbuten, die toch ongebruikt blijven liggen, tenzij de Franschen ze bezigei; om ^ krijgsgevangen Duitschers te veiwoeren ! Zoo n jarenlange . gedisciplineerde or'ganisatie met heilige oo'gmerken — „Deutscliland iiber allés! — loopt toch wel eens falikant uit! Eerste regel der strategie : de wisseltrekkerij op toekomstige oorlogen is uit den booze. De zwoegende Duitsehe pers. N olgens een -tatistischo oj>gave zijn sedert net begin van den oorlog 864, zegge aclithon-derd vier en zestig, Duitsehe dagbladen van den aardbodem verdwenen. Men zou kunnen gelooven, dat zulks grooten-deels het gevolg moet zijn van de gestrengbeit' der Duitsehe militaire censuur. ware het niet, dat verreweg de meeste Duitsehe bladen huileii met de A\olffen in het boscli, en dua niets van den Adelaar hebben te vreezen, Wij vermoeden dus, dat. die bladen bezweken zijn aan de ziekte, die men ,,bladzwam" noemt. Zo zwammen heusch te veel. Sîjanjaarden in Engelschen dienst, Uit Madrid is aan de Parijsche bladen ge-?eind, dat tallooze sportliefhebbers van Barce-Ion a naar Engeland vertrekken, om zich als Qiotoèyclisten ter bescliikking van Lord Kit-^hener te stellen. Caramba! It is not a long way. to.... Lon-:lon_ — in weerwil der Teutoonsclio blok-kaaiers.Varkenskarbonade. Do ..Deutsche Tageszeitung" schrijft met lranen in de oogen: .,Do huisvaders zouden niet kunnen leven îitsluitend van aardappelen en knollen. De ■egeering moet zich bemoeien met het vraag->tuk der varkens, dat een levenskwèstie Ts •oor de arbeidersklasse." De varkenskarbonade is dus in het Duitsehe çezinslèven van meer gewiclit dan overal elders. Upbonse Allais zou waarschijnjlijk zeggen: ,,Des cochonneries à la question porcine, il n'y a que les cochons!" ' Het goede humeur der Belgen, In weerwil van de ontzaggelijke ellende, dio ms volk doorleeft, verlicst het gelukkig zijn ;oed humeur niet. Een der trams te Brussel gaat van een der loorten naar het bosch. dat Solbosch heet. En et is dagelijks hetzelfde spelletje. Wanneer e ontvanger zich presenteert om do kaartjes lit te deelen en er in het voertuig eenige )uitschers zijn, vragen de Belgen met luider temme en een iugehouden lach: ,,Un salbosch sale Boche), s.v.p. !" Tôt nog too hebben do Duitsehe reizigers er chter nog niet» van begrepen. Misschien kun- , en de bekeude 93 Germaansche geleerden en ( unstenaars met eenige inspanning het zaakjo atten en uitleggen. ( Kort anîwoord aan ,,Propria Cures" ^ Wc lezen in het bekend studentenblad ,,Pro- s ria Cures" eene aankondiging van do lezing |1 ie onze hoofdredacteur mr. Àlberik Deswarte ; oor de studentenafdeeling van heb Al<r. Ned. -rerbond op 4 Maart moëst lioùden. We zijn ' eelemaal niet akkoord met den schrijver van ■ edoelde ..inleiding", waar hij zegt dat ,,tegen-oordig mr. Deswarte, zuiver idealist die hij is, ' îeent dat Vlaanderën zijn heil moet zoeken '■ i een hersteld België, en hier ter stede „De 'laamsche Stem" i-edigeert" want die zin stell ict alléén de eigen opvatting van mr. Deswarte i een valsch licht, maar de werking van heal □ze redactie... Opnieuw nioeten we hier beslist ûtwoorden : dat we a 11 e n inderdaad 1 1 é é n in een hersteld België het heil var 3 Vlaamsche Beweging zien, dat we van cei orsteld België alléén ons heil willen ver ; achten. Hêftiger nog moêten we protesteeren tegei e zinsnede van E. D. N. N. : ,,Leuven's univer teit werd verteerd door een wraaknemenc .mr door Duitsehe soldaten ontstoken n ; 1 on m o o r d o p hun k a m e r a d e n ! ! !' r e heer die dat schrijft moet nooit in het minst à snnis genomen hebben van de offieieëlo oor- d anden die aangaande de verwoesting van euven zijn versclienen. We raden hem aan d ni. de verslagen van de onderzoekscommissie S) i de brochuur van onzen confratêr René Cham- ry te lezen, P • d 1 o Saint Mihiel. T'it Baarlc-Hertog schrijft men aan ,,Le Journal", dat sinds zij Saint-Mihiel bezet-ten, de Duitschers voortgaan systematisch en methodisch te plunderen en • to roo-ven. Hebben zij het meerendeel der bêwoonde huizen ook gespaard, aan de onbewoonde brachten zij, zelfs tôt in de meest afgelegen hocken, een bezoek. Van ailes hebben zij zich mëester gemaakt, zelfs van de deuren en de. deursloten. Lëimstoelen, gewone stoelen, bedden, banken, tafelsj ailes is meegenomen naar de loopgraven. Lit vrees A'oor de Fransche bominen huizen zij in de kelders, en daar zij van hun gemak houden en bovenal niet goecî tegen de koude kun-! nen, liebben zij in dio kelders kachëls en for- j nuizen gezet, wicr pijpen beneden in de straat uitkomen, uit luikjes, raampjes en geniaakte gaten. De arme stad met haar berookten grond ziet er zoo eigënaaridg uit dat men, ware 't niet zoo droevig, er om zou moeten lachen. Goschandviekte namen. ,,Jn elk leger, zegt men wel eens, vindt men poede en slechtc elemënten". Gansch waar. Doeh we zijn wel verplicht te zeggen dat do afscbuwelijke moorderijen van Dinant, Leuven enz. niet het werk waren van onderofficierên of gewone soldaten. maar op bevel van officieren plaats hadden. Van officieren, welke geen ge-legenlieid laten voorbij gaan om de weldaden der allesovërtrcffende Duitsehe Kultur op te hemelen.... 't Is een Kolonel, von Bayer, welke de ver-antwoordelijkheid draagt der te Dinant ge-pleegde gruweldaden. Von Manteuffel voerde het bevel te Leuven, toen deze stad verwoest werd. Te Dendermonde was het von Somerfeldt; te Andenne oberleutnant Schoenman. De namen dezer menschenslachters moeten gekend blijven. Een© Vsrlovlng. Wij Jiebben met veel genoegen liet a.s. huwe-lijk vernomen van mej. Magda Peetérs uit Antwerpen, de gunstig bëkende Vlaàmççhe sohrijfster, welke tlians te Baa.ru verblijft, m»?t den heer Eugene Joore, den î-eeds verni aarden schilder. Deze was tussehen de dappere strij-ders die verplicht waren do Nederlandsche grens te ovei-treden om aan den vijand to ont-enappen; hij is nu geïnterneerd in Amersfoort. O^nze liartelijkste gelukweneohen voor do twee sympathieke yerloofden. Nieuws uit Zweden. Wij ont\-ingen, terzelfder tijd als bovenstaand bericht, eene zeer fraai uitgegeven brochure in 't Zweedsch, ,,Ett Brëf fran en Belgisk Flykting" (Brieven van een Belgisclie vluch-telinge) door Mej. Magda Peeters geschreven voor de Zweedsche commissie Aran hulp aan de Belgisclie noodlijdenden *?n uit Baarn (Holland) gedagteekend. Deze brocOiure wordt overal in de straten van Stockholm voor één kroon verkocht. Het boekje is geïllustreerd met eene aangrijpende ets van W. Lee Hankey, een paar zichten van in Antwerpen door het Duitsch bombardement veraielde huizen, eene onde plaat de katliedraal voorstellende en de reproductie van de bekende scliilderij uit het Antwei-psch Muséum ,,De> Heilige Barbara", van Jan van Eyck. Men zond ons tevens het }îrograan'ma van ?en avondfeest op 17 Februari 11. ingericht ten bâte van de arme Belgen. Op het rooster van 3en avond eene lezing van professer S. Arrhe-aius over Ernst Solvay ,,Eeu Belgisch groot industrieman", eene voordracht van Vcrhaë-i-ën's verzen door mej. Yvonne Bimbenet, liede- ! ren van César Franck, G. Lokeu, Melchers en Campenliout's Brabançonne. Onzen Zwcedschen vrienden dank ! Oorlogszïekten. ] Het Engelsche ' wel-bekende geneeskun- 1 lige tijdschriffc „The Lancet" deelt over < len toestand van overspanning, waarin tal * •an gewonde Engelsche soldaten verkeeren, lie de Engelsche hospitalen bevolken, zeer ligenaardige bijzonderheden mede. Met ■ ïame is er een groot aantal zennw-overspan- Lenen, die vooral 's naokts, wanneer de ^ laap hun eenige afleiding voor hun pijnen € jrengt, heftig reageeren op het geringsts ^eluid, dat op de ziekenza-len wordt verno- nen. Dan sohijnt het steeds, alsof zij zich ! n den slaap verbeelden, dat er een granaat n liun buurt springt, en met een kreet liten zij hnn schrik. Of wel zij worstelen 1 n den droom met denkbeeldige tegenstan- s îers, en in den slaap roepen zij om hun vapens ; zij steunen, wentelen zâcli in bange , acht-merries, en kom en eerst tôt zich zelf, ^ /anneer zij gewekt worden. Een andere vorm van iieurastheuie bij s ele gewonde soldaten is, volgens het En- c alsche vakblad, een veel voorkomende nei- 1 ing om te slaapwandelen. In hun benauw- t e droomen kunnen zij dan geen weerstapd ^ ieden aan het gevoel, om in de loopgra- 11 on te wandelen. En deze loopgraven ne- I] îen den vorm aan van eindelooze slinge- 1 mde en windende labyrinthen, -waarin zij ^ en weg kwijt raken, en in doodsangst ver- I walen. n ,,The Lancet" beschrijft in bizonderhe- k en verschillende van deze gevallen van ge- v :hokte zenuwgesteldheid, welke een begrij- d elijk gevolg scliijnt van de emoti.es, die e soldaten, eer ze gewond werden, op liet s 3rlo£'sterrein liebbea doorleefdt i Bij de feiteip: In een Naai- en Brei-inrichting voor Beigische Vrouwen en Meisjes. „Broeders zullen strijden. — En elkaar vernielen. — Ch'eral lieerscht jammer. — Bij'ltijdfe is 'b en zwaerdtijde. — £':crmtijdt is 't en wolfstijdt..." Daar was ik juist in mijn lezing yan de Edda, toen iemand mijn deur openstiet en' mij groette met de, bood-schap dat ik op de Belgiesei Naaischool van Middelburg venvacht wercT. De scliool ligt op de Damkade, waar Lange en Ko rte D-elfb tende lopen. Yoor de deur stond een groep schamele vrouwtjes, de liandôîi in het sohort gemoffeld; ik baande mij een weg door de lioop wijvekens, stiet de glazen deur open — en werd ontvangen door drie voonname, hoffelike Mid-deiburgse dames, wier na-am ik, tôt mijn spijt, hier niet neerschrijven mag. In bevond mij in 't magaz-ijn: Daar stonden zware kisten goed ,gereed vol te verwer-ken ongebleekt katoen, flanel( bever, mol-ton, keper. en lioa ook die stoffen mogen lieten. Deze werden verzonden uit Ame-rika. Niet zelden vallen nit de balen, bij 't. uitpakken, briefjes waarop eigenaardige, soms roerende wensen door Amerikaanse îianden neergepend ter bestemniing der Bel-giese vrouwen: ,,Dat- God met uw arm land weze!— Laat aan Miss X.... weten of deze stof u bevalt! •— Mag N... bericht krijgen over wat en voor wie dit ba ait je goed bestemd wordt ? — De Allerhoogste zegene de arme, moedige Belgen ! Met de liefdewensen ener Amerikaanse! ! Meest zijn deze briefjes in 't Engels of in 't Frans — enkele ma len ' in 't Nederlands. En laat ons nu terugke-ren naar het magazijn op de D'arn ! In een glazen kast. la«en st:\peb keur.ir-afgewerkte kousen, sokken, onder- en bo-vendiemden. onderbroeken, borstrokken — voor vrouwen enerzijds en voor mannen an-derzijds. Rnim 250 vrouwen en meisjes komen er tweemaal per week wol halen cm ten liuize te breien. D:aâreven was ik met het groepje in aauraking gekomen dat aan de beurt moest komen. Wie een kilo sokken en kousen ,,af" heeft, ontvaiigfc een loon van 2 gulden. Enkele treden op : daa-r is de eerste snij-kamer, ietwat donkere zaal, overigens zeer huiselikj waar vier naaimachines ijverig ] stikken, en waar een lange, brade tafel op { het te knippen goed wacht. Drie bejaarde ( vrouwen en drie jonge snoetjes waren daar £ neerstig aan de arlbeid... En voor mijn geest ^ kwam het beeld van verre huisjes in België, \ in eenzame dorpkens, waar voor het venster s diezelfde ondjes, diezelfde meisjes zo vol ver- i trouwen, jaren lamg hadden gesloofd — tôt l de vijand de dorpjes bestoken kwam en de 1 rode vlag er bovenop deed laaien... 1 Ondertussen wist mijn gedienstige leid- £ ster mij te vertellèn dat de imichting door drie lioh&men wordt ondensteund : Hat Rookefeller-Fonds uit New-York le vert de grondstoffen. De leider van dat fonds is, voor Nederland, M. Charles Jenkiiison, te Rotterdam verblijvend. Rotterdam geeft de opdracht der te maken stuks. Het i Rockefeller-Fonds is niet opzettelik voor î deze oorlog gesticht : liet bestond reeds ^roeger, met het doel in nood verkerende ^ landen te helpen. Sedert half-D'ecember is „ le Nederlandse afdeling in werking. Het i deme naaimateriaal wordt door het Pro-dnciaal Comité geleverd, terwijl het lokaal ioor het Pîaatselik Comité werd afgestaan. 5 Per week worden 4 à 500 stuks afgeweaikt, n .vaarvan, in de regel, 2/3 voor het Rookefel- n er-centraal te Rotterdam, welke ze uitslui- n ielik naar de geïnterneerde soldaten en voor ]( le maniielike vluchtelingen verzendt. Het >ver blij vende 1/3 is voor het Pîaatselik Kle- lc lingscomité en bevat stuks voor mannen en cj vrouwen. D'e werksters ontvangen 1 gui- ^ îen de week plus 1 afgemaakt kledinç.ffcuk 0. Dfeze laatste drie weken werd nitz onde ring cj gemaakt aan hoger genoemde regel : do ~ ers te 2/3 der productie gaan naar het pro-■inciaal comité. fî( _ Niets gaat verloren. De afval en snipper- te jes worden bijeengehoTiden voor het opma-:en van gewatteerde dekens. De inrichting beschikt over 28 splinter- h< deuwe naaimachines van liet allerlaatste cl telsel. sc Nâ even de twede snijkaaner beziclitigd e liebben, waar mijn blik viel op een ech- »t ira.bantse lioge schouwmantel en waar ik d; let taai werk ener forsig gebouwde strijk- zi ter Ijewonderde, moevst ik een donkere, ra raaiende trap op. En daar kwam dan plots, ci a die duisternis, het heldere licht door ce rote ramen, gevloeid over een eigenaardig zi oneel. lu de grote aaal waar ik aangeko- d< îen was, stonden, in drie. rijen, de glim- C! îende, blinkende^ snorrende, tikkende d( aaimaohines, twee aan twee tegen een, en zi. an weerszijden, op zes rijen de naaisters... P' «n weer kwam dat beeld van daareven in b* îij op: huisjes in België, naaiende vrouw- tr es, peis en stilt© — en dan weer de wilde, roeste horde die de draad breken kwam » er noeste arme wijvekes... Ik zag1 ze daaa- weer die jonge, die ern- ^ %e, die oude, die gerimpelde ^elaten die s 55q dikwiils h ad gezien og miin fietstoch- O ten langs Schelde en Roipel. Want 't zijn daar meest menskes nit Antwerpen en Oost-/laandaren. Het viel nu op, lioe kalm en rustig ze daar saam zaten, hoe ijverig ze hun werk deden, hoe nétjes ze er uitzagen. Blozende lachende snoetjes waren er, °net schalkse blikken, nog de leute niet ver-leerd, in weerwil van ailes... Aandoenlike geschiedenissen weten ze te verhalen. Van hun mannen, hun verloofden, die heen zijn ten oorlog, en zo weinig of niets van zich laten horen; van hun huizekens die opgingen in vlammen en in rook; van soldaten die ze knielen deden eu vergiffenis vragen; van hun kindjes die omkwamen; van hun .vader, hun broeder die viel, doodgestoken, dood-geschoten... Soms heft er een een lied je aan; en dan luistert de zaal, terwijl de naalden steken en de wielen draaien: Het Hutje aan de Zee, de Vlaamsche Leeuw, Tinneke van Heulen, of koepletjes over de oorlog vozen door de kamer. ,,Wee u, o Duitsch, wee u, o Duitsch! Ons Vaderland zoo laffelijk over vallen..." De Vlaamse ziel is bij lien lang nog niet gestorven. Maanden ledig zijn heeft hun het werken niet verleerd, en dadelik zijn ze weer geworden de brave moederkes, de vlijtige meisjes, die hun taak met lust en animo afwerken. Met z'n 48 zaten ze daar, onder de leidino-hunner rijhoofden en hunner bekwame, ver° kleefde ^ directrice, een Brusselse dame, welke ginder in de hoofdstad de high-life tôt klienteel had... Met z'n 48 richtten ze hun verwonderde ogen naar mij, fcoe'n ik binnenkwar. Verwondérd ja! omdat ze zo weinig aan bezoekers gewoon zijn! Yerbeeld u dat geen 1er vele gegoede Belgen, welke hier verblij-yen daar nog de stap hebben gezet. Ze weten zelfs niet dat de inrichting bestaat... Wel weten ze de weg naar de café's en le concerten... Wel de wandelingen op de ingels... Maar de weg naar deplaatsen waar îun arme medeburgers een bezig leven eiden, laat staan de weg naar het gesticht vaar hun eigen kinderen het ondemvijs hun-teii ontvangen, die weg kennen ze niet... En is het ook niet verdrietig te moeten vast-itellen, dat deze inrichting wordt ter harte jenomen, door Nederlanders, dat onze rijke Belgen alhier, onze nièts doende, tijdver-pillende, van uit hun brandkasthoogte îeerziende gegoede medegevluchten zich er îiet hebben om bekommerd, de armen aan tun lot overlaten. zondér een wenk, een ge-)aar... Ik kon mijn spijt niet verbergeu lienaangaande, toen ik de dames-inrichfc. ters en de directrice geluk wenste met haar rerk, haar hoogst verdienstelik liefdewerk, rol takt en zelf opoffering volgehouclen. Ik prak het niet uit, maar in mijn hart voelde k een diep gevoel van treurnis voor het ge-irek aan initiatief door onze welgestelde andgenoten aan de dag gelegd... Of ma"1 .et misschien niet enkel heten: een gebreÊ an initiatief? JOII. DEMAEGT, Fortret. y,Hij bekommert er zich niet om de vreug-e van het mensch'elijk geslacht te zijn, als ij er maar de Bchrik van zijn kan.' Zijn roote kunst bestaat in het moorden van de îenschen... Ik wil niet ontkennen, dat hij ok heel goed weet te ,,onderhandelen", . w. z. in simpeler woorden, behendig weet > bedriegen. Maar waarschijnlijk verstaat u nder ,,politieke kunde" lieeï wat anders an bedrog?... Hij heeft groote doeleindeu Laar hij mist het groot talent... Zoo zijne lacht gezwollen is, zoo is zijne grootheid laa-r ijdel.... Ze .hangt af van de talrijke gers die hij gedurig op oorlogsvoet lioudt i voor wier onderhoud hij al zijn midde-n moet opofferen, wat een te strakke en us maar tijdelijke toestand zijn kan... u reeds is daar niet veel méér dan het' rerblijfsel van eene grootheid die in puin :eigt te stortsn, want hij die hem opvol-m moet, belooft niet veel... Wie weet o£ e niet lang genoeg zullen.leven om hem tôt ai eenvoudig keurvorstje van Brandenburg zien dalen?..." Wie zou niet op eerste zicht in dat >rfc portret den Keizer herkennen? Wie >opt niet dat de profecij bewaarheid wor-î, welke den val van den wreeden Heer-her aankondigt? 'tls ech ter niet in dezen tijd dat boven-a.and werd geschreven, niet op Willem II it het doelt— Wel is hier sprake van een jner voorvaders, Frederik II. En de ka-kteriseering is getrokken uit een manus-ipt van roman Les. aventures du jeune mie Potowshi, geschreven door den om jn bloeddorstigheid bekenden leider van ! Fransche omwenteling. Marat, door larlotte Corday gedood. De onmeedoogen-i tribuun had in den Pruisischen vorst n meester gevonden. We kunnen zijn .mfletje met genoegen herlezen, nu Pin-1m II zijn doorluchtigen voorvader over-îft in goede qualiteiten 1© ons© 4©legrammen n SaatsfeSegerberichten p de derde bladzijde.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.