aerste Jaargang 1 â4s Donderdaé» 2 December 1915 g Cent. DE VLAAMSCHE STEM I Un volk zal niet vergaqn! M RFilFPN PLWl CSS^riW hAARI SkTè y Eendr&cht maakt macht __7/ DIRECTIE EN REÂACTIE: ABONNEMBNTSPJilJS (b« vooruitbetaling): Voor Nedarland per-jaar gld S 60 ! °nder leid,n3 van _ per kwartaal gld. 1.75 - per maaud gld. 0.75. Voor Belgis, Engelana, Frankriik PALEISSTRAAT 31. bovenhuisl AMSTERDAM. en andere landen dezelfde prUzen, met verhoogiug van yerzendingskosteu (2ult _ | . u UM111 . Dr. RENE DE CLERC Q en Dr, A. J A C O B, per nummer), Tolefoon No. 9922 Noyd. ADVERTENTIES 20 Cent ner re^l Srondslag en ÂansprBkelijkheiQ Eerh&aJdelik is, in de loop van de Ooi j0gj van getfaghebbende Belgiese zijde ge vez0n op de geeatelike grondslag van d Belgiese Strijd. Vooraa-nstaande Belgies* gtaatslieden hebben met nadruk deze striji genoemd een reaktie tegen het Impérialisme Uitdrukkolik aldus de bekonde Brussels Hoogleraar Go blet d'Alviella, 3i< van de Belgieee Raad van State, in e©] uitgebreid opstel in liet leidende Noorsi tiidechrift ,,Samtdden" (Jan.-afl.). De mid delen besprekend om in Europa te komei tôt een duurzame vrede, brengt hij naa: voren als liet eiïige middel (, ,det eneste mid del") de toepassing van het Nationaliteits principe (,,anvendelse av nationalitetsprin cipet"). Faktoren ter bepaling der natio jialiteit zijn, in 's schrijvers opvatting, taa en starn („ifolge sprog og race"). Zo ook de Minister van Staat Van de] yelde. In April jl. verklaarde Z. E. oj e$n thé Scandinave te Parijs, aan eer Correspondent van het Noorse ,,Morgenbla cet" i ,,Ook naar mijn mening hebben de nationaliteiten, als nitdrukking van het eigen karakter der volkeren, volledig recht op bestaan ; zij liebben zowel het recht als do pHclit, zich naar hun beste verni ogen te yerdedigen". (Nationaliteterne hadde, eftei tans mening, sin fulde eksistensberettigelse îom uttryk for de forskjellige folkeindivi-ûualiteter og nnder de bestaaende forhold rar de baade berettiget og forpligtet til at forsvare sig efter bedste evne). En du geheél onlangs weer de Minister tan Justitie, eerlang wellicht onze Gezaut te Parijs, de heer Henry Carton de W i a r t, jongstleden Zaterdag in zijn rede roor het Franse Aardrijkskundig Genoot-Khap. „Twee stelsels", heet het hier, naar hefc verslag in het ,,Journal des Débats", „twee stelsels hebben aclitereenvolgens iteeds het lot van Europa bepaald. Het ene, het imperialistiese stelsel, is dwaas en Kibestendig ; het ontstaat uit het streven ener, door haar kracht of trots, het spoor bijster geraakte Natie, om andere op te slorpen en te onderwerpen aan haar hege-nomie en tirannie. Door het tweede, ver-ptandig en bestendig. wordt het evenwicht verzekerd, worden de nationaliteiten geëer-Mgd en komen aile aanspraken tôt hun recht." En nadrukkelijk wijzende op de Belgiese strijd, sprak Z. E. de wens uit: }J)at hij de regering der Volkeren door de IVolkeren en voor de VolUeren blijvend ver-Mere op deze aarde! (le gouvernement des ytuples par les peuples et pour les peuples.) Mogen onze Doden niet vergeefs gestorven ajn!" Uit welk Vlaams h art dat, trou\r, voor folk en geboortegrond klopt, zijn deze ver-feeven woorden niet gegrepen? Mogen zij, ze uitspreken, er de Vlaamse konse-kwentie van zien — en haar belijden. Want tôt nog toe -was, in België, Ylaanderen niet foof Vlaanderen door Ylaanderen gere-Mrd) maar verdrukt door een verderfelife, fonnenlands impérialisme. ÎQ een op de ethiese grondslag van de ®ee' Carton de Wiart gevestigd Nieuw-^Igië kan niet langer plaats zijn voor een taaenlands streven dat er naar uitgaat, voorgoed uit de rij der volken het Vlaamse î0& te schrappen. ^"auw bij het ethiese inzicht van deze ïooraanstaande Staatsman sluit-en ook aan h bovengemelde getuigenissen, houdende ; ÎQ erkenning van het levensrecht ook riQ onze Stam en Taal, van onze Vlaamse ùationaliteit in België. Van onze Vlaamse Nationaliteit, „die -wij recht hebben, als de plicht, naar ons ^te vermogen te verdedigen" — krach-de Vlaamse konsekwentie van de als hven omschreven Belgiese Strijd. ^ Dat -wij, bij deze verdediging, vinden •genover ons, "wie van zijn beginsel niet ^odurft de onafwijsbare konsekwenties — în dit geval de eigen Regering — hiervoor 0IQt de aansprakelikheid geenszins over ("1*' ook onze Vlaamse Doden mogen ^ vergeefs zijn gestorven... Dr. A. JACOB. VLAAÏJDEREN DAG EN NACHT DENK iK AAN U. * Kern. ■ * \ Voor Codt wil îck belijden |En zijner grooter macht, |D'at ick tôt gheenen tijden '£)en Coninck heb veraclit : 3 Ip'an dat ick Godt den Heere, iifer hoogster Majesteyt^ 1 Heb moeten obediëren Int der gherechticheyt. 3 \ AVILHEL>iUSv 1 i i T : Roskam. : \ — Het teere Punt. Herhaaldelijk reeds hadden wij gefege: heid te wijzen op het stemming-maken in < ■ Fransch-Belgische pers voor de opheffing d - Belgische Neutraliteit. Tîhans schrijft ook : r het ,,Journal des Débats" een Belgich co respondent van zijn afkeer van de Onzi digheid. Voorbijziende den vijf-en-tachti; jarigen vrede en stoTfelijken voorspoed d , het land er aan te danlcen had, spreekt de; sohrijver van een neutraliteit, „die 01 s ledits teleurstel-lingen en eBlende bezorg heeft" (!) Trouwens, voegt hij er stoutwe bij, het is opmerkelijk, dat nocli in Eng( land, noch in Nederland, noch in Frankrij de Belgisohe bîàden voor cen veraieuwin er van te vinden zijn. Zoo wordt dus, voc de zooveelste maal, ook hier met de Vlaan eclie pers geenerlei rekening gehouden. L lezer weet, dat de Vlamingen ailes beliaih gesteld zijn op het opheffen der Belgisch neutraliteit., en dit zoowel buiten als bii nen het bezet gebdod. Gelieel onlangs no behelsde ,,Vrij België", van de hand va een ijverig medewerker aan de te Londe versohijnende ,;Stem uit België", dr. A van de Perre, een artikel waaruit duideJij blijkt, dat de echrijver geenszins zoo afkee ri g is van de in den laatsten tijd «oozeer gc sniade Belgische Neutraliteit. Om van on eigen biad ]iiot te spreken. Maar, zooals gc zegd, telt dit ailes te Havre niet mee. De correspondent logenstraft vervolgeai? e en (ook cV^ - de Métropole' ' wereildkun dig gemr.akt) bencht van de ,,Kolniscli Zeitung", volgens hetwelk in een te D Panne onder voorzâttersoliap van den Ko n^nff gehouden Ministerraad, tôt verwerpin van de neutraliteit zou zijn besloten. Ee] dergelijk besluit is geensziu6 genomen; d« Ministerraad heeft zich niet bezig gehcudei met de kwestio van den internationalei status van het Rijk. Wat de correspondent, die talrijke hoog geplaatste personen, ,,ministres avec ou gan portefeuille", gesprokon heeft, wel kan ver zekeren is, dat alie door hem ge-raadpleegde regeeringspersonen en pailij leiders liet er over eens waren, da' de verplichte neutraliteit afbreuk doet aai onze onafhankelijkheid. Meeningsverschillei kunnen er op dit stuk niet bestaan. Maa: dit is het teere punt: indien België er h ■slaagt, zich los te mak.cn, van den leibanc der neutraliteit, zal taenadering tôt </* I iervàédige Entente. noodzaJceïijk zijn. Ge lieel nieuurè verplichtingcn zidlen voor lie; land hier van het gcvolg zijn. Maar welke, (Vient alors le point délicat: si la Bélgiqtu parvient à se débarasser ^les lisières de lf neutralité, il faudra nécessairement qu'elle entre dans le système des alliances de 1é Quadruple Entente. Il en résultera poui notre pays des obligations nouvelles. Les' quelles? Voilà l'autre aspect de la question), • België echter, zeide een Minister tôt der correspondent bij wijze van besluit, heeft vcldoende vertrouwen in de bevrien.de naties die zijn bondgenooten zullen moeten worden, om geen oogenblik te vreezen, dat de verpliohtingen die het zullen worden opge-legd, van dien aard zouden zijn, dat het de vroegere neutraliteit zou moeten betreuren. (Cependant, m'a dit ira ministre en matière de conclusion, la Belgique a assez *de confiance dans les nations amies qui devront devenir ses alliées pour redouter un seul instant que les obligeations qui lui seront imposées soient de nature à Jui faire regretter la neutralité d'an tan)'. Is echter ,,vertrouwen" wél een vertrouw-de leidraad in internationale zaken 1 En zou zulk vertrouwen ons wel niet eens ,,teleur- stellingen en ellénde" kunnen bezorgen? Ingezonden Stukken. Sympathiebetuiging. De , onpartijdige Vlaœmsché Tôon-, Too-ncel- en Letterk imd i g c V erccnigihg ,, Van Pccne", uit Antwerpen, zond ons het vol-gende, door ons in dank ontvangcn, schrijven : Antwerpen, 25 Nov. 1915. Geachte Heeren, # Onze Vereeniging ,,Van Peene" sluit zich, in naam harer leden, aan bij de hon-derden Vlamingen, die uw kranig optreden in den strijd voor ons volk en zijne taal toejuiclien en roept u met hen toe : ,,Houdt stand, heel de jeugd van Vlaanderen staat achter u, gereed om u te steunen !" . Namens het Hoofdbestuur ; De voorzitter : A u g. Bru vl'ants; cîe qndervQorzitter: R. D. Dries: de schrij vers : D e H o u s e "en J o's.. D rie s : de d.d. penningmeester: A1 f. Dam. —. Uit de Pers. Léo Meerî over den huidigen stand der Vlaamsch© Bewe^ing. In het ,,Algemeen Handelsblad" vî Amsterdam van 1 December, Avondbla' lezen wij van de hand van den heer Le M eer t-d e M u 11 e w i e, den bekend< Waaslandschen industriëel, den ijverig< voorman van het Algemeen Vlaamse h ita clelsverbond, het volgende mêrkwafrdi; ingezonden stuk, dat wij met instemmii en vreugde overnemen. Moge dit plecht woord van den broeder van Dr. H. Meer cîen secretaris van Groep Bçlgië van h — A. N. "V., wiens belangrijken brief de lez zich uit ons îs[r. 240 herinnert, het temj versnellen van den Vlaa-mschen Strijd < vele nieuwe strijdgenooten aan zijne en on: zijde, onder de plooien der geliefc Leeuwenvaan, scha-ren in hecht verbonc Om de Kern. Zwaar di'ukt heb onheil ons arin Belgi ^ t Land met zijne krachtige bevolking is Ta [e geslageu door een vreeselijk geweld. Als zo sr X6-e . m^cro^en €ener besmcttelijke ziekte zi de vijanden land en volk aan 't verdelgen. ï. 11 doodsklok luidt tragiscli en zwaar met oner ç"- cligo droefheid over hen die vielen, de plar j- ton prooi.... zij schreit over onmetedijk wee, c r_ tnlt vaai verbitterde woedo over het steec ie n%- —steeds méér.... en altijd door.... En zeker woekerb de geesel'.... do geesel d verstonit of verplettert.... " En de rampzaligen in 't besmette land moi a ten zwijgen.... vroezen..... en w'achten.... g liet wee vervolgt ook ons, voortvluclitige op vreemden bodem. Het wee dat in ons i j- niet ons niede vliedt-, en al ons voelen doo: a zindert. Dat wee hoefde ons dicht aan elkaa ° te sluiten, als één klomp aanoén, wââr oo ' verspreid over de geheele wereld : één klomp is ie of wat ook; één in denken en voelen, éé e aïs Belg. e e Maar het begrip ,.Belg;" omvat dat nu ee wezen, dat haat en weent zonder meer? Haà voor den overweldiger en tranen om de eller ' de? Loutert niet eerder verdriet het innigst 1 voelen? Van waar anders dat opvlammcn va fanatieke vaderlandsliefde ? c . Wanneer wij Vlamingen, als Belg, gelouier door vuur en elleude, dieper, dnniger en or reeliter voelen dan vo<5r den oorlog, dan gaa dat botere _ ,,ik" reohtstreeks naar do twe volkeren, die do Belgische natie nitmake-n. Wij strijden hier met het verstand en de: geest voor ons Vaderland. Een strijd a-oo ,,'hooger en bêtern na den oorlog. AUetfn b . liet tegenwoordige venvijlen ware berusten 3 dus niets méér doen dan hopen, steeds ifinigé a liopen, vas ter gelooven en meer en meer ver langend uitzien naf»r het einde der kwaal. De regeering gaat ons hier v'ôor, en we heb ^ ben tôt plicht haar te v:>lgen. Behalvo wat zi i doet om het onmiddellijko gevaar te vernie 3 tigen, gaat ook haar denken, voelen en han i delen naar latere en betere tijden. Wat d> L regeering doet staat rechtstreeks in verbam met plannen voor de toekomst. Dio toekoms is alleen denkbaar iii een heroverd, gehee . vrij, en onafhankelijk België. j ' ^rij> die niet opgeroepen werden om te hel pen dooden en vernielen, strijden met onz^ geesteswapens. Evenals in de legers elle sol daat — hoe min of weinig hij op. zich zelf oo] weze — een deel uitmaakt van het goheel, zo< ook vormen wij een ,,geheel" dat onbewus i of vrijwillig het denken richt naar do toe t komst ,,in vrede". Hier kruist zich ailes Economische, financieele overwegingen, jioli tièk, volkswelvaart, van liet engsto eigenbe , lang tôt de mildste opofferirigsgedaclite toe ' Ailes vloeit het samon in een baaiercl ; lie' '■ streven beoogt, spijt ailes, ééne grooto weldaad den bloei der ^'atie. ' Op politiek gebied kregen wij Godsvrede , Vrijwillige Godsvrede? Néen. gekochte! Do Ka-thiolieke iegeering, die steilselmatig al wat blauw of rood was als uit den booze bescliouwde. betaalde den politieken Go<lsvrede met zetels ■ van Minister van Staat aan liberaal en socialist, De Belgische regeering, die wist dat sedeii> ja-ren, door een onrechtvaardig kiesstelsel de Katbolieke meerderheid in de parlementeri slechts eene meerderheid van stelsels op papier was, die regeering beging eene daad, die wa-rm toegejuicht werd en menigeen goed aan 't harte deed. Er besitond in België een uog grooter wan-toestand : De taalquaeetie. Dat wist de regeering ook. Doch hier werd Godsvrede gevraagd zonder tastbare belooning. En de Vlamingen., zonder te dineen, aanvaardden. Alleen lioopten zij voor nà d'en oorlog, doch zij eerbiedigden den Go<lsvrede. Zij redeneerden logischerwijzo : Onze regeering staat in het teeken der reehtvaardigheid. De strijd gaat om het bestaan der kleine volkeren. JDus komt vanzelf de oplossing. En Godsvrede was er, hier zonder rechtstreek-sche belooning. 't Was een wapenstilstand door vriend en vijand te eerbiedigen. Jongens aan den Yzer, als de Duitschers ge-durende een wapenstilstand op u moesten schie-ten, zoudt gij stom blijven? Den eersten kogel zoudt ge nog een verdwaalde noemen, de tweede zou argwaan wokken, de derde zou u 't hloed doen koken, 't hoofd verhitten en u heldhaftiger dau ooit ten strijdo voeren om den lagen woordbreker te bestrâffen. De regeering zou u toejuichen. Als franschelaars van allen slag den Godsv. ._e een, twee. drie, tien, twintjg maal verloocheii-den, zou dan ons heftig Vlamenbloed doodkalm in onze polsader moeten blijven klopj->eii? Echt \ lamingenbloed vliegt op en bruist en stormt), daar waar onrecht geschiedt. De Vlaming zei wat liij wilde, hoe hij dat avou, lichtte, toe met voorbeelden en feiten die sloegen als een klok! Hoe prachtig stond daar de ,,Vlaamsche Stem" als de uiting van heel liet bewuste Vîa-mingendom! Hoe heerlijk deed het aan, dat vreeselijk lijden_ de Vlamingen zoo had samen-gebracht, hen in staat hacl gesteld op vreemden bodem, als bannelinçen, te verwezenlijken wat nooit ofte nimmer in België was kunnen geschieden: Hier werd gevormd de gezonde kern eener nationale Vlaamsche parti]. Die kern zou in de goede moederaarde na aen oorlog gedijen en leven geven, als nog nooit een kern had kunnen doen 't Werd tè mooi, en 't spatte uiteen als een zeepbel. De regeering strafte, wie? Hen, dio den Godsvrede het eerst hadden geschonden? Neen, lien «lia- zich, verweerden. Wat aan den Yzer ,,helden" zouden lieeten, zijn op Vlaamsch o-e-biea ,,verraders' .* De Vlaming is goed ^enoeg om zich in den rug te laten schieten. Aldus, ten minste. denkt er onze regeering over. Zoo dikwijls hebben wij eene beweging zien zifellen tôt e^en bijna tè mooi hoogtepunt; en telkens weer wist de geering de \'lamingen te ontgooclielen, als er maar op aan kwam him een brokje recht schenken. Het mocht ons gelukken, ja, ts wetten er door te krijgen. Op papier hebl 111 wij zelfs veel rechten. Doch als die miet, d, slecht, of onwilli» worden toegepast? Onze o meenten bij voorbeeld hebben breede vrijli m van handelen (wel te verstaan daar waar ;n iegeering zulks wel wil gedoogen). Zoo op ta gebied. Dqch spreek er maar over met de b gemoesters, die het aandurfden hun besti 5° door en door Vlaamsch to maken : \g zullen u vertéllen wat de alvermogende arnb ig Jiaarswereld vermag. Zoo goed als ik weet t, dat die ambtenaarswereld door en door v franscht- is, tôt in merg en been franschd dat die heeren het aandurven zelfs op te t den tegenover hun eigen ministers. Dan : 10 elk wel gemakkelijk beseffen, dat in hét • B 11 gisch sta.atsverband elke Vlaming een pa: '■e was, een schurftig schaap. [e Als er door den oorlog plichten te betracht [ ! waren, dan had de regeering ook hierin c moeten voorgaan. Mâar er wordt thans met de Vlamingen n ë. veel meer gespot dan voor den oorlog. Of m dab geen spot-ten, wanneer men ons uit 75 d- Vlamingen bestaande leger nog steeds aa n voert, toespreekt en begraaft in de vc »o onze jongens vreemde taal? Lees maar w i- Dokter Van de Perre, volksvertegenwoordig g voor Antwer})en, daarover schrijft in de n Londen verschijnende ;,Stem uit België". 1 Is we dan zien dat, in het geval dat ons hier bez houdt, de hoogere onzichtbare hand de leve q riike kern heeft verpletterd, dan komt ons £ moed in o pet and. ï- We schreien thans om nog grooter ellend Thans is tweespalt gekomen als eene kwa^ n voor 't. flamingantisme bijna zoo groot als > 5 pest die over 't lieve vaderland woedt. Uit liefde schrij f ik deze regelen. Ik wo< ,r hier in Zeeland, afgescheiden van al wat n [- zou kunnen beïnvloeden, ten minste op int( . lectueel Vlaamsehgezind gebied. Alleen en lai (1 heb ik gemijmerd en getreurd en gezocht * nagevorscht. "k Richt me tôt geen partij, a11^ tôt Vlaamschgezinden, tôt allen die voelen < n begrijpen 't schoone en 't edele van Vlaand ^ ren. Thans mogen wij alleen nog denken a i ons dubbel bedreigd vaderland : Ons gelie 0 België door den overweldiger en ons dierba ;1 Vlaanderen door ons zelf! Wij, ja wij, en wij alleen liebben er de sclin aan dat de regeering ons tôt speelbal neem 1 We hebben een wil, we weten wat we wille: maar we hebben ook de sleehtste eigenschapp< " van ons ras: We laten ons te gemakkelijk u elkaar slaan. Wc zijn kwetsbaar.... en dai moeten wij 't heilmiadel aanwenden. Wat oi kan genezen is aaneensluiting, wat ons ka 1 doen overwinnen is het doorzetten van onze wil! J - Nu-kan men redeneeren : is optreden iu de: ' tijden al dan niet gewensclit? 1k voor mij vo do overtuiging, de liefde, de toewijding kracl tiger dan ooit in mij voortleven ; eu 'k wil li< 7 aanwenden ten bate van mijn volk. 1 Jloen de „Vlaamsche Stem" de drie artike ,,Spreken is plicht", ..Diagnosis" eu ,,H< " Hedmiddel" van de hand van onzen zoo-sgi J waardeerden médestrrjder, Meester Alberik \ ' Swarte, ha dlaten verschijnen, wensclite i ^ mijn vriend l e Swarte daarmede geluk. ' Zeker is voor een vrij volk spreken plicli vooral na woordbrenk eener verraderlijke tege: - partij. > ..De bestnuilijke Sclieiding" stond op 't pr ■ gramma der Vlaamsche Beweging. 'b Was < : zelfs, na de Vervlaamschiug dèr Hoogeschoi 1 van Gent, het bizonderste punt van. Te recl ! zag elk zelfbewust Vlaming hierin het eenig • redmiddèl tegen de almachuge verfranschte e : verfranscliingswoedende ambtenaarswereld. Over wat kon er dus bèter gesproken wo ■ den, nu ,.Spreken plicht" en Langer zwijge lafheid" geworden was? Vvio maakt het programma der Vlaan sche Beweging? Een persc^n, die ïïiî krijt, potlood of inkt een punt aan <! yerlanglijst van 't Vlaamsche volk toevoegt Neen, het programma der Vlaamsche Bew< ging wordt niet geschreven: het leeît in d bar ten en de zielen van de zelf bewuste Vlamii gen. En l>estuurlijke sclieiding wen?chten zee volen ; elk sprak, schreef en daclit er over woordvoerders dio het er over hadden wei den onvoorwaardelijk toegejuicht. ' Aldus komt een punt op heb programma de Vlaamsche Beweging. En als dusdanig wa bestuurliiko scheiding geworden: Een T lad.™ sche eisch. Thans wil ik vragen stellen. Vragen dio to nog toe onbeantwoord bleven. Vragen die m als een obsessie worden eu die k neerschri; ven moet ! Waarom heeft onze geliefde vorst p;ee: woord gesproken, dat elk kon bevredigen ? Waarom heeft de regeering don Godsvred op politiek gebied gekocht en dat niet gedaa: op Vlaamsch gebied? Waarom straft de regeering Vlamingen zon der ook in 't minst die straffen te rechtvaar diçen. zonder die zelfs ook in 't minst tcjp t lichten ? Waarom mogen franschelaars van allen slaj den Godsvrede op taalgebied ongestraft bre ken ? Waarom? Waarom? Hebben wij het recht niet zekerheid te er langen? Moeten wij al onze energie, onze lief de, ons verstand laten verlammen door ,,iets' dat in de lucht hangt, iets dat zoo vaag is ,,iets" dat eigenlijk niemand bepalen ka:i o wil? Voor ,,iets" waarover, ja, veel woordei gesproken worden, maar waarvan geen enke woord door een bewijs gerechtvaardigd wordt Moet de massa, blindelings gelooven'en gehoor zamen? . Kent men daar, waar men ons moeb bestu ren. dan zoo bitter weinig van 't Ylaamscln karakter? Ik zei het reeds: ik woon hier geheel alleen.. met mijne gedachten.... met kranten.... Veh brieven schreef en ontving ik.... doch niet: bracht klaarheid. Het ,jets" blijft voor mi duister. Ben ik dan de eenige of voelt d< massa evenals -ik ? 'k Schaar mij bij geen partijen. 'k Sta mid-denin en mijn hart is voor Vlaanderen. Aar hen die me naderen zal ik toeroepen: Ik zoel de kern, breng mij do vertrapte kern weer, en Vlaanderen zal gedijen. Hulst, November 1915. Het Algemeen Nederlandsch Verbond. Prof. Mr. A. A- H. Struycken, lie van den Raad van State in Nederland. j heeft bedankt als gi-oeps- en lioofdbestuurs-; lid van het A. N. V. ,,De Tijd", die ziol: i naar aanleiding hiervan tôt den Staatsraao gewend heeft, deelt rnede, dat de Vlaamsche re- kwestie de reden is geworden, waarom pro net Strucken het bestuur van het Verbon verlaten. Het blad sohrijft o.a-: ,en Naar de meening van prof. Stnij'olcen mocl of het Alg. Ned. Verbond zioh te d" ien aanzi< re- met onzijdig houden, omdat het daarbij ga< ?id cm de hoogste belangen van den Vlaamscli€ de sta m, die hij meent, dat door een deel d< al- Vlamingen ernstig worden geschaad. Naar zi: ir- meening be.hoort het Alg. Ned. Verbond zi< ur daarbij op het standpunt te stellen, dat g. durende cîen oorlog over de Vlaamsche zaa te- niet. behoeft te worden gezwegen, maar de u, /de Vlaming daarbij steeds in het oog hteft 1 si-- houden, dat hij moet blijven oprechb Belgisc ol, staatsburger en niet door zij no bemoeiinge L'e- ter wille van de Vlaamsche zaak den Belg cal sohen staat mag verzwakken, en d^rmede 7 el- kans op het herstel van de Belgische zel. •ia standigheid mag verminderen, zulks nie alleen uit plichts'oesef ten opzichte van hc en vaderland, dat in zoo diepen nood is en waai ns voor ook do Vlaamsche ,.jongens" dagelijl strijden en vallen, maar ook ter wille van cl °g vlaamsche ontwikkeling zelvè, die alleen nu U oelijk' is in een in aile ox)zichten zelfstandi /o Bclgic. n" ]îi dezen geest heeft prof. Struycken ce mot-ie v-oorgest-eld in heb groepsbestuur va a het hoofdbestuur van het Alg. Ned. Verbonc om de richting van heb Verbond te doc j® bepalen. Hij achtte dit noodig, omdat het Vei bond in een zaak als deze zich niet mag or 'o zijdig houden, en ook omdat hijzelf niet lar e~ ger de veranbwoordelijkheid van de leidin van het Verbond meende te mogen drager B. indien ten opziclite van dit punt geen "zeker ,}' heid be'stond. Telkens doen zich vragen voor 2^ o. a. met betrekking tôt-een te houden Via mingendag, de redactie van Nee<rlandia m moties van afdeelingen van het Verbond ,e. d., ten opziphte waarvan het bestuur ee: welovorwogen standpunt moet innemen. Houd jg liet zich steeds onzijdig, dan verliest het te; ,n slotte aile geza^ en invloed. ?n Deze motie is in heb groepsbestuur verwor sn pen, terwijl het hoofdbestuur na lange be e. laadslaging de beslissing erover heeft uitge n steld tôt tijd en wijlen het groeX'sbestuur il :d België erover zijn meening zoudo liebben ken ir haar gemaakt. Onder deze omstandighedei heefb prof. Struycken zich verplicht gevoeld Id uit beide bestuurscolleges zijn ontslag t t. nemen. TJit het feit, dat de motie door d< i, boide besturen met is aanvaard, leide mei m niet af, dat die besturen als zoodanig om it trenb de Vlaamsche Beweging anders denkei ir dan do voorzitter; daarover is geen uitspraal ^ geva-llen. Men wilde de motie nicb aannemen 11 omdat men van oordeel was, dat liet de besti n taktiek was, w'aar de Vlamingen zel ven zot scbronielijk zijn verdeeld, zich onzijdig li houden, opdat allen het ver trou wcn zoudei -e 'kunnen behouden i n liet Ned. Verbond, en idii na den oorlog ongeschonden zijn nuttigei ^ arbeid zoude kunnen voortzetten. Ook de ,,Telegraaf" wer^l door Prof ls* Struycken ingelicht. Het blad deelt der 't tekst mede van de door de<i Staatêraad il de bestuurvergadering van Groep Nedei-' j? land voorgestelde motie- Deze motie luidde : ,,De vergadering, van. oordeel dat het Nederlandsch Verbonc i- zich in heb belang der Vlaamsche zaak zelve niet onzijdig gnag houden, ten opzichte vai: )- de verschillonde richtingen die zich onder d< r Vlamingen i;i deze tijden doen kennen, )1 verklaart dab zij afkeurt iedere richting. t die niet gedurende den oorlog aan het streven 6 j tôt het herstel van de Belgische zelfstandig-u | heid ieder ander streven ondergeschikt maakt." ^ Deze motie werd in het Groepsbestuui m e t g r o o t e m e e r d e r h e i d verwor-i- pen, sclirijft de ,,Telegraaf". t Naar aénleiding van de jongst.e motie in ç zake Vlaamsche Beweging van de Amster-damsclie Studentenafdeeling van Jiet A. G N. V. l>ehelz©n de bladen, van de hand van i- den Algeyieenen Secretaris van het Ver-r bond, den heer N. J. llo.elf sema, een ï ingezonden stuk, waarin het optreden van de Afdeeling, namens het Hoofdbestuur r wordt afgekeurd als een ongewenschte in-s menging in de inwendige aangelegenheden . van den Belgischen Staat. De heer Iloelfsema schrijft verder: Intussohen voorzien de stahiten van liet Verbond, zooals- die tegenwoordig luiden, be-9 grijpelijkerwijze niet in gevallen als zich thans hebben voorgedaan. Doch in een eerlang to houden bestuursvergadering zal v.'orden over-1 wogen in hoeverre het mogelijk en gewensclit 3 is ten deze maatregelen to treffén. i Hubert Melis. Wij lezen in ,,Het Vlaamsche Nieuws" : 3 Even als Jaii Boendale is Hubert Melis dich-ter en schepenlderk —. wij zeggen thans ge-ç meentesekretaris — van Antwerpen. Boandale ■ was tijdgenoot van Jakob van Artevelde en van de gebeurtenissen die toen Geiit en Antwerpen scHokten. Do koning van Engeland, Edward de ■ Derde, kwam in 1338 in onze h aven met 400 ■ schepen zijn troepen landen die tegen Frankrijk optrokken. Boendale beschreef dien krijgstoclit onder titel : ,,Van den derden Edewaert." 1 Ook do naam van Hubert Melis zal, niet f alleen in de gesçhiedenis van de letterkunde, | doch in die van Antwerpen, vermeld blijven. Hij was tijdgenoot, en voor eeu sbil en bescheiden, doch hoogst lod'waardig deel, trad hij mede in het ontzett-endsto en ontzaglijkste di*ama der eemven, dat ook de Scheldestad trof. : Met zijn burgemeester is. hij op zijn post gc-bleven. Hij deed het .als iets dat vanzelf spreekt, als do eenvoudigstc zaak van de wereld.' Wij herinneren ons een art'kel uit de ,,Ant-! werpsche Tijdingen", van einde Oktober of 1 begin November 1914, waarin er van Hubert 1 Melis spràak is. Ieinand vertelt daar lioo hij te Antwerpen aankomt, op Zondag. 11 Octoijei, 's anderen daags na de bezetting der stad. Hij vindt slechts doode en verlaten straten ; het puin smeult nog op de Schoenmarkt; de trap-zaal van het Stadhuis ligt vol Duitsche solda-ten in grauwe velduitrustihg uitgestrekt, en zwaar ingèslapen. Hij geraakt, door wachten en hindernissen lieen tôt in het kabinet des bur-gemeesters: daar treft hij Hubert Melis aan, die doodgewoon achter zijn lessenaar te schrijven zit. 't Was om uit to roepen als ge in den toon met hem wildet blijven: ,,En,dat op een Zondag!" Wij hebben den Burgemeester en andere ste-dèlijke overheden o,ver hem gehoord : die ge-moedelijke dichter toonde zich in al die vreemde omstandigheden een man beiekend voor de j zware, de inoeilijke; de ontzaggelijke taak, die f. J zoo onvoorziens te tersen kreee. Bevoeed d «ai gevat, kranig en beslist, «a.s hij een d°-genen die geen oogenblik ket hoofd verloren hebben. lveeds eenige dagen to voren kon bij, >t in zijn lioedamgheid van Bidder in de Leopolds-n orde, en door een krachtdadig en beleidvil op-fc treden, een onsehuldige uit den liachelijksteu n toestand redden. Maar dit zij voor later zorg. Alleen nog dit: op het Stadhuis wordt lui nj gaarne gezien en liooggewaardeerd door ziiu li ; ambteenooten, om 2ijn kordaathekl on rocht->- | vaardigheidszm, zijn hartelijkheid on zijn bo-k | zorgdheid voor lede-s aangelegenlieid. Hij staat •t op plicht en toewijding, maar is tevens een e . vriend die aanhooren en oordeeleu kan." en geen h Ijdele woorden spreekt, Het Kollege houdt niet n rnmder van dien schranderen medewerker i- iteeds yroeger was hij, even als Louis ltitsohfe c de vertrouwelmg en da uitgekozen bijzonderé •r sokretaris van burgemeester Jan van Riiswiick t en wie samenwerkte met dezen giooten maû t zal er voor 't leven door geadeld zijn. Burac-meester Jan de Vos heeft voor Hubert Jldis ■S t een innige .vnendschap on cen ware veréeMn-, 0 Alaar laten wij nu van den dichter sprekèii " ' treffend810 ^ Z°° m°0i' Z°° sierBjk 0,1 J'^°ll recht-e dicht^re,' God weet, ■i Al waer lii in enen woude, il Dat lii nemmermeer en soudo Van dichtene hebben danc, a Xochtan soude hi herde onlanc (1) condor dichten daer ghedueren, Want het hoort te sire naturen : Hi en moehts niet laten, al woude hi. 5 ; Dichten moet uut herten vri , Oomen end© uut claren zinne..; Die twee laa,tste, heerlijke verzen, toeiios-' , 1J,k °P elken waren dichter, zijn het ook'™- - heel op Hubert Melis. ) Zijn lied komt uiteen klaar, een zonni« een . eerijjk gemoed. Hij, zoo flihk en karaktervol 1 zoo phclitbetraohtend en nau«gezet in 't dal gelijkseh leven en in zijn moeilijk ambt, .wordt uitnemend zaoht en innig aïs hij aan het dichten gaat. Wat gevoel eu keurigheid van mclodie - aangaat behoort hij tôt die gemoedeliike reine - \ laamsche diehters dio Antheunis, jan Fer-guut en \ ietor Delà Montagne lieeten. 1 Alleen aïs tooneelsehrijver wint liij aan kraeht en ook als 't ware aan levenelust en op^e-i wektlieid. 1 & , zijn voornaam treurspel „Eoniné - Hageil w-ordt hij door de Koninklijko Vlaan" - selle Akademie bekrcond en erlangt die 011-dejscheidmg in veïdeeiing met Starkadd, van - Hogensehoidt. Gudrun, Starkadd, Koning Ha-1 gen benooren aile drie tôt de oud-Germaaiische i sagenwereld en A'ormen aldus eeu cyclus. j^Ê • ) En van denzelfden schrijver is dat verma'dMÉ^ - Jijk éénaktcrtje ,,Een Onweer", heb jmÎI^g' > gespeelde blijspel onzer YlaamschcÊtjf tooneolT^ ■ j terkiuide, zeer waai-schijnlijk omdaM or y" 1 gee&tige anekdoot ook menschenk<^Knni.s cn • merklngsgave too ondergrond JigJlgc'n. 't ■ m elk dorp gespeeld, omdat elW dorp er m' oi- meer een gesçhiedenis van c^gen ervi,v»„ 1 terugvindt., M 111 Morgeu zullen wij uitvoerige ®?rcr den diol f en den tooneelsehrijver sreken. r. 0r daâg sluîten mcb eeu mooi klinlJdiciif. V:n "'ÈÊÊ dat wel in ieder huisgezin inge«,jst zou iiangen. ï Op zekeren dag krijgt Hubert \*eJis, jn p^Ê im, uit de handen van\ Mai liet gekend Fransch sonnet van KiVstoffel tijn: Bonheur" (:t Geluk). \ j Max Rooses, die er de gezonde en îiogal ; gerlijke filoscfi^y van waardeerde, zei Melis: j b Is spijt dat we daar geen schoon VlaaiJ^B 1 sche vertaling, of. bet-er nog een omwerkinlH van liebben, meer algemeen dan en passend bn^H . onzen tijd. Anderen daags bracht Hubert Melis hem ^ volgende sonnet dat, we mogen het gerus,. 1 zeggen, voor 't oorsproiikelijko niet onderdoen ' moet. De titel is ,,IIet geluk dezer Wereld" en een A'erstandige levensregel zal wel nooit sier-Jijker zijn uitgedrukt: Een fraai en lachend huis, waar sclioono bloemen geuren. Met vruchten, lekkeren wijn .. en lichten kiuderlast; il/en vrouw op v. ier gelaat , , .. de trouw, de goedheid fleuren, n ier aard bij uwen aard in stil genoegeu past: -Nooit voor den rëchter siaan, .. . oni geene twisten treuren. bn nooit m dwazen sic-r der oudren erf 'verbrast : lovreden met zijn lot met moed het leven beuren : Geen mmnarij noch . • vreemden ongenood te sast:-6yn. eigen meester zijn, vrijuit zijn meening zeggen : Do handen zonder scliroom in vrome handen Wp-en; Zijn driften temmen en ze richten naar uw lust; JJen geest en 't oordeel vrij in 'b lielder brein bewaren: Op d afgelegde baan van 'b laeven rustig staren: Dan waeht men op den dood in peis en kalme rust. Het goedkoops Vjaamsche boek en Hendrik Conscience. Onder dezen titel sohrijft de hcor Eu?. De Bock aan ,,Het VÏaamsche NicuwV-van Antwerpen : Met belangstelling las ik wat in uw blad verscheen over ee.n plan tôt het uitge ven van goedkoopo Nederlandsch e boeken. Zeker ii «u* naast de Wereldbibliotiieek, van do Maai-schappij voor goede en goedkoopo lectuur, nog ruimte voor een andere uitgave, die niet meer dan tien of vijftien conten per numnieif zou kosten en die zich dan ook- wel zou mcoton bèperken tôt werk'en waarvoor geen noo^ honornrium meer to betalen is. Mag ik de aandacht van aile belangstellen-den inroepen op een onvergeeflijke lcemto in onze nationale uitgaven P De beste werken van Ilendrik Conscience, die nog door ieder îueb innig kunstgenob te lezen zijn, zijn niet meer verkrijgbaar dan in het antiquariaat, waar zo zeer duur betaakl worden. De moderne uitgaven immers zijn meest aile verminkt. Onnoodig hier het historiek van die vérmiuking op te halen. Het volsta er op te wijzen, dab gedurende heb later leven van Conscience en na zijn overlijden, zijn werken door de handen van verscheidene uitgevers gingen, waarvan enlcelo gemeend hebben zoogenaamde stootende I uitdrukkingen of ietwat realistisché tooneelen uit den tekst te moeten weren of te laten om-werken. Meer dan oen tooneeltje uit I?ikke-Tikke-Tak bijvoorbeeld, is op die wijze bedor-ven geworden en steeds wordt in het bookje die bedorven lezing herdrukt. Geen eukel uitgevei; heeft er ooit aan gedacht om zijn

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.