De Vlaamsche stem: algemeen Belgisch dagblad

1726 0
close

Waarom wilt u dit item rapporteren?

Opmerkingen

Verzenden
s.n. 1915, 22 Juli. De Vlaamsche stem: algemeen Belgisch dagblad. Geraadpleegd op 28 maart 2024, op https://nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be/nl/pid/r49g44jz3x/
Toon tekst

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

rrste jaargang ; No. !<£»& Doneserdag, 22 <Juli I9Î5 S Cent. DE VLAAMSCHE STEM I ça» volk zal niet vsrgaanf ALQEMEEN BELGISCH DAGBLAD Eendrachf maakt macht REOACTIE- en aqministratiebureelen I KALVERSTRAAT 64, bovsnhuis, AMSTERDAM. Telefoon No. 9922 Noord. Hoofdopstellen: Mr. ALBERiK DESWARTE, Opstelraad: CYRIEL BUYSSE — RENÉ DE CLERCQ - Dr. A. JACOB - ANDRE DE RIDDER —■^«—«Il ——————P— ABONNEMENTSPRIJS (by vooruitbetaling) : Voor Nederland per jaar gld. 6.5^ — per kwartaal gld. 1.75 — per maand gld. 0.75. Voor België, Engeland, Frankry* en andere landen dezelfde pryzen, met verhooging van verzendingskosten (2^4 eent per numraer), ADVERTENTIES: 20 Cent per regel. 24 Juli. un 54 Juli a. s. zullen aile Belgen met Ont ((gl„g den verjaardag van onze VorstU 11 De' Vlaamsche Stem" wil (tien d:\j aan onzi ". edele Koningin eene plechtige huldi . ncm Op 24 Ju» a.s. zal dus verschijner een bijzonder elisabeïh-nummer ljrin wij zullen opnemen een dertigtal bij Ltn van onze medewerkers. naarbil ook zal het feestnummer versieri in met vljf prachtige kunstteekeningen var hand van Fr. Van den Berghe, J. Ver mit, C van Raemdonck, A. Ost en E. Joors De Vlaamse Strijd. De vijftien eerste jaren. ((836-1859). 4 III. Vtrschil van huicht en Tweedracht in d( hcctdc helft van de jaren veertù7. — Tomadering in het begin van de jaren vijftig. Twist en tweedracht in het Ylaa.ms( kamp — ziedaar de eerste indruk die d< tweede lielft van de jaren veertig geeft Vergeefs houdt Willems, in 1846, kort vooi rijn dood, met vaderlandse ijver een ,,ge mocdelyke en diepgevoelde" aanspraak ove: de onontbeerlyke eensgezindheid" (1), df stem van „den Nestor der Vlaemsche Be *eging" was die eens roependen in d< woestiju. Niet sterk genoeg .bleek bij velei het vaderlands gevoel om aile andere mil verheven of edele gevoelens met krach terug te dringen. Wij zullen 011s hier niet inlaten met d< bftige persoonlike veten die in deze jarer vcedden, en vooral in het zachte hart vai Handrik Conscience smarteliki vouden sloegen, die altijd hebben gebloed Ons is 't te doen, niet om het uiterlike o toevallige, maar om de stromingen. Ver keerd zou het trouweus zijn, de bewuste ver cceldheid uitsluitend te wijten aan wa' slcchts een bijkomstigo factor was, ni. df i& letterkundige kringen niet zelden ge bruikelike ijverzucht. Uitdrukkelik heef rceds V a n Kerckhoven claartegei paarschuwd: ,,Zoo er al twist om voor Ping bestaet", zegt hij (2), ,,dan is zulk< in de Vlaemsche letterkunde toch niet ver der. dan iu -andere literaturen gedreyen.. Xeen er bèstaet iets anders in de vlaem schezaek. Datgene waer aen men den naen van tweedragt geeft, is niets anders dan d< erdeeldheid van gevoelens over de strek ling zelve der letterkunde." Vvat tcen ter tijd verschil van opinie o\ dat stiik betékende, zal duidelik zijn a-1: men bedenkfc, dat het toenmalige geslaoh' ce Vlaarase Letterkunde aan de Ylaams< Beweging geheel had dienstbaar gemaakt j.Onze letterkunde", schrijft J. Van d < Velde (3)", door de omstandighedei die hare herboorte vergezelden, is eerdei fen middel ter beschaving dan de uitdruk knr/der beschaving." Wie dus de vraag tei sprake bracht, wat onze litteratuur moes' vezen, wierp tegelijk een tweede op, waar van het hoge belang wel niemand zal ont „Wat is Vlaamse Beweging, en wa behoort er toe?" Zolang" de Vlaamse Beweging nog in haai Krste stadium verkeerde, en het er om t< dc:n was de verfransers met sprekende be v'i^n te tonen dat — wat zij uit de hoogt< ontkenden — een Vlaamse beschaafde taal ^iterkimde en lezend publiek wel degelijl '•'tonden, ging het niet aan, en was he j minder gewenst, over deze kwestie diep rinnig te redetwisten. Hoofdzaak was im :--rs dat zij er waren, en van ondergeschik [-!ang bleef men voorlopig de punten be j -'Jouwen waar over de meningen uiteenlie Anders we»d het in de eerst helf' î de ,jaren veertig. Nu het grote argu ment van de Fransgezinden door de feitei Vjs ontzenuwd, en noeste vlijt in korte tijc gedroomde eigen letterkunde had to s md gebracht, trad de vraag, welke rich 'ing die' uitmoest, noodzakelikerwijs naa: Toreu. Uitvoerig en voor een taîrijk gehoor, sa Jengestroomd uit aile delen van 't land ^nandelt haar Willems en stelt haa: ^eu aan de orde, in zijn merkwaardigi • le op het Brusselse Feest van 11 Febr 1 frrcr den gecst wacrdoor de vlaem ■ letterkunde zïch maet doen onderschci 'p- Volkomen in dezelfde zin beantwoord e naar C o n s c i e n c e bij dezelfde gele ^nneid; ,,Herinner u steeds," zei hii (4)' j" 'ei's van het voorgeslagt: Godsdienst °rst en Vaderland. Onze voorouders beza ;n een stil en zuiver geloof in de Alvoor ( nigheid: dit geloof zij in ouze voortbreng s geeerbiedigd, het beziele onze poogiu 1 ?en> opdafc de uitheemsclie twijfelgeest ver TO w°rde. Onze vaderen hadden een 'dige en kuische zeden, zij braken nooi ,• oand des huwelyks, waren trouw aei n woord en regtzinnig in hunnen handel z®uen moeten wy voeden en verspreiden dj p het vreemde vergift ontworteld wor ^ ^eeii volk op aerde heeft meer liefcl< zyne goede vorsten getoond dan onz< ^ ereQ: die liefde, die getrouwheid zy ool •ns°QS', V1'eeinde omwentelingsgees ,l3vaderland niet aandoe... In een woord faM Wr^^waardig is zy door ons ver S®» al wat deugdzaem en lofbaer i; dene, 3 grondsteen ter opbouwing vai ta .vlaemschen tempel." Dr. A. JACOB. Aantekeningen. | , P banket bij gelegenheid van d< Ul* verjaring van TaeZ is gantsch he fc 10^ » Gazette van Gent", 1846, net>r'- |t:î , c Vlaemsche llederylitr, 'Antw t ' Hdo deel, blz. 227. CL , Va'hrlander, Gent 1S46, 3 Juli fw, n Stuk. J? P laçrtlsch België) Brussel 1844, 12 er Vlaern^Ti fap.1 VArl-.r.nri aux Net aanstaande vredgsverdrag. li e knippeiï uit ,,Dc Stem- van Moline" i (Illinois), een van de vele Vlaamsche bladcn die in de Vereenigde Staten van Amerika ver-» schijnen, volgende scumenvatting van eene stu-i die over het aanstaande vredesverdrag die in i j.Everyman'* verscheen, rceds een heelevi tijd geleden. Schrijver van dit Nederlandsch-Ameri-kaanscli opstel is C. S. Vermaat (een schoone Vlaamsche naam!), "Waar zal het aanstaande Vrede's Verdrag geteekend worden ? Een dezer dagen kwain mij liet week'blad ,,Everyman" qnder de oogen en dit zoo veel door 't volk gelezen blad, be-weert uit goede bron als verzekerd vernomen te hebben dat liet aanstaande vrede's verdrag te Luik zal geteekend worden. Ik las met belang-stelling het artikel, waarin ook de toekomstige verdeeling van Europa's kaart werd behandeld. Ik twijfel niet of eene vertaling daarvan zal den lezers van de Gazette van Moline zeer wel-kom zijn: TEN EEKSTE : Poland zou wederon^ vol-• gens plechtige belofte vau Czar Nikolaas II, een onafhankelijke staat worden. Nu, dat zou zeker liet hart van ieder weldenkend burger in de gansche wereld genoegen doen. Want deze groote mûsdaad van Polands onrecht-^aardige verdeeling werd bijna honderd en vijftig jaren in Europa gedoogd en het is tijd, meer dan tijd, dat rechtvaardigheid eindelijk geschiede. Het zou voor Duitechland op de eerste piaats meenen het verlies van Polenj voor Oostenrijk het verlies >an Galicie. Moge Poland wederom een vrij en onafhankelijk land worden, dat is voorzeker de wenscli van Belg en Nederlander, die beiden met hun dierbaar bloed hunne vrijheid en o 11a f h a nkel ij kheid ge-kocht en steeds verdedigd hebben. Ten Tweede: De Deensche bevolking van Slileswig, die. altijd geprotesteerd heeft tegen hunne înlijving bij ÏJiutschland, zou wederom met Denemarken vereenigd worden. Ten Derde : Do bevolkiug van Elzas-Lotha-ringen, die steeds geprotesteerd heeft tegen hare scheiding van Frankrijk en inlijving bij Duitschland zal wederom met Frankrijk ver-eenigd worden. Ten Vierde: De betolking van Trent en Trieste, die altijd hunne vereeniging met Italie zoo vurig gewenseht hebben en dit nu op den oogenblik. dat ik deze regeien schrijf zoo klaar-blijkelijk toonen zullen wederom vereenigd worden met hun Italiaansch Moederland. Ten Vijfde: Italie zal aan de bevolkiug van "Phodes en van de Dodeeanese Eilanden hunnen terugkeer tôt het Grieksche moederland moeten toe geven. Ten Zescle: De bevolkiug van Bosnia, die steeds tegen Oostenrijksche inlijving geprotesteerd boef'a<«?.l wederom »-<et Servie vereenigd worden zcoals haar wenseh is. Het koningrijk Monténégro zal ook een wei-nig ver^oot worden. Ten Zevende : De Duitsche Keizer zal ai-stand moeten doen van de keizerlijke kroon en slechts koning van Brandenburg zijn. Zijn koningrijk zal bestaan uit Brandenburg, Pom-rneren en Silezio (uitgezonderd de Poolsche streken) en Oost Pruisen (zouder Poolsch Prùi-sen en Dantzig). Ten Aolîtste : Westelijk Pruisen met Koe-nigsberg zal een onafhankelijk rijk vormen met een nieuw te kiezen Hoofd. Hanover wordt wederom een onafhankelijk Koningrijk; Holstein, een Hertogdom ; Hes-sen een Groot Hertogdom en zoo ook Nassau ; nieuwe onafhankelijke staten zullen gemaakt ■worden van de Rijnprovincie, Westphalie, Thu-ringen, de staat Maagdenburg en de staat "Wit-tenberg.Ten Negende: Nieuwe wetten en bepalingen zullen door het Vredesverdrag gemaakt worden, zoodat geen nieuwe Europeesche oorlog van Duitselie zijde meer de wereld zal teisteren. Ten Negende. De Keizer van Oostenrijk-Hongari.ie zal den titel nemen van Keizer van Oostenrijk. Zijn keizerrijk zal bestaan uit (1) Oostenrijk behalve Styria on Karinthia, (2) Het koningrijk Bohemen, (3) Hongarije, behalve dat gedeelte dat bewoond wordt door de Magyar en, (4) Transylvanie, (5) Croatie, behalve Trieste en Dalmatie. Ten Tiende. Geregeld zullen worden de ko-loniên van het tegen woord ige Duitschland, als sehadevergoeding voor oorlogskosten aan Engeland. Frankrijk on Beleie. Ten Elfde. — Duitschland en Oostenrijk-Hongarije zulen daarenboven de volgende oor-logsbelastingen moeten betalen : lo. Terugbetaling van aile onkosten van den oorlog. 2o. Heistel van al de ver.woestingen, veroor-zaakt door lien in de versdlîillige landen, die zij bezet liebben. 3o. Eere- en geldelijk herstel voor het schen-den van de neutraliteit van België. Drie milliards aan België, drie-kwart van een milliard aon Frankrijk. een kwart.milliard aan Pus-land. (Nota: Dollars.of frank?) Ten Twaalfde: Om te voorkomen dat moei-lijkheden wederom zullen voorkomen 7.al het Vredesverdrag bepalen vrijheid van godsdienst voor elke meening, recht van eigen taal voor elken volkstam. Als er moeilijkheden opkomen na het Vredesverdrag zullen die vereffend worden voor den Rechtstoel van den Haag, Nederland. Hefc is geen kwaad gedacht, lezers, wat dunkt u ervan ? laat ons bidden : ,,Heer, ùwe Heilige Wil Geschiede!"-* * * Toi hier K. H. Vermaat's stuk. Veelbeloveud in dit opstel is clausis ]2: ,,recht van eigen taal voor elken volksstam". Dat zou meteen de oplohsing van de Vlaamsche Beweging zijn. Zeer veiiheugend ook het voorstel van de ,,ràssen" zooveel mogelijk te herstellen en de nieuwe naties op de basis van stam- en taal-verwantschap te stichten. Van ,,Zeeuwsch Vlaandeien" is hier gelukkiglijk geen sprake. Vreest men niet, in Fransche middens, dat met ,,Belgisch Impérialisme" aan te kweeken, de Vlamingen met evenveel recht — of : met méér îechfc zelfs tegenover Frankrijk dan tegenover Nederland — wel eens „Fransch 1 Vlaanderen" zouden kunnen opeischen? I va ten we het neutrale België van vroeger Ijlijven. Kunnen we de vergoeding bekomen die men ons hier voor oogen toover.t, dan zullen we ons ge-lukkig mogen heeten... 7âq onze telegrarnmen en Saatsieiegerbenchfen osa de tweede bSadsëide KLEilME K'HONIEK Kern. De feiten van de geschiedenis kunnen boeiend genoeg zyn: beleven het nu dagelyks; maar boeiender zyn de geesten. Opgei'oepen door hem die aan hun gemeenschap behoefte heeft en levencl geworden door van z\jn bloed te drinken, gaan zy weer uit in het daglieht en bezielen ous. Uit de groote holle onderwereld van het verleden hoeft men er maar enkele te wenken: als zy komen en zichtbaar worden, slepeu zy alletû'den en tallooze gebeurtenissen met zich mee tôt een nieuw en klaarder leven en wat gestoiven was zegeviert over onze werkelykheid. Voor zoover die geesten — zij mogen dan als personen of als toestanden gezien worden — ons tôt navo^ging of to.t wederbereiken prikkeleiï, kunnen wé ze idealen noemen. Indien de navol-ging ons heele leven inneemt: levensidealen. Historische levensidealen... Levende geesten: telkens weer herboren, vau renaissance tôt renaissance. Albert Verwey, De Noordsche Studentenweek te Eidsvold. } 0.11 14 tôt 20 Juli jl. had in het historische Eidsvold, waar Noorwegen in 1814 zijn grond-wet kreeg, onder voorzitterschap van H-uld a G a r b o r g, de vrouw van den Noorschen dichter A r n e G arbo r g, de vijfde jaar-lijksche Noordsche Studentenweek plaats, Avaartoe Zweedsdhe, FinsChe, Deensctlie, ÎS'oor-sche, JJslandsche en Zuid-Jutiandsche (d. i. Noord.Sleeswijksche) studenten waren ge-uoodigd. Vit Noorwegen waren 70, uit Denemarken 60, uit Zweden 30, uit Finland 6 deel-neiners opgekoinen. De bladen brachten reeds verslageu o.a. van de toespraken van Ellen K e y, de beroemde Zweedsche denkster, van den gewezen Deenscken minister I. C. Chris-t en-se-n en van den IJslandschen hooglee- raar F i n n u r Jonsson. * * * Ellen Key handelde over Vaderlandsge-zind Internationalisme. Een oprecht vrieud van den vrede, zeide zij, kan tlians geen voor--: stander van ontwapening zijn. De vrienden Ivan den vrede moeten inzien, dat edk land zijn weerkracht moet bewaren en versterken om t den vrede te kunnen behouden. Maar tevens moefc hefc de internationale organisatie ter i hand nemen en dit niet op een lyrischen,. maar op een doelbewusten grondslag. Op het I gebied van den vrede zijn Noorwegen en Zwe-1 den vôorgegaan: toen deze landen in 1905 van ^ elkander vreedzaam scheidden, hebben zij niefc alleen groot, maar ook wij s gehandeld, dit j blijkfc thans genoegzaam, tien jaar later. Nu I aile ' drie de Skandinavische landen ontwaakfc en zelfstandig zijn, kunnen wij aan een ge-zond Skandinavisme deuken. Er is in Zweden j een kleine -klick die op oorlog aanstuurt, maar de oorlogs-waanzin tast de meerderheid van het Zweedsche volk, in welke partijen ook I verdeeld, niet aan. Anderen zeggen, dat de ; drie volkeren élk huns weegs moeten gaan. ! Maar deze woorden zijn ijdel. Wat onze broe-ders bedréigen kan, bedreigt ook ons. Hefc nieuwe Skandinavisme is een Skandinavisme van de daad. In de eerste plaats moeten wij elikanders taa;l leéren verstaan, zoodat wij elkan-dera letteitlvunde 'in den oorspronkeJijiken tekst kunnen begrijpen zonder dat vert-alingen nog noodig zijn. lia ten wij met het oog op dit punt een afzonderlijk verbond ter toenadering alui-ten. Men heeft tijdens den oorlog een beroep gedaan op ons Germaansch gevoel. Stellig ook wij uit het Noorden zijn Germanen en tôt de Germaansche kultuur hebben wij, in verliou-ding tôt ons getal, meer bijgedragen dan eenig ander Germaansch volk. Maar dit blijven wij doen, niet het minst ook waar wij onze neutraliteit handhaven. Want wie strijden willen als Germanen, moeten trouw zijn jegens zich-zelf.* * * Ook door C h r i s t e m s e n werden de ont-wa,peningskicestie en het Skandinavisme behandeld. Vijftig jaar geleden, zegde hij, was het Deensche volk gelijk aan een omgehakten boom. Maar de wortél bleef frisch en was nog sterk genoeg om nieuwe loten te schieten. De levensmoed kwam terug. In hefc begin zagen wij uifc haar hulp, maar na 1864 en 1870 bc-grepen. wij dat het van binnen uifc door eigen kracht was, dat wij ons weer moesten ophef-fen. Sommigen meenden dat w-ij niets moesten doen tenzij ontwapenen ; niemand zou ons dan kunnen verdenken van partijdigheid. Maar deze redeneering is verkeerd. Het is do plicht der neutralen hun grondgebied onge-bruikt te houden, zoowel door de een als de andere oorlogvoerende partij. Al hun hulp-bronnen moeten zij daartoe aanwenden. Indien men ontwapènt-, .geeft men te kennen dat men open ligt voor de mogendheid die hefc oersfc komt, en zoodoende heeft mon in werke-lijkheid partij gekozen en is men -tekort ge-komen aan de neutraliteit. Indien wij ontwa-pend hadden, zou ons land een van do eerste zijn geweest dat in gebruik werd genomen, want wij liggen aan den grooten weg. Onze vrijheid liebben wij aan onze defensie te daii-ken en de wil bezielt ons volk zijn neutraliteit te verdedigen. Als gelijken kunnen wij aldus naa-st Noorwegen en Zweden staan. Wij smeeken niet om hulp, wij verlangen niets meer, dan wij zelf bereid zijn te geven, Ons aanbod is: he.chte broederschap. Licht kunnen gevallen voorkomen waarin wij elkander noodig hebben; deze gevallen kunnen zich elk oogenblik voordoen en niemand weet onder welken vorm. Hefc oude Skandinavisme, uit droomen opgebouwd, is heen, en naderhand is hefc gemakkelijk hèfc vonnis erover uit te spre-ken.° Maar datgene wat er onder zat, zijn kracht en zijn geloof, is niet verstikt. De sa-menwerking, ingeleid te Malmo.en sedert lang ook eldërs door gemeenschappelijke oiiderne-mingen, is een uiting voor datgene wat in wezen het oude Skandinavisme was. De oorlog die thans gevoerd wortît, zal dets nieuws brengen. Hij grijpt dieper in dan welke voor-gaande oorlog ook en kan lang duron. Wi] moeten liopen dat hij zal eindigen op zulke wijze dat er sprake is van het sluiten van een vrede, niet van een wapenstilstand. Indien een der partijen vernietigd wordt, bestaa-t er gevaar voor dit laatste. In dit geval zou de weerwraakgedachte smeulen blijven in de ge-iiioederen. Indien do oorlog kon eindigen zonder dat iemand geheel vernederd wordtj zou er grootere kans bestaan op een waarachtigen vrede. Het Deensche volk ziet op tôt den ko-menden arbeid met realistische oogen. Als na-tie zullen wij onzen plicht doen, geheel onzen plicht, en ons redit, zullen wij tevens 'handhaven, geheel ons recht. Daarin zien wij Dene-markens toekomst en ook de mogelijkhcid tôt samenwerking met onze broeders, * 7? * Over LTslandsche to ait oc si an dm sprak F i n n u r J o -ai s s o n. De IJslandsdie taal, zeide hii. is merfowaardigerwijze weinig veran-iri don lnnn ripv t.îirlen. De \ v">ranrlprini?fin betreffen hoofdzakelijk de ui.tspraak; de taal-vormen zelf zijn ongeveer gelijk gebleven. Zoo kan een IJslandsch kind de oude saga's even gemakkelijk lezen als een modem boek. IXa-tuurlijk is een gedeelte van den woordvoorraad gewijzigd ; oudo woorden zijn uitgestorven en nieuwe zijn ontstaan. Van Deensche zijde heeft men nooit pogingen aangeAvënd om het IJslandsch te onderdrukken. In tegenstelling met Noorwegen, dat toenmaals eveneens tôt Denemarken behoorde, kreeg IJsland onder de Iloformatie zijn eigen bij'belvertaling, een voor-. beeldig -stuk werk voor zijn tijd. Toch oefende het Deensch een ongunstigen invloed uit op de schrijftaal, waarin veleJDeensche.elementen j drongen. maar in het begin van de vorige eeuw kwam een reactie, waardoor het vreemde met éon slag • werd geweerd. Ook tegeinwoor-dig wordt meer dan ooit prijs gesteld op zuiverheid van taal ; or heersoht ibij-na een fana-tie'ke ijver om zuiver te spreken en te sohrijven. Ook tegen vreemde woorden houdt men wacht. Om nieuwe zaken aan te duiden die de tijd met zicli brengt, vormt men ofwel nieuwe woerden, ofwel men behelpt zich met een vertaling van de vreemde. Zelfs een bedenkelijk maar eigen Avoord krijgt de voorkeur boven het vreemde. Toen enkele jaren geleden de telegraaf zijn intocht op IJsland hield, dacht niemand er aan het vreemde woord te bezigenj van het oude woord simi dat' draad beteekent, werden de noodige nieuwe benamin-gen afgeleid. Met zijn universiteit heeft IJsland ook zijn eigen wetenschappelijke taal ge-kregen en ieder vindt het natuurlijk dat die taal vrij blijft van vreemde elementen. In dit opzicht staat het IJslandsch geheel vooraan onder de Noordsche talen. Dit komfc ook omdat men op IJslaoïd het verband met de oudheid niet heeft verloren : de dichters dichtcn er nog als de oude skalden, met stafrijm, poëtisclie woorden en omsclirijvingen. Hoe sleclit een vers ook zij, stafrijanen vindt men er altijd in. De beste waarborg voor het voortbestaan van IJslands taal en nationaliteit bestaat, -besloot do hoogleeraar, in het voortleggeii van do po-li-tieke banden met het land, waaraan IJsland vele lionderden jaren innig was verbondeu.. De Friesche Taaî, In verband met het gebrek aan voldoende krachten voor liet onderwys in de Friesche taal sedert eenige jarendoor het „Selskip (Gezelschap^ for Fryske tael- en skriffcenkennisse" ter hand genomen, werd door het bestuur van deze vereeniging een examen ingevoerd vooronderwijzer in de Fiiesche taal. De- eerste Friesche taalakte werd nu onlangs gehaald. Op deze Avijze hoopt men de noodige leerkracliten te krygen. Ondtr de jongeren neemt de belangstelling vocr de Friesche taal en letterkunde toe. Ceïnterneerden als loondrukkers. «Het Volk" schryft: Hefc is natuurlyk best, dat men den geïntruneer-den. die zich dood vervelen, wat -beziglieid ver-schaft, maar dat menschen, die toch doorgaaiule hun soldy verdienen, Nederlandsche arbeiders en Belgisclie vluchtehngen hefc brood uifc den monçl nemen, dat is toch de gastvryheid wel wat al te ver dryven. Uit goede bron weten wy echter, dat in Bergen by Alkmaar Duitsche geïnterneer-den in dienst worden genomen door bakkers, slagers en'boeren, terwyl ook zeer velen als kellner dienst doen. Een arbeider, die zyn vak kent, verdient als maaier of hooier by een boer f 25 à / oO per week? nu echter kunnen de boeren de geschoolde werkkrachten onder de geïnterneerde soldaten voor heel wat- minder loon krygen. Het kan zyn nut hebben, dat wy de aandacht der bevoegde autoriteiten eens op dit feit vestigen. De Siamangs. De Amsterdamsche dierentuin, in de wandeling «Artis" genoemd, is een prachtige Siamang ryker ge worden, die eerlang te zien zal zyn in den voortuin op het grasveid bestemd voor de Orang-oetans en Chimpansees. Daar zal men dan, schryft de Nieuwe Courant, het prachtig zwaaien, dat den Gibbons als geboren lucht-acrobaten in het bloed zit, nog beter kunnen bewonderen dan in de binnenkooi van het Apenliuis, die dezen nieu wen ga'fet ten verblyve strekt. Het genootscliap is met dit gesclienk byzon-der ingenomen. want als aile Gibbons of Langarm-apen, is ook de Siamang een dier van uiterst teer gestel. inoeilyk om in hefc leven te houden en een lange zeereis gezond en wel te laten doormaken. De milde schenkers hebben de kunst echter goed verstaan, -want volkomen gezond en tierig kwam „Anton", de volwassen Siamang, in Artis aan. Met de Orang-oetans, Chimpansees en Gorilla's vormen de Gibbons of Langarm-apen, de eerste, den mensch het naaststaande, faniilie der apen. Den naam .,Langarmapen" dragen ze met eere, want rechtopstaande reiken huii vingertoppen zonder moeite den grond. De Gibbons zijn eigenlijk de eenige apen, die van nature rechtop loopen waarby zy dan als koord-dansers hun over-lange armen en handen in bevallige nonchalance laten balanceeren. Met die enorme lange armen en gryphanden slingeren zy zich door de liooge kruinen van het Indisch oerwoud, van tak tôt takj hierby met nimmer falendè zekerheid zwaaien en sprongen van verscheidene meters met het grootste gemak makend. Byzonder vermaard zijn de Siamang en zijn verwanten ook door hun geweldig stemgeluid. Iederen morgen, bij zonsopgang en ook tegen den avond, barst uit de wouden, waarin zich troepen dezer apen ophouden, het oorverdoovend concert los, dat door een faniilie wordt aangeheven en waar bij de dieren elkaar als het ware tôt steeds heviger koorprestatie aanvuren. De elastische „brulzak", uitwendig als een uitstulping onder aan dé keel te zien en die do6ic de z.g. morga-niscîie groeve in ver.binding met liet strotten-lioofd staat, schynt by dit geweldig gillen als een toonversterker en klankbodem te dienen; een soort resonneer-orgaan dus. Ook in Artis kan men liet.vervaarlyk gebrul meermalen daags te hooren krygen. Van eeuige zuiver, muzikale opgaande en afdaîende toon-ladder is hierby geen sprake, gelyk het phonetisch onderzoek van dr. O. Pfung-jt e. a. heeft uit-gemaakt.Ceen kaarten meer in België, liet bezette gedeelte van België is voortaan afgesloten voor aile levering van atlassen of landkaarten. De laatste exemplaren zijn sedert lang uit den handel verdwenen en ook antiqua-risch is er zoo goed als niets meer voorhanden. Een welkome bron van inkorasten ontsnapt door dezen niaatregel den boekhandelaar. De lirma Justus Pertlies te Gotha kondigde aan, dat de by naar het buitenland gaande exemplaren van boeken en tydschriften behoorende kaart-bylagen .eerst „nach Beëndigung der Kriegs-wirren" zullen nageleverd worden. Zoogenaamde oorlogskaarten mogen -worden verkocht. Erratum. In ons blad van Woensdagochtend is bij ver-gissing onder het artikel ,,De Intrede van Leo-pold I" do handteekening van onzen geadhten inedf.«erker Joh. Demaefft weceevallen Belgische Nationale feastdagen. De maand Juli, in België steeds scliitto-rend van zon en zomerweelde, is in dat land ook de tijd der groote vaderla-ndsohe feestdagen: 11 Juli, 21 Juli, 24 Juli. Ik zie nog op het platteland dien heerlijken v.ollen zomergloed, de schilderachtigheid onzer dorpoii. 'En tôt in het meest afgelegen hoekje der Ardennen of der Kempen, tôt in 't kleinste, vissohers-dorpje aan de zeekust, droegen de burgers der grootsteden de overtolligheid van hun rijkdom en hun weelde. Denk eens aan die lommerrijke dreven, aan die groene bos-seben, aan die goudgele korenvelden, aan die welgevstelde boerderijen, aan die liefe-lijke villa's, aan die heerlijike kasteelen van dat weelderige land. En denk dan ook eens aan onze steden. Stel u Antwerpen voor, vorige jaren in dit seizoen, de bedrij-vigheid in onze haven, het wonderbare panorama genoten van liet wandelterra-?, liet 'gewoel in onsfe volkswijken, het ziclit op onze breede, sierlijke lanen, aile be-zoomd met heerenhuizen, stel u voor onze grootsche openbare gebouwe-n, onze wande-iingen en kundig aangelcgde j>arken en tuinen, schitterend van kleuren en bekooi*-lijk van lijnen en in elk park, in elken tuin een kuiLstjuweel gebeiteld iu m armer of ge-goten in 't brons en bloemen en plante n overàl in sierlijke guirlandes dalend van de balcons der woningen of slingerende rond païen en masten of geurende op kiosken of op de vensterdorpels en in aile straten rijke winkels en een volk van weelderige dames eu heeren. En in die sohoone, over-lieerlijike stad een na-tionalen feestdag : wapperende vlaggen en wimpels, con-cei*ten, een feestelijk uitgedosclite menigte, jubeleud in 't bewustzijn harer vrijheid, ju-belend om de onafhankelijkheid vau 5t land en onbezorgd in haar weelde, eu op elke borst de Koninginnebloem, bloem van va-derlandsliefde en liefdadigheid ! Zie dan ook die îeugd, di î blozoide, speleude jeugd der f-cholsn, flink opstappeude achter de banie-1 ren, en maagden in 't wit eu meisjes als . bloemen en jongens, fier en krachtig... : weolde eu wonne over al. Zeg, wie twijfelde toen aan Bolgische volkskracht, aan de be-schaafdheid onzer landgenooten, aan hunne ontwikkeling, hun verstand. hun euergie, hun wil en hun werkzaamhoid ? Waar verd de mannelijko leuzo goboren: ,,W'ij wil-den wat was recht en wonneu wat wij wil-den"? AVas 't niet in 't krachtige, ma-nue-lijke volk van Vlaanderen % Waren wij ook niet eeii der rijkste landen der wereld, waren wij niet een ,.gi'oote mogendheid'5 op nij-verheidsgebied en stenden wij niet vooraan in de rij der natiën voor wat aangaat de voortbrengselen onzer industrie? Maa/r nu, vernietigd is al dat schoone, al die volksweelde. Al die pracht eai heer-lijkheid is verzwonden als een gouden drooni. Dat volk werd verkracht, ver-trappeld, beroofd van huis en liaard en liave en goed en kostgewin en het heeft do beste zijner zonen geofferd aan het land, zijn edelst bloed vergoten voor zijn vrijheid; het is verschopt uit 't eigeu land, het heeft het brood der ballingschap gege-ten; 't heeft geproefd aan elke ellende, aan elke smart en, nu dit volk, bukkende onder 't oveiweldigend noodlot, gevallen is in aimoede en veiwallfen in kraclit en zijn geestelijke nood steeg trapsgewijze met zijn stoffelijke bekromjjenheid, nu dat volk door de grootste Ranip die over een volk komen kan, in die ontzettende laagte is gesmakt, nu komen buiten-schot-staan-ders af en zeggen: dat volk staat niet hoog, dat volk is minderwaardig en ze ver-gelijken een volk in iuce met eeir volk in weelde. Komt, en vergelijkt de uitingen onzer beschaving met die van andere kleine volkeren, vergelijkt onze kunstgebouweii, onze stadhuizen, kerkeu, hallen, bel-forten, vergelijkt onze musea en schil-derijon en kunstenaars, vergelijkt Rubens en Van Dijck, vergelijkt ons tweetalig lite-rair leven, vergelijkt Gezelle en Verhaçren, vergelijkt onze "nationale muzikale school, den Luikenaar César Franck en deu Vlaanv schen Peter Benoit, vergelijkt onze industrie eu vergelijkt onze geseniedenis Maar 't volk in wee zal eenmaal opstaan en aan de verbaasde wereld toonen wat kracht van heropstauding het in zich be-waart, wat kraoht van scheppen, bouwen, voortbrengen er blijft iu schuilen en dan zal het weer Iandjuweelen houdeu aan den voet van dien hoogen Toren, den grijzen getuige van zijn lief en zijn leed en aai: den zoom van den ouden Scaldis, en dan zal , de vreemdeling venvonderd opkij'ker naar zooveel schoouheid eu zooveel kunst, I.n den loop der eeuweu heeft ons volk nog zwar© slagen'verdragen, maar 't is telkem opgestaan met verdubbelde kracht — en is het niet teekenend, dat ons laud, dat dooi de eeuwen heen ,,'t slagveld van Europa' was, ondanks dit, voor dezen oorlog hel dichtstbervolkte en eeu der rijkste 1 ander der wereld was? En wij ook zullen blijven kloeke Belgen. ,,den vaderland getrouwe" en eereude'der Koning, den roemrijksten vorst der aarde D-aarom behouden we, ondanks ailes, ir ons hart onze nationale fierheid. Daaroin Werden wij bescheiden, maar waardig, der lien Juli: SLag der Gulden Sporen, daar om hebben wij gevierd in stille geestdrift; den 21en Juli, stiohting onzer onafhanke lijkheid en op dien dag onzen door heel de wereld beminden Vorst, Albert de Eer, de Kampioen van het Recht, en daarom zullen we morgen vieren den geboortedag onzei Kouingin, Elisabeth de Liefdadige, de tee-dere Moeder onzer heldhaftige soldaten. Aar Hen onze bewondering, onze liefde en onze getrouwheid tôt bedelzak of cloodl m ANS BKUYNSEELS. Qnder Ons. XV. Hefc is wel opmerkenswaardig dafc in het pas ontvangen nummer van do Londensche ., Stem uifc België" ook op denzelfden nagel geklopt wordt als ik in mijn vorig ,,Onder Ons" deed. In een opstel ,,Engelsche of Vlaamsche scho-lenn wordt er nadruk gelegd op het bezoek der Vlaamsche, of in algemeenen zin, der Belgi-scho scholen. r De uitwijkelingen in Engeland sturen liefsfc iiunne kinderen naar Engel^ch© scholen, ..daar leeren ze ten minste Engelsch". ,,Zie", gaafc de schrijver voorfc, „dat is gelijk bij ons Fransch. Kunnen Fransch spreken, dat is een geleerdheid, die de ouders en de kennissen seffens bestatigen, tcrwijl allo die andere geleerdheid zoo niet voor den dag komfc. Maar daarmee wordt het verstand niet redelijk ont-wikkcla', en krijgt men ecrder bekrompen menschjes. Alleen de wereld — die wil bedro-gen worden — meent dat men een ondcrlegd persoon is, want moi Jean ook Fransch! ,,Hier in Engeland schijnen vele ouders in denzelfden aard te redeneeren : die andere geleerdheid, ocli, dat komfc van zelf, maar nu is de kans daar, Engelsch to leeren. En men zendt hefc kind naar de Engelsche sdiool, waar hefc niets vers ta at, waar do letters anders klinken, waar hefc rekenen heelemaal anders is, waar geschiedenis en aardrijkskunde van een ander vaderland spreken. Zeker, door den om-gang en de lessen geraakfc hefc kind wel aan Engelsch, maar ten kosle van gebrekkige alge-■meene ontwikkeling^. Indien ik die woorden hier aanhaal, is hefc enkel om te doen inzien hoezeer de lusfc oni op goedkoope wijze geleerd te schijnen diepe wortelen in ons volk geschoten heei'fc. De En-gelsohe school,meb hare bijzondere doeleinden, met, om enkel dit to noemen, haar twaalftallig stelsel in het rekenen, is wel minst gepast voor onze Vlaamsçhe kinderen, maar de moge-lijkheid eenige mondvollen Engelsch op to doen — die men misschien niet ééns in het leven zal kunnen van lias brengen — verblindt de oogen en doefc over ailes heenstappen. ;t Is waar, dit ,,over ailes heenstappen" is wat àl te gemakkelijk gemaakt, daar ditailes" weinig gekend en dus nog minder gewaardeerd wordt. De ouders zenden hunne kinderen ter school .,0111 te leeren", inzonderheid om „wat Fransch" te kennen — tusschen de uitwijke-lingen in Engeland is 't^-nu Engelsch" ge-worden —, en misschien is' er hun nooit op gewezen dafc de volksscliool niefc het „leeren" voor doel heeft. 't Is dàfc wat de ouders zouden moeten weten; 't is daarin dat hunne .oogen zouden moeten geopend worden. En 't is ook dàfc wat de ,,kro-nijken over opvoeding en onderwijs" in de dag-bladen wettigfc en noodtakelîjk vuiakt. Welke ook de algemeene meening zij, zckrr is hefc dafc de volksscliool niefc voor do'el heeft. te leeren, maar wel, van de kleinen vrrstandige menschen te maken. Het leeren, dat in de volksscliool gedaan wordt, is geheel en al on-dergcschikt aan de algemeene ontwikkeling, en al wat tofc dit doel niet dienstig is, moet als ballast, als overlasfc, zelfs als schadepost aan-gezien worden. En dàt is onder andere hefc geval met liet aanleeren van vreemde talen. Dat zulks voorzeker onbétwistbaar is blijkfc genoeg uifc de hoofdartikeîs, die de nochtans bit-ter weinig Vlaamschgezinde ,,Soir" van Brus-sel over enkele jaren sehreef over deze quaestie. Maar.... een mondvol Fransch spreken is, votr talrijke ouders, een tastbaar en schitterend bewijs van ontwikkeling, omdat ze niet, bij machte zijn na te gaan wat een ander kerel-tje hun zoontjc zijn zou, indien men hem niet dien vrecmden tongval had leeren naboot-sen. indien men dien kostelijken tijd liever be-steed had aan wat diepgaander kennis der moe-dertaal. In stede van verstandige menschen te vormen verkiest men Fransche wauwelaars en Vlaamsche onkundigen voorfc te brengen. orn-dafc er een vernisje van ,,meer fijnhéid" op ligt. ?t Is echter niet altijd goud wat blinkt. Hier vooral niet. Hefc kind moefc locreii mensch zijn. Daartoe dient de volksscliool. Yvel. zullen enkele korL-zichtigen meenen,dat zulks vanzelfs komt, even-als een dwaze lezer gelôoft dat een opstel, een dichtwerk, een boek. vanzelfs uit de pen van défi schrijver vloeit en hij maar juisfc do moeite heeft do hand over 't papier te laten glijden....' Ze zien de uitwerksels, maar volgen de ontwikkeling niet. op. Voorâl in het huiselijk leven, en het dagelijk.scli sa-menzijn, wordt men evenniin de ontwikkeling van den geesfc gewaar als die van liet lichaam, lot men op zékeren dag vindt dat ,,Fra.nsje wèl groot en sterk" en ,,Gustje wèl' wijs on verstandig" geworden zijn. Maar indien men F rails je voor het venster gepîaatsfc- had met zijn mooie kleederen, aan, zou hij evenniin groot en sterk geworden zijn als Gustje wijs en verstandig zou worden door .het mechanisch inpompen ecner vreemde taal! EDWARD PEETERS. 1 De Beloisehe Vluchtelinp in Hoiland Belgische vluchteimgen. Den Belgi.schen vluchtelingen, di» nog steeds to Oldenzaal yan gemeentewege worden verzorgd en zijn oudorgebracht in de bijge-bomvcn der Kon. Oldenzaalsche Stoomweverij, •is Maandag aangezegd, dafc zij voor 1 Augusfcus of naar België ôf naar een vluehtelingenkamp moeten vertrekken. Deze tijding werd door allcn met leed wezen vernomen. ' / Lijkdlenst. Diusdag, 20 Juli, ihad in de Sint-Leonardus-kerk to ' s- He r toge nib oscl i een pleolïtige lijk-' dienst plaats Voor de voor hun vaderjand gevallen Belgische soldaten, Het altaa.r was in eeu rouiwkpel herschapen, terwijl ontelibare Ivaarsen een gedenupt îicht verspreidden. Een igmot aantai geloovingen, waar onder aidi ooilc veel Hollandiens bevonden, woonde — ziehtiba al* ten zeei-s-to onder den indru'k ver-keerend — de plechtigheid bij. Na afloop van den dienst 'liet -'ifi orgel de • Braibançonno hooren. S. ■ ■■ ! Financière. Oeldkoors van îùi Juli 1916. Medegedeeld <Joor do $otterdacnsche Bankver-eeniging, Rokin, Amsterdam: Belgische biljetten ........ 40.^0—40.90 Fransche biljetten. 44.00—45.00 Engelsche biljetten ll^SO-^4.1.90 Euse(scht gQucl. . . . .1 • ^ i * « il

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.
Dit item is een uitgave in de reeks De Vlaamsche stem: algemeen Belgisch dagblad behorende tot de categorie Oorlogspers. Uitgegeven in Amsterdam van 1900 tot 1916.

Bekijk alle items in deze reeks >>

Toevoegen aan collectie

Locatie

Periodes