11e Jaargang. Nr 1 Prijs : 10 Gentlemen Zondag 6 Januari .'918 DE WAARHEID Orgaan van dan " Vrijen Socialistenbond Aile briefwisselingen te zenden naar : POL DE WSTTE, Verspyenstraat, 10, Cent, verantwoordelijke uitgever. QR00TE W00RPEN Parlementarisme. Socialisme III. Kiaarziende mannen waren van over lang niet i.lind voor de gebreken van dit Credo der demokratie, dat tnen het parlementarisme noemt, en waarmede men nu sinds den oor-log meer dan ooit schermt en de massa's in beroering brengt. Wilde men de demokraten gelooven dan zou elk parlement, door algemeen stemrecht gekozen, de uitdrukking zijn yan den zuive-ren volkswil, en bij monde van deze gekoze-nen zou het geheele volk over aile regee-ringszaken — zoo binnenlandsche als buiten-landsche — moeten beslissen. Wij hebben reeds aangetoond hoe bedrie-gelijk deze bewering is, daar het volk onbe-voegd en in de onmogelijkheid is rechtstreeks zijne zienswijze te doen kennen, en 'zich moet verlaten op zijne leiders waarvan de meesten even onbevoegd zijn. Hoe wil men, zegt Herbert Spencer ergens, dat de menschen die gister nog advokaat, her- | bergier, commis, schoenmaker of mijnwerker waren, heden zouden kunnen beslissen over de velerhande vraagstukken die hun onder-worpen worden ? Iets dergelijks nu vinden wij uitgedrukt in hettijdschrift Die Gloke, Augustus-aflevering 1917, van den Duitschen sociaal demokraal Heilmann. Spreker.de over de volksvertegenwoordi-gers zegt hij onder ander : « Het mandaat van afgevaardigde dat hij van zijne kiezers ontvangt, is voor hem geen bewijs van oiibegrensde toekenning van ver-stand over aile bedrijven, wetenschappen en kUDSteti, en mag het niet zijn ; dat mandaat is slechts een eng begrensde volmacht tct doorvoering der wetten mee te vverken en op hunne naleving te waken. Daartoe en voor niet anders wordt hij door zijne kiezers afge-vaardigd. Daarom, en ora geen andere reden, beslist hij volgens de politieke inzichten zijner partij, en die partij-politieke inzichten worden i/oor wetgevende arbeid aangegeven door iet programma der partij, die aile betrek heb 3en op de toekomstige wetgeving. » Bestaursarbeid integendeel kan men niet volgens partij-politieke inzichten Leveren... Dp scheiding der machten, wergevende, uit-roerend en rechterhjke macht, berust de orde n hei Sta '.tsweze.. Het bedervende absolu- i _ ■ - . • ' '--.'vu—wFuTinJVra'i î éditer wordt :érst rec' t v/ormstekig, wanneer zij het wet- *evend lichaam, het bestuur of de rechisple- l'mu aan zich trekt. » Heilmann wijst verder aan hoe praktische jndervindingen deze theoretische beweringen >evestigen : \ « Voor het verhinderen van den oorlog îeeft het parlementarisme niets gedaan. In îet republikeinsche Frankrijk werd het volk ioor krijgsgerecht encensuurerger eeketend ils in het Rusland van Nikolaas en Kerenski. » In Duitschland bleef gedurende den ge-îeelen krijgstoesiand het parlement nog mmer een onafhankelijk kontroolrecht bezit-en over de regeering. In de parlementarisch egeerde Staten werd de Staat den buit eener tameraadschap van een 600 man, die zonder :enige macht boven of nevens zich, zonder :enige verantwoordiging tegenover God of le menschen, hunne landen ten gronde rich-en...» Het eigenaardige van een parlementa-ischen minister bestaat hierin, dat liij van en ambt, met wiens leiding hij gelast wordt, liets kent... Welke waarborg geeft dan het larlementaire stelsel, om bekwame mannen an het hoofd te komen ? In 't geheel geene 1 )e intrede in 't parlement wordt vooraf ge-;aan door de kieskampagne. Ja, maar de neeste kans om gekozen te worden heeft de iehendigste agitator, de geschikste redenaar, e werkzaamste schrijver, dien ten gevolge fordt het parlement het meest gevuld met uristen en journalisten ; men mag zooveel len wil schreeuwen naar kooplieden, arbei-iers, nijveraars en landbouwkundigen, er is oor dezen geen plaats. » Volgens Heilmann komt de ongehoorde itbreiiing der Staatsregie, van heden, en ie wij volgens hem nog lang in vredestijd ullen moeten behouden, niet met het parle-lentarisme overeen. Als bewijs voert hij nder ander ook aan, de onmogelijkheid an een electriciteitsmonopolie voor een par-îmentair besluit, en hij komt tôt de slotsom : Ofivel moeten wij verzaken aan desociali-eering der Staatshuishouding, of aan het iarlementarisch systeem. Beiden willen be-louden is een ongerijmdheid. »' En verder : « De onvermijdelijke tegenhanger van het larlementarisme in de regeering is 't eeuwige yndikalisme in de arbeidersbeweging, met îjne verachting voor het compromiswisse-sn, de oneerlijkheid, de eeuwige twist, de ersplintering en gestadige onmaeht. Schrikt [ de gang van de franschearbeiderbeweging liet af ? » « Ware demokratie bestaat, volgens Heil-nann, alleen daarin, dat bekwame mannen n het bestuur komen, en dat deze kunnen ipklimmen, en dit is gezonder dan aan het larlementeen willekeurige macht toe te lcen-len en dit te gelasten met het oplossen van raagsiukken die boven haar vermogen gaan.» Wat ons in de beschouwingen van dezen lociaal-demokraat het meest treft is waar hij ;egt : « Ofwel moeten wij verzaken aan de socialiseering van de Staaishuishouding, of aan het parlementaire stelsel. » Diaruit volgt dan dat het algemeen stemrecht geheel en gansch antisocialistisch is. Dit komt nog al zonderling voor, en ncch-tans, goed overwegende, moet men Heilmann gelijk geven. Veronderstelt bijvoorbeeld dat de sociaal-demokratische partij in de een of andere ver-kiezing een meerderheid bekomt, groot ge-noeg om haar programma van socialiseering van handel, nijverheid en geheel het maat-schappelijk verkeer door te voeren. — Hel is wel niet waarschijnlijk dat dit ooit zal ge-beuren, maar als wij ophoudenaan die moge-lijkheid te geloov?n kunnen wij voor dit ideaal niet meer ijveren. Het eene bedrijf na het andere wordt dus gemonopoliseerd, maar bij de eerstvolgende verkiezing lijden de sociaal-demokraten de nederlaag, wat zeer te vreezen zou zijn.want het ware kinderachtig te denken dat dit rnaat-schappelijk stelsel de menschen tevredener zou maken dan een ander, of dat de andere partijen den strijd zouden opgeven. De socialisiische meerderheid wordt dan omver geworpen, en de nieuwe meestersbe-ginnen dan dadelijk te ontsocialiseeren, en dan is het weer voor langen tijd uit met het socialisme. Komt het socialisme dan ooit aan macht, dan moet het eerst en vooral het parlementarisme met algemeen stemrecht afschaffen en een regeeringstelsel invoeren op zijn Tsa-ristisch. Anders is al wat men tôt heden gedaan heeft, en wat men nog zal doen, onbe-gonnen werk. Zulke hervormingen als die de sociaal-demokraten beoogen, mag men niet in gevaar laten brengen door kiezersgrillen. Alleen met een iizeren hand kunnen die doorgevoerd en een tijdje staande gehouden. Poldlstninjsn op oijjendommen, vnrkoopinjen, M.Eug. Minnaert, Begijnhoflaan, 21, Cent. « MiLLIOR . vtrvangt de bsste koffie, onovertrefbaar door zijnen Iekkeren smaak. ANDERE UITROMGERAARS ! Na verleden week de prijzen opgegever. te hebben waaraan men in Holland droge en pekelharing koopt, zegden wij : « met mos-selen en garnaal gaat het weinig beter. » We zijn hedeui i staat dit te bewijzen, waï pë ïpiTnàaï b?=r i:. n onze-'Janden bevindt zich een brief aan een han-delaar onzer stad gericht, die we hier letter-lijk laten volgen: . cHVFfl/r/j- Vlissingen, 10 Nov. 1917. m\ VAN CH. *** VWSSINGEX Expéditeur - Commissionriair ASSURANTIËN —0— Den Heei *** Koopman in Visch en Garnalen, te Gent, straat. Mijnheer, In antwoord op Uw schrijven deel ik U mede dat de prijs van garnalen op dit oogenblik is : twee en twin-tigeenten per kilo geleverd franco spoor, of boot Vlissingen. Mijnheer, daar de ledige manden uit België niet terug komen is in de bovenstaande prijs de kos-ten der manden berekend; zendt U echter de manden terug, dan wordt U voor elke geretourneerde mand veertig centen vergoed. De garnalen worden door de vijf cent zift gezift en worden niet sterk gezouten. Mijnheer, zoo de conditie U aanstaat en U van mij de garnalen wilt ontvangen, meldt mij dan of ik de garnalen over Rosendaal ofover Terneuzen moet zen-den.Hopende U mij een bedrag op voorhand zult zenden ve:biijf 1k na groe'.en, enz. Ziedaar I De brief is, zooals men ziet, gedagteekend 10 November. Dan kostte de garnaal 22 centen den kilo. De guiden aan fr. 3,10 gerekend, maakt dat fr. 0,70 den kilo in de hier gang-bare munt. Nemen we nu daar nog 10 cen-tiemen bij voor vervoerkosten — wat breed gerekend is — dan kostte een kilo garnaal hier fr. 0,75. Welnu, men verkocht hem toen hier fr. 1,80 en heden fr. 2,40 den kilo. Men verstaat dat het in oorlogstijd noodig is zekere handel — en vooral die met het bui-tenland — te monopoliseeren, maar gezien de zwakheid van den mensch, die hem zoo slccht beschut tegen begeerigheid, ware het niet goed de appetijt der monopolisten een beetje in te toomen door het vaststellen van hoogste prijzen? Wij meenen het wel, want het vermoeden onder onze bevolking wint veld, dat de ver-leiding zelfs de openbare diensten der voed-selverzorging te sterk wordt, en wij daaraan de gestadige verhooging der prijzen onzer eetwaren te wijten hebben, alhoewel de reden daarvan wel zal te vinden zijn in het gebrek van scheepsruimte, alsook aan de schaarschte van levensmiddelenin Amerikaen elders. Daar wij meenen dat het geen kwaad kan de aandacht der overhéid te roepen op de mogelijke winsten die er op sommige voe-dingswaren gedaan worden, zullen wij be-proeven ook nog achter de inkoopprijzen van andere waren te geraken. ™âTïiîînsïs Beleefd verzoek met gepast geld te beta-len, daar het onze verkoopers onmogelijk is zich van genoeg klein geld te voorzien om iedereen te kunnen terug geven. VAN ALLES WAT De lijkrede van eenen rooÉen ketter. — Wij lazen in Vooruit : ! « Sterfgeval. — Men meldt liet overliiden van Henri Roger, oud-volksvertegenwoortfiger en gewezen d.d. burgemee.ster van Quaregnon. Hij was een der eerste leiders der Werklieden-Partij ' met de Defuisseaux. Roger was later uit de partij gàsloten ten gevolge der verkeerde stëllingen die hij vooruit zette en de aan-vallen waarmede hij.de trouwt^ijvende partijgenooten over'aadde. » Vooruit gewaagt niet of f eze> Roger op zijn sterfbed tôt inkeer gekomen is, zijne « 'verkeerde stellingen > heeft ingetrokken en zijne zoijdige < aanvallen » ge-biecht heeft. Roode kwezels zullen er dus met treurnis uit besluiten dat de man als een verstokt roode ketter de eeuwigheid is ingegaan. Wij hebben reeds, zoo als wij in < Vooruit > vastge-steld hebben : roode tempels, roode priesters, roode zonden en nu ook nog « roode k.etters ». Voor wanneer nu een rood vagevuur en eene roode hel? Oude gewoonttn, slechte of goede, zijn kwaad om laten : zoo dachten wij, toen wij cenige dagen geleden, in de bladen het bericht lazen dat eene 76 jarige vrouw uit het Klein Begijnhof niet beters gevonden had om hare stoof aan te wakkeren, dan er petrool op te gie-ten ! met het gevolg dat het petrqolkruikje ontploftwas en hare kleederen hadden vuur gevat En zeggen dat de petrool thans 9 frank den liter geldt! Dat mag men wel heetenk « houden aan den ouden slenter tioor dik en dun >. Meer nog, de nicht der ouderlinge, 14 jaar oud, de vîammen uitdoovende, ! bekwam daarbij zulke erge brandwonden dat zij er ; 's anderendaags aan bezweek. Agnus Dei quis tollit peccata mundi : het lam Gods dat draagt de zonden der wereld. Op de Aarde, woedt thans ook een wereldbrand, en de slachtoffers zijn insgelijks niet degenen die hem door hunne onbesuisde opstokeriien hebben verwekt. Zoo gaat het in de wereld in 't klein even als in 't groot. Eqiî snuggere Karel. — Wij lasen in Vooruit's brief-wisseling uit Henegouwen : « De oplossing. — Op uitnoodiging van de plaatse-lijke geestelijkheid hadden het gerneentebestuur en het Hulp en Voedingscomiteit van Siliy-bii-Enghien.hunne leden uitgenoodigd tôt een Te Deutn ten voordeele van den vrede. De socialisten van den gemeenteraad en der twee komiteiten zijn zoo vriendelijk geweest een schrijven aan de geestelijkheid te sturen, hunne enthouding uit-leggend : noch goden, noch priesters, noch gekroonde hoofden kunnen den oorlog doen eirdigen. Enkel als de arbeiders medezeggingschap zullen hebben in de landsbesturen, zullen oorlogrn lot het verleden be-hooren. Karel. » Die goede Karel scbijnt zelve Vooruit roch andere bladen het lezen waard te achten, want anders zoude hij weten dat « het puik der arbeiders > reeds vôôr en vooral sedert den oorlog, « med.v.eggingschap hebben in de landsbesturen, » of rekent hij Henderson, Turati, J. Guesde, Thomas, Semba^, Branti.ig, Destrée, Vander Velde misschien onder de kapitalM n? Waarom vveigerden die gezc'Ifci^,— nm rW' -«ns-nËnreii-aâ:n-nii roou le UètiriTty? Stockholm?- Leve de regie! — Wij lezen in Vooruit : < De Bonden voor Algemeen Welzijn van Henegouwen, bestudeeren thans de inïichting van eene uitge-breide cooperatieve tôt aankoop van levensmiddelen, te verkoopen tusschen al de leden-cooperateurs. De waren, uit eerster hand ? gekocht, zouden aan de klienten afgestaan worden aan kostenden prijs, ver-hoogd met den noodigeri percent voor de administrative onkesten(?) Ten eevolge der vermelding dier stichting is het getal leden der Bonden in den laatsten tijd meer dan verdubbeld. Hetnoodige kapitaal, 5 miljoen, isgedeel-telijk onderschreven. De Cooperatieve zou er zich vooral op toeleggen koffij, suikerij, zeep, geweefsels, schoeisels en een heele hoop andere waren te verkoopen, die, alhoewel van eerste noodzakelijkheid zijnde, in de verkoophui-zen van het Nationaal Comiteit niet te bekomen 2ijn, maar wel in den privaten handel, waar zij, door de handen van woekeraars zijnde gegaan, aan schanda-lige hooge prijzen worden verkocht. » Aile winkeliers,alle groothandelaars verkoopen «aan kostenden prijs, verhoogd met den noodigenf?) per cent voor de administratieve onkosten, > en meestal zijn die « noodige > (?) onkosten op dezelfde bazis berekend. Vooruit zoude eens dienen de prijzen der socialistische sam. vennootschappen en grooihandels te vergelijken met'dezen van anderedergelijke winkels. Wat verschil zou erdan wezen tusschen die prijzen? Bitter weinig, tenzij hier en daar op een onbeduidend « reclaam » artikel. De « administrateurs, » groot en klein, willen allen leven, ziet ge, en zoo goed mogelijk ten koste hunner klanten of gaaien! Waar zijn er b. v. nog schoenen te krijpcn aan 25 fr. het paar? Waar zeep aan fr. 0,40 het kilo? Waar blink, aan fr. 0,10 de doos ? Waar ? Nergens ! Welnu waar zijn dan de niet-woekeraars ? Onze yoeding. — In Le XX Siècle van 6 December las men de volgende verblijdende mares : < Al de verbonden landen verwachtcn van de afge-loopen conferentie van Parijs praktische besluiten en hunne snelle doorvoering. Van nu af kunnen we met voldoening een van hare resultaten vaststellen. De be-sprekingen der blokkade-kommissies en der ekono-mische kwesties hebben geloopen, o. a. over de be-voorrading van België en der bezette Fransche depar-tementen, bevonrrading die berust in handen van het Relief Fund of Belgium, onderAmerikaansche leiding. Met algemeer.e instemming der verbondenen, wer-den de bezette streken van Belgie en Frankrijk inge-schreven aan den kop der lijst van de te bevoorraden natiën. De noodige hoeveelheid levensmiddelen, alsook de tonnemaat vereischt voor hun vervoer, zullen voortaan door de verbondenen verzekerd worden. » Le XX Siècle zegt dat dit nieuws zeker allen zal ge-ruststellen die in de laatste tijden zich bekommerden om de onvoldoende bevoorrading van België. » Wij hopen dat het niet alleen bij « geruststellen » zal blijven, maar dat er ook werkelijke verlichting zal bij -komen. De Belgische bevolkingen hebben voordevrij-waring der Entente landen, vooral van Frankrijk en Engeland zulke zware ofieri gebracht — welke wij thans allen of toch bijna allen aan den lijve voelen — dat de steenen voor die landen te koud z.uden moeten wezen, waarop de Belgen locpeii. Ondertusschen schijnt de bevoorrading thans minder schraal te wezen dan voor een paar weken het geval was; althans als wij mogen oordeelen naar de hoeveelheid te koop gestelde waren. Maar... te welken prijze! Het spek en het smout 5 fr. het kilo ! Op die bazis, zullen de geringe lieden er niet veel bij winnen. Het lijkt een beetje op de fabel van « De Vos en de Ooievaar ». Men weet dat, vulgens de fabel, Reynaert den langbekkig; n vogel ten disch had uitge-noodigd maar de spijzen (tijst, soep, enz.) op diende in eene platte îelloor, zoodat de arme vogel niet kon mede slappen. 't 1s waar dat de Ooievaar het middel vond om hem, Reyneke, de poets op zijn manier weer te bakken. Hoezul en de VlaamscheOoievaarszulks aanleggen ? Spaart uwe brandstoffen. Gebruikt de haarden en kachels RATIONEL, speciaal voor hout. Zeer spaar-zaam. Fiuiç Dutry-Colson, Veldstraat, 12, Gent. Brief van Pe Maerfelsiere Heer O.psteller, Met het einde des jaars heb ik eens den toestand der partij in oogenschouw genomen, en ge kunt mij gelooven of niet, maar die ziet er treurig uit. Ailes ligt stil : vakbeweging, politiek, handel, in éën woord, ailes. Voor een beweging als de onze is dat zeer bedenkelijk. Volkspartijen, of zij rood, zwart of blauw getint zijn, zijn als bewaarscholen, waar men de kinderen altijd moet trachten bezig te houden wil men er weg mee kunnen. Laat men ze aan hun eigen over dan zoeken zij andere vermaken, begaan kattekwaad, of vallen in 't slaap. In den grorid der zaak is een partij een speelschool voor groote kinderen, .en wie een zulke school houdt, mag de groote ben-gels evenmin als de kleine, een oogenblik aan hun eigen over laten. De onze zijn op dit punt zelfs een beetje miskweekt, te veel vertroeteld. Altijd kregen zij wat te doen, nooit werden zij een .jsreek met rust gelaten ; was het geen meeting, partijvergadering, of vergadering voor de kooperatie of voor den ziekenbond, dan was het stoet, een schoone begraving, eene inha-ling van dit of dat, of petitionnement voor 't een of 't ander waar allen moesten aan mee-helpen, enz., enz. Kortom, wij zorgden er voor dat onze brave « «aaitjes » hunne Zon-dagen niet in ledigheid doorbrachten, en geen tijd hadden op wat anders te denken dan wat hun door ors voorgehouden werdt. Dat maakte ze volgzaam en gewillig, zoowel als het er op aankwam om te stemmen, als om onze verschillende magazijnen den pen-ning te gunnen. Die goede gave bezitten de «gaaien»; voor wie ze weet te lijmen, zijn ze een goe-den steun, zoolang... Ja, het woord moet er uit, zoolang... de lijm houdt. Nu evenwel valt er niet te lijmen, en dat is het ergste. Want wat kur.nen wij nu belo-ven, met wat ze bezig houden? Wij weten het waarachtig niet. Niemand hier weet het. Onze vaksecreta-rissen, die ru anders niet te doen hebben dan te studeeren hoe den boel bijeen te houden, weten er niets op te vinden. In vredestijd, toen het niet de helft zoo noodig was, kwam de een na den andere soms met wat nieuws îfjr.'J schijiit"lict vdll tHlt'H aiS'lUCt onvruchtbaarheid geslagen. Niet een weet iet uit te vinden om de slaap — die zich langzamerhand van onze gaaiën meester maakt — uit hunne oogen te houden. Zelfs het genie van Eedje faalt. De groote man weet niets te bedenken om het groot logge lichaam wat leven in te blazen. Hij voor zich zelf weet niet eens wat te doen. Het doet een mensch zijn hart week worden als men hem gadeslaat, en overdenkt wat hij vroeger was. Zoo roerig en bedrijvig als hij toen was, zoo stil, afgetrokken en luste-loos is hij thans. Geen wonder, de man heeft niet eens meer de gelegenheid te toonen wie de baas is. Voorheen was het een zijner voornaamste uitspanningen nu en dan eens de ronde te maken in de verschillende inrichlingen, over ailes zijn arendsblikken te laten gaan met een « air » van een kenner, hier en daar dan aan-merkingen te maken, gegrond of niet gegrond, doch steeds op een toon die geen twijtel over-liet nopens de kwestie : wie in Vooruit de meester is. Heden is zulks niet meer mogelijk, om de eenvoudige reden dat om zoo te zeggen niemand nog wat te doen heeft en dus ook niets verkeerds kan doen, en waar niets gedaan wordt kan men ook niet berispen. De zittingen van het midden-komiteit, waar het soms zeer lollig toeging, behooren ook tôt het verleden, even als die van het bestuur der kooperatie, waar aile weken de bakkers moesten op verschijnen om zich de huid vol te laten schelden, wat een van de voornaamsle attractions was voor Eedje. Dat ailes bestaat niet meer. De bestuurleden kaartjesdragers zelve, zijn nu op non aktiviteit gesteld, waarschijnlijk voor goed. Gelukkig dat de man nog het Stadhuis heeft, waar hij eens zijn hart kan ophalen ; maar toch is dat niet hetzelfde, want daar durft hij dat niet doen met dezelfde majesteit als bij ons. En zoo gaan de dagen nu voor hem, voor mi", en de geheele partij in triestige kleur-loosheid voorbij. E kel onze artisten — tooneelspelers en zangers — houden nog goeden moed, en doen wat ze kunnen om de boel wat op te vroolijken, of wat afleiding te bezorgen, maar met weinig goeden uitslag. E :ne partij als de onze, leeft vooral van strijd ; dit is door geheel onze geschiedenis bewezen. Zoolang we te strijden hadden ging ailes dat het een plezier was om zien ; winkels en drankhuizen — de laatsten nog het meest — floreerden, en daarom was het, — en om geen andere reden — dat, als we niet de kapitalisten noch de regeering konden be-vechten, wij dan maar onderling begonnen, om er het vuur en 't vermaak in te houden. Het gevolg van dit ailes is, dat onze menschen vergeten dat er een loonstrijd, een klas-sen en een socialen strijd bestaat, of liever, bestaan moet, wil ors leger op voet van oorlog kunnen blijven, en zoo niet, dat het van zelf zich zal oplossen, gedemobiliseerd zal worden, zonder eenig bevel. En wat moet er dan van al onze officieren en generaals worden ? Niet allen immers kun nen als Vander Velde en D:st'ée door koning Albert in huis gepakt worden, want hij moet het nu ook niet te breed hebben. Ook had ik mij al lang voorgenomen, zoo gauw ik Eedje eens te pakken kreeg, daar met hem een hartig woordje over te wisse-len. Dat gelukte mij een dezer dagen. Zeer voorzichtig zei ik hem dat men zoo verwon-derd was in de stad niets meer van hem te hooren, en dit het publiek wel moest verba-zen, gewoon als het was op zijn mir.st toch aile weken wat van hem te verneinen. Einde-lijk verstoutte ik mij hem te zeggen, dat, zoo dit niet veranderde en hij geen middel wist van rich te doen spreken, binnen betrekkelijk korten tijd iedereen hem zou vergeten, en men welhaast niet meer zou weten dat erooit zoo een man als hij, bestaan heeft. Hij schrok, toen hij dit hoorde, en vroeg : « Zou ik dan geheel mijn leven te vergeefs gewrocht hebben om de onsterfelijkheid te bekomen? » — Dat is zeer te vreezen, als ge langer zoo stil bîijft. « Maar wat kan ik nu doen, Maertelaere, in zoo ne vervloekten tijd ? » — Zeg dat niet, Eedje, sprak ik. Er is altijd wat te doen, voor wie wil en durft. Ge ziet wel dat er nog mannen zijn die een krachtige volksbeweging weten te scheppen. Waarom doet ge ook niet zoo wat ? Waarom bijvoorbeeld geen propagande begonnen voor den vrede ? « Atideren zijn daaraan bezig, en ik kan toch de martiko niet spelen, door anderen na te volgen? Bovendien geloof ik niet dat het goed ware ; de hooge finarcie en onze vrienden in Le Havre zouden het mij kwalijk kunnen nemen. Onze partij moet eensgezind blijven en al de vooraanstaande mannen zijn voor de voortzetting van den oorlog. Maar ik zal al de vaksecretarissen, de bestuurleden en allen aan wie wij wat te zeggen hebben, doen studeeren om wat anders uit te vinden, waarmede wij wat beweging kunnen maken. Ik zelf zal er ook eens aan denken, en het zou mij verwonderen als ik niet wat beters vind als de vrede. Stelt dus maar de menschen gerust, Maertelaere, en zegt hen dat ik in 't kort mee iet voor den dag kom dat nog nooit te hooren noch te zien is geweest. » Vol belrouwen dat het geluk — dat Eedje _ al geheel zijn leven achterrja loopt, — Jiem ook ditmaal niet in den st6ekzaLjater>, héb ik mij dien nacht met een sB®SÏV;œOf cl te siapen gelegd. si U Zoohaast Eedje of een ander onzer knappe mannen van een ontwerp bevalt, zullen de lezers van De Waarheid ingelicht worden door E. DE MAERTELAERE. Schoenzolen en hakken in CHECA. Veel sterker en goedkooper dan leder. Huis Dutry-Colson, Veldstraat, 12, Gent. HOQdlOtîfêVpQliM (I) XVI Het optreden van den Kommissaris der « ééne en onverdeelbare Republiek » van Frankrijk tegenover de verscheidene gemeentebesturen van Vlaanderen, was maar het eerste ophef makende bedrijf van eene heele reeks van wetgevende en bestuurlijke maatregelen om de Belgische gouwen, als aangehecht wingewest be-schouwd, binnen den korst mogelijken tijd te verfran-schen of, ten minste, toch in een fransch keurslijf te riemen. Zoo mochten b. v. de Vlaamsche dagbladen — waaronder de Gazette van Gent — nog alleen verschijnen met eene fransche vertalihg nevens elk artikel of bericht. In de (weinige) burgers- en volksscholen werd overal het aanleeren van het Fransch opgelegd. In de openbare besturen werd de ambtelijke taal even-eens het Fransch met, hier en daar, in de hoogst drin-gende gevallen eene meer of min gebrekkige verta-ling. Aldus werden aan de Vlaamsche bevolking — en meteen aan de Waalsche — dag voor dag, in al hunne betrekkingen met het openbare leven de minderwaar-digheid der Nederlandsche taal en het onontbeerlijk nut der Fransche spraak daadzakelijk bewezen. Aldus ondervonden wij, persoonlijk, eens in een klein stadje van Hongarije hoe weinig wij ge rorderd en geholpen waren met Nederlandsch, Fransch, Duitsch, Enge'sch of Italiaansch in de wereld. Men weet da-t vroeger de Grieksche sophieten zich tegenover de Romeinen sterk aanstelden om hun te bewijzen dat het ware en het valsche één en dezelfde zaak waren: men moet maar even het zwaartepunt weten te verplaatsen. De massa der onnoozele sukkels merken het doorgaans toch niet. Te dienjijde waren de bevoegdheden van den staat op verre na niet, wat zij heden geworden zijn. De staatsdiensten waren dan ook maar gering in aantal en weinig verrestrekkend. De openbare ambten waren meest van burgerlijken aard. Toen nu de regeering der Fransche Republi-ek, benevens fransche ambtena-ren, maar alleen Vlaamsche burgers aanstelde, die zich toegelegd hadden op het aanleeren van de fransche taal, legde de burgerssiand alleen zich er maar hoofd-zakelijk op toè om Fransch te leeren, ten einde vcor zijne zonen aan eenige dier ambten deelachtig te kunnen worden. En aangezien voor de hoogere ambten het Viaamsch heelemaal overbodig en voor de lagere eene min of meer kreupele vertalingten behoeve der mil dere standen vo'stord, legden de burgersstanden — de be!er onderlegden — zich bijna uitsluitend op het aanleeren van het Fransch toe, Ieerden die taal bij gevolg veel gemakkelijker en vlotter schrijven en spreken, en werden stilletjes aan wars van de Vlaamsche taal met dewelke zij te veel moeite en te veel oneer ondervonden. D_e volksklassen, die deze toe-s'anden niet inzagen en niet begrepen, omdat ervoor hen nog geene of weinige ambten voor handen waren bleven onverschillig voor het Fransch. Maar de volks-tàal zelf ontaardde in eene gebrekkige gewestspraak en het Vlaamsche volk in plaats van in kultuur te stijgen, zoo als de andere voikeren zro groote als kleine van Westelijk Europa, ging in beschaving achteruit. Toen in 1815, na den slag van Waterloo, de Belgische gouwen van Frankrijk werden « gedesan-rexeeid », hadden het verfranschen van de burgerij van Viaamsch Belgie en de achteruitgang zijner volksklassen reeds grroter uitbreiding genomen ; de ver-franschlng der Waalsche gouwen was zoo goed als voldongen. In deze omstandigheden werden de Noord- en Zuid-Nederlantfen wederom, na drie eeuwen scheiding, tôt één koninkrijk vereenigd, 't is te zeggen tôt een rijk, waar staatkundig gesproken het Nederlandsch ele-ment, om der wille der Hollandsche staatsmachten, de leiding moest hebben. De moeilijkheden die daarbij (1) Vervolg op « Het ware standpunt », *

Er is geen OCR tekst voor deze krant.