De waarheid: socialistisch weekblad

855 0
15 oktober 1916
close

Waarom wilt u dit item rapporteren?

Opmerkingen

Verzenden
s.n. 1916, 15 Oktober. De waarheid: socialistisch weekblad. Geraadpleegd op 29 maart 2024, op https://nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be/nl/pid/qr4nk37p76/
Toon tekst

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

9e laareans. Nr 29. Prijs : 7 Gentlemen. Zondag 15 October 1916 DE WAARHEID Orgaan van den " VrIJen Soclalistenbond „ Slechts hij die de vrijheid van anderen lief heeft is die zelf waardig. \ ={=—I IM--Sg>g><g*!.'J-- ALLE BRIEFWISSELINGEN TE ZENDEN NAAR: P. De ¥litt@g tfepsftfmsttps&t, W3 û@nf VeTant-woordeHJlKe Bltc*'v«P ABONS^EMENTSPRUS : Voor 3 maanden, fr. 1-25. Voor 6 maanden fr. 2-30. Voor 1 jaar fr. 5-00. — Op voorhand betaalbaar. — ÂnnoRcsfl worden geplaatst volgsns overeenkomst Ephraïm aan zijn vadar Levie Schmoel Seer gheliefde Vader, Heb ik uw seegen ontfhangen en uw bhrief en bhen ik toch uw soon en shegt de whet, nah what shegt de whet? dat de soon moet ghehoorsamen aan den vader. En whil ik vader ook in ailes toegheven, maar is toch mijn plight aan vader te segghen what vader ons soo dikwijls heeft voorghehouden : « als er noodig zijn 4 gohïms van Christenen om één Jood te bedrieghen en twee Jooden om één Chinees te bedrieghen. » Alsoo als het is dat die Ee-Tchan-Chil is een Chinees, moet toch sijn een slim man en ben ik vader niet gherust met het gheld. What heeft vader ons altijd ghesegt? Als iemand khomt en whil gheven een khleine khroos, dien borg je gheld. Als iemand khomt en heeft een ghoed affaire en kent zijn affaire en besorgt zijn affaire dien borg je gheld; als iemand khomt en wil hebben veul gheld en kentniets van de affaires, en verliest gheld op ailes, dien borg je gheen gheld. Als iemand khomt, en wil ailes kennen, kent die niets en dien borg je gheen gheld. Als iemand maakt smerige mazemat-ten en laat bederven al het ghoed dat hij ghe-kocht heeft, dan borg je ghem geen gheld. Wiii! ik nu niet segghen als dat vader dat niet ailes veel beter wheet als zijn Zodick ; maar de soon moet toch bewijzen dat hij vaders lessen heeft onthouden. Ik segh nogh niets aan Dhavid en ook niets aan oom Mozes ; maar als het is een smerig affaire en ghij suit sien als er is veul gheld mêe te verliezen dan sal ik hem verkoopen het gheheim en bhrengt uw ghedacht toch altijd wat op. Men seght hier ook als Ee-Tchan-Chil niet sthaat alleen voor de affaire en men spreekt hier veul van zijn associé; men seght altijd hier Ee-Tchan-Chil en Co. Whie is die Coo? Schrijf me dat eens vader. Wees omhelsd van uw U liefhebbend khind, Ephraïm. ♦ Drukpers, SclioolpEicht en Vrije Wil Vôôr de zestiende eeuw, hadden de' euro-peesche volkeren om hunne denkbeelden op groote schaal te verspreiden en met elkaar in betrekking te komen, bijna geen ander mid-del ter hunner beschikking als het gesproken - woord. Wel waren perkamenten en zelfs lin-nen boeken voor handen, maar deze waren te kostelijk, en dus te zeldzaam, om voor de massa als leer- en omgangsmiddelen in aan-merking te kunnen komen. Uit dien toestandsproot, te dien tijde, groo-tendeels de overwegende invloed der katho-lieke Kerk in westelijk Europa voort. De Kerk bezat bijna het monopool der schriftgeleerdheid en der handsehriftboeke-rijen, en al wat de menigte daarvan te weten kwam, had zij te danken aan het gesproken woord der kerkdienaren. Dat die wijze om gedachten en gebeurte-nissen in ruimeren kring te verspreiden maar traag en onvoldoende was, hoeft geen betoog. Ook zouden een openbaar onderwijs en eene uitgestrekte publiciteit, met al hare veelom-vattende gevolgen, zooals men deze heden-daags verstaat, heelemaal onmogelijk en zelfs ondenkbaar geweest zijn, zonder de uitvin-ding van den duitschen schriftgeleerde Guten-berg.Zonder het zelf te gissen, waarschijnlijk — want velen onzer tijdgenoten bespeuren het zçlfs nu nog niet, — had die man door het uitdenken der boekdrukkunst een voornaam en machtig middel geschapen om de geesten in beroering te brengen, ofwel ook... in rust. De leidende geesten van de zestiende eeuw schijnen, zooals bijna altijd in dergelijke ge-vallen, vooral beducht geweest te zijn van de mogelijke beroering, welke de nieuwe uit-vinding kon verwekken, en zonnen maar alleen op de dwangmiddelen om het gebruik ervan zooveel mogelijk te dwarsboomen en te beperken. Zulks laat blijken hoe kortzichtig zij in deze en andere gelegenheden waren en zijn. De leidende standen, net zoo wel als de andere volkslagen, schijnen te allen tijde maar iets waarachtigs aangeleerd te hebben door de groote leermeesteres, met name : de onder-vinding.Hadden de meester-leiders van dien tijd er op bedacht geweest, niet om de verspreiding van het gedrukte woord te fnuiken, maar om er zich van aan het hoofd te stellen, ja zich van de drukpers, liefst op bedekte wijze, meester te maken, zij zouden alras tôt de overtuiging gekomen zijn, dat zij een uiterst geschikt werktuig was — en is — om meester te worden van de openbare denkwijze. Stilletjes aan, door eeuwenlange praktijk, zijn sommigen die bruikbaarheid beginnen op prijs stellen, en allen die thans, aan eenigs-zins ernstigen, uitgebreiden invloed of macht willen geraken, trachten zooveel mogelijk aan drukpers te doen. Velen echter meenen nog steeds dat het meest uitslaande vak om bij middel der druk-kunst zijne gedachten te verspreiden, het boek is. Dit is een verkeerd denkbeeld. De meeste menschen zijn te wispelturig en te zenuwachtig om een ernstig, 't is te zeggen een gedachtenleidend boek te kunnen uitle-zen.Het vlugschrift is doelmatiger, omdat er toch reeds een grooter getal lezersgevonden worden wier brein dertig of veertig bladzijden druks kunnen verorberen. Maar boven ailes troont en regeert thans in de lezende wereld de dagbladpers. Door hare dagelijksche berichtjes over wat er zoo in stad en buiten, binnen- en buitenlands voorvalt, prikkelt zij eeniegelijks nieuwsgie-righeid ; door hare korte, zakelijke, gemakke-lijke, niet veel van het denkvermogen eischende schrijfwijze.bevalt zij zonder moeite en wordt door de gewoonte, ten slotte voor bijna iedereen eene behoefte. Dag voor dag dringt de denkwijze door het dagblad voorgestaan zich onmerkbaar in den geest zijner lezers en wordt weldra, zonder dat zij hetzelve merken, hun geestelijke leider en de meester van hun gedachten-gang, zooveel tezekerder en te vaster, omdat iedereen van hun vast overtuigd is dat hij volkomen vrij is van te denken wat en zooals hij wil. Zoo ook in de middeleeuwen dachten de allerleigeloovigen dat zij vrijwillig als Christenen, Joden, Mahomedanen, enz. waren opgegroeid, terwijl toch maar alleen het toe-val hunner geboorte daarover beslist had. De slotsom is dat hij die de meest verspreide dagbladen in handen heeft, over het meest invloed in een land of zelfs een werelddeel beschikt. Ja, dat hij die geheel de drukpers van een land in handen zou hebben geheel de macht en het gezag in dit land tôt zich zou trekken. De eenige weg van den enkeling om aan die geestelijke drukperskluisters te ontkomen, ware van binnen- of buitenlandsche dagbladen van verschillige strekkingen te lezen, maar hoe menigen hebben daartoede nood-zakelijke middelen, tijd en geduld ? Dus mag men gerust verzekeren dat op honderd dag-bladlezers er minstens vijf en negentig, zegge 95 o/0, de onbewuste geestelijke o derdanen van den uitgever, of juister, van den eigenaar van hun dagblad zijn. De machthebbers, of deze die het willen worden, voeren dan ook onderling een vinni-gen strijd om zooveel mogelijk lezers meester te worden. Die strijd, die jacht op gees-tes?laven, wordt thans doorheel de beschaafde wereld heen gevoerd, vooral op staatkundig, maar ook op nijverheids-, handels- en finan-ciegebied.Wij schreven daar even « door heel de beschaafde wereld heen »... Itiderdaad, als men gereedelijk wil aanne-men dat eerst en vooral tôt de beschaving het « kunnen lezen en schrijven » behoort, dan zal aanstonds in 't oog springen dat in een « onbeschaafde » wereld — dus waar men noch schrijven noch vooral lezen kan — met de dagbladpers niet veel uit te richten is. Dus is het eerste punt dat op het programma der macht- en invloednajagers nood-zakelijk moet voorkomen, de schoolplicht, omdat op die wijze alleen het leger hunner toekomstige onderdanen zal leeren lezen en schrijven. Het tweede punt van hun programma is dat de lezers liefst uitsluitelijk, of toch ten minste gewoonlijk, hunne dagbladen lezen. Men verstaat waarom ? Haarom ook wordt het « libéralisme », dat over een halve eeuw in Europa nogvele ver-lichte aanhangers telde, van de machîliefheb-bers van langs om meer ver'aten en bij de oude manen en zonnen geworpen. Onder die verlichte aanhangers telde men bijvoorbeeld den engeischen wijsgeer Herbert Spencer; maar reeds op het einde zijns levens bestatigde hij, hoe weinig oordeelkundig, in 't algemeen, de lezers waren, en drukte dikwijls, in bitteren spot, zijne ontgooeheling uit. ! Dat belet niet dat vele politiekers zich ; nogimmer met een « liberalen » mantel blij-ven omhangen, want het woord heeft in de ooren van velen nog steeds een liefelijken klank. Daarbij de meesten zouden veel moeite hebben — men probeere het maar eens — zelfs eenigszins bij benadering te bepalen wat ze door « libéralisme » verstaan, en aldus kan men hun den drukkendsten dwang voor « libéralisme » opsolferen, als men het hun maar aile dagen in hun blad voorzingt, evenals, volgens Multaluli Hassan zijn dadels aan heel de stad verkocht met aan zijnen papegaai gedurig te doen herhalen : « De dadels van Hassau zijn driemaal grooter dan zij zijn ; koop de dadels van Hassau ! » Ten slotte zal men nu ook wel begrijpen waarom, in onze dagen, aile liefhebbers van invloed, macht en gezag, éénstemmig 't ak-koord zijn om den schoolplicht voor te staan ! Het niet kunnen lezen en schrijven maakt de menschelijke gaaien voor de menschendrij-vers bezwaarlijk drilbaar, even als een var-ken zonder staart noch ooren, voor den spekslachter moeilijk te behandelen is. Alleen de schooljeugd blijft nog als het ware instinktmatig wars van den schooldwang, gelijk een jong paard dat men voor het eerst toom en zadel wil opleggen. Sphinx. VAN ALLES WAT Rood anti-clericalisme. — Wij lezen in Vooruit van 27 September : « Mirakei. — Eene rentenierster van Mont-sur-Mar-chienne was naar de eerste mis gegaan om zich ter kommunie te begeven. Gedurende den kerkdienst, iegde zij haar handzakje in het vak van haar bidstoel en begaf zich naar de kommuniebank. Toen zij terug-kwam stelde zij vast dat het handzakje met de daarin bewaarde 2000 fr. verdwenen was. » Het hoofdingswoord Mirakel is er natuurlijk voor geplaatst om afbreuk te doen aan den invloed der katholieke Kerk, ja, wellicht om te doen besluiten dat de H. Kommunie der katholieke Kerk dieven aan-kweekt. Dat is de oude geliefkoosde methode der zoo* gezegde « liberalen » (?) Waar is de tijd vervlogen dat Vooruit aan de liberalen (?), thans zijne bondgenoten, vinnig verweet van door die zoutelooze papenvreterij de aandacht der werklieden te willen afleiden van den strijd om een beter bestaan ? Het heeft er al den schijn van dat Vooruit die ouderwetsche taktiek, ten believe en ge-rieve en van zijn eigen geknoei, en van het gekonkel zijner bondgenoten, wederom uit de oude doos heeft opgehaald. Maar als er in Vooruit's kas diepe « Groeven » zijn ingegraven, of dat de beste stralen der Zon in de ruimte zijn zoek geraakt, zijn dat dan « roode » mira-kels ? Akelige bombast. — Aile gelegenheden, zelfs de droe-vigste, zijn voor politieke hansworsten welkom, om, voor de gaaien, hunne verbluffende welsprekendheid ten toon te spreiden. De gaaien hunnerzijds zijn niet kieskeurig en het komt er voor hen min op aan wat er gezegd wordt, maar wel hoe het gezegd wordt. Eedje heeft verleden week de gelegenheid te baat genomen, welke de begrafenis van eenen verdienstelijken partij-genoot hem verschafte, om zijnen bombast aan den man, of liever aan den gaai, te brengen. Ziet hier, lezers, eenige pereltjes uit de rede van dieu droevigen praatjesmaker : De aanhef luidt : « 't Is met een gebroken kart dat wij een eeuwig vaarwel zeggen, enz. » 's Anderdaags ontmoetten wij niet verre van 't Stadhuis Eedje lustig aan 't schertsen met een collega! Verder : « De arbeid (?) moet de besturende macht der wereld worden ; deze (de arbeiders) moeten abso-luut hun woord te zeggen hebben in het beheer der voortbrengst. » Intusschentijd vragen wij te vergeefs wat de werklieden te zeggen hebben in het beheer van Vooruit en zijn naamlooze fabrieken en werkhuizen? « De 20e eeuw moet de eeuw zijn van dengeorgani-seetden arbeid, enz. » Wat is dat voor bombast? Is de arbeid thans niet georganiseerd, en maar al te straf! En ten slotte de clou van Eedjes uitgalming : « De dood is eene Smart, en het is eene grootere smart zich te moeten doordringen van het gedacht harer onverbiddelijkheid!!! » Men kan het Eedje aanzien dat hij tegemvoordig blootstaat aan de bekeeringsvoorstellen van den « Ouden Koster ». 't Is hoog tijd datNand naar zijn vlugste pen vliegt om te bewijzen — zooals Nand alleen dat kan — dat in den coliectivistischen staat er van ouderdotn, dood en graf geen sprake meer zal zijn! Dat ware het kordaatste middel om iedereen, zelfs koningen en keizers, katoen-en vlasbarons, nijverheids- en bankvorsten en andere milliardairs in Vooruit's wagente krijgen. Hetevangelie van den H. Nand. — Den 1 October liet F. H. in Vooruit een artikel verschijnen onder hoofding « Kaarten op tafel », dat waarachtig als een tentoon-stellingsprcduct van zijn schrijftrant mag doorgaan : de begrippen van christendom, godsdienstige zedeleer, christelljke patroons en werklieden, kathoUcisme, anticléricale landen, evangelie, protestantisme, worden daarin allemaal door elkander gegooid en 't een voor 't ander gebruikt dat de oogen beginnen te schemeren, en ten Blotte men niet meer weet of hij van protes-tantsche of van katholieke landen spreekt en van anti-clerikale of godsdienstlooze volken ! Zou dat soms komen omdat tegenwoordig de tripel niet meer zoo donker is als vroeger? Het volk ziet klaar, zegt Eedje, maar Nand schrijft zoo dat het troebel ziet. Arme gaaien ! Eerbied voor de werkende klasse. — Op de juiste be-wering van Bien Public dat de werklieden, meer nog zedelijke dan stoffelijke behoeften hebben, en dat « elk teeken van minachting of misprijzen ze kwader maakt dan eene weigering van werk of brood », antwoordt Vooruit, dat het juist de voormannen van zijne syndi-katen zijn die terzelver tijd « als stoffelijke verbeterin-gen eerbied voor hun zelve en voor geheel hunne klasse eischen? » Dan zullen de werklieden reeds de handen vol hebben om dien eerbied reeds in Vooruit zelve te bekomen. De gebeurtenissen gedurende den porlog hebben zulks in een helder daglicht gesteld. Maar de roode chefs hebben heel het maatschappelijk viaagstuk verlaagd tôt eene enkele kwestie van meer loon en minder werken, panem et circenses. Eedje zelf verkondigde eens in den Cercle libéral Wallon: « De maatschappelijke kwestie is de kwestie van 't beefsteack! » Een kuifje van balang. — Vooruit voegt aan zijnen politieken partner Bien Public hetvolgende verwijttoe: o « Le Bien Public durft geen kaarten op tafel spelen.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.
Dit item is een uitgave in de reeks De waarheid: socialistisch weekblad behorende tot de categorie Socialistische pers. Uitgegeven in Gent van 1906 tot 1918.

Bekijk alle items in deze reeks >>

Toevoegen aan collectie

Locatie

Onderwerpen

Periodes