10e Jaargang. Nr 37 — Prljs: 8 Gentlemen. Zondag 16 September 1917 DE WAARHEID Orgaan van den " Vrijen Socialistenbond „ n * " " Slechts hij die de vrijheid van anderen lief heeft is die zelf waardig. ALLE BRIEFWISSELINGEN TE ZENDEN NAAR: Wn ûa Wîtt©s ll^rspsrenstpaat, 10, Qessf Vof&ntwoo7d»U|]xe Ultsever ABONNEMENT8PRIJ8 : Voor 3 maanden, ir. 1-25. Voor 6 maanden fr. 2-50. Voor 1 jaar fr. 5-00. — Op voorhand betaalbaar. — Annonçait wordan gaplaatst volgsns oviraenkomst GROOT EN KLEIN BEDRIJF ; Verleden week over had in de bureelen van het Voedingskomiteit de aanbesteding plaats voor het bakken der broodjes der scho-len van Groot-Gent. De aanbesteding gaf de volgende uitslagen : Bakkerij Vetteilburg fr. 0,90 voor 100 broodjes 1 lot » Merlyn » 0,891/2 » » » 1 » » Volksbelang • 0,92 » » » 6 » » Lootens » 0,85 » » » 1 > » Rynwalt » 0,85 » » » 1 » » Vrijheidsliefde» 1,00 » » » 2 » » Van Laere » 0,90 » » » 1 » » De Rycke » 0,75 " » » » 2 » Dezc cijfers zijn welsprekend. Zij bewijzen dat de kleine zelfstandige bakkers goedkoo-p îr kunnen voortbrengen dan de kooperatieve of kapitalistische inrichtingen,op voorwaarde echter datzij zich aanpassenaan t'£n vooruit-gang.De hier mededingende bakkers hebben zich in de Iaatste jaren mekanisch ingericht en kunnen daardoor met voordeel het hoofd bieden aan hunne groote mededingers, Hetis hetgeen wij van over lang beweerd hebben, een bewering die gesteund was op de waarneming van feiten. Het succès van Vooruit was alleen te dan-ken aan de kneedmachien en de heetwater-ovens, die deze maatschappij het eerst van allen in ons land invoerde. De eerste spaarde veel arbeid uit, en de tweede tijd en brand-stof, wat de kosten van voortbrengst aanzier -lijk verminderde. Aaderen die na haar kwamen en zich op denzelfden voet inrichtten, gelukten even-eens. Zulke inrichtingen echter vielen buiten het vermogen van de beurs, en nog meer van de plaatsruimte waarover kleine bakkers beschikten. Deze konden dit in den aanvang dus niet navolgen. Maar de voortschrijdende ontwikkeli-ng der techniek bracht kleinere kneedmachieneri, en ook kleinere en nieuwe verbeterde ovens tôt stand, die niet zoo kos-telijk waren en niet zooveel plaats besloegen. De bakkers die zich dezen konden aan-schaffen v/aren gered, en ailes laat voorzien dat zij, met verstand en overleg te werk gaande, op hunne beurt in de naaste toe-komst hunne groote mededingers zullen kunnen verslaan. Deze laalsten toch hebben slechts iets in hun voordeel, namelijk : het meerder verbruik, dat ze in staat stelt grooter aankoopen te doen ; maar dit voordeel valt weg van den oogenblik dat de bakkers gezamenlijk inkoc-pen. Van den anderen kant hebben de kapita-listische inrichtingen een groot nadeel, en wel dit van ailes te moeten doen uitvoeren nnt gehuurde krachten, die nooit, op verre na niet, kunnen opwegen tegen deze van den man die voor eigen rekening arbeidt. Wie voor .zich zelfwerktlaat niets verloren gaan, steekt op geen paar uurtjes meer en langer arbeiden ; zoekt steeds bezuiniging, tracht grondige kennis te verkrijgen van de grondstof die hij noodig heeft, en bekomt aldus eigenschappen noodig tôt den goeden gang der zaak, die een kapitalistischen drij-ver of een huurling slechts zeer zelden ver-verwerff. En zoo hij die al machtig wordt, en op grond hiervan nieuwigheden \^il invoe-ren, dit sorns niet kan, door den onwil van het personeel dat bij de zaak geen belang heeft. Daaraan is het toc te schrijven dat de voor-spellingen van over vijftig en meer jaren ge-daan, als zou er binnen een kort tijdsverloop geen plaats meer geweest zijn voor het klein bedrijf, zich niet hebben verwezenlijkt. Het ovèrbrengen van gaz en elektrische bedrijfskracht ten huize heeft reeds in menige i nijverhe-id kleine bazeti in staat gesteld de mededinging met goed gevolg' tegen de groote gestichten aan te gaan ; niemand weet of dit in de toekomst niet nog meer het ge-val zal zijn. Zeker, er zijn tegenwoordig veel artikelen die niet anders dan in reusachtige fabrieken kunnen vervaardigd worden, als stoomboo-ten, lokomotieven, kanonnen, enz., maar daarnevens zijn er nog veel anderen die binnen het bereik vallen van den kleinen, zelf-standigen baas. * Het bakkersbedrijf is, zooals wij zien, er een van. Het heeft op het groot bedrijf een schitterende overwinning behaald. VAN ALLES WAT Wat wordt dan de « geîijkheid > ? — Gezel G. Baltha-zar, krijgsgevingene te Gottingen, in een zecr belang -wekkend schrijven aan het blad Vooruit, zegt onder anderen : « Naar prof. Stange's oordeel heeft men ziclr in 't bijzonder om de ontwikkelden te bekommeren omdat, naar hij zeer juist beweert, hun lotookdaarom harder is, daar zij aan de ooriogsgebeurtenissen een veel bewuster aandeel neraen en bijgevoig veel sterker op zich voelen inwerken al de nationale, godsdienstige of ethische vraagstukken. » Wij betwisten geenszins de gegrondheid van die raeening, maar wij véstigen er de aandacht op dat die thesis schijnt aan te nemen dat er een hoogere of fijnere klasse van menschen, dus eene aristocratie be-staat, welke men uit hoofde harer teergevo'eligheid met meer bijzondere zorg en oplettendheid moet beje-genen. Zonder hetteweten voorwaar, wérpt geze! Bal-thazar, hier, eenen steen in den tuitt van Eedje, dien hij nogthans steeds bij voorkeur bewierrookt. De beruchte stelling van den rooden profeet van Gent, is immers dat « de sociale kwestie is de kwestie van het beef-steack» ! Volgens hem, Eedje, ware dus de vrede op aarde verzekerd indien aile menschen gelijk waren voor het stuk vleesch I Wie heeft gelijk? De spllnter en de balk. — De betaalde secretaris der «Gentsche Vlasbewerkers », Jan Samyn, vindt dat de ! Gentsche Vlasbarons aan hunne werklieden tien oorlog aandoen met te beslissen dat « slechts de onvereenig- ; den die in nood verkeeren en er arbeiden van af 1907 ) zullen geholpen worden. Zij maken zich ook belachelijk tegenover de onvet-eenigden door enkel dezen te ondersteunen die er minstens 10 jaarwerken. Moeten deandere werklieden misschien niet eten? En waarom hebben de vereenig-den daarop geen recht? Dit ailes hebben wij gevraagd aan de beheerders van hoogergenoemde vlasspinnerijen en wij hopen daarop een duidelijk antwoord te ontvangen » Goed en wel. Maar zou Vooruit ook een duidelijk antwoord willen geven op wat wij vragen, namelijk: waarom, bij 'tuitbreken van den oodog het stadsbe-stuur, waarin Eedje als schepen van financie fungeert, besliste dat enkel de vereenigden den steun van hét Werkloozenfonds zouden genieten? Moesten de onvereenigden niet eten?"En waarom hadden de onvereenigden daarop (op de centen aller iastenbetalers) geen recht? Hangen recht en onrecht misschien af van voor- of nadeel-voor de «roode kapel» ? Eindelijk aan wie deden de Vooruiters alsdan den oorlog aan, zoo niet aan de onvereenigde werklieden? Met wat grond verwijten zij thans aan de vlasbarons van op hun beurt dit slecht voorbeeld te voigen tegenover-eene andere reeks werklieden? Moeten de kapitalisten voor de werklieden meer ont-z'ag hebben dan de werklieden redders van « Vooruit » ? Naar Stockholm? — In zijn nummer van 2 September, het antwoord van Wilson besprekende, zegt Vooruit : « En 't is omdat wij van het goede en noodzakelijke der rechten der volkeren bewust zijn, dat we de con-ferentie van Stockholm in al hare breedte en schoon-heid een welslagen wenschen ». Een vrome wensch is niet duur. Maar zal Eedje er ja oj neen naartoe gaan, of liever thuis blijven «zwij-gen als spreken plicht is» en zijn partijgenooten te Gent, hetzelfde zwijgeri op leggen? Wat denkt Vooruit van de gezellen Renaudel, Van-der Velde, Hodge die maar naar Stockholm willen varen, op voorwaarde, van den « nationalistischen twistappel» namelijk de vraag der oorlogschuld opden vloer der vergaderingszaal te mogen werpen? Spelen die gezellen niet het spel der kapitalisten die 1 u^t meerder winstbejag, hunne dobbelsteeren immer, maar geweldiger en vreeselijker willen lateu rollen in lvet bloed en het jarnmer der volkeren ? • Collectivisme. — Evenals Engeland en Duitschland, gaan de Vereenigde Staten nu den weg op van een meer en meer zich afteekenend staats-collectivisme. Volgens den New-Yorker briefwisselaar van den Times « staat de jon^ste stemming van den Senaat ten gunste der belaslingen om zoo te zeggen gelijk aan de ver-beuring der groote inkomens. In werkelijkheid, komt die stemming de opeisching van den rijkdom nabij. Het besluit van Wilson dat den prijs vaststelt der ste^n-kolen toont den weg aan, op welke de natie gaat voortgestuurd worden. De opeisching der stçenkolen is slechts het voor-spel van de opeisching van - het staal, het kopex, het katoen en andere grondstoffen. » Het samenvatten van de staatkundige en de staat-huishoudkunde macht in de handen der regeering, dus van een min of meer kleine groep van personen, zal zeker wel de opperste heerschappij beteekenen zoo als alleen Oostersche vorsten ze eertifds gekend hebben. Zullen de volkeren er gelukkiger of ongelukkigcr om wezen ? Multatuli geeft hierop het antwoord in een zijner ideëen : « Gelukkig het volk dat beheerd zou worden door wijsgeeren ». In nota, voegt hij erbij : hiermede bedoel ik geenszins : des philosophes. Het is maar alleen te duchten dat die «heeren», die toch ook maar menschenkinderen zijn, bij al diemacl t den kop zullen verliezen en waanzinnig worden even-als voor eeuwen in 't oude Rome de keizers Nero en ^ligula. Zigzag. — Dt apostel Nand, bij Vooruit's « gaaien » aangeschreven als het orakel van Gent, heeft een zon-derlingen gedachtengang die op den geest dier brave gaaien zoo ongeveer het effekt moet maken als op onze oogzenuwen een rad, dat menons voor 't gezicht zou doen draaien. 't Is een genot voor den nuchteren waarriemer om de kronkelingen en zigzags van Nana's polemieken na te gaan. Ziehier nog een paar goede staaltjes : Den 2 September 1.1. schrijft Nand : « Zulks (de grieven der Vlamingen) is nooit door een socialist geloochend geworden, zelfs niet door onze Waalsche partijgenoten. Iets is waar : namelijk dat wij steeds geweigerd hebben de Vlaamsche kwestie als een rassenvraagstuk te aanzien, tusschen Waien en Vlamingen, maar ze altijd beschouwd hebben als een klassenvraagstuk tusschen armen en rijken. » Dus geen wedijver noch stiijd tusschen de nationali-teiten, Engelschen, Ieren, Zuid-Afrikaners, Fransche Canadeezen, Russer, Polen, Oekreners, Tzecken, Hon gareu, Roemeenen, Bulgaren, Serven, Grieken, Turken, Armeniers, Araben, Perziers enz., ènz, Waien, Vlamingen enz., niets van dit ailes, alleen maar strijd tusschen de klassen, armen en rijken, bezitters of niet-bezitters, of kapitalisten en proletariers. Den 5 September volgende, schrijft dezelfde, Nand : « Wij stellen het met geen plezier vast, maar de waarheid moet men durven in de oogen zien, al is zij soms brutaal en onplezierig. En de feiten dat de stoffelijke verhoudingen tusschen de nat«es, nagenoeg de spil zijn waafom ailes draait, zijn toch onloochenbaar. » En verders : « kleine burgers die hetzelfde bedrijf uitoefenen, zij i niet zeldeh in eene buurt of in eene stad, aartsvijanden van elkander. Twee hunner gaan naar dezelfde kerk, bidden d<>zelfden Goa, m.iar zij zullen elkander niet groefen. Het zijn concurrenten, het zijn vijanden. En de strijd tusschen de naties is maar de logieke ontwikkeling van dezen die tusschen personen ge-voerd wordt. » Voor een aanzienlijk deel der Vlaamsche werkers-klas is Vooruit het eenige geestesvo'edsel.- Hoe wil men nu dat de arme stakkers die weerloos aan zulke zielverprossers overgeleverd zijn, volgorde en ge-zondheid in hunne gedachten verkrijgen ? De slotsom is treurig. Aanbidding van het gouden kalf. — « Vôôr de be-rpepscommissie te Birmingham (Engeland), zoo ver-haalt de Daily Chronicle, verscheen dezerdagen een 34jarig persoon, die aandrong van soldatendienst onS slagen te blijven. Als reden gaf hij aan datzijne vrouw en kindeien «ernstigbenadeeligd» zouden worden als hij ingelijfd werd en srieuvelde. Hij heeft namelijk een erfdeel van 5 millioen te verwachten, maar daarvoor moet hij twee andere erfgenamen overleven. Dit uitzonderlijk ge/al kreeg van de Beroepskom-missie eene oplossing door den man voorloopig van den krijgsdienst te ontslaan. » Tôt welke hoo6te moet wel de eerbicd voor het gouden kalf gestegen zijn om zulke monsterachtige afwijkingen van wet en gerechtigheid toe te staan ? En dan verbeeldt men zich nog demokraat te zijn. De regie. — Dat in Vooruit's oogen de uitslagen van de regie niet overal zoo verblijdend zijn a/s hier te Gent (?) bewijst het volgende dat hij zich uit Aalst laat melden : « Is zulks het doel der stedelijke cooperatie? Geld winnen mag toch uitsluitelijk niet het doel zijn. De concurrentie doen aan de uitz'uigers der be-volking zou beter passen, rneen ik. De dwijlen (opneeinvodden) werden in den stede-lijken winkel verkocht aan 1.20 fr. en in eens worden die dwijlen verhoogd tôt 1.75 fr. Waarom toch dergelijke handelwijze ? Is het leven nog niet duur genoeg dat men nog de prijzen moet ver-hoogen, zonder nieuwe waar te hebben aangekocht ? Als geld winnen het doel moet zijn der stedelijke cooperatie, dan past zulks in geene d,eele. » Dwijlen zijn natuurlijk met suiker niet te vergelijken. Maar indien de Aalstersche heeren nu eens de woor« den van Nand herhaalden en zegden dat ailes in de gemeentelijke kas ten goede komt aan de goede ge-meente.Is de waarheid van verschillenden aard te Aalst en te Gent ? Met " ware » Standpunt Het kan niet anders a's genoegen doen aan eenen medewerker van De Waar'uii, — welke zijn persoonlijke zienswijze ook weze, — van te vernernen dat.ergens de waarheid nieuwen voortgang heeft gemaakt, nieuwe uitslagen heeft verkregen. Zoo heeft « Sphinx » met opgetogen blijd-schap gezien dat in de redaktie van Vooruit, eindelijk, in zake der wederzijdsche of ge-meenschappelijke belangen van Vlamingen en Waien, het « ware » standpunt was ont-dekt, en urbi et orbi, aan de stad en aan de ' wereld ervan.was kond gedaan door de gul-den pen van een der bijzonderste fakkels van den rooden vuurtoren der Vlaamsche démocratie.Het stuk is natuurlijk bestemd om grooten ophef te maken de heele wereld door! Wij zien in onze verbeelding het nummer van Vooruit van Zondag 2 September 1917, op de groene tafels van aile kanselarijen, in de handen van aile afgezanten en diplomaten, in de leeszalen der groote politieke clubs, voor de ramen der groote boekwinkels, in de trei-nen, in de stoomboote", in de loopgrachten, in de stafkantoren, op de marktpleinen, in de beurshallen prijken op de meest in 't oof springende p'aats ; koriom, te land en te water, onder den grond en in delucht houdt men iich thans bezig met het nieuwe licht dat van uit Gent, in Viàanderen, over de wereld is opgegaan, en menige zucht van ver-lichtiug zal uit de rangen der volkeren gc-loosd worden ; want, immers, — iedexeen is er langs om meer van overtuigd — aan het oplo^sen van het Bslgische vraagstuk is mees-tendeels het wederherstellen van den wereld-vrede veibonden. Juist omdat deboorden en hetbekkenvan Maas en Sckelde zulke gewichlige roi spelen in de verhoudingen der staatkundige wereld-machlen en de ontwikkelingsmogelijkheden der staathuishoudkundige wereldtoestanden, bieden — en boden— de Nederlanden immer in de geschiedenis zulkeen hoog belang vocr regceringen en volken. In 1815 en 1830 hadden de Europeesche mog mdheden aan-^dit vraagstuk der Neder-hnden eene oplossing gegeven, die hun, voorloopig, eene voldoende oplossing scheen en voor de toenmalige wereldtoestanden voldoende was. Wij zeggen voorloopig, omdat in de wereld ailes maar voorloopig is, 't is te zeggen voor zoo lang de toestanden het kur-nen uithouden. Want eeuwig duurzaam is er niets, zelfs de hemellichamen in de ruimte, zoo leert ons de sterrekunde, worden uit het I *

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.