30 October 1915 Nr 44 38e Jaargang HET VLAAMSCH HEELAL Vrij en Onafhankelijk Katholiek volksgezind weekblad voor Vlaamsche en Algemeene Belangen l>H(,ll Itl.l % IAI.SI-HIJ» Voor een jaar fr. 5.— Voor 6 maanden » 2.75 Voor 3 maanden » 1.50 Voor Nederland » 5.50 Voor 't Groot Hertogdom Luxemburg. . » 5.50 Voor andere landen » 7.00 Dit blad verschijnt den Zaturdag morgend.— Men teekent in bij dtn Uitgever en in aile postbureelen, alsook bij de briefdragers. Hoofdopsteller : JOHAN LEEMANS Deo Juvante Vincam ! Aile artihelen en mededeelingen moeten vôôr Donderdag avond ten bureele besteld zijn, uitgenomen de aankendigingen, die worden ingewacht tôt Vrijdag avond. Afzonderlijke nummers van dit blad zijn ta bekomen ten onzen bureele, Carnotplaats 65. — I O centiemen het nummer. av.\ ko\ni(;i\(;i;\ Den regel fr. 0.20 Kleine aankondiging » 0.50 Begrafenisbericht » 5.00 Groote aankondigingen bij overeenkomst. Voor aankondigingen buiten de provincie, wende men zich tôt de A.gencle HAVAS, Martelarenplaats 8, Brussel, en Beurs-plaats 8, te Parijs. Voor aile andere aankondigingen ten bureele CaruutplaatB (Laar) 68, Borgerbout-AntwerpeD Bladen en Boeken Het is een gekend feit, dat in aile landen ten huidigen dage minder gele-zen wordt dan vroeger. De aandacht der menigte is meer gevestigd op de ontwikkeling van 't lichaam dan op de ontwikkeling van den geest. Sport en vermaak spanden deze laatste tijden de kroon, en daardoor leed niet alleen de letterkunde, maar al andere kunst-uitdrukking. Het getal dergenen die hun genoegen in het le?en of in het beschouwen en bewonderen van kunst-stukken stellen, is zeer verminderd, zelfs in den beschaafden en ontwik-kelden stand. ♦ * * Voor de Vlamingen vooral, die slechts steunen konden op eene kleine bevolking, was zulks alleszins bedroe-vend. In Nederland echter was of scheen de toestand beter. Althans wierd er gezegd en aangehaald, dat de boek-handel daar schitterende zaken maakte en dat de dagbladen evenmin hadden te klagen, vermits zelfs in kleine steden, twee of drie dagbladen, met twee of drie uitgaven daags, ruimschoots konden bestaan. * * # Dat de toestand daar beter kon zijn, was op te maken uit het feit, dat Nederland eene ééntalige bevolking bezit en niet verfranscht is, ondanks de neiging die dagbladschrijvers en sprekers daar hebben, te pas en te onpas Fransche woorden te gebruiken, die door hunne gewone lezers of aan-hoorders niet begrepen worden. Maar dit staat wellicht « voornaam » bij schrijvers en sprekers, die niet over-tuigd zijn van hunne waarde en er een vreemd merk moeten op drukken. yâr * * Er zijn kunstenaars die aan hetzelfde gebrek lijden. Niet te vreden met den roem dien zij verwierven als kunste-paars, willen zij aan dien roem meer waarde bijzetten door eene vreemd-soortige kleederdracht of door eene zonderlinge houding aan te nemen. En 't zijn niet enkel de jongeren die zulks doen, maar ook de ouderen toonen dit zwak, hetgeen enkel een bewijs is hunner kinderlijke eenvoudigheid. * * * Ondanks dit gebrek der Neder-landsche schrijvers in 't gebruik van Fransche woorden, werden zij toch veel gelezen en mochten zich verheugen in eene redelijke vergelding van hunnen arbeid. Maar nu hooren wij eensklaps eene andere klok, die ons een heel ander nieuws aankondigt en ons doet twijfelen of dagbladen en boeken wel eenen bloeitijd beleven in Nederland. * * * Een groot Nederlandsch Katholiek dagblad, de Maasbode, schrijft dien-aangaande : Wie onder den tegenwoordigen wereldoorlog mogen zuchten en lijden, onze Katholieke Pers en onze Katholieke Boekhandel niet het minst. Het ging hun toch al niet naar den vleeze, maar nu jnoeten zij het in den struggle for life nog meej afleggen. Dat zij zich niet in een blakenden en blozende» welstand bevinden, maar een min of meer kwijnend bettaan leiden, daarvoor bestaan verschillende oorzaken. Onze Katholieken lezen en koopen veel te weinig boeken. Ik bedoel vooral prijswaardige, degelijke, ernstige, wetenschappelijke boeken. Dit is een feit, nog iets helderder dan de zon aan den blauwen hemel. Onze Katholieken koopen te weinig boeken. Vraagt het maar eens aan onze uitgevers en aan onze boekhandelaren over het heele land, wie ei boeken koopen en wat er dan gekocht wordt, wal ; men gewoonlijk besteedt, en vergelijk de statistiek s eens met het reuzengetal van hen, die bijna nooit | een duit voor een boek of een groot Roomsch blad j uitgeven, dan zult gij de handen in elkander slaan. 't Is wel waar, het debiet kan in een landje als ! Nederland niet zoo groot zijn, als in andere landen. Hoe weinigen lezen daar Hollandsche boeken ! Maar het is ook waar, dat dit gebied in aile geval veel grooter en voldoende kon wezen om de uitgave winstgevend te maken, als er maar gekocht werd binnen de grenzen. Daar wringt juist de schoen. * * * Die bestatiging mag de Vlamingen dus troosten, alhoewel zij er niets mede vooruit zijn. Maar in ons komt het gedacht op, of er nog geene andere redenen bestaan buiten sport en vermaak, die nadeelig werken tegen boeken en dagbladen, althans tegen deze die de Katholieke leering zijn toegedaan. Immers, die bladen en boeken moeten vele zaken verzwijgen die in andere bladen in 't lang en breed worden uitgelegd en soms heel belang-rijk kunnen zijn voor Katholieke Iontwikkelde lezers. Dit heeft voor gevolg het feit, waarover ook veel wordt geklaagd, dat Katholieken andersgezinde bladen lezen en deze dus ondersteunen ten nadeele van de bladen hunner eigen gezindheid. » * * Meer andere redenen nog, door de dagbladschrijvers goed gekend, maar waarover zij niet vrijelijk kunnen handelen, helpen mede om dit nadeel uit te breiden. En al het gejammer en geklaag over dezen toestand, schijnt niet veel te kunnen verhelpen. Want het weinige dat er voor de Katholieke pers gedaan wordt, gebeurt gewoonlijk nog in verkeerden zin, namelijk door 't ondersteunen van nietswaardige bladen en 't uitgeven van boeken, die het opensnijden soms niet waard zijn. Het is daarom nog het best ons te troosten en er geen kwaad bloed in te maken. J. L. DETOESTAND HIEB EN ELDEBS NEDERLAND. — M. Regout, tjjdelijk gezant bij den H. Stoel, is te Rome overleden. X De Nederlandsche bladen Yinden den genotnen maatregel tegen metaalbewerkers en ingénieurs, om hen te verbieden het land te verlaten en zich ten dienste van Treemde landen te stellen, ongegrond, onwettelijk of te streng. Bij gémis aan gekende beweëgredenen, is het moeielijk over dit genomen besluit te oordeelen. —-o— ZUID-AFRIKA. — De kiezingen habben de meerderheid aan de partij-BoTHA of Zuid-Afrikaansohe partij en aan de Unionisten gegeven. Botha hoopte echter dat zyne partij over de volstrekte meerderheid zou beschikken. Thans echter zal zij eene oyereenkomst met de Unionisten moeten aangaan. Het programma Tan beide deze partijen verschilt niet veel, zoo-dat eene overeenkomst gemakkelijk zal kunnen gesloten worden. —o— LUXEMBURG. — In het Groot Hertogdom Luxemburg is nu ook een ministerieele crisis uitgebroken. Na den dood van den eersten Minister, M. Eyschen, onlangs voorgekomen, kon het Ministerie tôt geene eensgezindheid geraken betraffende het groote vraagstuk van den dag : de onderwijswet. Reeds vôôr den oorlog had die wet de partyen tegen elkander in 't harnas gejaagd, omdat zij den Godsdienst of de Christelijke zedenleer uit het onderwijs sloot. In dezen oogenblik zal die betwisting moeielijk te regelen zijn. —o— CHINA. — De herstelling van 't Koninkdom gaat gepaard met eene groote schadeloos-stelling, te betalen aan het afgetreden Konings-huis, namelijk een jaargeld van vier miljoen taels. De vroegere Keizer heeft tevens twee akten onderteekend waardoor bij bekent door de eene dat Yoean Sjikai geen overweldiger is maar door den volkswil als Keizer is aan-gesteld, en door de andere dat hij vrjjwillig afstand doet van den troon en den nieuwen I Koning trouw zal dienen. J i ENGELAND. — Het talmen van het ; Engalsch Ministerie wordt veelal toegeschreven aan het groot getal Ministers, namelijk 22. Velen zijn van meening dat vijf Ministers voldoende zouden zijn en beter en vlugger zouden handelen dan 22. 't Is wellicht om : dezelfde reden dat Clemenceau het Pransch Ministerie insgelijks wil verminderen, van 13 op 8, alhoewel hij beweerde dit enkel uit spaarzaamheid te willen doen. j —o— ROME. — Door tusschenkomst van den Paus zullen de krijgsgevangenen in de verschillende landen, voortaan de Zondagrust genieten en hunne godsdienstplichten kunnen volbrengen, 't is eender aan welk een Godsdienst zy behooren. Binnen kort zullen er ook weer zwaar gewonde krijgsgevangenen, die tôt soldatendienst niet meer bekwaam zyn, uitgewisseld worden. Pax , Uit de Gazettenwereld Bij het uitbreken van den wereldoorlog verdwenen vele dag- en weekbladen in de verschillende landen, omdat zij tegen de oorlogsgevaren niet bestand waren. Later zijn er nog vele op den sukkel geraakt bij gebrek aan voldoende inkomen of door andere moeielijkbeden, die hunne regelmatige uitgave belemmerden. En nu nog verdwijnen er, die het tôt heden wisten vol te heuden en op betere dagen rekanden of hoopten. Daar dit echter te lang duurt en de opofferingen die zij doen moeten, nog al aanzienlijk zijn, durven zij het niât langer wagen. De duurte van 't papier zal er ook voor een deel bij zijn, want de opslag die eerst begonnen is met 20 % verhooging, later op 30 °/0 wierd gebracht en nu onlangs 40 °U bereikte, zal den 1 November vastgesteld worden op 60 °/0. Voor dag- en weekbladen die op eenige duizenden drukken, maakt dit eene groote som. Bovendien komen er de vracht- en andere onkosten bij, zoodat het papier omtrent het dubbel van vroeger zal kosteu. Dit zou aile goedgezinde lieden die het doen kunnen, moeten aanzetten de bladen hunner gezindheid ruimschoots te ondersteunen, opdat zij hunne uitgave zouden voortzetten, meest ten belange der werklieden en bedienden die daardoor hun bestaan behouden. Hildebrand De Geestelijke Blindheid VI (Vervolg) In de voorbeelden, die tôt hiertoe voor-komen, was het verlies der gezichtsherinnerin-gen niet volledig genoeg, om het herkennen der voorwerpen geheel onmogelijk te maken. De man, die zijn eigen wezen niet in een spiegel herkende, begreep toch dat het door den spiegel weerkaatste beeld dat van een heer was ; hij had dus niet vergeten, waarin het uiterljjk voorkomen van een heer met dat van eene dame, een zuil of een boom verschilt ; alhoewel hij bij zijn terugkeer den indruk had in een vreemde stad aan te landen, wist hij wel wat de gebouwen en de huizen beteekenden. Eveneens gaven diegenen, die niet meer konden lezen, zich zeer wel rekenschap dat hetgeen zij in de boeken zagen, letters en woorden waren. J Er zijn daarentegen gevallen, waarin de ' zieke geheel en al het begrip der voorwerpen, die hij ziet, verloren heeft, het is aan dezen 1 eigenaardigen zielstoestand, dat de Duitsche I schrijvers den even eigenaardigen naam van zieleblindheid gegeven hebben, waarbij zij de ' wijsgeerige en godsdienstige opvatting der ziel 1 als tegenstelling met het lichaam {anima) 1 verwarden met het eigenlijk gezegde verstand (mens), dat een uiting is Tan het lichaam. '• , BoTen de Terkeerde zegswijze zieleblindheid is die van zichtsonkunde (agnosie visuelle) te j ' verkiezen, daar zij tezelfder tijd eenvoudiger, ' juister en nauwkeuriger is. * Een zieke door zichtsonkunde aangetast, 1 begrijpt de voorwerpen niet die hij ziet, maar j ! hij herkent ze bij de aanraking of door het I I geluid dat zij afgeven. Ziehier een voorbeeld i dezer afwijking. Eene vrouw, die eenige uren 1 buiten kennis gelegen had ten gevolge eener < lichte beroerte, gedroeg zich sindsdien als eene 1 blinde : zij verzekerde nochtans dat zij niet ( blind was, dat zij ailes zag wat zich vôôr haar < aanbood, maar zij kon niets herkennen ; 1 wanneer men haar een voorwerp aanbood, 1 beschreef zij er den vorm en de kleur van, maar telkens zag zij zich Terplicht er bij te i voegen : « ik weet niet wat het is ! » Zoo : toonde men haar een potlood : geheel nauw- 1 keurig gaf zij er de lengte en de dikte van op, ( zelfs voegde zij er bij, dat een der uiteinden : afgepunt was, maar toch kon zij er het gebruik 1 i met van aanduiden tôt op het oogenblik dat zy aet met de hand vastgreep en dan uitriep : « Het is een potlood ! >• Dezelfde proefneming werd gedaan met een borstel, een glas, een mes, een vork en soortgelijke voorwerpen. Een schaar wordt op het zicht beschreven als een werktuig, waarvan het eene eind scherp ifgepunt is en het andere afgerond als een ring : het kletteren, dat het toesluiten ver-jezelde, deed haar een schaar herkennen. Dezelfde zieke beet zonder achterdocht in een stuk zeep, dat haar door vorm, grootte en ileur als een stuk taart Toorkwam ; de smaak ieed het haar met afschuw uitspuwen. Bij elk roorwerp, dat men haar toont, klinkt hetzelfde liedje : « Mag ik het eens voelen ?» en wanneer men haar een brandende kaars aan-oood, bleef zij niet in gebreke haar vingers te aranden. Wanneer bij de zichtsonkunde zich nog de înmogelijkheid komt Toegen de voorwerpen 3oor den tast- en den hoorzin te herkennen, ?renst de toestand aan volslagene zinneloosheid 3n draagt dan gewoonlijk den naam Tan ipraxie (onmogelijkheid het gebruik der voor-werpeD te herkennen) of ook dien van asym-bolie (onmogelijkheid verschillende indrukken samen te vatten). Zoo zal een zieke die naakt te bed ligt, en wien men zijn kleederen geeft, aiet weten hoe te doen om zich aan te kleeden : noch het zien, noch het betasten kunnen in hem het gedacht doen opkomen dat deze voorwerpen hem van de koude kunnen vrijwaren, sn indien men er op aandringt en hem de jas in ie handen duwt, zal by wellicht beproeven de beenen in de mouwen te steken alsof het een oroek was. VII Al deze feiten, die, van den eensn kant, îantoonen dat het geestelijk gezicht ook nog bestaan kan wanneer het niet meer met de Dogen in betrekking is, die, van den anderen kant, bewijzen dat het verlies van dit geestelijk ?ezicht den lijder ia een meer afhankelijken en meer ellendigen toestand in het verstandelijk ieven piaatst dan een blinde, bewijzen genoeg-saam hoezeer een der zieken, waarvan hooger jprake was, gelijk had wanneer hij aan zijnen geneesheer zegde : « Naar mijn toestand te jordeelen, ziet de mensch meer met de hersenen ian met de oogen. » Dit is een betrekkelijke troost voor diegenen die het zicht verloren ûebben op een ouderdom waarop hun geestelijk gezicht reeds ontwikkeld was, en die dit gees-tesvermogen behouden hebben als een kapitaal iat, wel is waar, niet meer aangroait, maar waarvan zij toch waardevolle intresten trekken. Indien de blindheid van den eenen kant iroeviger moet schijnen bij hem die eens het sermogen bezat te zien en dus zich rekenschap kan geven van wat hy verloren heeft, moet men van den anderen kant ook het nog veel grooter gémis weten te schatten dat dezelfde ?ebrekkelijkheid voorstelt bij hem die nooit aet gebruik zijner oogen bezat en dus in de ?elegenheid niet geweest is om de overeenkom-itige werkingen zijner hersenen te ontwikke-en. Laatst had Dr Gonin de gelegenheid erover ;e spreken met twee blinden, waarvan de een, ?ijf en dertig jaren oud, sedert zijn achttiende aar het gezicht verloor, en waarvan de andere ie oogen verloor door de oogziekte der pas-^eborenen. De eerste heeft zijn gezichtsherinne-*ingen onaangetast kunnen bewaren en bezit let verniogen zich in den geest al wat rond îem voorvalt of de gebeurtenissen waarvan hy loort spreken, voor te stellen, en hoewel voor lem het tijdperk van blindheid reeds lang het .ijdperk van zien overtroffen heeft, kan hij toch iaar willekeur de personen die hij eertijds gekend heeft, wederzien, en zich in den geest roorstellen hoe diegenen er uitzien met wie hij ater kennis gemaakt heeft ; hij heeft geen noeite om de beschrijving van een landschap e vatten en heeft geenszins het begrip van rergezicht of perspectief en der betrekkelijke ifstanden van twee verwijderde voorwerpen rergeten : zijn geest stelt hem, evenals die van ;en ziende, de inwendige schikking vôôr eener yoonst of de kruising der straten eener stad ; .er gelegenheid der aardbeving van Messina ?erzekerde hij instortende huizen, opeen-jehoopte puinhoopen en al de andere bijzonder-îeden door de dagbladen medegedeeld, in zyn ;eest gezien te hebben. Het eenig verschil dat )estaan kan tusschen de wijze waarop hij zich leze ramp voorstelde en het gedacht dat een inder zich er van maakt, bestaat hierin dat leze laatste de gelegenheid heeft gehad afbeel-lingen der plaatsen te zien, terwyl de blinde ïiets heeft kunnen veranderen aan de indruk-ten die hij er de eerste maal van opdeed. De tweede dezer lieden maakte van zijn oestand een geheel andere afschildering. Zijn :eer helder verstand doet hem in de gesprek-ien zijner omgeving een aantal feiten vinden lie hy niet begrijpen kan, en die voor zyne-:innen onbereikbaar zijn als voor ons de jegrippen van oneindigheid en onsterfelykheicL

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.