7 October 1916 Nr 41 39e Jaargang HET VLAAMSCH HEELAL Vrij en Onafhankeiijk Katholiek volksgezind weekbjad voor Vlaamsche en Algemeene Belangen IVHCIlItlJVl.VtiMlMUJN Voor een jaar fr. 5.— Voor 6 maanden » 2.75 Voor 3 maanden » 1.50 Voor Nederland » 5.50 Voor 't Groot Hertogdom Luxemburg. . >. 5.50 Voor andere landen » 7.00 Dit blad verschijnt den Zaturdag morgend.— Men teehent in bij den Uitgever en in aile postbureelen, alsook bij de briefdragers. Hoofdopsteller : JOHAN LEEMANS Deo Juvante Vincam ! Aile artikelen en mededeelingen moeten vôôr Donderdag avond ten bureele besteld zijn, alsook de aankondigingen. Afzonderlijke nummers van dit blad zijn te bekomen ten onzen bureele, Carnotplaats 65. — 1 O centiemen het nummer. AAIVKONDIGIIVGGN Den regel fr. 0.20 Kleine a&nkondiging » 0.50 Begrafenisbericht » 5.00 Groote aankondigingen bij overeenkomst. Voor aankondigingen buiten de provincie, vende men zich tôt de Agencie HAVAS, Martelarenplaats 8, Brussel, en Beurs-plaats 8, te Parijs. Voor aile andere aankondigingen ten bureele Carnotplaats (Laar) 6SS, Bor^erhout-Antwerpen LES EN RAAD Geen tijd is nuttiger geweest voor 't geven van zedelessen en raadgevingen dan deze dien wij thans beleven. Ongelukkiglijk wordt er weinig naar geluisterd, ofwel worden zij verkeerd opgevat en als persoonlijke beknibbe-lingen aanzien in plaats van als algemeene beschouwingen waarait iedereen zijn nut zou kunnen trekken. Dit was zoo eveneens in gewone tijden en 't zal zôô altijd blijven. * * * Dit zegt echter niet dat zij die aan-gesteld zijn om algemeene waarheden en vermaningen te doen hooren, of zij die de gelegenheid hebben om algemeene waarheden te doen gelden, van die plicht moeten afzien, omdat enkelen er bezwaar kunnen in vinden en de waarheidverkondigers er soms persoon-lijk nadeel doen door lijden. "Waarheid en plicht gaan vôôr ailes, en in het bijzonder vôôr 't eigenbelang of de eigenliefde van enkelen, die meenen dat er buiten hunne enge wereld geene andere werelden bestaan. * * * Het optreden tegen den woeker in eetwaren en andere behoeften, tegen de bandeloosheid der menigte en tegen een aantal misplaatste uitlatingen, eischt natuurlijk veel karakter, manne-lijkheid, zelfverloochening en meer andere hoedanigheden, die de waarheidverkondigers boven de kleine ellenden van den tijd moeten stellen. En zijn er weinigen die er naar luisteren of meenen zich daaraan te kunnen ont-trekken door spitsvondigheden en door uitvluchten van Casuïsten of rang-schikkers van het kwade volgens de gevallen, — toch zullen er zijn die naar die vermaningen zullen luisteren, omdat deze overeenstemmen met de stem van hun geweten. * ** Er zijn stellig vele menschen die bij lichtzinnigheid of bij onwetendheid slechte daden plegen en die aldra van gedacht veranderen, wanneer hunne aandacht gevestigd wordt op het leelijke of oneerlijke hunner handelwijze. Het is dus geen tijd verloren voortdurend te hameren op misbruiken, die voor velen nadeelig zijn en ook nadeelig moeten worden voor hen die er tijdelijk bij winnen. Want aile daden worden op tijd en stond vergeld, ten goede of ten kwade. ♦ * * De hootdzaak is : dat de zedelessen en vermaningen die thans gegeven worden, door een eerlijk gemoed zijn ingegeven ; dat zij strekken tôt bescher-ming of tôt bevordering van 't algemeen welzijn, onaangezien de onaangenaam-heden die zij hier en daar kunnen verwekken. De misnoegdheid van belanghebbenden, die bij woeker en andere slechte daden hunne gading vinden, moet de minste der bekommer-nissen zijn van hen, die de waarheid doen gelden zonder persoonlijke neven-bedoelingen.* * * Het veld hunner werkzaamheid is in deze tijden zeer uitgestrekt, want op allegebied bestaan thans mistoestanden, die bij gebrek aan beoordeeling en beknibbeling meer en meer uitbreiden. Immers, niet enkel in den vrijen handel doet de woeker zich thans gevoelen, maar ook op bestuurlijk gebied is er reeds op verschillende mistoestanden gewezen, die aanleiding hebben gegeven tôt vele misbruiken. * * + Eenige verbeteringen zijn daardoor , bekomen, want er zijn ook overheden die niet beter verlangen dan ingelicht te worden over misbruiken en mistoestanden, gelijk er anderen zijn die het heel kwaêlijk nemen wanneer men hunne aandacht op zulke feiten durft vestigen. Het geldt hier nogtans het algemeen welzijn even als in den vrijen handel, en zijn er slechts enkelen die naar zedelessen en goeden raad luisteren, 't is toch zooveel gewonnen in 't belang van 't algemeen en tôt bevrediging van vele miskende, alhoe- wel eerbied waardige belangen. * * * Het bijzonderste is : dat men in zulke zaken recht naar het doel gaat, en niet langs zijwegen of kronkelwegen. Vele overheden luisteren gaarne naar terecht-wijzingen en waarschuwingen wanneer hun die rechtstreeks worden toegericht, maar niet wanneer zij toevertrouwd worden aan der de personen, die er eerder een ondermijningswerk van maken door de zaken zwaarder te doen voorkomen of zwarter in te zien dan deze werkelijk zijn. * * * Wie dus de waarheid lief heeft, moet niet aarzelen deze te verkondigen, en zij die gaarne de waarheid hooren, moeten er niet door gekwetst zijn. De waarheid kan geen tweesnijdend wapen zijn gelijk de laster. De laster kwetst zoowel dengene die hem gebruikt als dengene die er door getroffen wordt. Zoo is de waarheid niet, hoe onaange-naam zij voor enkelen wel eens kan wezen ; zij zuivert en loutert, en brengt er velen op de goede baan. Vele misbruiken en mistoestanden zouden geheel verdwijnen, indien er meer naar haar wierd geluisterd, zonder bedilling of bevitting. J. L. DE TOESTAKD HIER EN ELDEBS NEDERLAND. —Artikel 1,92 der Grondwet, dat over het onderwijs handelt en moet herzien worden, is thans voorloopig opgesteld in dezen zin, dat zoowel de vrije als de openbare bewaarscholen en scbolen voor lager onderwijs, op denzelfden voet zullen ondersteund worden. Het middelbaar en hooger onderwijs komt dus niet in aanmerking. De Katholieken en geloovige Protestanten krijgen dus nog geene volledige gelijkstelling ; zij ontvangen slechts eene geringe voldoening en toch wordt dit nog misgund, zoodat er in de Kamer zal tegen opgekomen worden door enkele leden, die meenen dat het onderwijs van laag tôt hoog uiisluitelijk in handen van den Staat moet blijven berusten, of althans dat alleen de Staatsscholen door den Staat mogen bekostigd worden. Het is echter zoo goed als zeker dat er eene meerderheid in de Kamer zal gevonden worden, die een einde zal stellen aan den schoolstrijd, door aile scholen gelijk te stellen en niemand uit tesiuitenvan de Staatstoelagen. Op die wijze alleen is er eenigszins vrede te bekomen, want mededinging zal er toch blijven bestaan, Den 17 October zal de Kamer de bespreking der Grondwetsherziening aanvatten. —o— FRaNKRIJK. — Onlangs had te Parijs eene tentoonstelling plaats van « Knutselen-Kunst », destijds tôt stand gebracht door den befaamden « policie-prefekt M. Lépine. De Knutselen-Kunst ; bestaat in 't vervaardigen van allerhande J speelgoed of nuttige kleine voorwerpen uit sardinnen-doozen en anderen afval. Die tentoonstelling beeft jaarlijks veel bijval en laat aan vele arme, maar begaafde lieden toe, daardoor eenige stuivers te verdienen. Wat dit ! jaar opmerkelijk was, zegt een schrijver, "t is j dat M. Lépine, die geregeld deze tentoon- j stelling bezoekt, niet eens in aanmerking ] kwam. Hij dwaalde daar eenzaam rond als ; een oud voorwerp uit vervlogen tijden, zoodat ' niemand eenige aandacht op hem nam. Zoo j vergaat aile roem en grootheid, zelfs bij j menschen die u eenige erkentenis zouden schuldig zijn. Deze Knutselen-Kunst, eene uitvinding van j M. Lépine, heeft denkelijk aan den Raad van den Middenstand te Antwerpen, het gedacht à ingegeven een prijskamp voor knutselarij in te richten, waar wij in het vorig nummer van ons blad, de voorwaarden hebben doen van kennen. ZWITSERLAND. — Verscheidene krijgs-gevangen studenten in Duitschland, tôt den krijgsdienst voortaan onbekwaam, hebben toelating bekomen om in Zwitserland aan de Hoogescholen hunne studiën voort te zetten. Er zijn ook pogingen in 't werk gesteld, om die gunst insg4ijks te doen toekennen aan nog gezonde studenten, maar dit zal moeielijk kunnen toegestaan worden, zelfs niet met de noodige waarborg van eerewoord, toezicht en bewaking. —o— CHINA. — Tusschen de Zuider- en Noorder-provinciën van China bestaat nog geene volkomen eensgezindheid, om zich te schikken in de nieuwe toestanden door de instelling der Republiek verwekt. Veel belang wordt aan die oneenigheid niet gehecht, omdat er geene vrees voor verwikkelingen is, althans niet in dit oogenblik. Japan en de vreemde Mogend-heden houden voortdurend een oog in 't zeil, om te beletten dat oproerige benden gebruik zouden maken van den verwarden toestand, tôt het plegen van allerhande misdrijven, zooals de Boxers deden. Het kan intusschen nog jaren durep eer het Chineesche volk gewend zal zijn aan de nieuwe Regeering, door de Republiek ingehuldigd. Pax Uit de Gazettenwereld Een Nederlandsch blad had geschreven, dat het Handelsblad van Antwerpen na den oorlog niet meer zou uitkomen en de drukper-sen reeds verkocht waren. De uitgever van het Handelsblad heeft aan dit blad medegedeeld, dat dit geheel en al in strijd is met de waarheid ; dat er geen materiaal verkocht is en het Handelsblad terug zal uitkomen. Alhoewel het Handelsblad tijdens het laatste boekjaar slechts twee maanden is ver-schenen, beeft de algemeene vergadering der aandeelhouders op 12 September 1.1. gehouden, niettemin beslist : eenen intrest van 5 °/0 uit te betalen. 't Is misschien de eenigste naamlooze maatschappij die zôô grootmoedig heeft gehandeld. * * * Na den oorlog zullen vele bladen van rich-ting moeten veranderen, indien het waar is dat ook de partijen een heel ander programma zullen te volgen hebben. Maar dit ailes zijn slechts gissingen, want het zou ook kunnen gebeuren dat zoowel in de levenswijze van 't volk als in de gedragslijn der politiekers, geene verandering waar te nemen zou zijn. * * * De oudste Engelsche dagbladschrijver te Parijs. is aldaar overleden, naœelijk Henry V. Arkell. Hij was deze laatste twintig jaren gehecht aan de Sunday Times en de Birmingham Daily Post. Hildebrand Gedachten over Godsdienstige Opvoeding De schrijver van dit beknopt kritisch, doch steeds opbouwend over zich t werd, gedurende zijn verblijf in Nederland, verzocht zijn gedacht te uiten over de godsdienstige opvoeding m het algemeen. Aan dit verzoek heeft dit geschrift zijn ontstaan te danken. Wij meenen, dat het wellicht ook wel met eenige vrucht in ons Vaderland zal gelezen worden, wat ons aanzette het opnieuw in 't licht te geven. , Voor opbouwende kritiek, de eenige die den ernstigen denker nuttig is, houdt de schrijver zich, hier als overal, ten drin-gendste aanbevolen. I De godsdienstige opvoeding, door de onder-scheidene godsdienstige richtingen verstrekt, voldoet me hoegenaamd niet. Wat ik in mijn eigen Roomsch-Katholiek geloof kan waar-nemen onder dit opzicht, stemt geheel en al overeen met wat ik in andere kerkgenoot-schappen, o. a. bij de Israëlieten en bij de Protestanten vaststellen kon : namelijk een bijna uitsluitend gebruik van woorden, die, voor het kind althans, geen zin hebben en die hij werktuigelijk herhaalt... tôt hij gelukkigis ze te mogen vergeten. Het godsdienstig gevoel berust dus, bij de overgroote menigte, niet op overtuiging, maar enkel op overgeleverde, tôt • sieur geworden gewoonten. Het ware ten andere moeielijk, anders dan met woorden te schermen en den godsdienst ' tôt zuivere geheugenoefening te maken, van 1 J het oogenblik, dat men halstarrig zich aan de oude leerwijzen houdt, die wellicht goed waren in de vervlogen tijden, dcch die thans geheel en al strijdig zijn met de nipuwere gegevens der opvoedings- en onderwijsleer, op ^î'eZkundige en mewsc/tkundige gronden opgetrokken. Gelief eens na te gaan wat in beginsel de hoofdzaken zijn, die men het jonge kind leert, en ge zult vaststellen, dat ze neerkomen op deze twee punten : 1° godgeleerdheid of theologie ; 2° wat de eigen Kerh van de andere Kerken onderscheidt. Nu meen ik, dat als grondslag der godsdienstige opvoeding, deze twee punten eer schaden dan voordeelig zijn ; en zoo ze niet méér scbade doen, spruit dit m. i. enkel voort uit de sieur, de licbtvaardigheid, waarmede een kind goede of slechte voorbeelden opvolgt, uit een soort dwang in de kinderjaren opgelegd en die tôt een tweede natuur wordt ; en ook, niet zelden, uit vrees voor de straf, waarmede elkeafwijking van dien sleurgang als het ware bezegeld wordt. Godgeleerdheid komt in het leven en in de opvoeding van het kind evenmin van pas als wijsgeerige beschouwingen en driehoeks-meetkunde in de lucht ; wèl acht ik het moge-lijk de woorden, waarin deze begrippen belichaamd zijn, te doen van buiten leeren, maar de begrippen zelf kunnen met doordrin-gen in den kinderlijken geest. En het is toch om die begrippen te doen ! Waar we aus op een onvruchtbaren woor-denvloed stuiten wat het eerste punt aangaat, komen we, bij 't nader inzien van het tweede punt, op eene weerzinwekkende voorstelling terecht. Inderdaad, door eerst en vooral de kenmerken der eigen godsdienstige richting in te planten ; door eerst en vooral te doen inzien, dat âl wat wij gelooven goed is en âl het overige er buiten valt, komen we in strijd met de broederschap tusschen al de kinderen van één zelfden Vader. Dat die kenmerkende verschillen in later tijd behandeld worden, daartegen is niet het minste bezwaar in te brengen, voor zooveel de opvoeder zelf in een ruim verdraagzamen geest optreedt. Nu hecht ik zelf wellictit âl te veel gewicht aan het behandelen dezer verschillende punten in de kinderopvoeding, want de kleinen nemen er weinig meer van mede, dan dit : dat er goede menschen zijn (die denken zooals wij), en niet-goeden (die anders denken). En zelfs dit ééne begrip zou slechts heel flauw verkregen worden en langzaam aan verbleeken, indien het niet stelselmatig uitgebreid en gedurig verfrischt werd. Ik kan dus met den besten wil ter wereld de hedendaagsche godsdienstige opvoeding, in het licht van den dag van heden, niet goedkeuren. Ongelukkiglijk worden de leerwijzen in dit gewichtig deel der opvoeding steeds van hoogerhand voorgeschreven, en wel namelijk door de hoofden der godsdienstige richtingen, waarvoor ik den meesten eerbied koester, ongezien tôt welke «denominatie» ze behooren, en voor zooveel zij de geleerdheid in hun hoofdvak paren aan de toepassing van wat hun hoofdvak leert. Nu staat het vast, dat juist die hoogergeplaatsten, hoezeer zij zich ook in het vraagstuk mogen verdiepen, geene onmiddel-lijke voeling houden met de kinderen, en dat zij gewoonlijk uit de hoogte van hun verheven ambt geringschattend nederzien op den leek, die zich verstoot zich met hunne zaken in te laten. Op het godsdienstig gebied vinden we dus hetzelfde euvel, dat in elk vak waar te nemen is : den overwegenden invloed der kamergeleerden, der wijsgeerige « dissertatiërs » der beredeneerende wetgevers ; en de verkette-ring van hen, die zich steunen op de ondervin-ding, op de doorleefde gebeurtenissen, op de onmiddellijke voeling met de onderwerpen der geleerde betoogen der kamergeleerden. Verre van mij de grondbeginselen van het geloof te willen aantasten — van welk edel, zielsverheffend, echt Gods-dienstig geloof het ook zij — ; die aanzie ik als te hoog boven mij staande en niet geschikt om door leeken behandeld te worden. Maar de wijze, waarop die grondbeginselen in het hart en het gemoed van t.et kind, veeleer dan in zijn geest, dienen gezaaid te worden ; de leerwijze (de opvoe-dingswijze ware beter gezegd), die is elk ondervindingrijk leek, met gezond inzicht begaafd, en innig met de kinderen voelend, gerechtigd te bespreken, tôt wijziging voor te stellen, en zelfs, zooals ik hier doe, te veroor-deelen. Dit doende, komt hij geenszins te kort aan den eerbied, de trouw, de verknochtheiâ, die hij gewijd heeft aan de Kerk, welke voor hem de opperste waarheid tezelfdertijd. als de wijste leidster is. Er is, meen ik, in de opvoedk'jnd© een stel-regel, die onbetwist en onbetwistbaar is, namelijk deze : uitgaan van het bekende om tôt het onbekende le geraken, in nier voege, dat het onbekende, zich wortelend in het-bekende, er zich mede versmelt, en eindelijk slechts één meer uitmaakt. Die stelregel, die-door elke opvoedkundige school, door de vertegenwoordigers van aile wetenschappelijke-

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.