Het Vlaamsch heelal: katholiek - zondagsblad

874 0
15 december 1917
close

Waarom wilt u dit item rapporteren?

Opmerkingen

Verzenden
s.n. 1917, 15 December. Het Vlaamsch heelal: katholiek - zondagsblad. Geraadpleegd op 29 maart 2024, op https://nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be/nl/pid/736m03zv0t/
Toon tekst

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

BORGERHOUT, 15 DECEMBER 1917 ÎO Centiemen Nr 50, 40e Jaar HET VLAAMSCH HEELAL Weeltlilîtfl voor Wlaamsche en Algemeene Belangen i mim ■■■ ■m i— mim m n iiii . ma nTfïKng-r Hoe een dubbeltje rolt... Dit Nederlandsch spreekwoord dat het wisselvallige van 't leven kenschetst in goeden of kwaden zin. is het evenbeeld van het rad der fortuin of van avonturen. Nooit wellicht is er in gansch de wereld eene grootere ineenstorting, eene grootere verplaatsing of vernietiging van fortuinen • geweest dan heden ten dage, tengevolge lier oorlOgstoestanden en meer andere ingrijpende gebeurtenissen. * * » Reeds vroeger, — in illo tempore, — kvramen er soms groote veranderingen in den stand van fortuinen en geld. Het is nog maar eenige jaren geleden dat er zooveel geld beschikbaar was, dat Staats-en Gemeentebesturen er gebruik van maakten om hunne leeningen om te zetten en er nieuwe aan te gaan tegen een veel minderen intrest of kroos dan vroeger. Die intresten daalden tôt 3, tôt 2 1/2 en zelfs tôt 2 ten honderd, zoodanig dat er toen met zekere gegrondheid kon voorzien worden, dat het getal renteniers merkelijk zou dalen. * * * Inderdaad, om op die wijze nog van zijn geld te kunnen leven, moest men een dubbel fortuin tegen vroeger bezitten, en dit was niet zoo gemakkelijk te bekomen. Ook openbare besturen. zooals Arm-besturen, Godshuizen, Kerkbesturen en meer andere, die verplicht waren hunne kapitalen in vaderlandsche Staatsfond-sen aan te leggen, leden merkelijk door die vermindering van intresten, die voor lien bijblijvend waren en waardoor zij nu nog lijden. ★ * ■¥ De fortuinbezitters konden zich des-noods van die Staatspapieren ontmaken en hun geld in vreemde fondsen beleg-gen, die een veel grooteren intrest gaven. Of zij er echter wel goed bij gevaren zijn, dit is te betwijfeltn. « Hoe een dubbeltje rollen kan » kwam hier dikwijls te pas : de eenen wonnen, de anderen verloren, niet alleen tengevolge van aan-koop en verkoop, maar ook omdat eenige Staatsbesturen hunne verplichtingen niet nakwamen. •Jt * # Die wisselvallige fortuintoestanden kwamen later ietwat beter op hunne plooi door de uitbreiding van handel en nijverheid. Een aantal nieuwe instellingen kwamen tôt stand, die een beroep deden op de kapitalen der bijzonderen en tevens een goeden intrest waarborgden. De buitengewone bloei der nijverheid binnen en buiten het land, bracht eene herop leving te weeg voor de intrestnajagers, maar 't was zeer nadeelig voor kleine fortuinen in Staats- en Gemeentefondsen belegd, want de prijs dezer daalde immer. * * * Tijdens den oorlog is er andermaal veel geleend tegen hoogen intrest. Na den oorlog, wanneer aile geldzaken zullen moeten geregeld worden, zal er geen geld te verkrijgen zijn dan tegen aanzien lijken intrest En wie zal daarvan genie-ten ? De kleine fortuinbezitters niet, want deze zullen zoo goed als uitgeput zijn. Het zullen denkeltjk alleen de groote rijkaards zijn, die hunne oorlogsschade zullen kunnen inhalen door hunne fortuinen in die nieuwe goedvergeldende leeningen te beleggen. alsmede rijkgeworden woe-keraars, die aldus nog rijker zouden worden. * * * Maar niets is nogtans bestendig in de wereld. Die hooge of redelijk vergel-dende intresten zullen slechts tijdelijk gehandhaafd worder. en misschien gepaard gaan met groote verliezen op 't kapitaal zelf. Want het is stellig dat vele openbare besturen de aangegane verbintenissen niet zullen kunnen dragen, zoomin als vele burgers zich uit hunne moeielijke levens- voorwaarden zullen kunnen redden. * * * m De belastingen zullen tevens eene hoogte bereiken, die de waarde der tijdelijk hooge intresten zullen verminde-ren. Het zal met die intresten gaan gelijk met de dagloonen : hoe hooger deze stijgen, hoe hooger aile benoodigdheden duurder worden. Zoo komt men eindelijk en immer op het zelide punt terug. * * * De nieuwe fortuintoestanden hebben voor 't oogenblik geen vasten grond. In 't algemeen echter zal er minder welstand zijn en arbeid alleen zal zal nog een vast bestaan opleveren. De nieuwe njken zullen moeten bewijzen hoe en op welke Wr 'jze zij hun fortuin vergaard hebben Het moet uit zijn met het stelsel een armen man te verdenken wanneer hij ietâ î schijnt te bezitten dat niet overeenkoml s met zijne levenswijze of zijn inkomen, S terwijl fortuinbezitters geen bewijs moeten J leveren van de rechtmatigheid hunner î aanwinsten. En zoo zal menig dubbeltje i verkeerd rollen ten bate der algemeene eerlijkheid. J. L. DE TOESTAKD HIER EH ELDERS NEDERLAND. — Het Nederlandsch Ministerie is een der zeldzame naeenoeg tijdens den oorlog vol-ledig gebleven. Buiten het ontslag van den Minister van Oorlog, vervangen door den ambtenaar De Jong, en het aftreden van Minister Treub, een jaar vervangen door Minister van Gyn. die toen weer d« plaats ruimde voor M. Treub, Minister van Geld-wezen, — bleef het in zijn eerste verband, alhoewel het niet op eene partijmeerderheid in de Kamei steunt. Thans is er spraak dat de Minister van Landbouw, M Posthuma, ongelijk zou krijgen in zijn geschil m«t Minister Treub en om die reden zou aftreden. Reeds vroeger wierden er vele klachten tegen hem ingebraclit van wege handel en nijverheid, maar niettemin bleef hij gehandhaafd. — In de Kamer wierd medegedeeld, dat Nederland reeds heeft uitgegei'en aan buitenlanders die niet in kampen verblijven, 11,800,000 gulden.Voor Russische en Poolsche vluchtelingen ruim één miljoen. Het onderhoud in de kampen moet ook miljoenen bedragen, maar daaromtrent bestaan geene rekenin-gen. De vereffening dier onkosten tusschen de belaDghebbende landen, zal later een groot werk zijn, dat denkelijk aanleiding zal geven tôt vele betwistingen. —o— AMERIKA. — De zeeharen Halifax, reeds droevig bekend om de groote scheepsrampen die in de nabij-heid plaats hadden, is weer het tooneel geweest van een verschrikkelijk ongeluk. Een Amerikaansch schip met schietvoorraad is in aanvaring gekom^n met een stoomer, geladsn met eetwarpn voor België, en is ontploft. Een derde der stad Halifax, in hout gebouwd, wierd verwosst en door brand in puin gelf>gd. Het getal dooden is tevens groot. Volgens schatting moeten er 2,000 tôt 2,500 menschen omge komen zijn. —o— RUSLAND. — De wapenstilstand door de nieuwe regeering van Rusland aangegaan, is uitgebreid op verschillende gevechtslijnen. Ook in Roemenië, waar het overblijvende leger versmolten is in de krijgs macht der Russen, is een wapenstilstand ingetreden. --o— FRANKRIJK. — Buiten de zaak van den gewezen Minister Mài,vy, beschuldigd van landverraad of aanspanning met vijanden, is er nu ook een zaak Oaili.aux, ook gewezen Minister, wiens vrouw kort vôôr den oorlog eene moord pleegde op eenen opstrller van den Figaro. De beschuldiger van Caillaux is ditmaal M. Hervé, gewezen socialist-nihilist, die hem U'tgedaagd heeft hem vôô het Eedgerecht ts vervolgen. Caillaux heeft daar seffens op geantwoord met eene klacht voor laster tegen zijnen beschuldiger in te dienen. Het zal waar-schijnlijk weer een onweer zyn in een glas warer, want de Franschen schreeuwen gaarne tegen schan-dalen, maar hechten er verder niet rsel belsng aan. —o— PORTUGAAL. — In Portugaal schijnen straat-oproeren uitgebroken te zijn tengevolge van'brood-nood Te Lissahon en te Oporto wierden de bakkers-winkels geplunderd, zonder dat het léser zulks verhinderde. Beide steden zijn gekend voor tiunnen oproerigen aard, ook in vredestijd. Bij het wegjagen van den Koning en 't instellen der Republiek, speelden zij eene voorname maar leelijke roi. Het was daar een oprecht schrikbewind en eene uitspat-ting van moord en geweld tegen geestelyken en koningsgezinden. Het is echter geen honger- maar een politieke opstand geweest. De regeering is vervangen door andere mannen, en de Voorzitter der Republiek zal nu ook zijn ontslag geven. Pax UIT DE GAZETTEN WERELD In Zwitserland zijn, uit hoofde van schaarschte aan papier, tegenover de drukpers dezelfde maat-regelen ganomen als in België en Duitschland, namelijk het verschijnen op een half blad en het weglaten der gewone aankondigingen. Voor Denkende Menschen VII. — Het Openbaar Onderwijs in den Belgischen Congo Slot Zooals men ziet, bezit de Belgische koloni» reeds een geheel opvoedingsstelsel, eenvoudig wel is waar, maa*- des te beter aan het wezen dezer zwarte natuurkinderen aangepast. In zake van opvoeding en onderwijs is het programma van het Ministerie van Koloniën ten andere veel meer uitgebreid : de groote lijnen zijn reeds vastgesteld en de uitvoering is op goeden weg. Zoo is er onder meer besloten te Stanleystad, te Lusambo en te Kambinda Staatsscholen op te riciiten in den aard van die van Leopoldsstad ; en eerlang zal het bouw-werk der school van Lusambo aangevat worden. Er is ten andere als grondregel aangenomen geworden dat in elk distrikt minstens één lagere school, door blanken bestuurd, zal inge-richt worden, hetzij door het Staatsbestuur rechtstreeks, hetzij onrechtstreeks bij middel der aanneming van bijzondere scholen, die dan onder het toezicht van het Staatsbestuur zullen staan. Reeds zijn er in deze richting schikkin-gen genomen tusschen dit en de missionnaris-sen : vier dezer scholen zijn reeds gereed om in werking te treden te Nisuw-Antwerpen, te Buta, te Inongo en te Kangu. Daarenboven was het Belgisch Staatsbestuur voornemens een derde schoolliolonie te stichten die deverwaarloosde negerknapen zou opnemen en opvoeden, en een normaalschool om zwarte onderwijzers te vormen die, ofwel het blanke leerpersonesl zouden helpen, ofwel in de eigen-lijke negercentrums m«t hat inrichten van scholen zouden geiast zijn. De beroeps- en de ; landbouwscboleu zullen ook ten zeerste bevoor-| deeligd worden, en weldra zullfn er in de Uels ! en in den Katanga inrichtingen van dezsn aard gesticht worden. 1 Wanneer men naziet wat er tôt hiertoe is verricht geworden, kan er geen twijfel meer zijn of België goed den bescbavenden plicht begrepen heeft dien het in het Congogebied aanvaard heeft door de aanhechting van den Onafhankelijken Congostaat aan het moeder-land. De verkleefdheid aan de #del« zaak der Afrikaansche beschaving die ons Ministerie van Koloniën bezielt, is te wel gekend om te moeten vreezen dat men het spoor verlieze op den thans reeds zoo klaar en zoo groot afgebaken- !! den weg. Weldra zal dit eertijds tôt slavernij gedoemde ras, onder den invloed eener mach-tige zedelijks ontwikkeling gepaard met een kracbtige ontbolstering der verstandelijke vermogens, waarlijk vrijo menschen voort-brengen, bewust van hun redite», overtuigd van hun plichten. Yours 60EDEREH ZONDER HEESTER Er wordt te Antwerpen en elders nog veel gestolen in de magazijnen der komiteiten, 't zij door bedienden of door gewone dieven. Die zucbt naar wegnemen en pakken komt veelal voort uit het onderscheid dat sommige lieden maken tusschen persoonlyken eigendom en eigendom zonder meester. Menschen die aan het eigendom van anderen niet zouden durven of willen raken, vinden geen gewetensbezwaar in het toeeigenen van voorwerpen, die zoogezegd zonder meester zijn. De Staats- en andere openbare besturen gaven dienaangaande nog al eens het slechte voorbeeld. Wanneer zij kerk- of kloostergoe-deren wilden binnenpalmen, verschoonden zij zulks onder de bewering, dat dit goederen zonder meester waren die deel uitmaakten van het eigendom der algemeenheid. Te dier gelegenheid wisten vele personen zich nogtans te verrijken, ten koste van het algemeen bezit. Thans wordt dezelfde stelregel door velen ! toegepast. | En dit gebeurt niet enkel nu, maar het was J ook een algemeen gebruik vôôr den oorlog, 3 althans te Antwerpen, waar aan de dokken ! dikwijls vele koopwaren lagen, waarvan de eigenaars onbekend waren of die van de aan-komst hunner goederen niet verwittigd waren geweest. Die goederen heetten te zijn « zonder meester ». Het stadsbestuur deed ze na zekeren tijd wegruimen eu naar stadsmagazijnen vervoeren, om ze later ter bescbikking der eigenaars te stellen of ze in 't openbaar te verkoopen. s Maar vooraleer de stad met dit werk begon, | was er reeds veel van weggenomen of gestolen \ door lieden, die er geen gewetensbezwaar in ; vonden en zich gerust stelden met de bewering, jj dat dit goederen zonder meester waren. | Op die wijze zijn vele lieden schatrijk geworden, en 't is dit geslacht dat voortwoekert in | magazijnen en stapelhuizen, waar de goederen, \ volgens hen, pakvrij zijn, daar zij niet aan bepaalde of gekende personen toehooren en dus goederen zonder meester zijn. jj Het smokkelen, net niet-betalen van tol-rechten en belastingen, dit ailes berust op denzelfden stelregel, die aangeeft dat er geene onaerlijkheid in bestaat de algemeenheid te benadeelen. De oorlogstoestanden hebben die ongelukkige en misplaatste beschouwing fel uitgebreid en 't zal moeite en last lijden om eene stipte I eerlijkheid te doen eerbiedigen. | « Afblijven «n handjes-thuis » is geen breidel j voor velen. Zich verrijken, 't is eender op welke wijze, is thans het ordewoord. Hildebrand ArzooderlljUe nummere van het « Vlaamich Heelal » zi|a te bekomen ten onzen bureele, Curnotplaate 68, Borgerhout OV E K Z 1 C H T Vlaamsch Recht M. Van Cauwelaert, volksvertegenwoor-diger van Antwerpen, die tôt heden eene lijdende houding had aangenomen in den Vlaam-schen strijd en op betere dagen hoopte, verbreekt thans dien wapsnstilstand en eischt volkomen recht voor het Vlaamsche volk. Die gemoedsstemming is bij hem overweldigend geworden door de talrijke taalmiskenningen in 't leger en aan 't front, alsmede door eene redevoering die Minister de Broqueville moest uiispreken te Parijs, waarin tiei oude stelsel der taalverwarring en taalmiskenning voorgespiegeld wierd om België terug tôt zijne eenheid te doen komen. SCHRIJVERS EN BOEKEN (Zie de vorige schets in 't nummer van 13 October 1917) XVIII aiFAItl BOREL Bij naam kende ik hem ree is gsruimen tijd, hoewel ik nog niets van hem gelezen had 't Is slechts over een paar jaren dat ik kennis maakte met zijn Wijsheid en Schoonheid uit China... en ik mag niet zeggen dat dit werk nie bijster beviel : 't is wat âl te exotisch, âl te vreemd, voor mijn smaak. Ik schryf dit hier onomwonden neder, hoewel een van mijn Nederlandsche vrienden, wien ik dat in een gesprek mededeelrie, me neel wonder bekeek en me verklaarde dat hij zelf het een der mooiste werken van Borel von i. De gustibus et de coloribus... Tocti zou ik het wellicht nooit in bet gedacnt gekregen hebben Henri Borel in deze reeks te verooemen, niettegenstaande hij de Nederlandsche letterkunde met menig werk verrijkte. ware 't niet dat het mij onlangs gegeven werd een van zijn eerste, zooniet zijn eerste, boekdeel te lezen, dat me uitnemend wel beviel. Ik bedoel Het Jongelje. Het beviel me uitnemend wel, zeg ik. Maar voor ons Vlaamsche volk passen hier een paar waarschuwingen. 't Is geen « roman « in den waren zin van 't woord ; ik zie er meer een eigen levensbeschrijving in. of althans een deel ervan ; in aile geval is 't een prachiige zielkun-dige studie op den moeilijken jongelingsleeftijd. Fijne letterkunde, en boeiend van de eerste bladzijde tôt de laatste. zeker, maar toch ziel-kunde, wat beslist hetzelfde niet is als weten-schappelijke droogstoppelarij. Een zielkunde zooals Henri Borel ze hier op het leven geeft, welke voor aile ouders van zeer veel gewicht is, dienen ook aile verstandige ouders te lezen. In Nederland wordt dit wel begrepen, want het exemplaar dat hier vôôr me licht, ver-meldt : vierde druk. Terloops gezegd, de Amsterdamsche uitgevers P. N. van Kampen en Zoon hebben er ook een prachtige uitgave van gemaakt die ook onder dit opzicht haar prijs van 1.90 gulden ten voile waard is. Mijn tweede waarschuwing nu. 't Is geen boek voor de buiskamer, en beslist niet om in de handen der kinderen te laten komen : voor deze laatste acht ik het zelf niet zonder gevaar. Niet omdat het verderfelijk zijn zou : er is geen reiner geest dan dien van Het Jongetje ; maar enkel omdat het niet voor de jeugdige jaren geschikt is. Reeds van af het eerste woord weet de schrijver ons te boeien door de lieve en zachte wijze waarop hij ons vergunt een blik te werpen in een ontwakende jongelingsziel. « Hij was nog een heel erg Jongetje », zoo vangt Henri Borel aan. « Hij vond zichzelf al een beeije een meneer, sedert hij op de Hoogere Burgerschool was, en een lange broek aan had. Ook wist hij zoo nog al het een en ander, wat schooljongens in den Haag zoo heel gauw weten, en hij vloekte ôok wel, als de anderen er bij waren, en lachte om allerlei leelijke dingen, zonder de gemeenheid te soelen. » Ils. zegde u reeds dat Hel Jongetje zielkunde is ; frissche, zuivere, boeiende, aangrijpende zielkunde. Reeds van deze eerste aanhaling worden we het goed gewaar, en wie er mocht aan twijfelen, leze nog even het laatste deel na, den nadruk leggend en de aandacht vestigend op die twee gezegden : « als de anderen er bij waren » en « zonder de gemeenheid te voelen ». « Maar in zijn hart was hij nog een heel erg Jongeije gebleven », gaat, de schrijver voort. « En ik zeg dit, omdat ik het weten kan. Hij liep meestal in een zwart pakje, dat stond hem het beste, zei moê ; zijn lange broek had hij nog maar kort aan ; en daarom liep^n zijn beenen er nog wat moeilijk en verlegen in, alsof hij nog niet groot durfde zijn. Hij droeg een rond zwart hoedje, met zijde geboord en met een zijden lint. Onder een wit liggend boordje droeg hij een breed gestrikte das, en aan zijn mouwen vastgespeld witte manchet-ten. Een wit zakdoekje kwam uit zyn vestjes-zak kijken. Voor al die dingen zorgde moê. Maar de boorden en de manchetten waren heel gauw vuil, en hij beet gaatjes in zijn zak-doeken, en smeerde er inkt aan. Hij had een wandelstok met een gouden knop, dien hij zooveel mogelijk op straat liet zien. Nog al een deftig jongeije was hij, en wuu dat ook erg graag zijn. Hij was in den groei, en erg tenger, met een bleek gezicht, en hij wist dat dit een beetje voornaam was. Yours Vervolgt Artikelen en mededeelingen moeten ten laatste Bonderdag avoud ingezon-den zijn. »■■■—« i tiii t «in ru—«n—a— W E K E LIJ K SC_H_ VERSLAG Borgerhout Rautsoenen Nationaal Komiteit voor Hulp en Voeding Ledeganckstraat (Isolectra) Rantsoenen voor de tweede helft van December : "Vet 200 gr. per persoon aan fr. 0.80. Rijst 200 gr. » » 0.24. Rijs »lf kken 200 gr. » 0.^4. Koffle 75 gr. » » 0.60. De winkel is open : Op Maandagen, Woensdagen, Donderdagen en Vrijdagen van 9 1/2 tôt 13 1/2 (T. U.) en van 14 tôt 15 1/2 ; Op Dinsdagen van 9 1/2 tôt 13 1/2 en den tweeden Zaterdag van elke 14 dagen van 9 1/2 tôt 11 (T. U.).

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.
Dit item is een uitgave in de reeks Het Vlaamsch heelal: katholiek - zondagsblad behorende tot de categorie Katholieke pers. Uitgegeven in Borgerhout van 1878 tot 1930.

Bekijk alle items in deze reeks >>

Toevoegen aan collectie

Locatie

Periodes