Het Vlaamsch heelal: katholiek - zondagsblad

685508 0
27 februari 1915
close

Waarom wilt u dit item rapporteren?

Opmerkingen

Verzenden
s.n. 1915, 27 Februari. Het Vlaamsch heelal: katholiek - zondagsblad. Geraadpleegd op 29 maart 2024, op https://nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be/nl/pid/2n4zg6h09q/
Toon tekst

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

27 Februari 1915 Nr 9 38e Jaargang HET VLAAMSCH HEELAL Vrij en Onafhankelijk Katholiek volksgezind weekblad voor Vlaamsche en Algemeene Belangen IN8CHRIJVING8PRIJS Yoor een jaar fr. 5.— Voor 6 maanden. . » 2.75 Voor 3 maanden » 1.50 Voor Nederland * 5.50 Voor 't Groot Hertogdom Luxemburg. . » 5.50 Voor andere landen » 7.00 t blad verschijnt den Zaturdag morgend.— Men teekent in bij Uitgever en in aile postbureelen, alsooh bij de briefdragers. MM—ga«———MB——n^—■——m Hoofdopstbller : JOHAN LEEMANS Deo Juvante Vincam ! Aile artikelen en mededeelingen moeten vôôr Donderdag avond ten bureele besteld zijn, uitgenomen de aanhondigingen, die worden ingewacht tôt Vrijdag avond. ^ Afzonderlijke nummers van dit blad zijn te bekomen ten onzen bureele, p Carnotplaats 65. — 10 centiemen het nummer. C AANKOIWDIGI1VGEN Den regel fr. 0.20 Kleine aankondiging » 0.50 Begrafenisbericht » 5.00 Groote aankondigingen bij overeenkomst. Voor aankondigingen buiten de provincie, wende men zich tôt de Agencfe HA.VA.S, Martelarenplaats 8, Brussel, en Beurs-plaats 8, te Parijs. Voor aile andere aankondigingen ten bureele Carnotplaats (Laar) (>ît, Borgerhout-Aatwerpen ———bmbb—mrecMii miiiih ■m< im ir-—tmr— 1—r EIGEN EN VREEMD Ieder volk moet, houden aan zijne eigen taal en zeden. Deze laatste tijden liet dit veel te wenschen, vooral in België, waar zoowel de taal als de zeden maar al te veel op vreemden leest wierden geschoeid. Om voornaam of beroemd te zijn, raocht men zelfs geene eigenaardigheid meer bezitten ; vreemde taal en vreemde zeden spanden de kroon, althans bij hen die in ijdelheid en eigenwaan eenig genoegen wilden vinden. * * * Nooit wierd er nogtans meer gespro-ken dan over de ontwikkeling van den volksgeest. Maar die ontwikkeling wierd feitelijk niet betracht ; 't was meer verwikkeling dat uit dit streven voortkwam, want nooit wierden er in de taal meer bastaard woorden gebruikt<; nooit was de gebruikte taal minder genietbaar voor 't volk en zelfs voor ontwikkelden, dan de taal gebruikt door lieden, die meenden meesters in de kunst te zijn en eene hoogere vlucht te zullen nemen dan hunne « een voudige » voorgangers. ♦ * * Conscience en anderen leerden h un volk lezen. Hunne taal was eenvoudig maar duidelijk, vloeibaar en verstaan-baar voor eenieder. Dit mag nu niet meer zijn ; de taal moet verwrongen en iets onbegrijpelijks wezen, zoodanig dat zelfs ontwikkelden den waren zin niet vatten of ten minste veel moeite moeten doen om te begrijpen wat de schrijver zeggen wil. Zoo iets geeft geene vol-doening, geen genot, en is eerder geschikt om tegenzin op te vatten tegen de nieuwerwetsche ontwikkeling en de hooggeroemde taalverwringing. * * * Het is alsof die schrijvers, bij gebrek aan voldoende kunst, door «zonderling» taalgebruik de aandacht op zich willen vestigen, die zij anders wellicht niet zouden bekomen. Maar die aandacht is dan nog zeer gering, want slechts enkelen houden er zich meê bezig, terwijl de algemeenheid, die het meest eene ware ontwikkeling noodig heeft, er zich niet meê inlaat noch kan meê inlaten, bij gebrek aan duidelijkheid. * * * Wij hebben deze laatste jaren het-zelfde verschijnsel bijgewoond in de schilderkunst. De nieuwe meesters, of ten minste zij die meenden nieuwe meesters te zijn, zagen met minachting neer op de meesterwerken hunner voorgangers en brachten werken voort, die enkel aanspraak konden maken op « zonderlingheid, » maar geenszins op kunst. En om de armoede van die kunst toch te doen bewonderen, namen zij hunne toevlucht veelal tôt vleesche-lijke voorstellingen. Dat heette bij hen wellicht ook « ontwikkeling », maar 't strekte tôt niets anders dan tôt vernede-ring in plaats van tôt veredeling van 't volk. * * * Zoo dedenook deFransche schrijvers. Om de eliendigheid van hunne verhalen te bedekken, moesten zij gepeperd zijn met het onkruid van het verfijnd zedenverval, dat onder den valschen schijn van « ontwikkeling en bescha-ving » wierd opgediend. De uitslag of de invloed van die verkeerde strekkin-gen heeft bewezen, dat het volk wel meer bedorven is ge worden, maar in zake van ontwikkeling eerder achteruit dan vooruit is gegaan. * * + i Door vertalingen van dien vreemden , kost, wierd ons volk ook bedorven en | van zijne eigene schrijvers afgewend. I En het is nu niet door onverstaanbare | of moeielijk verstaanbare werken uit te geven, dat de Vlaamsche schrijvers er zullen in gelukken de aandacht op zich te vestigen. * * ¥ Buiten die gebreken, is het gebruik van bastaardwoorden deze laatste tijden ook fel aangegroeid. Te pas en te onpas worden in dagbladen Fransche woorden gebruikt, die voor vele lezers niet verstaanbaar zijn, woorden die maar al te gemakkelijk door Vlaamsche woorden kunnen vervangen worden. Aan sprekers is het te vergeven dat zij niet dadelijk het juiste woord vinden, maar opstellers hebben den noodigen tijd om na te denken en om zuiver Vlaamsch te schrijven. * * * Zoo zien wij dat op aile gebied, maar op taal- en zedengebied vooral, het eigene maar al te veel de plaats moet ruimen voor het vreemde, voor het onzinnige, voor het onhebbelijke zelfs. Het is de plicht dergenen die beweren voor volksontwikkeling te zijn, deze slechte gebruiken te bekampen en eigen aard, eigen taal en eigen zeden overal op de eerste plaats te zetten. J. L. DE TOESTAND HIER EH ELDERS NEDERLAND. — De vluchtelingen in Nederland worden thans erg op proef gesteld. Het Staatsbestuur, door den nood gedwongen, heeft aile hulp ontzegd, zoodat een bijzonder komiteit is moeten optreden om giften en andere hulp-middelen te bekomen. Van lieverlede vermindert echter het getal vluchtelingen, doordien velen terug naar hun Vaderland komen, en anderen naar Engeland oversteken. Over den gezondheidstoestand wordt ook niet veel meer geklaagd. Door ingrijpende middelen is de overheid erin geslaagd, verschil-lende broeinesten van ziekten uit te roeien. —o— ZWEDEN. — In Zweden en Noorwegen heeft de oorlog ook veel ellende aangebracht door de stremming van handel en scheepvaart en ook door gebrek aan levensmiddelen.Rusland zal zijne tarwe naar Zweden zenden langs het Noorden, om die beide landen uit den druk te helpen. Er zijn slechts weinige landen in Europa die niet mêe aan den oorlog doen. Buiten Zweden en Noorwegen hebben wij enkel Nederland, Spanje, Italie, Zwitserland, Griekenland, Rumenië en Bulgarie. Is hun getal klein, hunne bevolking is ook niet aan-zienlijk buiten deze van Italie en Spanje. —o— ROME. — Tijdens dezen oorlog blijkt de | invloed van den Paus zeer toegenomen te zijn. | Engeland heeft het goed gevonden eenen gezant bij het Vatikaan aan te stellen, terwijl Nederland niet beter verlangt dan dit voorbeeld te volgen. Maar de Minister van Buitenlandsche Zaken verklaarde in de Kamer, dat het oogen-blik nog niet gekomen was om dien stap te doen, vermits zulks euvel zou kunnen opgeno-men worden door of argwaan zou kunnen verwekken bij de eene of andere Mogendheid ; maar na den oorlog zal hij trachten eene oplossing te geven aan dit voorstel. Vrankrijk verlangt eveneens de betrekkingen met den Paus heraan te knoopen. Intusschen is de Belgische gezant vervangen \ door den oud-minister Van den Heuvel, wel- : licht omdat er thans of in de toekomst vele rechtsvraagstukken zullen op te lossen zijn. I ITALIË. — Italie is nog niet uit het getij der j aardbevingen getreden. Voortdurend worden \ er nog trillingen waargenomen. Daartusschen 1 trillen ook de volksbetoogingen voor of tegen ! den oorlog, waartegen zich Ministers en Staats- \ lieden kalrn maar krachtdadig blijven verzetten. j j AMERIKA. — Uit Amerika wordt veel oorlogsgetuig aan de Bondgenooten gezonden. J Duitschland heeft daartegen eene klacht inge-diend, maar voorzitter Wilson denkt dien handel niet te mogen beletten. ~o— | i *». MAROKKO. — De nieuwstijdingen over den toestand in Marokko brengen weinig licht aan. De Franschen handhaven daar hunne opper-macht, ondanks de verschillende opstaoden die er geregeld en aanhoudend uitbreken. Het zal daar gaan gelijk in Algerië. De bepaalde onderwerping zal daar jaren duren eer een bestendige vrede kan intreden. —o— ZUID-AFRIKA. — Het geding van generaal De Wet en andere Boeren-aanleiders is korteliDgs begonnen. De zaak wordt blijkbaar in het lange getrokken, om aan de vrienden en bewonderaars van De Wet den tijd te gunnen te zijnen voordeele tusschen te treden. Reeds zijn er in vele landen, en bijzonder in Nederland, verzoekschriften in omloop, om genade voor De Wet te bekomen. Misschien zal generaal Botha ook voor hem optreden, maar aangzien de opstand gebeurd is tegen Engeland, weet men niet wat er zal gebeuren. Althans zijn velen ongerust over den uitslag van 't geding en over het lot van De Wet. Pax. Uil de Gazettenwereld In aile oorlogvoerende landen is de censuur op al de dagbladen toegepast. Zoo iets is natuurlijk eene groote belemmering niet alleen voor de vrijheid der schrijvers, maar ook voor de regeling van de uitgave der dagbladen ; zij is echter niet te vermijden in 't belang der krijgsverrichtingen, die geheim moeten blijven. De dagbladen-uitgevers en opstellers van Oostenrijk zijn bij den bevoegden Minister daarover gaan klagen, maar de Minister heeft geantwoord : dat hij al het moeielijke van dezen toestand voor de dagbladen begrijpt, maar dat hunne vraag tôt onthefflng der censuur niet kan aangenomen worden. * * * La Libre Parole van Parijs is voor veer-tien dagen opgeschorst, omdat het de onder-vraging van senateur Gaudin de Villaine over de deelname van de Socialistische Ministers Sembat en Guesde aan 't Socialistisch congres van Londen, heeft medegedeeld, in strijd met de opgelegde censuur. * * * De Times van Londen heeft den 9 Septem-ber 1914 eene inschrijving geopend ten voordeele der zieken en gewonden van den oorlog. Op 20 Februari 1915 bedroegen de inschrijvingen reeds 1,004,677 pond, 't zij ruim 25 miljoen frank. * * * Sinds het begin van den oorlog, hebben in Duitschland 864 dag- en weekbladen hunne uitgave gestaakt. Hildebrand Boeken en Letterkunde in Nederland Het boek is de Hoogeschool onzer dagen. Carlyle XIV Afwisseling behaagt. Na dit nieuwe werk van François genoten te hebben, neem ik met des te me°er lust en genoegen het studieboek ter hand : Over Willen en Handelen, een boek voor opvoeders en voor geneeskundigen, tbeoretische wilsleer door Dr H. G. Hamaker, zooeven bij J. B. Wolters te Groningen verschenen aan den prijs van 1,90 fl. inge-bonden.Het is, mijns inziens, een gewichtig vraag-stuk dat Dr Hamaker in zijn Theoretische Wilsleer behandelt : hij bedoelt immers niet min dan het zoogenaamde « déterminisme » in verband te brengen met het grondbeginsel van den vrijen wi!. Ik herinner me nog zeer wel dat voor eenige jaren Félix Ortt iets dergelijks nedergeschreven heeft in zijn Vrije Mensch — in Loeverre Ortt en Dr Hamaker overeen stemmen, ware mij voor't oogenblik moeielijk, of, beter gezegd, onmogelijk neder te boeken, daar mijn studiemateriaal zich achter de afgesloten grenzen bevindt — en dat een ietwat drukkere briefwisseling dan te voren er jj het gevolg van was. Dit staat mij thans echter j nog maar nevelig vôôr den geest, doch genoeg- j zaam klaar om me, bij 't aangrijpen van Over j Willen en Handelen voor te bereiden voor ) eene vinnige kritiek. « Déterminisme « is \ immers de ontkenning van den vrijen wil? Maar zie, ik heb me erg bedrogen gevonden, en na lezing van Dr Hamaker's werkje verklaar ik me volgaarne « determinist » in den zin dien hij aan dit woord hecht ; en, meer nog, ik zie niet in hoe het één psycholoog, één psycho-logisch gescboold vakman, zou mogelijk zijn te ! beweren, dat hij voor het « mdeterminisme « is, dit is voor de opvatting, dat onze willekeu- ; rige handelingen door geen enkele vooraf bestaande oorzaak worden bepaald. Het feit à a mtÊfmxsKÊU—mamamÈÊBiamsmm m n h mn i iTtr.TTi-B^^^r^^Tiirrffifira alleen — dat geen verder betoog behoeft — dat wij in onze opvoedingsmethoden steeds de oorzaak trachten op ta speuren die tôt deze of gene handeling leidt, toont mijns inziens klaar aan dat er geen kwestie zijn kan van « inde-terminisme » vermits wij toch de oorzaken opzoeken die tôt de handeling « gedelermi-neerd » hebben. De oorzaak der gewone misvatting, waar-over ik ook het « Confiteor » moet uitspreken, bestaat in het als gelijkwaardig aanzien der ter men » déterminisme » en « fatalisme ». De laatste strekking is hoofdzakelijk materia-listisch, hoewel zij wel in eene enkele spiritualistische richting ook eenigszins thuis behoort, namelijk (indien ik me niet bedrieg) in het Calvinisme. Indien nu het « indetermi-nisme », als leer, het willen buiten de wetten van oorzaak en gevolg stelt die nogtans ailes beheerschen, erkent het « déterminisme », ook in onze willekeurige handeling, de wet van oorzaak en gevolg. Gesteld een jongeling met zulken of zulken aanleg, met zeker gekende ervaringen, in eeu vastgestelden toestand en in een ons bekende omgeving geplaatst, dan kan men bijna met zekerheid besluiten in welken zin hij handelen zal. Bijna met zekerheid, zeg ik, want om een gansche, volstrekte zekerheid te bekomen, zou men op de hoogte moeten zijn van àl de invloeden die binnen en buiten op hem werken, — wat theoretisch wel kan gezegd worden, maar wat practisch toch onmogelijk is. En het is juist omdat in onze opgaven dikwijls meerdere gegevens ontbreken, dat wij wat al te licht van « bokkensprongen » spreken. Waren wij van àl de invloeden bewust, we zouden dit woord niet eens durven gebruiken. Stuit zulks nu tegen het grondbeginsel van den vrijen wil ? Geenszins, eu ten bewijze neem ik het voorbeeld over dat Dr Hamaker zelf opgeeft : « Een moreel beschaafd man vrage zich eens af of hij in staat zou zijn een medemensch opzettelijk te dooden, wanneer hij daarmede voordeel zou kunnen behalen en kans zag het ongestraft te doen. » Theoretisch zal men wellicht « ja » antwoorden ; immers we hebben een « vrijen wil » en kunnen besluiten wat we willen. Maar beproef het eens in de practijk. Ieder zal dan onmiddellijk voelen dat hij dit niet zou kunnen, omdat zich iets in hem (zijn karakter en zijne daarmede samenhangende opvattingen) met onoverwinne-lijke kracht zou verzetten. Dit eene voorbeeld — en Dr Hamaker somt er nog andere op — toont klaarblijkend dat onze handelingen niet in den zuiveren zin willekeurig ziju, maar wel degelijk « gedetermineerd » door voorgaanden die we, bij voldoende psychologisch aanzicht, kunnen opzoeken. De lezer zal nu ook reeds voor zich het besluit genomen hebben, in welk opzicht het aldus op te vatten « déterminisme », en een aldus opgevatte deterministische wilsleer, de opvoeding in de hand werk, en dit zal hem des te grager Dr Hamaker's Theoretische Wilsleer ter hand doen nemen en bestudeeren. Ik hoop zulks, want ik zelf heb er veel bij geleerd. Vervolgt Beschieting van Antwerpen XVII De Union ist F allé heeft in 't Lager-huis van Engeland andermaal het zenden van ongeoefende Engelsche troepen naar Antwerpen gelaakt. Het Schepencollege en de Intercommunale Commissie hebben andermaal een vertoog gericht aan hunne landge-nooten,alsantwoord op de voortdurende valsche beschuldigingen betrefîendehun gedrag tijdens de overgave van Antwerpen. Ziehier dit stuk : Het College van Burgemeester en Schepenen en de Intercommunale Commissie van Antvoerpen aan hunne landgenooten. Er wordt tegen de bevolking van Antwerpen, hare magistraten en notabelen een schandelijken laster in omloop gebraoht, en wel met zulke booze volhar-ding, dat wij ham onmogelijk langer kunnen dulden. Een naamloos pamphlet, getrokken op een aan-zienlijk aantal exemplaren, verspreidt de afschuwelijke beschuldiging dat de burgerlijke overheid de stad zou overgegeven hebben in weerwil van de onder-richtingen der krijgsoverheid ; dat Antwerpen verzocht was zes-en-dertig uren stand te houden, en oogenblikkelijk zou gecapituleerd hebben ; dat zoo-doende twintigduizend man Belgische troepen gedwongen werden zich in Nederland te verschui-len ; dat de Belgische regeering een onderzoek zou ingesteld, en twee Staatsministers naar den Haag gezonden hebben, die in heftige bewoordingen hunne afkeuring te kennen gaven... Het artikel sluit met een schimprede tegen de stad Antwerpen die over-gelaten wordt aan het misprijzen van het land.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Over deze tekst

Onderstaande tekst is geautomatiseerd gemaakt met OCR (Optical Character Recognition). Deze techniek levert geen 100% correct resultaat op. Dit komt mede doordat oude drukken moeilijker te lezen zijn met software dan moderne. Dat betekent dat er onjuiste tekens in de tekst kunnen voorkomen. Er wordt gewerkt aan verbetering van de OCR software.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Toevoegen aan collectie