Acht cri veeriïgste jaar %.aterdag 25 Januari 1914 flummer 4 hbx fr. 5-00 > £«rs mut de jsost besteld m* aODKD~OERJ,AND franco a g-- 525. «MKf»e»x»«M*prijt i» *w»rop t>efc**lka*r %.ÎL$tU VOLKSBELANG VERSCHIJNENDE ELKEN ZATEKDA9 fr. 5-00 "l jau*, «*! rte p*st K<*t*èé mi K'ftOR» NE3UUM§ m>a 3 g-, <S45» ht. s bas ac;r*»»ianj» ^ TMD^ liiUatbnt, k « *41 fî* « ga» £»*• a»>. (Émfcrtgsà Afzonderlijke nommera xijn te bekomen bij AD. HOSTE, Galgenberg en bij AD. HERGKENRATH, Veldstruat 47, te Gent, en bij aile gaz«tverkoopers, tegen 10 cent. BUREEL VAN HET BLAD : Oalgemberg, 2S, "te Geisî. Aile meiledeelingen. brieven, handschriften, enz., vrachtvrij te sturen Aan de Bedactie van het Volksbelang, Galgenberg, 23, Gent. ——atsgap&s*aJMB3g^rsBiiniiinn3B—aiiBiwi i ■ i ■mn n> m ww""»— Inhoud : De Vlaamsche Amendementen aan de School-wet.— Vlaamsche Belangen.—Uit de Hoofdstad. — Voordracht van Frederih van Eeden.—Feestavond in het Algemeen Nederlandsch Verbond. — Wil-lems-fonds — Hooger Ondet wijs voor het Volh. — Algemeen Nederlandsch Verbond. — Tooneelkro-niek. — Sterfgevallen. — Liederavonden van het Willems-fonds — Muséum van het Volksbelang. — Onze Tijdschriflen. — Kunst en Le.tternieu.ws. De Vlaamsche Amendementen aan de School wet. Verleden week Vrijdag begon de Kamer de bespreking van het amendement de" katholiek* Vlaamsche Kamergroep, betreffandehetgebruik der Nederlandsche taal in het lager onderwijs. Volgens dit amendement zou het aanleeren van eene tweede taal niet mogen beginnen voor het 5* studiejaar. De voertaal zou, gedu-rende al de schooljaren, voor al de vakken (be-halve hetFransch) en voordeherhalingen, de taal zijn van het grootste getal kinderen die de klasse bijwonen. In Brussel en omstreken, en ook in sommige grensgemeenten, zouden er klassen zijn met Nederlandsch, andere met het Fransch als voertaal, en de bestuurder der school zou zelf bepalen welke taal die van het kind i«, na eene rechtstreeksche ondervraging van en een onderhoud met het kind. Tôt eene eigenlijke bespreking van de bepa-lingen van het amendement kwam het niet : de discussie rolde maar alleen over de vraag of het noodigis voor eene vlugge en frisscheopvoeding van het kind, dat deze opvoeding geschiede in de moedertaal van het kind. Men vraagt zich af hoe deze zonneklare waar-heid, dit onomstootbare axioma in het Belgisch parlement nog aanleiding tôt meeningverschil kan geven! Voor onze Walen schijnen wij nog steeds een volk te zijn buiten aile andere vol-keren. Eene behandeling die hunne hongste veiontwaardiging wekt, zoolang Polen, Finnen, Tsjechen, maar vooral Elzassers en Lotharingers er het voorwerp van zijn, achten zij gezond en redelijk zoogauvv aij hunne eigen landgenooten, de Vlamingen betreft. De heeren Delbeke, Van Sande, Borginon en Henderickx hebben dapper en met overtui-gingskracht het principe van h un amendement verdedigd. Men beweert natuurlijk (en minister Poullet heeft het deze week meer dan eens gedaan) dat er geene misbruiken bestaan ; maar de heer Delbelke toonde aan « dat de gemeentebesturen van verschillende groote steden als Gent, Leuven en vooral Brussel, het onderwijs van de tweede taal zoo opvatten, dat het eene voertaal wordt voor een groot gedeelte van 't programma. - En zooals de heer Camiel Huysmans te recht deed opmerken, zijn de vrije scholen nog schuldiger dan de aangehaalde gemeentebesturen.De heer Augusteyns verdedigde het amendement, dat hij met de heeren Pécher, Franck, Lamborelle, Royers en Persoons had^ onder-teekend, en waarbij bepaald werd dat geene toelage zou verleend worden aan scholen. waar de moedertaal van de leerlingen niet de voertaal van het onderwijs zou ïijn in aile klassen en vooi aile vakken, vierde graad inbegrepen. i Verleden Woensdag werd het débat her-nomen.De heer Augusteyns zette zijne redevoering voort en gispte streng het onderwijsstelsel, dat, door het aannemen van de vreemde taal als voertaal of het te vroeg aanleeren der vreemde taal, de algemeene geestesontwikkeling bena-deelt en ue Vlaamsche arbeiders daardoor op een lager peil houdt dan de VVaalsche. De heer Vandervelde verdedigde in hoofd-zaak het Via <mschgezind standpunt. Daar hij door de Walen onderbroken werd, z»i hij hun onbewimpeld de waarheid : Ik meen wel dat onze Waalsche collega's het slechts dàn eeas zullen zijn, wanneer men zal beslist hebben dat de Fransche taal alleen zal worden gebezigd in 't Walenland en dat in Vlaauderen het Fransch nog den voorraug zal hebben. Hij eischte dat voor de Vlaamsche kinderen het Nederlandsch de voertaal weze ; en zonder zich uit te spreken over dun oaderdom waarop de studie eener tweede taa! moet beginnen, was hij het met de Vlamingen eens dat het gelijk-tijdig aanleeren van twee talen van 's kinderen geest iet8 maakt dat n<>ch moss.l noch visch is. Voor Brussel en ojastreken zou hij Vlaamsche en Fransohe afdeelingen willen, naar de indee-ling van het schoolhoofd. Met klem verdedigde de heer Persoons het amendement der Vlaamsche liberalen, er daar-bij nadruk op leggend, dat de kwestie der voertaal ex eene van opvoedkundigen aard is, waarin de huisvader niets te zien heeft. Zijne rede was in aile opzichten de vertolking van het Vlaamsche liberale standpunt. Uit de rede van den heer Ozeray stippen wij alleen aan, dat hij de Duitschsprekende be-volking van den Luxemburgschen uithoek geheel wil verfranschen. De heer Franck zette de beginselen uiteen, waarop het amendement berust, dat hij met de mede-onderteekening van de heeren Van Cau-welaert, K. Huysmans, L. Delbeke, Persoons en Hendrickx indiende, en dat nagenoeg als volgt luidde : De voertaal van het lager onderwijs in de ver-plichte vakken is het Vlaamsch voor de Vlaamsche gemeenten en het Fransch in de Waalsche gemeenten. Het gezamenlijk onderwijs in deze taal mag niet minder dan 18 uron per week bedragen. Het onderwijs in de tweede taal inag niet aanvan-gen voor den derden graad. Nochtans mag daarmee vroeger een aanvang worden gemaakt in de gemeenten der Brusselsche agglomeratie. In diezelfde gemeenten wordt als voertaal van het onderwijs gekozen de moedertaal van het kind, te bepalen door het schoolhoofd, behoudens beroep van de ouders bij de schoolinspektie. Maar toen kwam de heer Nobels met een amendement af, mede onderteekend door de heeren Maenhout, Lefebvre, Verachtert, De-meester en Decoster, amendement dat feitelijk niemendal zegt, en waarbij zich minister Poullet aansloot, die met allerlei magereargumenten schermde om de toepassmg van het beginsel der moedertaal als voeriaal niet in de wet vast te leggen en het vervroegd aanleeren der tweede taal in de hand te werken. Maar ééne enkelecri-tiek veroorloofde hij zich : hij keurde namelijk het Leuvensch gemeentebestuur af, dat het Fransch als voertaal van den vierden graad heeft uitgeroepen. Over de andere sprekers kunnen wij kort zijn. De heer Lemonier verdedigde met veel bombast de vrijheid van den vulgarisateur-huisvader om zijn kind in taatopssioht te ver- basteren en te verstompen. De heer Troclet bestreed het vervroegd aanleeren de tweede taal, doch schermde al te veel om Brussel den voorrang te laten geven aan het Fransch. De heer Woeste koos de zijde der katholieke Vlaamsche waterachtigen. De heer Destrée schipperde. De heer Van Cauwelaert liet een prachtig pleidooi voor de Vlaamsche amendementen hooren en veroordeelde te recht het amendement Nobels. * * * In de zitting van Donderdag was het eerst de heer Devèze aan 't woord. Hij zou aan de ouders het recht willen toekennen aan hunne kinderen een tweetalig onderricht te laten geven. Door den heer Camiel Huysmans werden er harde waarheden gezegd aan de collega's die in de Kamer komen verîellen dat zij geen twee talen kunnen leeren, en er nochtans twee willen opdringen aan de kinderen der lagere school ! Ge zijt, zei hij, bedekte verdedigers van de ontaarding, en op schoolgebied zijt ge in den grond mannen van het cijnsstelsel, voorstanders van de rijke standen 1 Enkele leden der rechterzijde hebben dat rondborstig verklaard De heeren Van Cauwelaert en Vandeperre hebben bekend dat op taalkundig gebied de toestand in de godsdienstige scholen even slecht is als in de officieele scholen, en zoo talrijke leden der rechterzijde, zooals de heer Woeste bijvoorbeelJ, ons stelsel vijandig zijn, dan is het omdat de klerikale scholen bijna heel en al de Nederlandsche cultuur uitgeroei.l hebben ; zij trekken hunne schoolbevolking aan, door het uit-buiten van het bij de ouders verspreide vooroordeel, als zou het onderwijs in het Vlaamsch het aanleeren van het Fransch uitsluiten Onze vrienden der uiterste linkerzijde die mij niet willen volgen, steunen inder-daad, zonder het te besefifen, de rechterzijde in haren strijd tegen het ofïicieel onderwijs. Zelfs de kardinaal aartsbisschop, deed hij den minister opmerken, is van meening dat de tweede taal slechts in den hoogeren graad mag worden opgelegd. Tôt zijne vrijzinige vrienden zei hij, onder meer : Ik wil de beveegdheid geven aan den opziener, omdat" de huisvader onbevoegd is, en ik begrijp den I heer Lemonnier niet, die de vrijheid voor den huisvader eischt op taalgebied en ze hem weigert op gebied van godsdienstig onderwijs. Hetzelfde werd aan het adres van den heer Destrée herhaald. De heeren Royers en Gielen verdedigden het Vlaamschgezind standpunt. De heer Buyl stelde een amendement voor, aan de meerderheid, in Vlaanderen, het recht gevend Fransche klassen te eischen, mits den onderwijzer, die zou vaststellen dat het kind de lessen niet met nut kan volgen, toe te laten den school opziener te verwittigen. De heer Feron had ook een amendement, aan een tamelijk getal huisvaders het recht gevend voor hunne kinderen het onderwijs te vergen in de taal van hunne keuze. De heer Nobels noemde zijn voorstel eene minnelijke schikking. Moest hij zijne persoon-lijke meening volgen, zei hij, dan zou hij het amendement Franck goedkeuren en getrouw blijven aan de gedragslijn, die hij bij de opvoeding zijner eigen kinderen heeft gevolgd. De heer Anseele bestreed het amendement Nobels, dat aan de regeering zal toelaten ailes te doen wat zij wil. Maar bij het amendement Franck-Van Cauwelaert, dat hij goedkeurt, ook wat betreft den ouderdom waarop men de tweede taal zou beginnen aanleeren, had hij het amendement Buyl willen zien vœgen : het recht om, voor een redelijk getal kinderen, eene andore voertaal te eischen. Nog valt aan te stippen eene kranige ver-klaring van den hser Demblon, die als ee* oveituigd verdediger der Vlaamsche amendementen optrad. Hij zei o. a. : Niets is vafccher dan te beweren dat men de Fransche cultuur tegenwerkt, wanneer men aan de Vlaamsche arbeiders recht wil laten wedervaren door het Nederlandsch te verdedigen Het ware al te gemak-kelijk te be wij zen dat het tegenovergestelde alleen waar is. Onze tegenstrevers zijn te goeder trouw, maar worden slecht ingelicht en geholpen door eenige schaamachtige politiekers die met een ailes behalve eerlijk doel te vverk gaan Aldus berokkenen zij schade aan het Walenland en aan Frankrijk, door ailes verkeerd voor te stellen en jammerlijke dubbel-zinnigheid in stand le houden. Aldus spreekt een vriend van Frankrijk die de eerste — men dulde dat ik het in herinnering breng — in 't Walenland eene maalschappelijke beweging in 't leven riep. Thans zullen wij zien — wanneer er een vertegen-woordiger der hoofdstad van 't Walenland, sommige leden der drie partijen steunende, ofschoon met leed, doch zonder aarzelen zich afscheidt van zijne vrienden, die hardnekkig blijven in hunne dwaling, volgens hem, thans zullen wij zien, zeg ik, of al de rijke leden der rechterzijde die hier Nederlandsch spreken — terwijl zij, zegt Anseele, het gebruik dezer taal aan hunne kinderen verbieden — al hun praten zullen van kant laten en optreden ten gunste van de Vlaamsche arbeiders die voor hen stemmen, en dit nu eens op wat meer rechtvaardige wijze da-n zij het deden voor die zelfde Vlaamsche arbeiders op gebied van algemeen stemrecht en maatschappelijke wetten, Een paar woorden van den heer Vandeperre moeten nog vermeld. Da heer Woeste, zei hij namel:jk, heeft hjt amendement Nobels als volgt g^kens^hetst : » Het is de handhaving van den bss'aanden toestand. " Dus in dit amendement eene foppe-rij en ik weig^r het te stemmen. Daarop van wege den heer Woeste (die de rechterzijde aanzette om het amendement Nobels te stemmen, « bahoudeos er den tektst van te wijzigen tegen de tweede stsmmiog ») een hatelijke aan val tegen « het lid dat daa even ging zitten », omdat hij » een dergen^n is die hand aan hand ging met dan heer Camiel Huysmans. <> Maar toen ook een krachtig antwoord van den heer Van Cauwelaert, die, protestwende tegen de beschuldiging van verraad, ook tegen hem bedoeld, antwoordde dat hij in het hart Z"lf blijft van zijne partij, « waarvan de kracht vooral uitgaat van onze Vlaamsche bevolking, die verwacht dat. de afgevaardigden tôt hare bescherming optreden. » " Eene kwestie die boven de partijea staat,« zoi hij nog, « is wel degelijk de taalkwestie. » Op elk oogenblik zien wij vijanden samenscha-ren en vrienden scheiden waar het deze zaak betreft. » En dat is zeer waar. Aan de vulgarisateurs van aile kleur neemt men het nooit kwalijk dat zij samen konkelen tegen onze taal en ons racht. De Vlaamschgezindon wil men altijd verilacht maken, als zij het eens zijn om dat rechtte verdedigen. Nu moest men tôt de stemming overgaaD. Eene lange wiordenwjsseling — aldus 't Beknopt Verslag — outstond over de vo'g-orde der stemmingen en over het bopalan van den tekst waarover eerst zou gestemd worden. De Vlaamsche Gizet geeft daar meer bijzon-t derhedan over. Zij schrijft namelijk : jj Zelden zagen wij bij eene stemming in de Kamer grooter verwarring heerschen dan Donderdag namid-dag, toen het goll te stemmen over de amendementen betrelïende de voertaal van het lager oâdervvijs en het aanleeren der tweede taal. To'en de stemming begon, la g het vecr d" hind dat i

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.