Negende Jaargang. Zaïcrdag 3i Januari 1914. N ummei 5 met (Bijvoegsel) 1NSCHRIJVINGSPRIJS voiE^H^a, Algemeen Weekblad voor Ontwikkelde Katholieke Vlamingen Briefwisselaars gelieven telkens hun tlolledig adres op te geven. _ Aile bijdragen, waarvan de inzender zich aan de Redactie Beheer en OpStelraad : MînderbroederSStraal , 44, Leuven. Gedrukt in DE VLAAMSCHE DRUKKERIJ niet volkomtn bekend maakt, worden onverbiddelijk geweigerd. Bestuurder Hugo Bomans, Minderbroedersstraat, 44, Leuven. Ingaande op het verzoek dat ons wer gedaan, stellen wij afdruksels van dit nuir mer beschikbaar aan zoo lagen prijs mogc lijk : 25 ex. 10,75 fr.; 100 ex. 2,50 fr. Vrachi vrij, in pakken. — Exemplaren met bani gereed om ze met de post te verzenden 0,30 fr. meer per honderd exemplaren. Bestellingen moeten toekomen Maandai voor 14 uren. ■ Bestuurlijke Scheiding; Volgend artikel werd ons ingezonden. W drukken het, zonder vooralsnog stelling te neme in dit vraagstuk. Uit hetgene binnen en buiten de Kamer gezeg en geschreven werd aangaande de Ylaamsch amendementen op de nieuwe schoolwet, en u de stemming die daarover door de Kamer uitgf bracht werd, volgen nuttige lessen die voor onz voormannen niet mogen verloren gaan. lie gebeurde zou een groot goed teweeg brenge voor onzen strijd, met aan onze leiders inzicht e durf te geven om de richling te erkennen en o te gaan die, in den laatsten tijd, voor hen is ope gemaakt. De Vlaamsche beweging staat vô6r ee tweesprong. Welke weg is de goede, die naar ht doeleinde voert ? Door de bestrijders der amendementen wer heftig geschermd met het recht van den iiuisvj der om voor zijn kind, op school, het taalondei wijs te kiezen dat hem voordeeligst schijnt; mat van den maatschappelijken plicht van den hui: vader werd daarbij geen gewag gemaakt ; va zulk een plicht tegenover het Vlaamsche vol hebben zeer velen niet het minste besef. De ve dedigers der amendementen drukten met kracl op de eischen der pedagogiek, en 00k op d omstandigheden van maatschappelijken aarc die, in het Vlaamsche land, zulk eene inrichtin van het schoolonderwijs, van hoog tôt laag, drii gend vorderen, waardoor de hoogere burgerstan genoopt worde tôt het besef, en in staat gestel tôt het volbrengen van zijn plichtmatige roepin ten opzichte van de diep vervallene menigt< Maar zij konden toch niet ontkennen, dat, jui: door de heerschende wantoestanden, de kenn van het fransch, voor wie zich naar hooger op w werken, zeer dikwijls van meerder onmiddellij nut is, in Vlaanderen, dan het Y laamsch. De groote kwaal waaraan België lijdt, op taa gebied, is gelegen in de tegenstelling tusschen h maatschappelijk belang van het Vlaamsche volk — t de persoonhjkc belaugen van den beigischat btirger, oc in het Vlaamsch gedeelte van het land. Daarom, omdat in de Vlaamsche burgerij ni. genoegzaam behoefte gevoeld wordt aan de kei nis/van het Vlaamsch of Nederlandsch, kan ne immer, in het hart van Vlaanderen, aan Vlaan sche meisjes, door kortzichtige, bekrompe onderwijzeressen, welke wij liever niet nad< aan wij zen, minachting ingeprent wordt voor c taal van haar volk ; een onderwijs dat over elders zou onderdrukt worden als schandelijk e noodlottig, wordt hier te lande nog mimer g roemd en begunstigd. Daar komen meisjes u die weenen van schaamte en spijt omdat paj zich, in het bijzijn van ci ma sœur », in h Vlaamsch uitliet. Ouders, die het fransch ni kunnen spreken, krijgen meisjes t'huis die zic schamen zelfs met vader en moeder Vlaamsch spreken. Want tôt zooverre heeft men het werk lijk gebracht, niet alleen in het ontredderen d maatschappelijke betrekkingen van stand t stand, maar in het schenden der heiligste bande: Het is immers van overwegend nut, dat de ki: deren goed fransch leeren. Iloeveel huisgezinn* zouden er nog zijn in Vlaanderen, waar, sinds < doçhter naar huis kwam uit de kostschool, < avondgebeden nog door ouders en kindert samen gedaan worden ? Daarom, omdat in de vlaamsche burgeiij ni genoegzaam behoefte gevoeld wordt aan de ke nis van het vlaamsch of nederlandsch, wijkt < burgerij af van het spoor waarin zij het volk moe vôôrgaan. Nog immer ligt het vlaamsche vo vernederd en verstoken van hooger ideaal. Zi hoogste streven is op het aanleeren van wat fransi gericht, omdat het boven zich niet anders or waart. Tôt verfijning en veredeling kan het ni • komen door de vreemde taal, omdat de vreem< d taal, hoe nuttig de kennis ervan anders 00k weze, wai 1- geen vat heeft op zijn gemoed en op zijn gewonen twe !" wandel. In zijn gewonen wandel blijft de vlaam- voo t- sche volksman immer even grof. Zijne onwetend- Th. I, heid, al brengt hij ze 00k uit in een soort van een : fransch, verwekt de verwondering en den spot, we; of het medelijden van zijne gelijken in den rec! Ii vreemde. De adelende invloed van de hoogere 1* standen bereikt hem niet, werkt op hem niet in, Bel omdat hij, al kent hij 00k wat fransch, van die C a hoogere standen door een dieprf kloof afgeschei- etnd den is : de levensband der gemeenschappelijke, kin< beschaafde omgangstaal ontbreekt daar. Opschpol wijt ^ heeft jiij, de volksman, veel van zijn tijd gehangen dik' aan het aanwerven van een pakje fransch, wat klac toch, op zich zelf, ontegensprekelijk een voordeel staa was ; maar wat hij aan zakelijke kennissen mocht uitç opdoen, kon hij later, door gebrek aan steun en waa hulp, niet verder ontwikkelen. Steun en hulp bes< cl moest hij vooral vinden in het geestelijk of ver- van e standelijk verkeer met zijne beteren. Dat geeste- mee t lijk verkeer is hem ontzegd, omdat zijne beteren van zich van hem afznnderen door de vreemde om- opp e gangstaal. Zij zonderen zich van hem af, omdat onti • t zi]. met de inrichling van ons openbaar bestuur, Via; n geen behoefte gevoelen aan de kennis van zijne onz n taal, maar alleen aan die der vreemde. Voor hun wez P eigen kinderen, zoo mogelijk, nog liever duitsch lijk n of engelsch dan vlaamsch ! daa n Het ware wel wat simpel de hoop te koesteren, rich 't het is zelfs ondenkbaar, dat de hoogere burger- blac stand goedwillig, uit zuivere plichtsbetrachting, rin£ d het voorrecht zou laten schieten dat hem door de bevs 1- aangenomene vreemde taal verzekerd is en dat, war als een drukkende zerk, aile zucht naar volksont- Ho> f wikkeling versmacht. Vlaamsche vvetten zal men Sch >- wel maken, maar zulke wetten, uit oorzaak van een n de fransche bestuursinrichting, moeten niet^ w?gl k noodzakelijk nageleefd worden ; daar weet de ven vlaamsch onkundige zeer wel weg mêe. Vlaamsch- wez 't onkundige ambtenaren, als zij maar hunne nati e onkunde weten te verglimpen, —- wat zelfs niet zijn I- altijd noodig is, — komen 00k in Vlaanderen tôt g zeer goed te recht, van in het tolhuis tôt op den om '• rechterstoel. Ruimere verspreiding van het fransch zijn d onder de menigte kan het voorrecht van den bed d vlaamsch onkundige niet schaden, wijl de volks- zijn g man het toch nooit verder zal brengen dan tôt met een behoorlijk verstaan en een gebrekkig spreken het st der vreemde taal ; maar juist omdat de volksman geli s het toch tôt daar brengen kan, zal dan de kennis last il van het Vlaamsch bij den hoogeren burger en bij I k den Waal meer en meer aile waarde verliezen. zijn Al wie eenigszins fransch kent, kan metterdaad, mie i tegen wil en dank, in het fransch behandeld wor- gen den. bev * * * me; wie Er is maar één weg langs waar men er toe ît komen kan, aan die ergerlijke en onuitstaanbare wa; 1- misbruiken een einde te stellen : een doortastend jit g middel is er noodig om de persoonlijke belaugen van gev 1 den belgischen burger, in het vlaamsch gedeelte van het voc n land, te doen over een stem men met het maatschappelijk y]a ?r bclang van het vlaamsche volk. ç le Dat middel is gekend. Men heeft er in den yja al laatsten tijd veel van gesproken en zijne volko- har m mene aanpassing doen uitschijnen op de werke- s- lijke samenstelling van het belgische volk. De zon it ongewettigde vrees welke het noemen van die gPr >a nieuwigheid bij sommigen verwekte, toont reeds zou et op zich zelf dat de aanwending ervan mogelijk is. yia et Aile edelgeaarde, klaarziende lieden zouden, uit ons :h eerbied voor het recht, uit zorg voor den inwen jer te digen vrede en het heil van België, aan het in- wo e- voeren ervan moeten hunne goedkeuring verlee- j)ar sr nen. Bij de Vlamingen hoeft noch betaamt hier- ît omtrent geen luidruchtige bedreiging, maar eene v)a; 1. na rijp overleg. vastberaden beslissing. Dat mid- om 1- del, de Bestuurlijke Scheiding, is alléén bij gcj ■n machte om de kennis van het vlaamsch tôt eene we] le zaak te maken van algemeen belang in Vlaande- ] le ren, om te verhoeden dat hier nog langer geslach- hoc ■n ten aangekweekt worden waar neven elkander ^ niet verstaan. Door haar eigen belang alleen zal et de burgerij tôt het vlaamsch gebracht worden, we il- evenals zij thans daardoor tôt het fransch wordt en le vervoerd. Het rcchtmatig aanzien aldus aan de va£ st taal van de meerderheid der Belgen verschaft, het lk zal onvermijdelijk, op den duur, 00k aan de via- te . jn mingen in het Walenland gevestigd ten goede m,- :h komen. Onder het regiem der Bestuurlijke Schei- vai it- ding zal men ons, zonder spotternij, op het voor-et beeld van Nederland kunnen wijzen waar het le ' aanleeren eener tweede taal aangemoedigd wordt; it 00k hier zal men alsdan het aanleeren der ede taal kunnen begunstigen, zonder dat dit r ons beteekene uitbuiting en verdrukking. ms komt hier de tweede taal veel minder als middel tôt nut van den Vlaming voor, dan als een middel tôt bestendiging van het voor-ît van den vlaamschonkundige. [an een voorstel van Scheiding in vlaamsch gië rekenen op een gunstig onthaal ? ingetwijfeld meer dan zulke voorstellen die, er de huidige bestuursinrichting, de beper-ï van het fransch onderwijs beoogen. Zelfs in le kringen der burgerij in vlaamsch België, is vijls verbittering waar te nemen en laten zich hten hooren, door de gevolgen van de be-nde inrichting, in zake van benoemingen, elokt ; het voorspiegelen van een toestand rin de Vlaming eindelijk en voor goed zal :hermd zijn tegen het schaamteloos indringen vlaamsch onkundige ambtenaren, die veel ir weg hebben van vreemde uitbuiters dan dienaren van het publiek, zal bij de slechts ervlakkig verfranschten een oprechten bijval noeten. Van de ontzacrgelijke menigte van het imsche volk moeten wij niet spreken. Laat 3 voormannen, in bestuurlijke zaken onder-en, voorloopig een goed doordacht en duide-omlijnd plan opstellen, — de vôôrarbeid rtoe is reeds ten halve door de Walen ver-t, — laat dit plan in vlugschriften en nieuws-len, en dan op kleine en groote volksvergade-en, met de noodige toelichtingen en eegredenen te voorschijn komen : een even me bijtreding zal het vinden als de Vlaamsch© igeschool, omdat het volk in de Bestuurlijke eiding even als in de Vlaamsche Hoogeschool uitweg zal zien naar boven. Of wat zoudt gij jienken ? Zou de Vlaming onverschillig blij-bij het vooruitzicht, dat die droom zal ver-enlijkt worden : dat hij, vrije burger, zijn lurlijk recht zou bekrachtigd zien, om met eigen taal als eerste taal, in zijn eigen land, aile openbare ambten te worden toegelaten ? van de kwellende verplichting ontslagen te fransch te moeten kennen voor de minste iening, tôt meerder gemak van Walen die e taal niet willen leeren ? om op gelijken voet de andere burgers zij aandeel te hebben aan gemeen maatschappelijk goed, evenals hij op jken voet zijn deel draagt van den gemeenen p )egenen onzer vrienden die zouden beducht voor al te grooten tegenstand in sommige Idens, mogen in elk geval niet nalaten het vol-de te bedenken. De Walen die de scheidings-^eging in gang gebracht hebben, zullen ofwel : ons meêgaan, en dan loopt de zaak af op lkens ; ofwel zich achteruit trekken en aldus bewijs geven dat al hun lawaai gemaakt spel ; en ijdele bedreiging, en dan nemen wij hun wapen af. Hoe weinig 00k, het ware toch iets ronnen. De regeerende machten zouden dat rwendsel, om de rechtmatigste eischen der mingen af te wijzen, voor goed kwijt zijn. )m de Scheiding door te voeren hebben de amschgezinden overigens een middel aan de id, waardoor zij, desnoods, wanneer de tijd handelen zal gekomen zijn, in korten tijd der slag of stoot, tôt hun doeleinde zullen aken. Hoe de. scheidingsgezinde Walen het den aan boord leggen om zonder de hulp der mingen, en zonder geweld, te lukken, blijft een raadsel. Maar datgene zelf waardoor men i Vlaming tôt dienstbaarheid geschikt achtte, rdt, aïs hij het wil, het reddend wapen in zijn id. De Vlaming kent wel fransch ; maar de al kent geen Vlaamsch. Laat het volk eenige îmsch-sprekers te meer naar de Kamer zenden op praktische wijze de noodzakelijkheid der leiding te doen uitschijnen, hoe lang zou dat duren ? Door de Bestuurlijke Scheiding zal België be-irlijk toegerust zijn om zijne bestemming, het :leinde en de eenige reden van bestaan van s volmaakte burgerlijke maatschappij, te be-rken ; dat is : om de geestelijke ontwikkeling beschaving, evengoed als de jtoffelijke wel-rt onder het volk te bevorderen. Dan ook zal niet meer noodig zijn aan den Vlaming wijs naken dat hij het belgisch vaderland moet be-men ; het zal hem immers mogelijk zijn dat 1 zelf en natuurlijk te doen, zonder Vlaanderen irerlooehenen. D. T. « De dag van 22 Januari Neen, dien Donderdag mogen wij zoo haast niet vergeten. Dat amendement Nobels, of liever van Woeste, hoe kwam dat daar zoo opeens uit de lucht gevallen ? En minister Poullet, die den dag te voren het nog onnoodig verklaard had door eenen wettekst de moedertaal tôt voertaal uit te roepen, was nu plotseling bereid om dit princiep wel in de wet te lasschen. En zelfs mocht er bijgezegd worden dat het aanleeren eener tweede taal geen beletsel mocht zijn voor het grondig aanleeren der moedertaal.'t Is waar dat dit allemaal zoo onbepaald en rekkelijk was als 't kon en dus weinig waarborgen aanbood, 't Is ook waar dat daarnevens bepalin-gen stonden. die een Vlaamschgezinde onmoge-lijk kon aannemen, namelijk dat afwijzingen bij ministerieel Besluit te Rrussel en in de tweetalige gemeenten konden toegelaten worden en dat het vaststellen der moedertaal zou gebeuren door het schoolhoofd in verstandhouding met de ouders. Dit ailes liet de deur wagenwij i voor willekeur open, ja noodigde er toe uit. Niettege'nstaande dit ailes bevatte het amendement toch iets, en het hadde de grondslag kunnen worden eener overeenkomst, indien ôf Nobels ôf Woeste 6f de Regeering daarover hadde willen onderhandelen met de stellers der echt- vlaamschgezinde amendementen, 't is te zeggen, met Delbeke, Van Cauwelaert of Franck. Doch juist daarin ligt het bewijs van onwil, dat men de bevoegdste vertegenwoordigers der Vlamingen gansch voorbijging, en hen op den laatsten oogenblik verraste met iets dat scheen veel te geven, maar inderdaad zoo weinig gaf dat Woeste zelf verklaarde dat het den bestaanden toestand onveranderd liet. Wat heeft Woeste bedoeld door die slui-pende handelwijze ? Eenvoudig het uiteentrekken, de vernietiging van de Vlaamsche groep. Die groep was een doorn in 't oog van Woeste, die meester wil spelen over heel de rechterzijde en dus geene groep kan dulden, die maar in eenig opzicht eenige pnaîhankelijkheid of zelf-standigheid zou toonen. Een Vlaamsche groep, bestaande uit eenige bezaddgde, vastberadene en vooral goed aaneen-hangende mannen, die ten gepasten tijde zouden gebruik maken van hunne macht, zonder er mis-bruik van te maken, zulke groep was de zege der Vlaamsche zaak. Dit zag Woeste, en daarom moest die groep uiteen ; of liever, hij zou die groep onthoofden, met de minst vastberadene leden af te zonderen van hunne leiders en er wegloopers van te maken. Om dit doel te bereiken wilde ook de Regeering die eerst niets toegaf, toch iets toegeven. Doch dit kon niet gebeuren op openhartige wijze, maar alleen door heimelijke middelen. En daarom ook kwam men in plaats van tôt eene eerlijke oplossing, tôt eene verwarring zonder weerga, zoodanig dat ten slotte ailes te herdoen was. Zoo werd veel verbittering gesticht, die onge-twijfeld eenen nasleep zal hebben. Hoezeer de Regeering de gedwongen verfran-sching der Vlaamsche kinderen wil aanmoedrgen, in plaats van ze te stremmen blijke ook uit Poullet's verklaring dat te Brussel een kind dat zich voor de school aanbiedt, reeds twee talen vol-doende kan kennen. Gij ziet van hier wat men daar in de toepassing kan van maken : een kind dat 't huis in 't Vlaamsch opgebracht werd, heeft ook op straat of elders eenige Fransche wôorden opgevangen, dus het mag ook als Franschspre-kend aanzien worden. Heel de houding der Regeering was anti-vlaamsch. En het gros der rechterzij heeft haar slaafs gevolgd ; want zij ook heeft, gelijk de heer Nobels, gedacht dat zij door die slaafschheid zich eerst katholiek en dan Vlaamschgezind toonde. Waarlijk de 22 Januari was een kwadë dag. Kwade dag voor de rechterzij, welker aaneen-geslotenheid verzwakt, wanneer zij hare beste leden als vreemdelingen dreigt weg te stooten. Kwade dag voor de Regeering, welker fransch-gezinde strekking al te zeer bleek, en welker rechtzinnigheid niet onbesproken bleef. Kwade dag voor den Koning, wiens tusschen-komst vermoed wordt, en die, aanzien wordt als hebbende eene tweede maal uit bangheid toege*

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.