Derd* Jaargang, Numaier 44 ?«|ys ï 5 CE»TIBMËH 2 Maart 1918 AB0ÎCNES5BNXSPRI.ÎS : P«r ja«r a _. Voor 6 maanden 1.75 Voor 3 maauden |.— ONS LAND AL (IBM EEN WEEEBLAD YOOR H ET VLAAMSCHB VOLK renx-awaraagprarra,'»vr.wr-^-.-;r-ro— -—__ - ■ -ffT ■ Men schrijît in ton bureele van het biad Opatelraad en Beheer : ROODESTRAAT, 44, ANTWERPEN STAATKUNDE - WETENSCHAP - KUNST - TOONEEL • - LETTERKUNDE A AN EEN KEERPUNT Door de rede van den Duitschen rijkskanselier, graaf von Hertling, is de heele wereldoorlog a an een keer-punt gekomen. Op een andere plaats schreven we, maanden terug, dat we leven te midden van vredesonderhan-delingen. De uitgesproken rede komt deze meening nog eens bevestigen. Morgen reeds, en dus voor den inzet v&n het groot offensief in het Westen, — dat pameiijk het leven aan zoo wat een millioen menschen kan kosten ! — kan het wapenstilstand zijn; overmor-gen reeds ^kunnen onderhandelingen beginnen. En, voor het geval dat zulks niet mogelijk is, kan, terwijî de strijd voortgezet wordt, gépraat worden over het middel tôt een vergelijk te vinden. Wat brengt ons de toekomst ? Leven of Dood ! # * » Om goed de rede van von Hertling te begrijpen, moet men weten wat de beteekenis van dezen tijd is, Nooit als nu was de pozitie van de Entente zoo hachelijk, zoo werkelijk als moreel.In-derdaad, de zoowat 20 millioen Rus-sische soldaten, die Duitschland en Oostenrijk-Hongarije aan hun Ooster-grens bedreigden, zijn gesneuveld, uit-eengeworpen, gevangen of veranderd in plunderende en brandstichtende roode gardisten; Roemenië vraagt, evenais Rusland, vrede ; met het ichoonste deel van Rusland, Oekrai-nië, is de vrede geteekend; Servië en Monténégro bestaan nog slechts in de herinnering; aan de Dardanellen zijn de Engelschen verdwenen ; morgen wordt het Salonikifront waardeioos ; ltaiië van hulpbrengend is hulpbehoe-vend geworden; in Frankrijk is men verplicht, om de §andacht van "t volk van den oorlog af te ieiden, zijn toe-vluclit te nemen tôt het oprakelen van zoogezegde politieke schandaien, d.z. misbruikn van de politieke macht. Het fiere en trotsche Aibion, dat heel de wereld in den oorlog lokte, omdat Duitschland te wege was zoo sterk als of sterker dan Engeland te worden, is schatplichtig aan Amerika en ziet de wereldvloôt van zijn aamtaanden kon-kurrent groeien, terwijl de zijne zien-deroogen afneemt. De waanzin van staatshoofden en de wanhopige hoop om door een waarschijnlijk - onmogelijke overwin-ning hun prestige te redden, doet hen volharden in de booze daad : goederen en menschenlevens te vernielen in naam van de beschaving en den we-reldvrede. Hun waanzin is beletse! er voor dat ze naar de stem Iuisteren, die in het andcr kamp opgaat. En om hun waanzin duurt de wereldramp roort,, « * * Deze omstandigheden geven een énorme waarde aan von Hertling s rede. Deze heeft haar gelijke slechts in het voorstel van December 19! 6. • * » Eveneens op een andere plaats {"■ De Antwerpsche Courant »-) ves-ligden wij er onlangs de aandacht op hoe snel de Centralen in Estiand, Lijr-md en Oekrainië oprukken. Naar de •erichten van uit de Russische grens-anden vernemen we hoe het Duitsche ïpeditieleger als een waarachtig ver-ossingsleger door de bevolking ont-'îngen wordt. Daarop bouwend, tnreven we, hoe Duitschland zijn I" tpand uur na uur en dag na dag ;rcot en welhaast in staat zal zijn ;rootste overwinning te behalen die geschiedenis ooit gekend heeft. :ht Duitschland, schreven wij, de lokratische idee blijven huldigen, lan de grensvolkeren van Rusland eigen nationalen staat schenken, 1er die landen in te lijven, dan at het op de vredeskonferentie : demokratische daden in plaats i demokratische woorden. En wie het durven te ontkennen dat da-niet zwaarder dan woorden zullen :en ? En terwijl de legergroepen "th'orn en Linsingen Esthland en land bezet hebben en diep Oekrai-zijn binnengedrongen, verklaart-Hertling voor het aanschijn van 1 de wereld: « de kyijgsoerrichtin-i in het Oosten streven geen ver-ringcn na; zij geschieden uitsluite-op dringende verzoeken en vertoo-i der bewoners om hen tegen de voeldadcn en verwoestmgen der odfe Garde en andere benden te be-ermcn, Zij zijn dus in naam der ; menschelijkheid ondernornen maatre-gelen van hulp en zullen geen cxnder karak.ter aannemen. » En deze verklaring is de niet-betwijfelbare wa3rheid. Wilson, waar zijn uw verklaringen ? Tocts nu ! De vrede in het Oostën is het werk van morgen. Brest-Litofsk en Boeka-rest zijn twee namen die weer eens ieder zal te onthouden hebben : zij zullen den vrede in het Oosten beteeke-nen î . Wat belet vrede in het Westen ? Wij hebben het hooger gezegd : slechts waanzin en gekrenkte trots. Maar Iuisteren wij nogmaak naar v°ïi_ Hertling. Verscheidene malen hebben de Duitsche rijkskanseliers gezegd dat het niet in het plan lag van de Duitsche regeering België te an-nexêeren. Duidelijk aïs von Hertling heeft, in den laatsten tijd, niemand ge-sproken. « Wij denfyen er niet aan België te behouden of den Belgischen staat tôt een bestanddeel van het Duitsche rijk te maken, » heet het en dat is zonnekîaar. Daar kàn niet meer om geredetwist. Edoch het nieuwe België mog het voorioerp niet zijn van vijan■■ delijke huiperijen of een opmarschge-bied tegen Duitschland. Dit weer is duidelijk. Nieuw is het r.ochtans niet. Dezen klank hebben wij wel meer ge-hoord, Nieuw is nochtans het bijko-mend voorstel, dat zeer, zeer breed is. Aan de regeering van Havere wordt de mogeiijkheid geschonken om over den status van dat nieuwe België te spreken, zelfs zonder verbintenis. Havere kan zoodoende België redden en vredesonderhandelingen — we ze het dan ook van ver af — beginnen. De rede van von Hertling beteekent een keerpunt in de geschiedenis van den wereldoorlog ! * * * Havere neemt aan of weigert. De weigering kan voor die armzalige en geknechte regeering verschrikkelijke gevolgen hebben. Bij aannam£ zal Duitschland te strijden hebben tegen Walen en verfranschten, vijanden van ons ras. De verfranschte geest en de Waal-sche hegemonie van den Belgischen Staat moeten voor altijd gebroken. Vlaandsren moet het thans winnen, en moet het in elk geval winnen, want de volledige zelfstandigheid van Vlaanderen is voîstrekt noodzakelijk, opdat België niet een voorwerp van vijandelijke kuiperijen of een op- marschgebied wordt. * * » Ook voor Vlaanderen beteekent de rede van von Hertling een keerpunt in de historié. * * » De groote les uit de belangrijke rede is voor ons: Ophouden met veel gepraat; stevig en or.ophoudelijk gewer'^t ; Vlaanderen georganizeerd op den aller-stevigsten grondslag. Elk uur heeft thans de beteekenis van decenniën! Met grooten moed aan 't werk; nie£ gedraald! Vooruitl VooruitI George P. M. ROOSE. Ns?g de "blunder" Tau het Belgisch Gerècht Onder hoofding Een zware overtreding vanwege het Belgisch Gerecht, wordt « uit verantwoordelij ke middcns in België » aan de « Norddeutsche Allgemeine Zeitung » (nr. 85 van 15 Februari) ge-achreven : De Vlaamsche zelfstandigheidsbeweging is in hare langzame, maar daarom ook zekere en gestadige ontwikkeling, door een bijzonder hatelijken maatregel van het Belgisch gerecht gestoord geworden. Zooals men weet heeft dï Duitsche regeering de Belgische rechtslicha-men met de voile nitoefening der rechtsple-ging in burgerlijke- en in »trafzaken, laten voortbtitftMi, iN« hftbtxa «l» Yôreenigde k*- mers van het Beroepshof te Brussel, zich steunend op eene wet die nog van uit Napo-leon's tijd in voege is, tegen eenige leiders der Vlaamsche beweging strafrechterlijke vervolgingen wegens « aanslag tegen dgn Staatsvorm » en wegens vergrijp tegen art. 104 van het Belgisch strafw etboek, besloten en hebben de beschuldigcgn door de Belgische politie doen in hechtenib nemen. Zij hebben door deze aanmatigende handelwijze de Duitsche regeering gencodzaakt, nadat de aange-houdenen weder in vrijheid gesteld waren, de îeden van het betrokken gerechtshof van de uitoefening buriner funkties te ontheffen. De redenen die het ingrijpen der Duitsche regeering verrechtvaardigden liggen voor de hand en moeten hier niet besproken worden. Zij zijn van formeelen aard en dringen zich op door het wezen zelf eener door de bezetting vanwege een vreemden staat in 't leven ge-rocpen verhouding, waar door in politieke aan-gelegenlieden, aan inlaïufeche overheden elk eigenmachtig ambtelijk optreden principieel cnmogelijk wordt gemaakt. Het is echter noo-dig er de aandacht te vestigen op welke on-verantwoordelijke wijze bet hooger gerechtshof van België getracht heeft dé kern der Vlaamsche volksbewegiug te verduisteren. Klaarblijkelijk werd de tendens nagestreefd, dezei volksbewegiug als e-n misdadige onder-neming en vooral als uitvloeisel van een kom-plot met den vijand tegeu de landsregeering voor de openbare meening van Buropa aan de kaak te ste len. Daarom stelle men zich duidelijk voor hoe de zaken hier onderst boven werden gekeerd. Het reeds voornoemd artikel v.an het Belgisch strafwetboek treft met zware straf « de aanslag met het doel, hetzij de vernietiging, hetzij de wijziging van den staatsvorm of de rangorde der troonsopvolging, hetzij de wa-pens te doen opnêmen door de burgers of in-woners tegen het koninklijk gezag, tegen de wetgevende Kamer» of eene dezer laatsten. » Geen _ enkele van deze veronderstellingen komt hier.in aanmerking. De hier opgesomde openbare machten zijn zooals bekend, voor 't oogenblik niet in voege. Zij werden door de bezetting opgeschorst. Dienvolgens kan er nu van een gewclddadigan aan s:ag tegen deze autoriteiten, waaraan de wet, met uitdrukke-lijke verwijzing naar wapengeweld, al een ge-dacht heeft, hoegenaamd geen kwestie zijn. De betoogingen en vergaderingen der flamin-^anteu hebben zich, met volledige instand-houding der openbare orde, die onder de hoede der Duitsche regeer;ng berust, voltrok-ken ; vooral echter — eu dat is hier hoofd-zaak, — kenschetst zich de geheele vad<fr-landslievende propagandaw erking der Vlamin-gen, die op de uitroeping van Vlaanderen toi een zelfstandige staatsinrichting uitliep, ais eene eigendommelijke beweging, die zich, buiten iedere Duitsche medevserking om, bin-nen Vlaamsche kring n voltrekt, en er zich op toelegt de Belgische staatsorde eene oni-werking te doen ondergaan die tôt het her-stellèn van waardige -verhoudingen voor de twee in België wonende nationaliteiten ontnis-baax zijn. In hoeverre deze omwerking als <t revolutio-nair » te bestempelen is, in hoeverre zij zich binnen de grenzen eener « grondwret-wijzi-giug» beweegt dient hier niet onderzocht te worden ; dit is eene zuiver theoretische kwestie reeds hierom, dat bij elke opwelling van *1 nieuwe rechtsbegrippen 'een revolutionair élément niet kîtn w eggecijferd worden. In ieder geval vindt zij (deze bewering) juist in de Beigischç grondwet eene groi;dwettelijke sta-ving, vermits deze grond«et -duidelijker dan weike andere in Europa de stelling vastlegde. : ealle macht komt uit het volk». Het recht dat .de Belgische natie in 1830 tegen Hollaûd gelden deed, mag men nu binnen België aan de Vlaamsche nationaliteit te-genover de Waalsche niet betwisten. En zoo is het bepaald vanze'fsprekend dat door de omwerking van België zal tôt stand komen het-geen de Vlamingen als hoofdpunt van hun programma verkondigen : de zelfstandigheid ran Vlaanderen. Zonder zelfstandig staatsle-ven, met nationaal ministerie en parlement, zouden voîgens opgedane ervaringen aile taal-, school- of gerechtelijke wetten, die in den Belgischen ' eenheidsstaat ten gunste van het Vlaamsche vo'k uitgevaardigd zouden worden, op het papier blijven bestaan. Een eigen staat is de onontbeerlijke waarborg voor den eigen volksaard. Maar daartnede werd nog niet gezegd dat deze nieuwe regeling alleszins tegen het Belgische Staatsverband, tegen de bes'aan-de regeering çericht is. Enkel van deze' regeering zelf. alsmede van Wallonië's houding, zal het afhangen, in hoeverre Vlaanderen's" zelfstandigheid zich in het kader van het huidige België zal laten aanpassen. Het is begrijpe'ijk dat de Vlaamsche redenaars nu met kracht verzet aanteekenen tegen hunne ministers in den Haver die nu de Belgische regeering ver-tegenwoordigen.In een Paul Hymans, de vijand der Vlamin-gen. -den hartstochtelijksten aller franski.ljona, kan men geen vertrouwen stellen om de nieuwe beweging met den huidigen zakentoestand te verzoenen, maar nog is de mogeiijkheid niet uitgesloten een aanknoopingspunt met de ge-zamenlijke Belgische traditie te vinden, en Duitschland zal niet de macht zijn, die zulks verhindert. « Ons Land » voegt daar echter aan toe dat wij,- Vlamingen, ons van de Belgische regeering en van Wallonië's houding heelemaal niets aantrekben. De Belgische regeering bestaat voor ons niet meer. En dat is rechtvaardig, vermits wij nooit voor haar bestaan hebben ; en om de houding van Wallonie kunnen of mogem wij ons niet bekommeren. Ons lot kan van die houding niet afhangen. Dan gaven we Wallooiië te schooii spel. Intéressant is de lezitig Van bovenstaande stuk ; — maar de Haversche regeering en Wallo-nië krijgen tegen ons gelijk voôr'alle Belgische trilbunalen, als zij de macht behouden waarovetr' ze beschikken. De Vlamingen moeten den nieuwen staat sterk opbouwen en de inieuwe rechts-orde invoerein. Het recht daartoe is het recht van elk volk zich-zelf tel zijn. Belgisch© traditi® ken- nen we niet, willen we niet meer kennen, omdat zij onderjukking en verwaarloo-ziag van ons volk beteekent ; en Duitschland kan alleen werkelijk belang hebben bij een sterk Vlaanderen. Redaktie. Dkgnéiriîis % % Ifst m&l%k%î& m mal issirait ©eerUpriîiî m. Gelijk het te verwachten was hebben de Entente-agenten ailes in het werk gesteld om ons volk valsche inlichtingen op te dringen en het alzoo, tegen zijn eigen bolang in, een verkeerde houding tegenover de groote, de edele Vlaamsche zaak te doen aannemen. Spij-tig maar dat de opwerpingen door die heeren vooruitgezet zoo weinig weerstand bieden aan een ietwat ernstig onderzoek. Ze kunnen al-leenlijk indruk maken op ongeletterden die helaas (dank zij de onveranderde handelwijze der regeering van vôôr den oorlog) tôt zelfs in de hoofdstad nog zoo sterk zijn. Die menschen kunnen natuurlijk geen kennis nemen van de werken die over de groote levensvraag-stukken van den tijd uitgegeven worden. Zij moeten voortgaan op hetgeen hun 'gezegd wordt ; en men kan zich maar al te licht voor-stellen wat de franskilionsche gemeenteover-heden en komiteitshoofden hun op straf van berooving of weigering van allen onderstand, verplichten te slikken. Dat de zeep- en vet-barons en andere deftige lui van den zelfden stenipel in den anti-VlaamscHen zin met de komiteiten en gemeenteoverheden m.edewer-ken, dat weet eenieder die niet ziende blind en hoorende doof is : De stape^s witte bloem en andere waren aan de volksbevoorrading onttrokken, die bij den dienstdoenden burge-meester te St-Nikloos-Waas ontdekt werden in 1917, stellen een bewijs daar dat wij ons nog goed herinneren ; en dergelijke feiten worden dagelijks talrijker ontdekt. Het is dan ook in die. richting dat de Vlaamsche gevolmachtig-den doortastend moeten handelen opdat het volk gevvaar worde dat het door vrienden ge- ! holpen, en niet door uitbuiters misleid wordt. Ten andere : de uitroeping van Vlaande-ren's zelfstandigheid is een zeer veel omvat-tend, zeer diep ingrijpend feit. en het is Slechts door er onverwijld de veelvu'dige gevolgen van in te zien en er de praktische ver. wezenlijking van aan te vangen dat men aan het Vlaamsche volk zelf en aan he.t buitenland bewijzen zal dat de Staat Vlaanderen wezen-lijk een leefbare volksstaat is. Het is ten andere van die feitelijke bewijzen dat de er-kenning dat de nieuwe staat door de andere staten afhangt. De taak die onze gevolmachtigden ten laste valt kunnen wij a'dus verdeelen : a) Het treffen van maatregelen van alge-meen staatkiindigen aard, die het eigene volk zoowel als het buitenland betreffen. b) Het wijzigpn van Staatsinrichtingeni die blijken de belangen van het volk tegen te werken. c) Het inrichtcn van diensten in deze bui-tengewoon moeilijke toestanden die het volk tegen aile uitbuiting beschermen, en de be-v<x>rradingen-onderstand onder hun toezicht hebben. d) Het oplossen van het koloniale vraag-stuk in verband met den nieuwen zakentoestand.Van het oogenblik dat wij ons volk willen redden valt er onverwijld krachtdadig in te grijpen om de gevolren der onvaderlandsche daden van de regeering van 1914 te keer te gaan. De zelfstandige staat Vlaanderen client een ze'fstandige houding aan te nemen tegenover het buitenland, een houding die strookt met de belangen van het eigene volk en met de rechlmatige eiscben van het buitenland. Onze vaderen streden in 1830 voor hunne on-afhankeliikheid en verkregen die ro de grootmachten op voorwaarde van cnzijdig te zijn tezelfderti'd. Het binnenlandsch gevaar eener onvolksgezinde hët Vlaamsche ras vijnn-dige regeering dat zij toen niet tijdig inzagen, hebben wij geweerd.'Onze houding tegenover het buitenland kan dus nagenoeg dezelfde zijn als die welke onze vaderen in 1830 zich ver-bonden aan te nemen. Welke juist die houding is, weet, jammer genoeg, het grootste deel onzer bevolkinsr, zelfs onze ontwikkelden niet. Onze Frans'hgezinde regeering, onze aan de Entente verkochtr drnkpers, onze rechtskun-digen en hoogleeraars, onze staatsmannen zelfs, hebben er wel veel over geschreven en geredekaveld. Maar al^en vonden er baafc bij de zaak te verwikke'ijken in plaats van het volk in te Hchten. Het volk nochtans dat eerst en vooral de gtvolgen van éene misopvatting dier houding zou te dragen hebben. Het is de volksiongen in de grootste verhouding die den dood in de loopgraven moet gaan afwach-ten ; het is onze volksmensch die in de steden en te lande in de grootste verhouding den liongersnood ten prooi valt. Dagblads'-hrijvërs, pt<ïfes.soren en ministers zitten te Havere of elders in zekerheid en goed bevoorraad. Het is dus niet alleen billiik : het is voîstrekt noodig het volk in te lichten over de houding die België krachtens de verdragen moest aannemen, en over de houding die het ze'fstandige Vlaanderen aan te nemen heeft. Hollandsche briefwisseling OM DE ZEDFSTANDIGHEID. — Ik heb vandaag eens een woordeken te richten tôt Augus,t Monet. De man zat me nooit in mijn vaarwater, maar ik kan het nu eenmaal niet nalaten te weerspreken wat onwaar is. En on-waarheden heeft Monet beweerd — ten min-ste wanneer men zijn woorden in « De Tele-graaf t letter'ijk opvat. Waar nu echter vast-staat, dat elk onverwittigd mensch het kran-tenstuk als < letterlijk » leest en aanvaardt — daar is het m. i. van belang Monet's woorden in het licht der waarheid te plaatsen. Zoo b.v. de titel van zijn bijdrage in nummer 10023 is reeds fout — immers daar staat : « Vlaanderen kwdankt toqt zijn zelfstandigheid*. Nu weet ik wel, Monet, dat u gedacht hebt « Vlaanderen» ;■ misschien gevocld hebt o Vlaanderen » — maar a.'s U zichzelf eens grondig onderzocht, dan zoudt U onfeilbaar tôt het beslult moetën komen, dat U eigenlijk bcdocld hebt (en dààr komt het op aan). Nu verzoek ik U beleefd even kalm te blijven, want ik heb het op 't oogenblik goed met U voor —■ geloof me. Ik zeg zulks, omdat ik reden heb te ver-moeden, dat mijn woorden U prikkelbaar maken. In waarheid komt ailes hier op neer : U lijdt aan denkfouten. Maakt U zich nu echter niet ongerust : zooiets komt hedendaagsch zéér veel voor en is gelukkig niet ongenees-lijk. M. i. (ik wil U se'ffens helpen) ware eer leergang in « Zuivere Rede » van prof. Bolland een uitstekend geneesmiddel. U spreekt, lie-ver schrijft, over Belgen en ncemt ze Vlamen; U schrijft over Vlaanderen en de Vlamingen en noemt ze Belgen. Maar dat zijn schrome-lijke onjuistheden. Vlamingen en Belgen zijn twee tegenover elkaar staande soort menschen; net zoo goed zijn Walen en Belgen twee tegenover elkaar staande begrippen. Goed uit elkaar houden, a.u.b. ! Een V'aming is geen Belg ; een Waal is geen Belg ; een Belg is nôch Vlaam, n6ch Waal. U moogt geen aardrijks-kundige benamingen doen passen aan de wer-kelijkheid. Voelt U het onware daarin î Kijk | eens : als men een mensch in een berenvei stopt, dan lijkt hij wel op een beer, maar hij is he.t niet! En als U nu een beer ziet, moet U iiiet gaan denken : daar zit een mensch in t -— want dat is ook al een haast zekere onwaar-heid. 't Gaat hem niet om het uiterlijke, Monet, maar om het innerlijke! Begrijpt U? Al zegt U nu duizendmaal dat U V'aming bent ; al behangt U zich nu van top tôt teen met Vlaamsche leeuwtjes ; al zwcert U erop bij aile de vrome heiligen des hemels —- dan zult U me toch moeten toe geven, dat zulks geen greintie afdoet van het feit dat U Bêler is en niet een Vlaming. En nog een raad : (U ziet : ik heb-het opperbest'met TT voor) bemoeit U zich niet meer met een andermans zaken — dat geeft altijd moeilijkheden — heusch. In d'allereerste p1aats loopt U al gevaar, dat er wederzijds in uwe zaken zal gernoeid worden — wat U stellig zéér onprettig zoudt vinden ; iedereen ten andere, zulks is geen voorrecht aan Monet's geschonken. Nu bedoel ik dat, kizake uwe bewering als zouden Duitscher1» ) Vlamingen met bajonetten bescbermd hebb°n î te Antwerpen. Ik zou zoo denken: dat is hùn zaak eit daar hebben Belgen zich niet mêe in te laten. Denkt U er maar eens over na. Marcel Van de Velde. Beschouwingen Be=chouwt men aandachtig Gods wijze schik-kingen in de Natuur, en in de werking harer krachien, dan valt het aanstonds op, hoe groot het yerschil is harer voor.brengseien in de verscheidene gewe-ten der Aarde Hoe heel anders toch is het klimaat in het barre Noor-den, dan in het heete Zuiden, onder de kerr-kringsgewesten. Wederom anders is het in het Oosten, dan bij ons in het Westen. Die ver-schillen der werking van de natuurkrachten doen zich meest gevoelen in het dieren- en het plantenrijk. Ook op den mensch oefent het klimaat grooten invloed uit, op zijne nood-wendigheid, zijne gewoonte», lichaamiskrach-ten.Het bestek van een dagbladartikel is te klein om daar over uit te weiden ; overigens wijst ailes er op, voor die denken wil, dat de gevo1gen van hooger genoemde verschillen, eu ook deze van den mensch zelve, onder op-7icht van geestes- en lichaamskrachten, er hem toe dwingen gemeenschappelijk te leven. Tôt dat gemeenschappelijk leven behoort Ie-dereen, geniet er rechten, en heeft er plichten te vervullen. Iederen individu deel uitmakende van het geheel, de maatschappij, behoort voor een deel er aan toe : is dus niet totaal meester van zlcliz'lf. De samenleving heeft recht op een deel van aile goederen door God aan iede-ten mensch geschonken. Dat deel hangt af van de hoeveelheid die men ontvangen heeft : en rticmand kan zich daar aan ontîrek-ken zonder in meerder of minder mate bij te dragen tôt stoornis der 'maatschappij, wat een gruwel is in de oogeu van God : want juist om die stoornis worden de vier wraakroepende zonden, wraakroepend genoemd. IGod heeft dus een samenleving gewild waar-n de volmaaktste orde heerschen zou, want Hij kan geen wanorde willen : dit,zou strijden -egen zijne oneindige Wijshcid. Maar de mensch bezit een vrijen wil en kan dien ten goede gebruiken, maar ook ten kwade mis-bruiken ; uit dat misbruik van» den vrijen wil zijn de wantoestanden gesproten die thans de samenleving beheerschen. Lo^isch volgt daar-u)t dat niemand zich mag leenen tôt daden .die de maatschappelijke orde kunnen helpen schokken. Wat waar is voor den enkeling is dmzenden malen meer waar voor heel een volk. God alleen is heer en meester .van leven en dood : dus mag niemand over zijn leven beschikken, geen zelfmoord plegen. Dat den mensch die de hand aan zichzelve slaat, en zoo de maatschappij berooft, is eene van de redenen waarom het verboden is. Dus indien Duitschland met zelfverdediging, liad gewacht tôt die verdediging onmogelijk was geworden, tôt de omsingelingspolitiesr, den strop,- die het wurgen moest, geheel bereid was. indien het niet den zekersten en kortsten weg had geno-men, dien door België naar Frankrijk, om te voorkomen dat het vernietigd worden zou, dan had het zelfmoord gepleegd. Dat de Duitsche kultuur de hoogste stond van heel Enropa, looehent geen ernstig mensch : dat de vernietiging van dit rijk een groot verlies vooi de maatschappijÉ zou zijii evenmin. Dus mocht Duitschland, in het belang der maatschappij, ?een zelfmoord plegen en zich ook niet laten kapot maken : en dit ook niet uit plicht voor eigen bestaan, want ieder mensch die mishandeld wordt heeft het recht zich te verdedigen, en aïs die mishande-ling openbaar is. is die verdediging plicht omdat zij een verergenis daarstelt, en deze moet weggenomen worden als het gevoegelijk geschieden kan, omdat zij strijdt tegen de liefde tôt den naaste, en die liefde geen raad is di« men naar beliefte mag beoefenen of verwer-pen ; maar en gebod van God dat moet rol-bracht worden. Stond Duitschland 9tax vernietiging, al» grostmacht, Moût ?

Er is geen OCR tekst voor deze krant.