4dè JAARGANG, Nommer 3* PRIJS; 5 CENTIEMEN M JANITASI 1011 " ONS LAND STAATKUNDE - WETENSCHAP KUNST TOONEEL LETTERKUNDE ABONNEMENTSPRIJS Per jaar fr. 3.— Voor 6 maanden » 1.75 Voor 3 maanden » 1.— MEN SCHRIJFT IN TEN BUREELE VAN IIET BLAD Opstelraad en Beheer : ROODESTRAAT, 44 - ANTWERPEN. AANKONDIGINGEN NAAR OVEREENKOMST Ongeteekende stukken worden niet opgenomen Aan alle Vlaamsche Wactaters en Tijd-te-over hebben Niet strijden voor het recht van het Volk, daar waar het recht van het Volk door regeenngschuld oi dtx>r laksheid van het Volk met îs erkend, is te kort komen aan zijn plicht als burger. Niet strijden in den tijd-van-den-strijd, als àil-e volkeren in het gewçer staan om te zijn of niet te zijn, is loegeven aan een schandig, ver-fosilijk en onnoemlijk egoïsme. Niet strijden als allés in den tijd uitnoodigt tôt den strijd is zijn tijd niet begrijpen en moed-williglijk zich verlagen tôt den minder-waardige. Niet strijden voor het Recht zoolang het Onrecht hoogtij viert, uit schrik van eene plaats of betrekking te verlezen, is toegeven aan ônmannelijke lafheid,, die het rond-de-cuirisme doet ver-kiezen boven àlle ideaal en zich zelven v(5or de toekomst aantoonen als onwaar-dig van de plaats, die men bekleedt. Niet strijden als van te aile kanten het gevaar drt'igender wordt, als opslorping ons be-loert meer dan ooit, is de spreuke van een zir.nclooze of van een verrader gege-ven aan eene kudde-achtige bende ban-gen of dwazen... Bindt men den kamp aan dan moet men het doen met kans van slagen. De kans vari slagen is 'het grootst als wie tegenstander is, over de mmste macht be-schikt. Wachten tôt hij wederom over àlle macht beschikt, kan mogelijk meer ridderlijk schijnea, — maar slechts schij-œn.,. Zij maakt het gevaar van te wor-den overwonnen oneindig grooter. Die kans kan men wagen als alleen eigen voordeelen moeten worden bekomen ; — die kans mag men in geweten niet wagen aïs men zonder eigen voordeelen te willen bevechten strijdt \ oor het recht van zijn Volk, wiens recht niet mag worden vast-gehecht aan wat uitwendig gedoe voor de spotzieke galerij, die ten slotte toch de partij kiest van den overwinnaar, — daar-om alleen wijl hij de sterkste partij is. Wachten tôt de tegenpartij weerom over àlle middelen beschikt impliceert daaren-bwen dat men wachten moet tôt dat men zelf terug de zwakste partij geworden is ; — daarom zeggen wij dat hij die thans — in het hoogmoment van den strijd — spreekt van wachten en niet strijden woorden van verraad uitspreekt of van zinneloosheid, die slechts door ikzuchten of dwazen kunnen worden begrepen. De vrijheid — d. i. de erkenning van het Recht! — leeft in het bloed van den mensch ; — edel bloed arbeidt, kan niet wachten, kan niet vatten hoe niets doen de erkenning van het lang-miskende Recht verdienen kan. Dat verdient alleen de Daad! Gearge P. M. Roose. ~ ' > " Dfemsijlemt en âe Drcse ...Nog immer laten de kanonnen, met oorverdoovend geweld, hun gebulder over het aardrijk dondercn... ^ ...Nog immer worden er bij elke los-branding, dier helsche moordtuigen, rientallen jonge, krachtige kerels weg-gemaaid, om in de grootste dtoefheid achter te laten. z66 onnoemelijk vele aangebeden ouders, vrouwen, kinderen, bloedverwanten en vriendcn... ...Nog immer dienen eeuweiioude, on-vergelijkbare kunstgebouwen, van tal-rijke dorpen en steden, als mikpunt der losbrandende vuurmonden... ... Nog immer staan miljoenen men-schen tegenover elkander met den vree-selijksten bloeddorst in het geinoed... ...Nog immer stormen, in onafzien-bare legerscharen, duizenden jonge He-dan, m soldatenpak, op elkaar om «ich ♦ onderling te vermoorden me.t 'n onge-ketiden bloeddorst en de afschuwelijk-ste barbaarschlieid... ...Nog immer is de staatkundije he-mel verdtiisterd door donkerroodç wol-ken van bloed... ...Doch die hemel schijnt, nu en dan eens, open te scheuren, om de godin van drn Vrede, in oogve.rblindende pracht, aan het zich-zelve teisterende mensch-dom te laten aanschouwen... ...Evenwel telkens die godin de vleu-gels wilt oprn slaan, om neer te dalen op de aarde, sltiit zich terug het staat-kundig hemelgewelf, en voort buldert hrt kanon... voort vallen duizenden aangebeden weze.n... voort worden on-betaalbare kunstgewrochten vernie-tigd...Maar gelijk 'n hevig onweder, — als de regen bij stroomen neergutst... de bliksemschichten onafgebroken 't lucht-ruim. doorklieven..., de donder ons bij-na met doofheid slaat, — niet in één oogwrnk ophoudt... en de zon niet olot-sclinc h are weldoende stralen over akker en veldesn zendt, doch slechts dàn wan-neer ze teeds 'n paar kecrcn even'ics en warterachtig heeft geschenen — zôo ook kan de nos: imrneT-voortwoedende vv-c-reldkrijs: niet spontaa,n eindigen... Eerst moeter. er zich zekere voortee-kens vertoond hebben.... Van die voortcekens hebben er zich nu reeds 'n paar voorgedaan... E-cnieder was bevangen door 'n ban.ee hoop, toen aan de Volkeren van geheel de wereld, bij middel der pers, werd kond predaan dat Duitschland de Enten-te-machten h ad voc.rgesteld vredesonder-handelingen aan te knoopen... Zekerlijk zullen bij het vernemen daar-van niet alléén de harten der Duitsche soldatch getrild hebben van heilige ont-roerirtg, maar 66k langs de andeie zijde' zullen trancn gevloeid hebben van 'n d epgevoeld verlangtn naar dàtgene, waar ieder naar tracht en voor ijvert met aile mogelijke middelon : VREDE VREDE.... Eilaras [ de diplomatie der landen, wel-ke ZEGGEN te strijden voor... « het recht der klrine natie.'s », antwoqrdde : « Onze oogmerken zijn nog niet be-reikt!!» — «Duitschland is tôt op het huidige oogenblik overwinnaar, daarom zou het huidige sluiten van den vrede voor ons 'n vernedering zijn ! ! » — « Wij H'illen het Pruis:sch militarisme vemietigen », en wat dies meer... Wilson's Vredesnota, — evenals deze van Zwitserland, enz., — aan de oorlog-voe;renden, plaatst ons allen voor 'n groot vraagteeken... Doch wat er ook de uitwerking van zij, dàt staat ten minste vast : DE EER-STE STAPPEN OP DE LANGE, MOEILIJKE BAAN, DIE NAAR DEN VREDE LEIDT, ZIJN GE-DAAN.Dàt moeten wij ons, Vlamingen, goed voor oogen houden. Op de eerstkomende vredesconferen-tie zal ovcî' het wel en wee der Volkeren brslist worden, en 't moet onze éér-ste zorg zijn, dat Vlaanderen, — onder ■welk staatsverband het ook kome, — recht geschiedde ! Weliswaar stuurden onze voorman-nen, dich':er René De Clercs en Léo Meert, 'n Vlaamsche nota aan Wil-son, waarin zij hunne instemming betoogden met zijn edele oogmerken voor d-Ti Vrede, en vroegen dat Vlaanderen ook zou vertegenwoordigd zijn op de vredskonferentic. Dit omdat het, in geenen deele, vertrouwfn kan stellen in de BelgÎ9che afgevaardigden, daar deze alleen de belangen van een gecentrali-seerd België voor oogen houden. Wij moeten evenwel zorgen dat achter onze vaandrigs René De Clecq en Léo Meert, 'n ma#sa volk *taat, ©n dit kunnen wij enkel bereiken door op aile Vlaamsche openbare en gesloten vergaderin-gen, te spreken over de eischen waar-voor geheel het Vlaamsche volk in blok moet optreden. Reeds is daar 'n begin van gemaakt op de openbare volksvergadering te St-Niklaas, door onzen ievervollen mak-ker Jozef Van Wetteren, die op donde-rende toeiuichingen werd on'haald, toen hij de Vlaamsche nota van René De Clercn en I eo Meert voclas, en vorirs'el-de hen, namens geheel de Vergadering, 'n blijk va;n-instemming te zenden. Thans moeten aile vitterijen onder de Vlamingen eindigen : krachtig, doelbe-wusf, vioeten zij hunne eischen stellen. 't Heeft er ^lon schiin van dat het zich daar op toelegt : Van Cauwe1aert, Huvsmans, enz., — dus het passieve e1ement, — verklaren lu'de dat de voor-stellen der middcnriiken moeten onder-zocht worden. Aldus dedra. voormelde heeren den eersten stan om hunnen oor-loeswaanzin e,n volstrekte eehoorzaam-he:d. — zonder voorbohoud, — aan de Belgische Regeering af te wrrpen. De verschillende famingantische stroomingen schrjnen reip'ng te voelen, •cm toi £éii H3achtiigeû"*n'ced samen te stroomen, en âl wat in de toekomst, de vrije ontwikkeling van ons innig-ge-liefde Vlaamsche volk, zou kunnen be-lemmrren. wcg te spoelen... 't Vlaat"sche volk moet nu allé snoren van verdeeldhrid uitwisschen om EEN-DRA.CHTIG zijn eischen a art gfeheel de wereld te krnnen stellen : Wij zijn. be-reid terug onder het Sfanlsverband Bel-pië te leve^i maar willen waarborgen hebben, obdif ovs voile recht in de toe-komst zou geëerbiedigd worden _ wat al-l*cn dàn, te bereikert is, wanneer Pelpië znl khrinçerièhl worden op FEDERA-TTEVF,\ groridslnç. Ta. wii w'ilen B^lsrië herstelt... Maar in dit Belsrië mag 't Vlaamsche volk niet de asschenoetster zijn, dorh 'n vrij volk,dat veen tanlwetten moet afsme-ken om zijn onbelwistbaar recht te be-vestioPn...Ik eîndî.sr' met wat ik reeds in 'n vo-rig artikel schreef : EENDRACHTIG hrt doel te gemoet, EENDRACHTIG den stoot gegeven... En Vlaanderen zal he.rrijzen uit zijn eeuwen!angen doodslaap... Vlaanderen zal worden als welrer : de fakkeldraag-ster der beschaving! 8 Januari '17. Jef Van Extergem. BESCHUIT MET MUISJES G AAN DE OOGEN OPEN ?... — In de te Parijs verschijnende « Patrie Belge » schreef Jean Steen een artikel,waarin hij op ailes behalve malsche. wijze de « bourreurs de crâne » (de sehedelvul-lers) de les spelt. « Men is z6ô ver ge-gaan», zegt hij, «het genie van Wagner, Mozart, Beethoven en Bach te betwis-ten. In voile Sorbonne hebben geleer-den bewe.erd, dat er geen Duitsche ge-leerden bestaan Kunstenaars hebben de kunst van mannen als Albrecht Durer en Hans Ho'bein vrrworpen.- Herberg-rijmelaars hebben naar hartelnst afgege-ven op de « zoogezegde grootheid » van Schiller en Goethe. Het wordt tijd dat zulks ophoude ! » Indrrdaad : Hier in onze gezegende stad hebben wij radikale Flaminganten tôt ongeveer half 1916 h oor en beweren, dat de Vlamingen geen Germanen zijn. Koffiehuizen hebben zich gehaast hun uithangborden te veranderen, als deze den naam droegen van een Duitsch kunstenaar. Toonkundigen hebben wij hooren zeggen, dat op onze Vlaamsche; Oper* geen Duitsche Rtngspeîefl voort- aan nog mogelijk waren, en nog veel moois in dien trant !... 't Is waar dat thans veel zieken gene-z"en zijn, en nog oneindig meer aan de bcterhand... DE « MAASBODE » gaf van de hand van zijn Antwerp chen briefwiselaar een ze.er opgemerkt stnk onder hoofding : « De BîMiche Vredesvrienden ». Enkel deze lijnen willen wij er uit overschrij-ven, daar zij den ganscben gedachten-gang ervan insluiten : — « Bij de teleurstelling dat het af-wijzend antwoord van de Entente op de Vredesnota der Centrale Mogendhedrn, werd ons nog een onaaneename verras-sing gebracht : Het blijkt thans dat België de verbintenis heeft aangegaan « niet afzonderlijk de wapens neer te leggen ». Het ziet er dus naar uit of wij znllen verplicht zijn den oorlog voort te zetten tôt de Duitsehe troepen over de Maas zullen ternefQfeworpen zijn. Het blijkt waarschijnlijk dat de bondgenooten, indien ze België wenschen te, heroveren. met een overmachtige artillede, stad voor stad, dorp voor dorp, huis voor huis zullen moefen tôt puin schieten, om voet vonr voet de Maaslinie, te bereiken. Ons land totaal verwoest, dit zou de priis zijn van zulke overwinning ,en Belg:ë werd dan voor goed, met enkel met de banden der vriendschao, maar met de çonden ketens van leeninrren aan Lon-deti en Pariis vastgêsnoerd, en de macht van onzen Konin<r zou nog weinig ver-der strekken dan d:e van een prefect van 'n fransch deoartement of van een gouverneur rener Ensfelsche Volonté. Wie.Vlaming, zou in zulk België kun. nen of willen Itven ? SCHURKEN ! _ Iedereen heeft het edelmoedige werk der volksvertegen-woordigêTs Adelf. Hender'ekx en, Léo A'igus'-eyns, strekkende om de bij ver-gissîng we?gevorrde burs^ers tenig te haVn, hoog op prijs gesteld, en het zal elkeen wel verheugen te vernemen, dat hrn volstrekt onbaatzuchtige poeiti a-en reeds in vele gevallen met een srelukki-een uitslag werden bekroond. Wat te zejra-en nu van srewetenlooze kerels, die onderduims areeloo^e familieleden aan-zrtten. om de noodige bewiisstukken lie-ver door hen te lafen opmaken dan door bovengemelde heeren, en da_n nog de on-beschaamdheid zôô ver drijven, van tôt ?>0 frank voor hun bemoeiïngen te eischen. Dertig frank : een kkin fortuin voor vele huisgezinnen ! Schurken zijn 't ! die men niet streng genoeg straffen kan. KINDER-LEESUURTJES. — Wie had durvcn voorspellen, dat die onder-neming, v66r een paar jaren, door de Liberale Volkspartij van Antwerpen aangevat, zo6 snel tôt iets ç;root.eh over 't heele Vlaamsche land, zou uitgedijd zijn ? Hier brengt het werk wekelijks nog honderden en honderden knapen en meisjes op de boen, en te Brussel werden deze vcrteluurtjes met graagte talrijk bijgewoond. Wij vernemen dat nu ook, in het verfranschte Tienen, de Afdee-ling « Volksopbeuring » de hand aan de taak sîoeg, en wel met zulken onvcr-hoopten bijval, dat vanaf de eerste maal méér dan 1000 kinderen toegestroomd kwamen, en een splitsing in twee groe-pen (meisjes en jongens) noodig werd. De heer Julius Van der Borght, de ziel dezer werking, verdient onzen besten dank daarvoor! VÊRVLAAMSCHING in het Tolwe-zen. — Er werd onlangs in de pers over geklaagd, dat de franskiljonsche kanto-ren er in geslaagd waren, de uitwerking van dezen wijzen maatregel te verlam-men.door de toelating afgebedeld te heb ben de nog voorhanden zijnde ééntalig-Fransche formulieren op te gebruiken. Uit stellige bron kunnen wij echter verklaren, dat de vocrraad dezer druksels niet — zooals gevreesd — overgroot, ja onuitputtelijk — zou zijn. Het tegendeel is waar. Wel is de verscheidenheid dier dokumenten aanzienlijk, maar dewijl zij aile tegelijktijdig verbruikt worden, en overigens de noodige ve.rtalingen in 't Nederlandsch bijna voltooid zijn, zal de zuivering in dezen d66rvuilen franskil-jonschen Angias- ta! weldra, en met flinken Iwrstel, kunnen\ beëmdigd worden. 't Zal een echte opluchting zijn ! ONZE TÀAL IN DEN VREEMDE. — In een belangrijk artikel over » We-reldtalen » vonden wij onlangs in de « Gazct van Brussel » de meening uitge-dmkt van een Hollandsch geleerde, die beweerde dat — door de centrale lig-ging van het Nederlandsche volk — onze taal geroepen was om cens de om-gangstaàl te worden onder de Germaan-sche stammen, te meer, "daar zij het nauwst verwant is, zoo met het Duitsch als met het Engelsch, Deensch en Zweedsch. Tn het Tanuari-numnier van « Nee.r-landia » treffen wij, naar aanleiding va" een op^tel in de « Kreuzzeitung », een stuk aan over Nederlandsch hooger on-derwijs in Duitschland en Engeland, waaruit blijkt dat thans in het eerste d:er twee Rijken een jacht ontstaan is naar de studie onzer taal. Te Bonn, te Munster en te Leipzig zijn leergangen van Nederlandsch ineerieht, m tal va» Duitsche geleerden hebben zich die taal eigen gemaakt om de wetenschappelijke werken der Hollandsche professoren te kunnen genieten. Voeg daarbij dat de streken van Rijnland, Westfalen, Han-nover en de; Noordwe^t-Duitsche havens het grootste belang, in handrlsopzicht, hebben bij de kennis van het Nederlandsch. en wii kunnen besluiten, dat langs dien kant stellig vooruitgang te verwachten valt. Ook in Engeland wordt de aandacht op die studie meer gevestigd. Hier speelt natuurlijk Afrikaansch-koloniaal inzicht een groote roi. Zoo heeft het University College te Londen een reeks lezingen der Nederlandsche taal en letteren geo-pend, ingeleid door heer De Villiers. Thans wordt geld bijeengebracht om te-vens een leerstoel in Nederlandsche ge-rfehiedenis op te richten. Alleen de « Belgische n Regeering ne-geert het belang zijnerri dp,isîtoWpzn geert het belang onzer taal, en zoo zien wij te Londen, Belgische, scholen offi-cieel door Fransche « geannexeerd » ! TE GOTTINGEN. — Onze lezers zullen zich nog wel herinneren, hoe « Volksopbeuring n — daartoe in staat gesteld door Heer N. Cupérus, waarnemend Be-stuurder van ons K. Vlaamsch Konser-vatorium, — muziek van onze beste Meesters zond naar de jongens in de Duitsche kampen. Nu bereikt ons 't bericht dat aldaar, een pracht-feest werd ingericht waar Benoit, Titiel, Blockx, Gilson e. a. hoogtij vierden voor Franschen, Engelschen, Russen, Serviërs, enz., en niet 't minst voor de Vlamingen, die zich eens te meer fier gevoelden over hun naam ! « DE TOORTS», nr 31, versiert haar titelbladzijde met een mooi arbeeldsel van den Brugschen Halletoren. In een uitgebreid stuk maakt Van Es het procès over het zwijgen van het Algcmeen Nederl. Verbond in Holland, en komt tôt de uitspraak, dat « onpartijdigheid en voorzichtigheid nog niet zeggen wil, dat heelemaal niets gedaan moet worden voor Vlaanderen ». Dirk verheugt zich over het opbloeietide leven van het

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.