4^ jaargang, Nummer 17. Prijs : 5 Cetera en 27 Augustus 1916. ONS LAND ABONNEMENTS PRIJS : Per jaar fr. 3.— Voor 6 maanden . . » 1.75 Voor 3 maanden ... » 1.— MEN SCHR1JFT IN TEN BUREEL VAN HET BLAD. Opstelraad en beheer : Markgravestraat, ii-i3, Antwerpen AAJNKONDIGiiNGKM JNAAK OVEREENKOMST. Ongeteekende stukken worden niet opgenomen. VLAANDEREN en de HUISNIJ VERHEID Aan POL DE MONT, na ziifl laatste yoordracht oyer " Vlaamsche Schoonheid Men heeft ons, Vlamingen, ge-zegd dat we zwijgen moesten en wachten... dat we beter deden in het buitenland te leven... dat het eene hooge daad van vaderlands-liefde zijn zou huis en land te verlaten om in den vreemde te gaan vegeteeren of paraziteeren Dan zoû, miss chien, na den oorlog, door de menschen van gezag in den lande het Vlaamsche recht worden erkend als loon van zoo-veel... onnatuurlijkheid. Want de oorlog legt niet den gang van het leven stil ; en zie, als er in deze dagen van immense grootheid een schoonheid is aan-biddelijk om hare schoonheid, dan is het, dat spijts vernieling en dood, losdonderend met titanesk geweld over de sidderende aarde, het heerlijke Leven onverstoorbaar zijn onverstoorbaren gang gaat... het Leven met zijn schier godde-lijke gunsten en zijn grootmen-schelijke verplichtingen, met zijn huiverende vreugden, die soms als smarten aandoen ; met zijn navrante lijden, dat kan een pure vreugde worden. De waarheden zijn altijd even waar, en de waarheden gevonden in dezen eenigen tijd verspreiden een meer troostend Licht ; de Schoonheid is nog altijd even schoon ; en, heeft deze tijd ons nieuwe schoonheden geopen-baard, te heerlijker is daarom deze tijd, te prachtiger de nooit gedroomde pracht van deze dagen, vol van nooit-gelezen proza, van nooit-gehoorde verzen... Dat heeft Pol de Mont, omdat hij dichter is, begrepen. Deze tijd is voor elk ontvankelijk gemoed, voor aile harten, die voe'len kunnen, voor aile hersenen die te denken vermogen een groote be-• vruchter ; — en wat gegroeid is door die bezaaiïng heeft hij gege-ven langs vastknooping aan het verleden, — aan ons Vlaamsch verleden van alom-gevierde Schoonheid. Als een zaaier-van-Schoonheid is hij onder zijn volk gegaan en VLAMINGEN î Leest eu versPreitil : : - : m LAND Te verkrijgen in aile dagbladwinkels en kiosken tegen den spotprijs van 5 centiemen per nummer. ^—-■—L v | | met kwistige hand heeft hij ge-strooid het goede zaad,dat vrucht geven zal twintig- en honderd-voud... Om hem heeft hij Schoonheid gezaaid met zaad uit de Vlaamsche Gaarde en rond hem is nieuwe Schoonheid ontsproten, — rijke belofte voor de toekomst... Het mooi-streng gelaat van Moeder Vlaanderen drukt daarom weer hope uit... Zijn daad is c'es dichters, die s' vuriglijk zijn zeer-geliefd Vader-| land bemint ; want ja, toen zoo-j velo stemmen hebben geroepen' om ailes te verlaten en slechts ledigte en dood in Vlaanderen aan onze haarden te zetten, heeft hij zoozeer Volk en Land bemind, | dat hij zaaier werd van Vlaam-! sche Schoonheid en van Nieuw-j Leven. Niet zwijgende heeft hij ons ge-I leerd de toekomst af te wachten ; ' maar werkende met noeste vlijt om in Vlaanderen het vader-j landsch goed en schoon te ver-• meerderen. En zelf handelend, voorbeeld i voor die niet durven en die jon-ger zijn ; ziel voor wie bang zijn de hunne te toonen ; hart in de plaats van hen die thans hunne liefde verbergen uit lafheid ; gemoed voor die nooit een gemoed hebben gehad en toch onze gaanpaden bevuilen en onze luch-ten met hunne walgelijke uitwa-semingen bezoedelen, heeit hij er ons op gewezen dat men ook te huis zijn Land en zijn Volk, in Liefde dîenende, ten nutte zijfl kan, zoo zeer, zoo niet meer, als in een loopgracht, hier of ginder, zelfs aan het verre rus-sisch front, waar menschen van ons land gesneuveld zijn, God wete het voor welk ver belang. Zijn daad van schoonheid zaaier is een spoorslagtot de hooge daad van Vaderlandsliefde, — de daad, die ons wacht. Aan het schoone 'voorbeeld. Pol de Mont is daarom onze beste dank gezegd ! Weerman. %Dij milieu niet un-acrïu'it, norj) mbastmn. "Samson Soost iTou ôen JJonbel. Onze Economische Strijd VLAANDEREN en de HUISNIJVERHEID De huisnijverheid heeft in Vlaànderen altijd bestaan, is zelfs overal de norm geweest voor de fabrieksindustrie, alhoewel zij er stilaan door verdrongen wordt als ook onder druk der strenger-wor-dende eischen door de maat-schappij, de wetgeving en de sociale opvatting gesteld. Kenschetsend is het, vooral ten opzichte der Vlaamsche economische ontwikkeling dat ambte-li» ke cijfers voor Vlaanderen en Wallonie respectievelijk 97,900 huisarbeiders en 20,465 huisar-beidsters aangeven. Tcvens mag dan ook wel vermeld worden dat er onder die97.900 personen,ruim 45 .000 kantwerksters waren. Het is 'n onloochenbaar feit, dat de tusschenpersonen, die de voortbrengselen der huisn ij verheid aan den man brengen, niet in de-zelfde mate de stofïelijke en zede-lijke verantwoordelijkheid dragen als de eigenlijke nijverheidsonder-nemers. Immers 't komt er bij die menschen enkel op aan minimum eischen te stellen. Wat geven zij om de werklieden, waar ze wer-ken, hoelang ze arbeiden, hoe ze ingericht zijn, en welke hulp-krachten zij gebruiken ! Zij immers betalen naar gelang het voortgebrachte en al het overige laat hen koud en onverschillig. 't Blijft een nuchtere uitbuiting, 'n oppervlakkig-deftige manier om zich ten koste hunner mede-menschen op korten tijd, rijk te maken. Nergens meer dan bij de huis-industrie doen zich misbruiken en wantoestanden voor, en dat laat zich gemakkelijk verklaren, doordat de huisarbeiders meestal aan aile kontrool ontsnappen. Ge moet in de achterbuurtjes geweest zijn waar ze wonen, met die loonslaven gesproken hebben, ze in hunne dagelijksche hard-labeurdoening gade geslaan hebben om te kunnen beseffen wat het beteekent dat er kantwerksters zijn, die zestig centiemen per dag verdienen, dat er stoel-vlechters zijn, die voor twaalf uren arbeid, amper een frank per week als loon ontvangen. Ge moet die menschen zelf ge-zieri hebben, om te voelen wat die hongerloonen vertegenwoordigen aan lange, te lange arbeidsdagen, onder hygienische voorwaarden, die onmenschelijk zijn en onbe-grijpelijk. Ge moet in die kroch-ten binnengestapt zijn, geademd hebben de slechte, miasmen-zwangere lucht, gezien hebben de bekrompen ineenduwing en ver-smelting van slaap-, woon- en keukenkamers en werkhuizen tôt éen plaats, gevoeld hebben het huiverige dat u lillen doet, bij 't aanschouwen van al die miserie, om te kunnen gelooven, dat zoo iets nog bestaat Dan eerst zult ge begrijpen waarom de zedelijke ontwikkeling van ons volk zoo laag staat, als ge vrouwen en j kinderen zult hebben zien mee-werken in dagelijksch labeur met soms gevaarlijke chemische pro-drukten, vrouwen, onttrokken aan | de plichten tegenover hun haard; kinderen, met hunne tengere handjes die zich reppen; heel het huisgezin aan den arbeid zult zien van 'smorgens vroeg tôt 's avonds laat, om dan toch maar genoeg te kunnen verdienen om poverkens rond te komen. En wat ge dan nog niet zult gezien hebben en wat ze U mis-schien zullen mededeelen, als ze U vertrouwen, heel stil zullen zij het U fluisteren, opdat toch nie-i mand hooren zou dat zij het ver-tellen, dat ze nog geexploiteerd worden ! Want bij al die ellende moest er dat nog bij komen : het misdadige truck-systeem, dat aan de ondernemers nog zooveel per honderd meer opbrengt per jaar ! 'k Weet wel de huisnijverheid is nu eenmaal 'n noodzakelijk kwaad, dat ge zoo maar niet in eens wegcijiert. Maar of die vast-stelling nu voldoende is om dan weeral met 'n rouwzang en een klaaglied ailes maar zoo te laten, durven we betwijfelen, neen, zullen we bekampen. En dat kan buiten aile partijgeknoei om, wel niet opgelost dan toch ten minste verbeterd worden. Wij moeten eischen stevige, beschermende maatregelen, om j het truck-systeem onschadelijk te maken, we moeten verkrijgen dat stelselmatig en scherp kontrool gehouden wordt over de hygienische voorwaarden en den arbeids-duur. Wat ook verbetering aan deze ongelukkige toestanden zal brengen is 'nwel opgevat en prak-tisch vakonderwijs. En bovenal zal 'n groepeering der Vlaamsche huisarbeiders er machtig toe bij-dragen 'n einde te stellen aan al die ellende, omdat vooral door hunne organisatie, die loonslaven er toe zullen geraken onafhanke-lijk te worden en dan toch einde-lijk zullen kunnen genieren het voile leven, waar ze toch ook recht op hebben. Gij, die U Vlaming nog durft te noemen en toch in 't kamp der passieven blijft enkel om gevoels-redenen, wat zijt gij toch on-logisch of is den economischen en I socialen nood van het Vlaamsche volk U onbekend. Neen, gij weet niet, anders zoudt gij beseffen, dat de naaste toekomst moetvoor-bereid worden ; onlogisch zijt gij, want gij die schermt mét gevoels-redenen, ge zoudt, juist door het gevoel geleid, moeten voelen, nu we op 'n keerpunt staan, er iets voor Uw volk moet gedaan worden. Of zult ge blijven wachten, zwijgen, en tevergeefs hopen? Dan weer, dank zij Uwe stilzwij-gende medehulp, zou Vlaanderen weer kunnen zijn het land der huisnijverheid, « het land der » kantwerksters, der haarsnijders » van Lokeren, der touwslagers » vanHamme,dermandenmakers » van Temsche, die Vlaanderen » als een doodgewicht na zich » sleept », zooals Professor Waxweiler zei. Dat ailes zult gij, passieven, weer helpen voorbereiden, tenzij het Vlaamsche volk zelfbewust begrepen heeft, dat het ook gaat om eigen stoffelijk bestaan te verbeteren en te verzekeren. Wee als het U dan daarover rekenschap vragen zal, beseffend dat ge ver-raden hebt Uwe zaak, de zaak van Uw eigen volk. Karel Waternaux. Oogst 1916. VLAANDEREN VRIJ Ter gelegenheid van den 21 Juli 1.1, heeft zijne Eminentie, Kardinaal Mercier, Volgens een vlugschrift dat te Brussel op groote schaal verspreid werd, eene toe-spraak gehouden tôt de geloovigen en ook tôt de ongeloovigen, deze laatsten bijeengestroomd enkel uit patriotardisme in de kerk van Site-Gudula te Brussel. De stof die verhandeld werd was : « Jerusalem werd de woning der vreem-den ; zijne feestdagen werden dagenyan rouw n. Vlaanderen, ons vaderland, waar onze vrije -Dietsche voorvaderen woonden, het rijkste, meest beschaafde en edelste ge west van Europa werd de woning der vreemdelingen en de zonnige gelukkige dagen van weleer, werden de rouwdagen van ons volk. Zoo aanlokkend was de prooi, dat Frankrijk tôt de iaren dertig, volgens Maurits Josson meer dan honderd inval-len deed om Vlaanderen als wingewest m te lijven. Immers « Vlaanderen moest Fransch worden ! » Meer dan honderd invallen, gepaard met roof en brand, met haat en nijd, ge-welddaden en verknechting, ziedaar het werk der Franschen, de vreemde mees-ters ! ■ Het vrije hoogontwikkelde Vlaamsche volk moest geknecht worden ! En na de ftichting van België, begon weer eens het onder koning Willem her-opgebloeide Vlaanderen te zieltogen. Het I1011 zich niet ontwikkelen, mocht zich niet ontwikkelen onder de hatelijke wraak-roepende tirannij der Franschgezinden, der moderne Leliaerts. Het vrije Vlaamsche volk werd een slavenvolk, een ras vol ondeugden en minderwaatdigheid, verafschuwd en ellen-dig.Waar kunsten en nijverheden bloeiden, kwamen onverschilligheid, mangel aan

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.