ONZE TAAL Nr. 77. Weekbladie voor de vlaamschsprekende kriicrscrevanqenen 2? December 1916 Iets over Schoonheidsleer. i. Schoonheidsleer of Esthetiek ia eene philoso-phische wetenschap, die den geeat tôt zelfbewust-djn brengen wil bij liet beoordeelen en genieten, zoowel als bij het scheppen van het schoone. Strenggenomen werd de Esthetiek eerst door Baumgarten (Aesthetica 1750-58) tôt wetenschap gemaakt. Nochtans zijn larig te voren esthetische onderzoekingen gedaan. De eerste belangrijke ontdekking is het samen-brengen van het schoone met het ware en het goede, door Plato. Daardoor openbaarde zich het schoone als een ideaal, een doel, dat nooit in volstrekten zin werkelijk wordt, maar het voorwerp is yan een eindeloos atreven, en slechts in einde-looze benadering door den ganschen arbeid der geschiedenis kan bereikt worden. Het kan dus niet aangenomen worden, zooals de min of meer algemeene opvatting was in den tijd van het Klassicisme, dat het schoone op eender welk gebied onmogelijk nog voor vooruitgang vatbaar, en tôt herhaling van oudere vormen veroordeeld is. Door de samenbrenging van het schoone met het ware en het goede, toont zich het schoone als een der hoogste idealen der menschheid, als een ideaal dus, dat met het innigste wezen der Menschheid in verband staat. Peeds heel vroeg heeft de Esthetiek erkend, dat het genot, door het schoone teweeggebracht, van uiterst reinen aard is. Het is duurzaam, zonder begeerte en zonder angst, een louter spel en uitrusten voor den geest, die onder de zorgen en lasten des levens staat. Ook bestaat het doel der kunst, zooals Lessing en andere het bewezen, uitsluitend in dit genot. De kunst wil niet onderrichten noch verbeteren, enkel betooveren, bezielen, vervoeren, verrukken, verheffen — loutere uitdrukkingen voor een toe-stand van allerhoogste genot. Het schoone is dus een ideaal van den voelenden geest. Niet het denken, noch het willen zijn hoofdzakelijk volmaakt in de kunst, maar het voelen ; van het standpunt van het denkideaal uit, mist men in de kunst het werkelijke, want het schoone hangt aan den schijn ; van dit van het willen uit, mist men de algemeen-heid en noodzakelijkheid, want de kunst is een luxus. Het schoonheidsgenot is volgens Schopenhauer, onder aile genotsgevoelens, alleen onuitputtelijk en zonder doorçns. " Esthetik ,, (van het grieksch aisthêsis-gevoel) is dus de leer van het ideaal van den voelenden geest, nevens Ethik (Ideaal van den willenden) en Logik (Ideaal van den denkenden geest). Daaruit besluit Plato later Kant en andere dat het schoone aile geestelijk belang moet ontzegd worden. Daarom staat Plato wantrouwend tegen-over de kunst en sluit Kant de eigenlijke kunst uit het rijk der reine schoonheid. De esthetiek der 19de eeuw nochtans heeft op weinige uitzon-deringen na, van vooraf aan het schoonheidsideaal in verband gesteld met de overige idealen der menschheid. Zij heeft verlangd dat de kunst waar weze, eene weergave van de eeuwige waarheid zelf, dat zij eene uiting van het hoogste verstand zijn moet, dat zij om zoo grooter is, hoe sterker zij de ziel beroert, en dat hare hoogste kracht daarin bestaat, zelfs het lijden in genot te veranderen. Hierdoor wordt het gevoelsideaal nader bepaald als het

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.