DE TOESTAND Welk is 't belang van den veldslag op de Aisne ? De Aisne is esn stroom die van 'i oostes komt, bovan Rsims, langs Soissoasea die bij Corapiegna in da stroom de Oise loopt. Tosa over veertiea dagen de Dutischsrs langs dea Marnestroomgeklopt werden en gedwocgsn achUsruit te trekkea, is zl|n rechtervlangel zoo haasîig mogelijk opgetrokkes om zich bachtgn de Aisus ts gaaa verschaasen, aa voornamelijk ia dan hues waar de Aisne ®a Oise bij elkander komen. Daar voadea zij cens natuurlijks versterklng, en na al de bruggaa bachiea hen te hebbea doen springen, mochten zij hopea daar esse klcskc verdedigiag te viaden, zooveel te meer dat zij met de Oise op huans rschterzijd®, gemakks-lijkar s®a zijdelijkea aaaval konden verweerea. Vaa dea kant der Duitschers is het dus klaar dat zij allé belaag hschisn aaa den wsersîand Vooreerst indiga zij daar verslegsa worden, zullea zij weerom rap mogan optrekkea naar de Mapwaarts omdat ze in 't bloots v®ld gsan weerstaac? gsnoeg kunaen bisden. Tau tw<ssden indien zij daar bggavsn zaî hur< middenteger dat iusschen Reims en Verdun Hgt gedwongea zijn ook achteruit te 'rekken. Zij speisn daar dus eenea grooien troef 't Moet oas daa nist verwoadsren dat zij hun-nsn rechfer vleug-M in volk versterken, dat zij er hua groef geschut naartoe brengen, en een hopsloozea tegenstand biedea. Ook van de Fransche zijde biedt deze slag het allergrootste btlang op. Willea of niet zij moet toch eens de Aisne over om de vijandea te kuaaea verdrij vea, en ds staad vaa den vijand is gevaarlijk. Maar vooral zij volgea daar stdselmatig een plan dat van het allergrootsts belang is. Juist zooals de Duitschers pver drie weken getracht hebbea — doch vruchteloos — de linkervleu-gel van 't Fransch leger om ts draaion, zoo trachtea zij au dea rechtervleugel der Duitschers t* overgaaa. Bszieî de kaarte, Binst dat de Duitschers aog juist Noord vaa Soissoas liggen en huane uiter-ste rechterzijde reeds moest achteruitwijken tôt tegen Si Quentin, zoo is de uiterste lhakervleu-gài der Franschen reeds gtkomen tôt tegen Le Cateau. Dat maakt resds aen halvs maaa De Franschen hebbea daar frissch® troepea ontvaagen, zoo van uit den Westkant als vaa Engeland.en moeten zij au gelukkeu nog eenige kilomsters verder Oostwaarts van Le Cateau op te trekken, soo zullen zij d« verbiudiag der Duitsche rechtervteugel (gensraal von Kluck) kuaaea afsnijdea en dit legerkorps in eenea zser gevaarlijkaa toestand brengen. Volgt dus met ds measte belangstêlliag den uitsîag vaa dea vsldslag op de Aisne, Zssr vele goad of kwaad voor ons zou daaruit kunnea volgen. Ds vsldslag duurt sedert 13 Septsmber. Tôt hiertoa is de toestaad zeer goed. Ds? groote veldkanoas der Duitschers hadden wal eenigzins de ovsrhand, maar oadgr 't vijandelijk geschot gelukten de Franschen er toch eiadHjk in esnige bruggen te werpen over dea stroom en dea aoorderkant te bereiksn. Nu hebbea zij 't vijandelijk leger resds tien kilomsters ver achteruitgedre ven. Ze gaaa traag — wat daar nist aaders mog®-lijk is — maar zeker. De toestand in België. We zijn eria ea we wetea bijaa nog min over dea tosstaad daa van andsre strsken. Dit is tsn aadsren niet wonderlijk. Buiten hier en daar eenige scherrautselingen met vijf dooden alhier en ti«a aldaar, zoo zijn er hier weiaig of geene groote troepenbewegingen. De groote vraag is en bîijft : Zal Antwerpen belegerd worden ? Wij gelooven nog altijd : tôt hiertoe neen. Er bestaat voor de Duttschers niet meer reden nu oi over vier weken. Integendeel z'hebbea misschien nu meer hun volk noodig in Fraakrijk. Zoudea ze op «en oogeablik dat hun toestand gespannen zit in Fraakrijk, een 150,000 macnen afzonderen om eeaen gevaarlijken slag te wagen ? Zullea zij er nu aaa begianen dat ze misschien binnen enkele dagen zullen gedwongea zijn haastig ons laad te verlaten ? . Ea waarom zoo ze dat wilîen, hebban ze dan noodig a! dis versterkifîgen te maken rond Brusssi ? Dis verstsrkicgea schijnen es^der te willea zeggen : we gaaa eenige trespea weg-trekken, om naar Fraakrijk is zsRdaa, en ws wilien zorgsn ia hunsî® afwszsghçid dat mm oas te Brussel nist koma stooren. Kua plan is voor oas een raadsel. We mseten ons dus tôt ailes gereed houden. « Reims! Reims! Wi® 2® ooit mg, zaî ze nooit uit 'i oog mesr verliezssi, dê schcoa®s û», prachtige kathedraai van Rgims, een dsr schoonstî van de vereld. Uren lang kan msn daar in bewonderitsg voor stgan, voor portaa? ea toréas gâbssldhcuwd, alsoi 'i eea kantwsrk war«, van laag tôt hcog. voor di® nooit geëvanaarda rosace, voor die stilstsmmende symetrie gawêlven, voor dis iorens ea bseldsa v boven op ds dakea beziêc. Allés was er kuct Jiepgevoelde, chîis-tens kusst. Ea als msa as urc-a bewondgring, ©a jawel ook na ursa biddsa — omdat dit prachtgebouw ook esn idéale bidpSaats was — van daar w®g k%'am — 't grkidffi u ia 't herte dat juweel te moeten veriateai, en een laaiste maal omztende was het mst mn weigemesnd tôt wgerziess, da? menstilzwijgcsd veggiag atsoi mon ec-n dierbaar wezen daar ggvonden had en nu veriatea magst, 0 Rsims, zoete stonden ! En die hstlsche duitsche barbares hebben dat prpchtsiuk varpield ! 't Werk va» 150 jaar. df bewoadering van aile kuasiminnende zisîsn, zevea esuwen îang, hebben die wogstaards op éénea dag aan ds beschaafds wereld onîstolen. Zatsrdag hebben zij die kathedraal in brande gsschcten en vernield. Schande, esuwigs schaade over hen. Mochte ten «euwige dage boven de puinsn dit woord gebeifeld staan : Wat de barbares zelf eerbiedigden, lieett een froddeloos cuîtuurvolK ver-brijzeld.Dit wezs ds straf voor de nati« aan wis die nisuws barbaren der XXe esuw toebehoorea. Mochte Qod, Fraakrijk vergoeden voor dit verlies. Indien misschien nooit zulk geen pracht-tempel Hsrn meer zal opgericht worden, dat; toch kan Fraakrijk Hem integended het ver -nieuwd christelijk Igven van zija volk toewijden. Duitsche barbaren, uw wsrk vsrgetsn wij nooit, omdat wij ook aooit de schooae, prachtige kathsdraal van Reims kunaen vergstsa. « Voor de Kantwerkstsrs. Esn esrste week werden ds kaatjgs gekocht, en duizsnd® f<-aîîken reeds wsrdea er aan best'ied en mcchtsn huîp ea troost brengen in hondsrde huisgezianen. Stsand* voor die massa — meer dan 2700 reeds — en vreezend voor de toekomst vaa dat werk dat op verschilleade wij zen in zija bestaar? en goed-doen kan bsdreigd worden, heeft me» in dea beginne streng g$weesi, strenger zelf daa velen eerst hadden g«dacht en gswiSd. 't Is riiets zulk werk begiatsen, maar het door-houden voor 't welzijn van onz§ wsrkarsfamiiien ea hêt bgvrijden t®gen ailes wat schadeiijk kaa worden voor onze ware spellswerksiers, dat is eene lastige, in dsn bsginns zelf ondankbare taak. 't Ware aangenamer aaders te kunnea be-giaaea, maar zou het zoo duurzaam wsrk zijn ? Naarmata men verder zal gaan — ea beter den omvang en do toekomst van 't werk zal kunnea b«schaffen, zal men ook toegevender kuaaea zijn. Niemand weet hoelang de oorlog zal durea, en wat al droevige verwachtingen hij ons voorbehoudt. Dit werk beoogt alleen goed do«a en daartoe wil het voorzichtig ts werk gaan, om daarna t® beter kucaen doen. Oni dis redens ook werdea volgende maat-regelsa gcaomea : ia elk huis wordt maar aan twee personen werk gegeven, dit om te voor-ziea dat m@n zooveel het zijn kon aaa elk iets zou kunaea verzskeren, en zoolang mogelijk. Een® beperfe zal er gesteld worden voor de levering, dit nogmaals om 't werk zooveei mogelijk te verdeelen en de min rappe te be-sebermen tsgen deze die gehsele hoopen zoudtn zoeken te leveren ; ook nog om te beletten dat andere dan brugsche werksters hua werk zou-des doen doorgaan met de eene ef de andere. ('t Comiteit is spijtig ook de buiteadorpen niet te kunnen bijstaaa, maar 't overgroot gstal brugsche werkf-isrs laat het niet toc). Mîis zal maar aile veertien dagen 'ï kaniwerk aaavfeardetj — dit om het schromelijk werk dat elks kvaring mesbrengt en na zich sicept te karma regslen. 'i Qsschisdt psr parcchis.Volgens den tafel die szn 't lokaal op d® Gareamarkt uitgeplakt is, za! î si zijn : Voor ds spelkwerksters van : ST-SALVATORS, den Dinsdag morgead. ST-JAC08S, den Wosasdag morgead. STE WALBURQAjdsn Woensdag achternoen ST-GÎLLIS, dea Donderdag morgund. STE ANNA, dsn Vrijdag morgead. O, L. VROUW, des Vrijdag achternoen. H. MAQDALENA, den Zaterdag morgead. De spsllewerksters gelieven daarop te lett?E om hua eigep gemak. « Oorlog op tiandeSsgebied. Engelaad komt aan Duitschlaad «en nieuwen oorlog te vêrklaren, dan oorlog op handelsge-bied.Asn aile Engelschs ondsrdanen, ook ia d? kolonieo, werd vsrbodcn haadelszaken te doar. met Duitschers. Al de Duitsche voortbrengsslee zuil^n vgrvangen worden door Engelscha. Daar toe ss esn geheel plan opgsmaakt. Da Duitsche haaddsbrsfett®n zullen in Engeland aietmeer («Usa. Hos wrssd dis maatragsls zul!sn sijpes i» Duitschlaad fs v»l, kan men versfaan als men r.<l.wa*. Drltschîandjaj^Hjks qaaf d® Ecgeîsche markten brengt : voor 25 miHioeaautomobielen, 20 miilioen gleiswerk en p?rc?leia, 175 millioen katoen, 40miliioeo behangsls, 30 millioen ber-duurwerk, 30 millioen glaswerk, 50 millioe;' wollegoed, 50 millioen pottsawerk, 30 millioen spsslgerisf, 15 millioen eletrieke machitnsn, 40 millioea andere machienea, nog verschilîige miiîioga voor piaaos, scheikuadige stofîen en ge-ne«swarân en voor asider® Duitsche voortbreag-selen.Zulk £-«îr. handeSsooriog, stelselmaiig doorge-voerd, kan de Duitschers aog diepera slagea g®ven dan de ooriog met kanoaaen en geweraa. ♦ De Duitsche wreedheden. Men zal er boeken vaa drukksn. En boeken zooals mea er, in vroegera tijden, geene kon maken : boeken met lichibseiden, met photographies, di® op sprekeada, en oa-loochesbare wijze zullea weergeven zichten van d» aaagerichts verwoestingen. In die boeken zal men zien de puiasn vaa de verbrande, de veraielde steden : Lauven, Mecheltn, Deadermoads, Aerschot, Diaaat, Aodeaae, Visé, eaz. Leavea met zijae wereldberoemdê bibliothsek der katholieke hoog®school, een schat van ge-îeerdheid en kunst die door geen g«ld te herstsl-ien is, ea die door de Duitschers ten prooi der vlammea geworpen wsrd. Mechelen mat zijae Siat-Rombaut's hoofdk&rk. Deadermonde, Asrschat, Diaaat, Andeaae, Visé, waar zooals te Leuvea en Mechelen, gaasche kwartieren, vaa de armsie gelijk vaa de rijkste, verdwanen zijn ia de vlammea ea bommea, verdwenen met de oude gebouwen, stadhuizea, kerken, kloosters, scholen, woaia-gea van burgers ea werkliedea. Zuike photographiai! zullen het esuwig schan-demerk blijven vaa Duitschlaad. Maar ook te laade zijn de verwoestiagen nist minder wresd en barbaarsch. De hofsteden, de huizen van de kleiae measchen, de kasteelea van de grooten, die ds Duitschers in brande staken, verwoesttea en vernielden, zijn niet te teltan. Schier overal waar de Duitschers in groote benden doorgetrokkea zijn, is de weg disa ze volgdea afieekead, afgebakead door puiaea, waaria ailes verloren gicg. Neveas het afbeeldsel van die puiaea, zou men moeten geven wat die steden en dorpen waren vooraleer de Duitsche rcov$rsbenden er den voet zetten. En als opschrift zou men aan dis tweeîuik kuntien gevea : wat België was v66r den lavai der Duitschers. — Wat België nu is, na hutmea doortocht. Na den oorlog, zullsn duussdc-n en duiz5nd>ï.a Bslgsn sa vreemdalingen iich mst Kig«n oogtn gaan ovsrtuigea vaa de schaaddaden g'spleegd door ds krijgers vaa ssa laad, dat er op bof's fe staan aaa hst hoofd vaa onderwijs, ontwikkelitig sa bsschavîag !... En 't gedroeg zich trger neg als sm Baekslandis bend*,». * • * Maar deze toaaeelga van raœp ea wse, en zija schier aog aiets in vargelijkicg vaa di ou-schuldige measchsn die ds Duitschars, als wreedaardige moorder.aars, van hst leven gs-bracht hçbben. Waatja, 'tsn was ^oor de Duitschers niet genoeg steden en dorpsa te vernieles, bij hoc-derdsd burgers vermoorddes zij. Prkstzrs, kloosterlingsn, burgeiflRtstérs, schepeaea, ge-mesnteraadsiedea, voornaaie iawoaêrs, esnvou-dige wsrkmssscheo, tôt vrouwsa ea kiaderen ios brachten zij om het lêven, schcten zij door deakop, vërminkten zij, deden zij deergsis mis-haadehagen oadsrgaan. De verhalen die men daarover uit dea moad sa de pm van d® geioofwserdigs'Ss persorisn veraeëmt sebij^ea ocgelooflilk. Msa moet zich meeite doen om ts gelooven dat maaaen ia zooverrg aile measchelijk g®voei kunnen ver-getsn ea oadsr ds voetsa trappsa. Dis alsoo te verke : gaaa, zija gten soldâtes meer ; 'i zijn tijgers. Vele van dis meuschantsersade wreedhedsit werden geple?gd, zoader voorweadsél, ef oader ééa voorweadssl, aUijd hstzelfcle : burgers hebbgn op ons geschotea ! Leugsn, schaamîelooze Isugën. D® burgers hsbben nist gsschotea. Zij hebben gshooî gegevea aan d» herhaalde vermasis-gen der belgische ovsrheLds dis zegdea, psr pîakkaat ea in al ds dagbladgn : Esn burger raag niet schieten ; alleea soldaten hebbsn dat r«cht. Ea de priestsrs «a kioosieriiugsn, op wis de Duitschers het vooral, gelijk op d@ kerksn m kloosters voorzien hebben, — Leuven is daar een schrikkdijk voorbeeld van, — de priss-ters hsrhaaldan d«nzelfdsn raad. Zeker, zij badsn ea deden bidden voor de verlossing van het vaderland.Was dat hua recht, ja hun plicht niet? De waarhsid was dat dikwijls de Duitschers, dtoakea vaa bisr ea wijn dat ze stolen, op mal-kander schotea, en dan hun eigea schuld op de burgers iegden. Zoo was 't te Leuvea, ea zoo geschiedde h«t op meaigvuldige andere plaatsen. Ds waarhîid was dat de Duitschers vrijen teugsl gavea aaa wregdheid ea woestheid dis mea met moeite bij de wildste volkeren zou oatmoetea. Ge mofêt met zeksrs vluchtsliagea gssprokea hebben, dia ia handea vielen vaa soldaten van den Duitichen ksizèr, om u ean gedacht te kantien g«vea van de mishandelingen dis zij aan weerloozs msaschen, oudsrliogan, kiaderen, vrouwea en mannen dedsn ondergaac. • * * 't Was vooral in ons Be'<gi® dat ds DuHsche«s alzoo huane slechtste drifien ontksîende», sn Bslgie waar de Duitschers altijd zoo gastvrij ont-haald werdea en lesfdsa. Maar ook in Fraakrijk giagen de Duitschers niet beter ts werke, ofschooa ze, oader de ver-ontwesrdiging dis huans gruweldaden ia gansch de bcschagfde wereld vsrw^ktes, zich hier esn daar wat scheaea in t@ houdea. Zaterdag achternoen hebbea de Duitschers de wsreldbsrosmde hoofdksrk van Reims ia brand® geschoten, niettsgsnstaaade het vaar-del van het Roode Kruis er cp wapperde. Deze kerk, in gothisken trant,werd in de jarea 1200 begoaaea ; en mea werkte er 150 jaar aan, om ze te voltooiea. Daar werden, vroeger, ds kosiegen van Fraakrijk gezalfd en gekroond. Deze kerk is eeae der schooaste gedenkgs-bouwea van de w#r«ld. Hsrs bsuwkundige en gtschicdkundigs weerde, werd door geeae enkele overiroffsa. Deze kerk was, door de eeuwen heen, gi?-spaard gsbleven, te midden aile oorlogea. Ea de Duitschsrs hsbben ze nu vernisld, zoader eenige reden van krijgskundigea of ande-rea aard. Zij hsbbea ze vernield, enkel uit zucht van vernieliog. De regeeriag der Fransche Republiek heeft oatniddellijk die nieuwe misdaad der Duitschers bij aile laadsn aangeklaagd. Ea de vsroatweer-diging, door dit nieuw schelnsstuk vsroorzaakt, keot gesae païen. De gazetten van aile hndea, zelfs de meest bezadigd*, vindea gsea woorden BRUQQE, DONDERDAG 24 SÊPTEMBER 1914 EEN CENT PER NUMMER 3* JAAR — 39

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.