Or«fcBter-U hge efster flffltDiaaUcbappij H ET LICHT |)» J- btituarder > A 9ft Vis CH . Lwleberg-Qtnt l ~~ » , REDACT1E . . ADMINISTRATIE «OOGPOORT. 29. CENT VOORUIT Orgaan der Belgisoke Werkliedenpaphj\ — Verschjjnende aile dagen. ABONNEMENTSPk-JS BELOIE & . DfJe tnaanden. 3.25 Zes maandeo ..... fr. 6 50 Een jaar ....... Ir. IZ54 Me* abooneert stch op aile pottfesrMk* DEN VREEMDE Orie m&andcn tdasclljkt verzondeo). ..... (r. "De Gentenaar aan der duivel virkocht 10e Gentenaa?. die de Samenwerkende Maatschappij Yooruit het onverdiend ver-wijt vau baatzuchtigheid naar het hoofd wierp, wordt* gewaar dat hij op los zand heeft gebouwd. Zijne arme barak kraakt, scheurt en schuift meer en meer weg. In zijnen nood, niet meer wetende vain iwoik bout pijlen maken, sleurt De Gente-lïhar er onze Hoogeschool van den Arbeid ruet de haren bij. En, om dat te kunnen is hij,verlaten door den H. Geest, bij den duivel te rade gega&n. Zieliier wat tet helsch serpent in zijne kitische, christelijke ooren geblaîen heeft over onze huishoudkundige leergangen : De roode oppergezellen rullen het ons, hopen wij, niet ten kwade duiden, als wij er nog ééne verdienste bijvoe-gen, namelijk de toelagen uit de staats-kassen (ofte staatskazen) welke, ten gevolge der nieuwe schoolwet, aan der-gelijke ondernemingen kunnen ten goede komen I En da-arvan maakt nu De Geutenaar gebruik: om zijn biad te vullen. zonder te vermoeden dat de duivel, altijd met zijn liston en lagen behebt, hem in een valstrik gelokt heeft. Wij gaan 't be wijzen. Wjj weten nog niet bepaald o£ het be-stnor der Hoogeschool van den Arbeid met het daaraan toegevoegd Huishoudkundig ©n der wij s besloten heeft, omtrent de kwes-•fcie van de a-anvraag om Staatssubsidiën of ! toelagen, voor deze schoone instelling. Maar wij hopen vast «n reker dat zij i« bevestigenden jsin ««1 besli^sen. Vooreerst komen die Staatstoelagen toe aan onze inrichting van Hooger Onderwijs, wor atooveor zij de d-aartoe gestelde voor-waArden Terrait. De leergangen oneer Hoogesohool worden jeeds bezocht door meer dan elf honderd ïeerlingen — 1136 als wij ons niet bedriegen aan wie 89 professors lessen geven. Zij weegt das op tegen over vele gesubsi-dieerde onderwij&geBtichteii en overtreft er nog meer anderen. Zij is bereid zich aan inspectée en con-trool te gedragen. Waarom, als 't u blieft, Gentenaai, «ou onze Hoogeschool, in die voorwaarden, niet mogen genieteiti van de toelagen door de ' wet voorzien eit door uwe partij gestemd voor het vrij en het officieel onderwijs ï Wilt gij ons dat eens duidelijk maken 1 Zou de wet soms opretteiijk gérnaakt zijn alleen om uw vrij kloosteromici wijs tocla-gen of gunsten te verleeaen? En zouden de werklieden,weeral als naar gewoonte, moeten benadeeligd en veronge-lijkt worden î Wij loopen niei» voor uit en wij sinllen wachten, waohten en toei-ien wat er gebeu" ren zal. Maar, wat heeft dat nu te maken met de baatzucht van de samenwerkende sociaîi-stische maatschappij Vooruit, die gij daar-in wilt mengelen 1 Is genieten van wetfcelijke subsidies eene baatzuchtigheid ? Ehwel, dan staat gij en geheel uwe partij er slecbt, geheel slecht voor en gij gaat uit dit débat komen leelijk, vuil en geheel ge-steld om te lijden, juist gelijk de verdoem-den ter helle. 't Is missehien hetgeen de duivel, bij wie pij te rade zijt gegaan, in zijn helsch brein gebroeid heeft. In.derdaad, gij geniet subsidies voor UW OA'BEEWIJS. Gij geniet subsidies voor UWE KERKEN EN PKIESTEES. Gij geîiiet subsidies voor UWEi LAND-JBOUWBONDEN OM IiOEIEK EN VAR-KENS TE KWEEKEN, enz. Gij geniet subsidies voor ^le handels-en nijverheidsondernemingen, die hoofd-zakelijk de bourgeoisie en de tiwe vooral ten goede komen. Zoo ook geniet gij subsidies voor tentoon" stellingen, studiereizeji, kunstwerken, hoo-gescholen. seminariën, en ailes vat u maar aangenaam, nuttig en dienstig kan iijn. Keuren wij*dat ailes in blok af ? Neen, en wjj hebben daar eelfs principieele redenen ! voor. Slingeren wij u daarvoor het verwijt rnn baatzuchtigheid naar het hoofd? .Neen ! Maar is het ons recht niet dezelfde voor-deelen te eischen, als wij een degelijk werk Jvan Hooger Onderwijs stichtten door ons ,eigen macht, zonder iemands hulp, uit «eigen initiatief 1 Ah, Gentenaar, gij doet wel mis, en uwe iouding, stilzwijgend goedgekeurd door 5we partij, is wel gevaarlijk en zij zal ont-houden blijven voor de toekomst. Gij zoudt sterker'gestaan hebben, hadt gij gepleten voor de subsidies ttan onze Hoogeschool van den Arbeid. Van uw standpunt gezen, moest dat uwe roi geweest zijn, te meer omdat gij weet dat eene inrichting als eene Hoogeschool vap den Arbeid, en iedere onderwijsinrich- | ^ing, velp moeite en groot? kosten vorgt, , pdie elk idee * an baat/.ucht vérnietigen, wat jook de subsidies wezen d.e men 4aar aan ( Gij hebt u laten leiden door haat en koleire, voortspruitend uit jalouzie en gij zijt bij den duivel te biechten gegaan. Uwe penitentie ig wel zwaar maar toch verdiend. F. H. Vakbond en Politiek De werklieden gevoelen het elken dag aan vleesch en lijf, dat de macnt van het kapitalisme eene internationale reuzenmacht is. Kan de vakaktie alleen die macht overwtanenî Wi) antwoorden beslist : neen : Is de vakbond dan wel noodzakeîljk in die voorwaarden ? Meer dan ooit : ja ' Hoe moet de strijd tegen het kapitalisme dan worden opgevat? Dat Vak- en politieke aktie, goed georgemUewd in eene praktische, zelfstandige politieke bes^eging van het proletariaat, moet satnengaan. De vakbond kan natuurlijk niet ailes geven, omdat in de eerste plaats, helaasl onze werkmakkers niet aller vereeniga zijn, Bij elke lopnbeweging zagen wij, dot de alleenloo-pende gedwongen waren zich te onderwerpen aan het patronaat bij gebrek aan weerstandsla'ac.ht, gebrek aan zelfbewustheid, gebrek aan eigenwaarden omdat ze te veel slaafsch v/arcn. Hoe betreurenswaardig bet ook U, toch moeten wij bekennen dat het morgen nog niet zijn zal d»t «lien zuîlen begrijpen, — niettegenstaande de propaganda en treffende feiten — dat de plaats van ieder zeltbe-wuste arbeider in zijn vakbond is. En daaraan helpc de regeerende klaase mode door onvoldoend onderwijs aan de werklieden ta verschaffèn, door te beletten dat de arbeidende klasse een gezonde juiste kijk in de dagelijksche gebeurtenissen werpen kan. Dsarbij wat doet men met diegenen welke op den buiten of in kleine steden verblijven, die jil den druk ondergaan der ellçodige eenzaamheid en die dank aan de tyrannie van pastoor of kasteeiheer door ons niet bereikt worden? Voor die menschen kan enkel de politiek tusschen komen. Zoo onze vertegenwoordiger», na bardnskkigen ttrijd in 't Parlement merkerswetten afdwingen, komen die ten goede aan allen, zoo van stad als van buiten. De tijd is voorbij dat een klein groepje arbeiders op ééne werkplaats vereenigd, den strijd tegen zijn patroon kon opneœen. Dan, ja, dan had bet pereoneel van tea werkplaats enkel zijn eigen patroon tegenover zich. Nu hebben de patroons van een en zelfde vak, van eene stad, van een land zich vereenigd. Nu staan wij tegei.over de patroor.sorganisaties; de groots lock-outs hebben reeds nunne macht bewezen ; eeu vakbond alleen kan daar-tegtn aiets, nij moet aiei alieen beroep ùoen op anaerë bondenmaarop het geheele georganiseerde proletariaat, meer nog : op de regeering. De vakbond, willen of niet, moet zich hier op politiek terrein begeven, of de beweging wordt in haren kiem gedood. Van op het spreekgestoelte der Kamer moet het werkerswoord weerklinken, vandaar spreekt men tôt de gansche natie, daar is de plaats waar de groote be-langen der kapitalisten door beschermwetten worden verdedigd, op die plaats moet de aanval van 't proletariaat bet steikste zijn. Aïs wii in bovengenoemde lichamen binnendringec is de roi der vakvereeniging klaar. _■ Zij waakt dag in dag uit op de h<fcgste belangen der werklieden in een bepaald vak. Zij klaagt niet enkel de inisbruiken aan, maar zij speurt ze op, ze doet de sociale wetten toepassen, zij licht op de meest uitge-breide manier hare vertegenwoordiger» in. Het M'oorii, dat in de Kamer weerklinlct, is dan het woord der vakbonden. Ziedaar de vakbevveging onafscheidbaar van de politiek, en de politieke werkersstrijd op zijne beurt onafscheidbaar van de vakbeweging. ] Daar in de Katr.er komt de ekonomische strijd in , zijne voile waarheid aan het licht. Daar stellen de verdedigers der geldbelargen zich tegenover de arbeiders, die nu willen of niet begrijpen . t moeten dat zij »iets van de bourgeoisie te verwachten , hebbee, en wat de veropenbaring is van den algemee-nen klassenstrijd : kapitaal tegen arbeid. s Welnu, wij Gentsche Socialistische Syndikaten, wij J hebben van bij ons ontstaan den handschoen opgeno- ; men en den klassenstrijd bestreden. In geen ambacht ; is de ondervinding van 't ontvdkkelingsproces zoo leer- , zaam geweest als in het onze, en om die redens is het , c de plicht van elle arbeider zich bij de Socialistische j vakorganisatie aan te sluiten. , Ieder werkman heeft voor p'icht de toekomst te be- r schouwcn en de noodige maatregelen te nemen om hem » en de zijnen te vrijwaren van de vernietigende onder- L werping. t Aan ons de plicht, vereenigden, onze broeders in te j lichten en aan te werven in het groot strijdersleger, dit c tot heil, verheffing en vrijmaking onzer klasse. AUG. VANDER BRUGGE, Gentsche Metaalbewerhersbond. tl J!l! J _^5 j. Sociaai-dsmokraflsch Onderwijs Als ik, op tastbare wijze, moet aantoonen de groote f belangrijkheid, die ook de burgerpartijen hebben ge-hecht aan de opvoeciing van het kind, dan kan ik het a niet beter doen dan met u te wijzen op de talrijke ï1. ïchoolstrijden, die in Eelgiô hebben gewoed; maar vooral.zou ik uw aandaent daarbij vestigen op de bartstochtelijke, hevige wijze, waarop die str.jd werd n jevoerd. 1k kan u/oolc wijzen op de vele vele millioe- ° nen, die de katholicke partij gewijd heeit aan haar :igenyonderwijs. Niet nutteloos, geloof me maar vrij. De socialistische partij, waaraan geen enkel terrein 0 ran d« menschelijke bedrijvigheid mag vreemd zijn, sî leeft dan ook aile belang bij een soliede, gezonde op- '. eiding van de jeugd. Het kind zal zijn wat wij er van 21 naken : het bewaart het merle, dat de stempel van het e< snderwijs in zijn ge.-st heeft geprent. Daarom is het plicht dat er een juist en iïinig ver- " )»nd worde oezccht tusschen het wetenschappelijk w ecialisme en 5e vorming van het kind. °1 Ook hîerin is de Duitsche arbeiderspartij ons voor- ;egaan en kunnen wij, Vlamingen, veel van haar î1' eeren. . De kern van de socialistische pedagogiek werd reeds ?' [elegd door Engels en Marx. Ook hier moeten we :e erugl;eeren tôt die twee geniale figuren. Later werd lat uitgewerktdoor Klara Zetkin, hoofdzakelijk echter loor Heinrich Schulz in zijn werk : uDie Schulrefwm 111 '.er Soîialdemakratie » (De schoolhervorming der 111 ociaaldemokratie) en door onzen Zwitserschen partij- va enoot Robert Seidel in : n Der Arbeitsunterricht, sc ine p&daaogitche und sociale N'otwendiffkeit » — Het arbeidsocderwijs, eene pedagQgiscJie en sociale oodwendigheid), ^ ar1 E\renals op aile gebied : wetenschap, godidienst, moraal, kunst, is, ook voor de ontwikkelmg van het onderwijs, het historisch matérialisme het onfeilbare instrument, waarmee we tlles blootleggen zullen. Zooals Engels het keniig zeide : « Het historisch matenilisme gaat uit v»n de stel-ling, dat de productie en met de productie de ruil dier producten, de grondslag is van elke maatschappelijke orde; dat in elke historisch optredeude maatschappij de verdeeling der producten en met haar de sociale onderverdeeling in klasssn en standen zich richt naar wat en hoe er geproduceerd en hoe het geproduceerde geruild wordt. De eindoorzaken yan aile maatschappelijke veranderingen en politieke revoluties zijn daarom niet te zoeken in de hoofdfla der menschen, in hun toe-nemend inzicht in de eevtwige waarheid en gerechtig-heid, maar in veranderingen der productie en der ruil-wijze; ze zijn te zoeken niet in de filosofie maar in de 'eko-notnie van het betrefteude tijdvak. n De Hollander J. C. Ceton heeit op hirtoriich-mnu-rialistische wijz» de ontwikkeling van h«t ouderwijs door de eeuwen heen nagegaan, Het gant natuurlijk niet op hier deze gedetai)!t:arde étudié voor te leggen. Maar daaruit blijkt duidc\jk dat : î. — Aile onderwijs was tôt nog toe hlasse-onder-vrijs (klasse natuurlijk in sociale beteekenis). De scho- • len stonden in dienst van de heerschende klanae, die er, voor zichzelf, de noodige kennii verwierl. Waar die heerschende klaase scholen openstelde voor de ltgere standen, dan werd alleen dàt onderwijs medegedeeld, dat er op uit was om de begunstigde poiitie van de heerschers te bestendigen. Zoo worden tegenwoordig onderwijzars «n leeraars in de normaaischool derwijze gevormd, dat ra in de eerste plaats dienaar» van het kapitalisme zijn. En op aile scholen, moet vooral aan-gekweekt worden : eerbied voor de bestaande instel-lingen.2. — Zoodra een klaase zelfct&adig optre«<h ta h«t productie-proces, sticht ze hare eigon t.cholen, waar de haar noodzakelijke kundigheden onderwezen worden (zoo de scrvflscholen voor de gilden der middeleeuw-sche gemeenten). 3. — het hoo.'ddoel v/as : a) de opvoeding tôt klnderen Ood» (katholieke op-vatiing);b) de opleiding tôt gehoorzame burgere hi Staat en dienaren van den vorst (liberale); c) de beide doeleinden verbonden (protestantsche). 4. — Aile veranderingen, door burgerlijke pedago-gen voorgesteld (Comeuiut, Basedow, Peatalozzi en Kant — dez< twee zagen echter al veel «clierper, vooral Pestalozzi) waren onvoldoende, omdat ze alleen veranderingen wenschten in de burgerlijke maatschappij, zonder die maatschappij zelf te 'fo'llen aartasten of om-verwerpen.Daar'tegen.over staat de noeialiatiadi» «pvatrfng van een ideale school. In de socialistiche maatsciiappij zullen aile Vlassen opgelost zijn in ééne enkeîe. Er zùllen alleen maar menschen zijn, die ma dscl'appel// ft noodsaiiclijken arbeid productif en (i). 1 nirmee i« het doodvonnis uitgSSpi okeii ov ai iiifiB» 'i. ciMerwlj », Ai* Je kiai-•en vcrdwijnen, moet ook het klasse onderwijs dood. Welke zal de bazis zijn van aile socialistische pedagogiek?Het antwoord op die vraag, vind ik in de reaolutie van het Congres der Internationale Arbeidenvtraani-ging van Genève in 1866 : « Wij beschouwen de tendenz der moderne industrie, kinderen en jonge personen van beide geslach-ten te betrekken in de sociale produktie als een pro-gressieve, heilzame en rechtmatig» tendenz, ofichoon de manier waarop deze tendenz onder de heerèchappij van het kapitaal verwezenlijkt wordt, een afechuwelijka. is. Bij een rationeele toestand van de maatschappij zou ieder kind zonder onderscheid van zijn negende jaar af een productief arbeider worden t evenmin zou eenig , volwassen mensch van deze algemaene natuurwet uit-gezonderd zijn. Van dit standpunt uitgaande, zeggen wij, dat aan geen ouders en werkgevers door de maatschappij mag worden toegestaan, de arbeid van kinderen of jonge personen te gebruiken, behalve onder de voorwaarde, dat elke productieve arbeid met ontwlk- ! keling verbonden zij .Onder ontwikkeling veretaen wij drie zaken : 1. geestelijke ontwikkeling ; ' s. lichamelijke ontwikkeling, zooals die in gymnas-tische scholen en door miiitaire oefeningen gegeven 1 wordt ; i 3. polyteclinische vorming, dia de algemeane wetan- 1 schappelijke grondslagen van aile productie-processen ' omvat, en die tegehjkertijd het kind en de jonge • mensch inwijdt in het practische gebruik en in de ? hanteering der elementaire werktuigen van aile bedrij- i ven. Met de indeeling der kindereu en jongelingen van •9-17 jaar m 3 klassen moet een langzaam stijgende leergang van geestelijke, gymnastigehe en polyteen- « nische opvoéding verbonden zijn. Met uitzondermg misschien van de eerste klasse moêten de kosten der polytechnische scholen gedeeltelijk gedekt worden door den verkoop van haar producten. De verbinding van betaalde productieve arbeid, geestelijke ontwikkeling, lichamelijke opvoeding en polytechnische vorming zal | de arbeidersklasse ver boven de hoogere an middel-klassen verheffen. » Enkele bijzaken zulleu wij wal niet meer onder- s teekenen. Maar de groote lijnen blijven. De grondslag ? van aile ontwikkeling, zoo geestelijke en zedelijke als lichamelijke, is : DE ARBEID. ° b Nu is het nog veel, veel te veel boekengeleerdheid, z dorre hersenengymnastiek. De moderne school laat het kind koud, ontjevoehg voor de schoonheid van den h arbeid. Alleen door den nood gedwongen gaat het kind t] naar de vonzige fabriek, zonder liefde voor zijn dage- ^ lijksch werk. . t( In de socialistische maatschappij zal er geen ruimte e. meer zijn vOor minachtend neerzien op hgndenarbeid, w op een of ander bsroep. (j Daar het socialisme in den maatschappelijken arbeid jj den oorsprong en den grondslag der maatschappelijke organis3tie ziet, daar iiet op grond daarvan de tegen- D, stelling tusschen boofd- en handenarbeid, tusschen theorie en praktijk oplieft en daarmede den arbeid uit y, zijn verachte vernedering van heden verheften en tôt j, een bron van geluk en van vreugde maken wil, zal ook voor de opvoeding in de socialistische toekomst de g, « arbeid « de grondslag en tegelijkertijd het meest ol waardevolle levenwekkende en tôt sociale gezindheid j,( opvoedende element vormen. » ^ Niet meer noodgedwengen zullen de arbeiders deel- OI nemen aan het algemeen productieproces^ maar met lust, met liefde en belangstelling. Dan ook zal iedereen m zijn plicht als lid van de maatschappij kunnen vervul- V] len en het bestuur van de gemeensclrap kunnen kontro- q( leeren. In het tôt stand brengen van hunne onderwijs- ar imichtingen hebben de socialisten rekening te houden w met ^. 0 bazis. Daarom is onze hoogeschool er eene van den arbeid, daarom werd en er reeds tien vak- scholen aan gehecht, daarom moet aile onderwijs ,a; ve (t) De artiesten moeten niet bevreesd zijn. Ook hun aa irbeid zal dac maatschsppelijk noodzakelijk zijn. camenloopen naar de algemeene, harmonische ontwik keling aan onze arbeiaers. Ik stel voor, dat in al onze onderwijsgebouwen, ir al onze studiezalen, in al onze bibliotheeken gebeitelc worde uit steen • î)e Arbeid is de bazis c an aile opvoedinç, A. J. VOLKMAN. In Limburg Terwijl Tonaeren gemaklijk aan nardappelen komt, omdat er in 't land van Bilsen een gezagnebbend per-soon is, die de boeren weet te vinden ; terwijl ook Sint-Truiden geregeld wordt voorzien, klaagt Hasselt de steenen uit den grond. Ls er dan daar geen in vloed-rijk man om de boeren deîrduim te doen leggen ? Van Japuari af, zal dan Hasselt het rantsoen aard-«ppelen met de helft vern.inderen en, tegen 28 centiem de 2 kilo, rutabaga beschikbaar stelien. De menschen, die kunnen betalen, krijgen ook 35o gram per kop en per week meel meer. Het Hol-. landsch brood kost hier 65 c , te Luik 75. Waarschijn-lijk zal de voedingsdienst over kort nog andere dan de gewone levensmiddelen verkoopen. Hoe het hier weer met de behoeftigen zal gaan, wordt niet gezegd. Die menschen nochtans moeten ook eten. Tegen de verheelers der boerderjèn is een scherpe maàtregel genomen. Zij, die niet behooriijk ieveren, wat ze moeten, bekotnen niets meer uit den voedings-oienst. Daar boter onvindbaar is, zij is in dit jaarperk altijji zeldzaam, zal men stroop bezorgen. Borgloon is het land van fruitovervloed en dus ook een nijverige streek voor d'en frulthandel in de stroop-stokerij. Daar is than» een nieuwe nijverheid tôt stand gekomen. In gewone omstandigheden wordt er al het fijnfr^iit : kérsen, aalbessen, stekelbessen, pruimen, verkocht door heel het land, ofwel verwerkt tôt fijn gelei en ingemaakt goed, om zelfs het buitenland te voorzien. Gewoon fruit van geringehoedanigheid werd tôt «troop gestoc.kt. Daàr nu de verre handel onmoge-lijkia, hebben apitsvondige lui maar eenvoudigweg hun fijn goed laten drogen, om er in eigen huis lekkernij van te maken. Anderen hebben zelfs een soort wijn ervan gemaakt. In de jongsîe jaren kreeg' Loon gansche treinvrachten fruitafval, schillen en zwoord uit Canada. Daarvan kwam goede stroop. Laat ons nog opmerkeif dat het drogenvan fruit reeds voor jaren werd gedaan, in een werkhuisvan Sint-Truiden, De Boeren hebben wij beschermd tegen beschuldi-ging en laster, zoolang voor hen de handel vrij was, lljk die van paraplu 's en schoenen het thans nog is, om de menschen te villen. Daar echter nu de bezettende overheid door wettige verordeningen de landbouwers verplicht zich te schik-ken om vastgestelde ea geëvenredigde lioeveelheden van hun landbouwvoortbrengselen te Ieveren, moeten die doppere cén den cchcrdpcial tpijkeren, zoodik-wijls zij de verordeningen niet nakomen. Als veront-ichuldiging aanvoeren, dat ze geprangd zijn, gaat niet op. Elkeen is geprangd. Duizenden werkloozen, arme moeders en onschuldige zwakke kinderen, nog het meest. Men laat de boeren nog ruim voedsel genoeg beschikbaar om zich goed te houden. Zij, die aardap-pelen vefst>-ppen zijn alzoo hoogst plichtig en moeten worden aangeklaagd en gestraft. Dit v-ergt het algemeen welzijn en eischt het algemeen lijden. Overigens wordt den boer nog ruim ailes vergoed, wat hij moet afstaan. Zoo zijn tafel niet meer den overvloed heeft van vre-destijd, de onze is reeds maanden op solde gezet, met meer water dan melk, meer gebrek dan overvloed, meer eentonigheid dan afwisseling, mager in stede van vet, bitter in plaats van goed gesuikerd. Wanneer de algemeene nood door elkeen op voet van gelijkheid wordt gedragen, is hij gemaklijker uit te staan en ge-wend men er zich lichter aan. DepHjren, waarmede ailes den boer wordt betaald, zijn verre van gering. Wie onder deze voorwaarden nog volkseten verstopt om het tegen woekerwinst te ver koopen j wie trocht to fr. v<*)r boter; 100 fr. voor een zak aardappelen te krijgen, kan nooit te streng worden gestraft. f Winstbronnen trouwens hebben de boeren nog genoeg : de suikerbeetenteelt, de vee- en zwijnenteelt, het fruit, dat in 1917 overvloedig zal zijn. De veefeelt gaat hier even gemakelijk als v6or den oorlog. Voor zwijnenteelt is er ook: middel, b. v. de pulp van onze ttroopstokerijen en de voederbeet. Wie toekomend jaar zijn laat fruit inkuilt tôt December of Januari, zal een hoop geld maken. Kan het mooier? Steven Boerten. Waria ' ^iisSîoilieôk vsrs ToïstoS Op verzoek van de zoogenaamde To • stoïmaal-tctiappij, die door Russische geleerden te Moskow gesticht werd, had de heer Bulgakow, de gèwezen bijzondere secretaris van deri grooten Russischen schrijvër, het aangenomen om een zeer nauwgezet en omstandig onderzoek te doen in de... vijftien duizend boekwerken die door zijn meçster verzameld waren iu zijne boekerij van Yasnaïa-Polianô. Volgens een medewerker van Tlusskia Yied.om.osti heeft Bulgakow, bijgestaan door eene groep van ver-trouwbare medewerkers, zeer gewetensvol elk boek-de'el onderzocht en breedvoerig beschreven in welken toestand het zich bevindt, vasîsrellend of het door den eigenaar gelezen was, hoe het door hem gelezen werd; welk gebruik hij er van gemaakt had, zoodat hij over dit onderzoek zelf een zestigtal banden geschreven heeft! Het spreekt van zelf, zegde de onderzoeker, dat nogal veel boeken der biblibtheek niet aangeraakt zijn geweest, dat vele niet open gesneden waren en dat van veel andere slechts enkele bladen open gesneden waren loor den eigenaar. Maar in aile boeken, die door den geleerden man ;elezen waren, vond men de sporen yijner handen, jmgevouwen hoeken, stukjes papier die aantoonden îoever hij gelezen had, teekens die gemaakt waren bij niddel van den papiersniider of iets anders, regels die mderlijnd waien bij middel van het potlood. In de meeste door den eigenaar gelezen boeken vond nen randteekeningen, opmerkingen, wederieggingen, rragen, die geschreven waren op het.wit gebleven deel ler bladzijden en ook op andere bladzijden van papLer, lie hij in bet beek had laten liggen en soms lange rtikels, heele voordrachten uitmaakten, die hij later vel zou terugvinden en verder zou uitwerken. Al deze randteel;eningen, opmerkingen, wederleg-;ingen, vragen, enz. zijn door den onderzoeker met aalkundige stiptheid overgeschreven en in het verslag erzameld, wat een gedaclit geeft van den arbeid die er an geofferd is. Bulgakow heeft zich echter daarmede nog niet te vre- den gesteld. Zijn eigen geheugen raadplegend, de ken-nissen en familieleden van Tolstoï ondervragend, de dagbladen en de tijdschriften onderzoekend, heeft ht; ontwijfelbaar willen vaststellen op welke tijdstippen en in welke omstandigheden zijn meester de bijzondente boeken gelezen had en welk gebruik hij gemaakt had van de ervaringen die hij er in opgedaan had. Bulgakow heeft er ook aan gehouden vast te stellen dat Tolstoï zich in het bijzonder toelegde op het lezen van werken over de godsgeleerdheid en dat het vooral in de oudste werken was dat hij aanteekeningen deed, waarschfjniijk met het inzicht er gebruik van te maken voor zijne beknibbelingen op de verschillende gods-diensten, waaruit-hij, zooals men weet, het bestè zou willen halen hebben voor een algemeenen aodsdienst. De Russische vertaling van de beruchte Acta flanc-torum, die uitgegeven is geweest door het heilig Synode, was door den grooten denker vol beklad met randteekeningen en beknibbelingen. die niet zeer lief zouden geklonken hebben in de ooren van den czar — • die ook paus is in zijn land. Men weet nog niet wanneer, maar stellig zeker zal het werk van Bulgakow gedrukt worden, omdat het van ongehoord veel belang is voor de levensbeschrij-ving van Tolstoï, voor het onderzoek van zijne nage-laten schriften die hij zoo zorgvuldigbewaarde. Naar hef schijnt is de Totstoïmadtschappij van zjn van dat ailes eene nieuwe kataloog uit te geven waaraan eene bijzondere zorg zal besteed worden en waar-door het mogelijk zal zijn het reusachtig werk van den denker toegankelijk te maken voor aile leeken die hem nader willen leeren kennen. Rond den Ooriog lw Noordffîlijk Rocmenië In vorige beschrijvingen brachten wij onze lezers reeds in kennis met de Doebroedscha en Klein-Wala-chije, alsmede met de bijzonderste steden dier streken. Heden willen wij eenige inlichtingen geven over de twee voornaamste steden van het noordeltjk gedeelte van Roemenië, namelijk van Braila en Galatz. Deze twee steden, die enkel een ao-tal kilomctei s van elkander gescheiden zijn, hebben dezelfde belangen, doen denzelfden handel en hebben nagenoeg dezelfde oppervlakte. Beide steden zijn even belangrijk voor Roemenië en voor Midden-Europa, want zij zijn de groote uitvoer-t havens voor, de rijkdommen van den Roemeenschen bodem. In den herfst komen deze rijkdommen naar Braila en Galatz om ingescheept te worden op de groote Oceaanstoomers, die uit aile zeeén komend, tôt aan deze steden varen langs de Donaumondingen op eene lengte van nagenoeg 150 kilometer. 's Winters is deze beweging gestremd daar de Donau met ijs bedektis; de bevrachting wordt dan naar de zeehaven van Constanza overgebracht, doch zooala te begrijpen is, in mindere mate. Braila heeft dit voordeel op Galatz, dat het 20 kilometer meer van de kusten verwijderd is, aldus den ijzerenwegafstand tusschen Boekarest en deze stad ver« minderend. Daarom is ook Braila de bijzonderste haven van Walachije. Te Galatz, integendeel, stroomt het bijzonderste verkeer van Moldavie samen : overgroote graen-massas, beesten en hout van de Karpathenwouden. Als steden hebben Braila en Galatz groot verschil. Braiia is gansch nieuw, volgens de XIX« eeuw, met schoone, breede en rechte straten, waar electrieke tram-rijtuigen doorloopen ; het gelijkt in niets op de gewone provinciesteden van Walachije, in dewelke men zich moeilijk zou wagen, zonder beschut te zijn tegen het zomerstof of het winterslijk. Braila is integendeel de prettige Oosterstad, met parken en hovingen versierd met monumenten, indrukwekkende banen. zooals de Prins Cuza- en de Koning Carolbanen. met dit verschil echter dat ailes beperkt is tôt de stad zelf en de zeer bedrijvige Donauhaven, want men vindt er geene om-gevende gemeenten. Lacul Sarat, kleine kustplaats, vormt met zijn schoon meer, het uitstappingsdoel der bewoners. De graanhandel en deschipsbevrachtingziju zeer bloeiend te Braila, met zijne groote dokken eri reusachtige graanzolders. Terwijl de Joden in de andere steden, op hat voor-plan komen, voor wat het Ijandelsleven betreft, hebben zij te Braila met de Grieken en de Bulgaren af te rekenen. . De Duitschers tellen er verschillende honderden na-tionalen. Ook eenige Belgen zijn er gevestigd. Braila werd vroeger aanzien als eene belangrijke sterkte, met gewichtige verschansingswerken, die Roemenië heeft aangelepd van aan den' Donau, dwars door zijn gebied, tôt oud Focsani, aan den voet der Kar-patlien.Maar sinds lang is Braila geen sterkte meer; de werken zijn platgelegd en de stad is, ils voornaamste punt van den Trajanvsmuur, vervangen geworden door de naburige stad Galatz. In 1906 heeft de stad, in haar midden op de Aartsen-gelplaats, een schoon gedenkteeken opgericht voor keizer Trajanus. Een afstand van 40 minuten per ijzerenweg scheidt Braila van Galatz. dat zich amphitheaterwijze op den linker Donauoever verheft. In tegenstrijd met Braila is de eerste indruk, dien men heeft bij het zicht dezer groote handels- en zeestad, militaire haven der Roe-meensche vloot, eene groote ontgooeheling. De gemet-selde en hoogè kaai der haven, de beurs en de douanen. waarbij langs de Oosterzijde nog de arsenalen en de dokken komen, beantwoorden gansch aan de noodwon-digheden eener moderne haven, doch dit ailes verbergt eene menigte smalle en donkere straatje6, die daarbij niet gekasseid zijn, en een aantal kleine bazars, Ooster-' sche kerken en Synagogen bevatten, Galatz is. in het Donaukwartier, de echte joodsche stad gebleven, die zi j altijd was. Naast de Joden kwamen de Grieken zich hier huisvesten en deze kleine volkeren, handelaars bij uitnemendheid, hebben het bijzonderste deel van het verkeer tôt hen weten te trekken. De Donau, bedekt met groote zeestoomere en zeil-schepen, met hunne groote en talrijke bevlagde masten, geeft den indruk eener zeehaven, alhoewel men enkel, na verscheidene uren reizen aan de zee komt. Naast de oude kronkel- en nijverheidstad, op den boord van den Donau gelegen, steekt de nieuwe stad fel af, met hare breede, rechte en goed gekasseide straten. Hier is ook het groote stadspark, vanwaar men een schoon verregezicht heeft op den statigen Donaustroom en zijne levendige haven, op de verscheidene meren en de twee zusterrivieren van M oldavic : de Sereth en de Proeth, tusschen viermonding en den Donau Galatz gelegen is. De watermassa laat nauwelijks toe een bodem der overzijde te zijn. In de Dornneesksstraat zijn bijna al de bijzonderste gebouwen der stad : het bis schoppelijk paleis, rechtovef het park. verder longs den Sereth, het bisdom, 't is te zeggen, debisscl!opskerk of hoofdkerk, dan de prefektuur en eindelijk, juist in het midden der beweging een tue«Ue openbare tuin. de municipale hof. Tôt in den nacht hecrscht h!ev ccud. u.v 83e jaar — N. 8 ?nis per mnemer : voor B#lgië 3 eentiemen, roor den Vre«md«5 eenxiemen lelatoon i Redactie 247 - Administratie 2845 Zondaq 7 Januari 1917

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.