Dnikster-U itgeef ate» r3ai: j^aatschappij H ET LICHT bestunrder > p, DE VISCH. Ledcberg-Qent . . REDACTIE • ADMINiSTRATIE . SiOOGFOORT. 2% GENT VOORUIT A80NNEMENTSPR1JS BEIQIZ Dfle tnaanden» . , , , fr. 3.23 Zea maanclen » . . ■ . fr. 6.50 Ksn jaar. ...... fr. 12.50 Meo abonneert zidi op alic postbureeies DEM VREEMDE Drie maanden tcSagelîjk» vcrsosiden). ..... rr. 6.7S Orgaart der Beiy/sche Wepkh'edenparfij* — Verschjjmida affe dagen. HET VERVAL DER AMBACHTEN IV De àmbachtsman bevindt zich in de ongunstigste voorwaarden onder oogpunt van de ligging van zijn werkhuis of zijnen winkel. Hij is verplicht van in de buurt van den verbruiker te wonen en daar hij zelf de waar in haar geheel ver-vaardigt, moet hij er ook werken. Hij moet dus zijn werkhuis vestigen daar waar de huur het hoogst is. En wij zien hoe hij tracht die treurige noodzakelijkheid te verzachten, door zoo-vecl mogelijk de ruimte te beperken, door in hoekeri en kariten, zelfs in kelders of I op zolders te werken, om zijnen strijd te pogen vol te houden. Hoeveel voordeeliger is de toestand voor de groote onderneming. Zij kan zoowel voor den verkoop als voor de voortbrengst de geschiktste plaats kiezen. Zij opent in een der bijzonderste stra-ten een magazijn, dat het volk aantrekt door zijne uitstallingen ; de fabriek ligt buiten de stad op de geschiktste plaats voor de voortbrengst. De speelgoednijverheid van P arij s geeft daarvan een treffend voorbeeld. ° De ambachtsman blijft in Parijs en be-taalt daar een huurgeld van 1500 fr. 's jaars, dat verpletterend is voor hem. De fabrieken integendeel verplaatsen zich naar de kleinere steden of dorpen. Jumeau fabrikeert zijne poppen te uîontreuil, poppenkoppen werden in groote hoeveelheid gemaakt te Charen-ton, de caoutchouc wijkt uit naar Belle-ville met Bapst en Amé, en zelfs naar het Oise-departement met Derallant. Een magazijn van linnengoed van Erassel heeft een werkhuis in de province, waar het vrouwelijk werk zich tevre-■ "te'stSlt mët'zéë'r l'âge îoonen. De fabriek durft zelfs een deel harer I voortbrengst naar den vreemde overbren- I 2en- De speelgoedfabrikanten doen de bee-|! r.en, de rompen en de armen hunner poppen in Tyrol maken, waar dit voor de I boeren in den winter eene kleine bijwinst is, die hun zomerloon eenigszins aanvnlt. Al deze deelen worden samengebracht door bekwame werklieden in Frankrijk. Zoo komt men er tœ poppen te ver-; vaardigen aan 2,50 fr., die er acht zouden ! kosten, waren zij geheel in Frankrijk gemaakt.Men ziet gernakkelijk het voordeel dat daarin besloten ligt voor de fabrieken. De geleerde Bûcher toont het voordeel aan der groot-voortbrengst of der massa-produktie.De kosten van elke onderneming, zegt hij, bestaan uit een veranderlijk en een vast gedeelte. Alzoo blijven de zetkosten voor een drukker dezelfden voor de uitgave van een boek, Jtzij dat hij tien of tienduizend exemplaren drukt. De kosten van het papier, integendeel, vermeerderen met ieder exemplaar. Daar het vast deel onveranderlijk blijft, is het duidelijk dat de inkostende prijs per exemplaar vermindert naarmate het aantal vergroot. Als bewijs haalt Lewinski het voorbeeld aan van de uitgave van een weten-schappelijk werk van 462 bladzijden : Getal Totaal der Gemiddelde uitgegeven kosten van prijs per exemplaren uitgifte exemplaar IO 3,069 309.6o 80 3,129 39,11 300 3,232 10,77 500 • 3,326 6,65, 1,000 3,561 3,56 64,000 33.I7I 0,52 256,000 123.411 0,48 t Hierin zien wij duidelijk hoe de groot-voortbrengst vermindert in kosten, zelfs als men afziet van het gebruik der ma-chienen.Er zijn nog andere voordeelen verbon-den aan de massa-voortbrengst, die geheel alleen toelaat van allerhande afval te benuttigen. Zoo brengt de nijverheid der hoog-ovens het meest afval voort onder den vorm van ijzer- of glasschuim. Bij Cockerill, te Seraing, heeft men ge-zocht dezen afval te benuttigen voor de vervaardiging van bestrating.3teenen of van ciment. Dit is gelukt en deze fabri-catie is thans een gewichtig aanhangsel van de afdeeling der hoogovens. De fabriek kan ook hare grondstoffen en bijhoorigheden aan minder prijzen be-komen, dank aan de aanhechting van verschillende nijverheden. Zoo bijvoorbeeld eene ijzerfabriek vermindert aanzienlijk hare kosten door meteen eene koolmijn uit te baten, een huis van bouwnijverheid door 't bezit eener schrijnwerkerij of eene brouwerij door zelf hare tonpen te fabrikeeren. De grondstof aangekocht in groote hoeveelheid, is altijd goedkooper dan de aankoop in 't klein. Het kost minder om eene lading van 1000 ton te koopen, dan tien ladingen hi elk van 100 ton. gl (Wordt vervolgd.) F. H. 0% Op 't ECërkhof(,) 'k Was op 't aaklig doodenveld, Ml Jenin de sombre graven, 't Harte joeg me gansch ontsteld : V6ôr mij rustten vele braven In den killen schoot der aard, Al ta vroeg van ons hier henen, Die 't kanon niet heeft gespaard. Vrouwen, kindren zag ik weenen..v 't Leven was hun vreedzaam zoet, Eer nog de ooriog had gesproken; Maar, eilaas ! nu is voor goed Àl hun hoop, hun keil gebroken... Bij hun nijpend zielewee Welt een traan in ieders oogen : Aile harten kloppeû mee Uit een innig mededoogen. 'k Stapt-e voort op 't kerkhof rond Met een droef, gebroken harte En rûjn ziel was diep gewond, Bij 't aanschouwen van die smart®. O, wanneer zal 't volk verstaan, Dat eens v.m langs de oosterkimmen 'fc Vredelicht hier op zal gaan En voor altoos blijven glimmen 1 Want in 't yolk ligt er een macht, Die niet doodt, die niet doet beven; Als het saam zijn heil betraoht, Zullen rust en vrêe herleven... Zoo dacht ik, en doolde voort, Langs het enge pad der graven, Waar door gruwbrf-n broedermoord Eeuwig sluimren vele braven !... 2 November 1915. Isidoor ALBERT. (1) Zonder de toelating des schrijvers ver-boden nadruk. le (fiiarta 1er 1§ïesis®iÉe!eo en de pfiofif te Opente B&sîersn De kwestie van de duurte der levensmid-delen welke zooaeer de Balgische huishoud-sters verontrust, houdt eveneens de Parijze-naars bezig. De Huiuaiiité bestudeert dezeù toestand in cen artikel, dat de aandacht der gerneente-overheden ook buiten Frankrijk trekt. «Terwijl de groote en kleine specnlanten uit den toestand proîijt irekken om ten koste der massa schandelijke winsten te make-n, toouen de verantwoordelijke over- heidspersonen sleclits vage en onzekere nei-ging om; tusschenboide te treden. »In'dien cijfsrs noodig zijn om degenen te overtuigen, dis onverwijld de maatregelen kunnen en moeten nemen, die noodig zijn iu het belang der gewetenlooze personnaadies, zelf, die van den oorlogstoestand misbruik maken, dan geven wij gaarne da volgcnde prijzen aan, welke een brave huismoeder ons mededeelde : Levcusmiddelcn Ï913 1315 Bfood (2 kilo) 0.75 0.30 Suiker kilo 0.V5 1.30 Grof zout id. 0.25 0.35 Witte ohe id. 1.60 2.ï0 Boter id. 3.60 i. '10 Eieren per dozijn 1.50 2.00 Lapjes kilo 1.40 2 40 Biefstuk id. 3.20 5.40 Schapenborst id 2.80 4.40 Kalfsragout id. 2.— 3.40 Sohaapsragout id. 1.40 2.— Versch varkensvleesch id. 2.40 3.40 Gezouten spek id. 2.40 3.40 Konijn id. 1.90 2.80 Reuzel id. 2.— 2.60 Chocolade id. 2.80 3.80 Aardappelen, roode id. 0.15 0.20 Koolen per stuk 0.20 0.65 Wortels per bos 0.30 0.70 Éapen id. 0.20 0.40 Bnijboonen per liter 0.60 1.— Lenzen id. 0.80 1.20 Yermicelli kilo 1.— 1.40 Steenkolën 100 kilo 5.40 11.— Petroleum per liter 0.55 0.75 Essence id. 0.65 1.— Brandspiritus id. 0.70 1.30 Zeep , per stuk 0.35 0.60 Bleekwater per liter 0.15 0.25 Garen per klos 0.35 0.70 Machiengaren id. 0.20 0.40 Maaskatoen per kluwen 0.10 0.20 Sajet kilo 8.50 19.— _ "ÏT7 - J. ,1 1 Wat zeggcn deze cijfei-3 in hunne droge en pijnlijke welsprekendheid 1 Heel eenvoudig dat de huismoeder thans 158 fr. betaalt tegen 100 fr. in 1913 ! » Do kooplieden verlang-n van haar 58 % meer dan vroeger, dank zij de schul-dig© onverschilligheid of de flan we maatregelen welke door zekere machthebben-den genomen werden. » Rond den Oorlog 0@ In i 1^©! Do oorlogscorrespondent van de «Lokal-anzeiger» op het Italiaansch-Oostenrijksche j oorlogsterrein seint : Het is den Italianen gelukt Judikaria Condino, dat zij reeds eens bezet hadden, maar dat hun door onze trospen weer afgo-nomcn was, opnieuw in handen te krijgen. Hisr hebben zij zich op de hoogten van liai Chiesedal ten Noorden. van Condino ra,st-gezet. Onze troepen houden hun hoofdstel-lingeti bezet op do hcogten ten Noorden v»a Val Daone. De Italianen ?iin dus van heil Idrosmeer uit trerkelijk lô kilometer #]» Oostenrijksch gebied binnengedrongen waaB1 zij vijf maanden over hebben gedaan. Hua pogingen om door het Le i rodai naar Gardameer te komen mislukcen. Het hoofd-aanvalspunt op het Tiroolsch» front is dert het bcgin van den ooriog da g-olvenda hoogvlakte van Vielgereuth, dia noorâf-waarts in de riehting van Trente gaat ça don weg in het Etschdal verspert. Terwijl zij reeds in Augustus op het plateau van Lavarone pogingen deden om ona hieruit te werpen, probeerden ^ij op 17 Sep-tember een aanval tegan den Monte Coston, die zonder succès- bleef. In den tusschentijd bewerkte de vijandelijke artillerie vlijtig Vielgereuth en begin October viel de vijand onze stellingen ten Noorden van den Maro-i niaberg op het plateau aan. Bersaglieri ea Alpini kwamen toen dicht bij onze draad» versperringen. In den naeht gelukte het hun zelfs een stcunpunt te nemen dat onze troepen na verbitterden strijd heroverden. Op 9 October herhaalden de drie vijandelijke batal-jons den aanval. De artillerie had onz» draadversperringen vernield, zoodat de Ita^ lianen in de loopgraven konden dringen.i Met de kolf en de bajonet moesten zij er weer uit verdreven worden. Ook in den' nacht van 13 op 14 October deden do Ita» liaansche compagnieën nachtelijke aanval-len die in ons vuur verstikten. In den nacht van den 18en vielan zij zea maal en in dien van den 19an drie maal met) groote verbittering aan en werden even vaak in handgemeen teruggeworpen. Thans schijnt de vijand zich te zullen beperken to6 een hevige beschieting ran de hoogte van Vielgereuth. Ook de Monte Piano, die den, weg in het Poesterdal beheerscht, heeft veel' bload gekost. Een geweldig vuur \an de Ita* liaansche artillerie overstelpte onze verde-digingslinie dagenlang met granaten van 24, 28 en 30 cm. Ooos1 ©©si De lijst der buitengewone genezingenf wordt hop langer hoe grooter, zoowel van den kant der bondgenooten, als van die der Duitschers. Een bijzonder vreemd geval werd in een hospitaal te Munchen waarge-nomen. Een soldaat die tengevolge van het helsch leven in het groote offensief van Champagne doofstom was geworden, wierp zich van links naar recbts op zijn legerste-de, ten prooi van eene nachtmerrie, welk» hem de vreeselijke oogenblikken onder het vuur nog eens deed doorleven. Een bed-buurman, dien de woelingen van den doofstomme zenuwaehtig maakten,1 wekte hem met een ribbestoot. De onrustige slaper sprong op en begon t-e spreken, te-gelijker tijd bespeurde hij met een begrij-pelijke vreugde, dat hii eveneens het ge-hoor teruggekregen had. De Niiverheidstoestand * TE SENT Ean in Ons ilcrde bezock was bij ons braaf en diepgetroffen moederken Vermeiren. Wij werden begroet op eenen welgemeenden «goeden avond», en het vrouwtje wist niet waar zij het had eens de gelegenheid te heb-! b®n haar sroartvol hart te mogen uitstor-! ten: zij wist met wie zij te do»n had. — Ja, beste jongens, begon^ zij, ik weet ! waarom gij komt en bij mij 2'ult gij de vol- ledige waarheid weten. Gij kent mijn braven man, wiens portret | gij daar ziet, in dien schoonen kader, niet waar; hij was vereenigd bij de katoenbe-| werkers en is mij weggerukt in den vollen I -Jioei des levens ! 11 — Ja, antwoordden wij, en het is altijd | eeQ goede werker en strijder geweest voor onz3 partij. — Ik neb vijf zonen. Een is er van ge-trouwd. Twee anderen moesten binnen ; nog een andar was gevlucht en is nu ook insge-'i]Ks bij 't leger. Niet alleenlijk heb ik mijn braven echt-genoot verloren ; ook één van mijn drie zo-aenj een die bij u vereenigd was,is gevaJlen. | « Op het veld van eer », zegt men gewoon-i 'jjk; maar, wij zijn daar vet mede. En moe-| fciken Vermeiren begon bitter te weenen. I lk heb slechts 3.50 franken vergoeding Tau mijn soldaat en aaarmede moet ik leven r JT;et mijn jongentje van een tiental jaren Qat dan nog lijdt aan eene oogkwaal. | :|£'jkt maar eens rond, Jan, zegde zij ons, a'les getuigt van vroegeren welstand waar-j °P 'k thans nog fier ben. Maar ik zal uit ar-doede al mijne meubelkens moeten verkoo-I a's mij niemand helpt... -^reeg ik nu en dan geen aard&ppeleû van H ^0(îc' " deden, ik weet niet op welke manier j * net zou moeten aan boord leggen om er H geraken met mijn jongentje, met de .. sslg centen die ik wiç door het yerkoopen van fruit aan de kinderen der gebuurte, als-00k door het doen van kleine boodschappen. Op zekeren dag kreeg ik het bezoek van een rijken heer. Hij ondervroeg mij tôt in de minste bijï onderlieden en bij zijn heengaan beloofde hij voor mij te zorgen. Kunt gij raden wat hij zei wanneer hij de tweede maal terug kwam? Dat mijn huishouden te schoon was !... Men moet niet vragen of ik te doen had met een pilaarbijter. Dat ik zijn maatje gevuld heb beh ef ik u niet te zeggen. Maar, om dat te moeten noo-ren moet men 53 jaar oud zijn geworden, altijd naarstig en oppassend zijn geweest ! Het verhaal van hare lotgevallen en bij-zonderlijk het veriies van haren beminden zoon, de oprechte droefheid die uit haar moederhart opwelde, maakte, dat wij tôt tranen toe bewogen waren. Het was ook een hartroerende geschiedenis ! Dus om onderstand. te kunnen genieten moet men vuil en slordig leven. Wij weten maar al te goed dat de armoede den mensch niet alleenlijk stoffelijk maar ook zedelijk doet vervallen en hem hopeloos maakt. Maar, als de hulp niet anders kan verkre-gen worden dan door vuil en slordig te leven dan is dat al heel treurig. Niet genoeg, dat men als arme weduwe op 53jarigen ouderdom nog drie zonen in den dienst van 't land heeft en men er reeds een van zag sneuvelen, men moet dan nog beroofd worden van den onderstand die aan beter bemiddelden wordt uitgereikt. Wij spraken haar moed in en beloofden eens bevoegde mannen daarover te onder-houden, iets waarvoor het vrouwtje ons van harte bedankte bij het verlaten van haar net en goed onderhouden huisje. Den volgenden avond was het mistig en koud weder, toen wij een slecht verlicht be-luik binnen traden, Ailes ziet er somber en naar uit. Vele huishoudens zitten volledig in den donker of hebben enkel eene slechte earbuurlamp. In sommige werkersbuurten speelt men 's avonds met de kaarten ; de verliezer moet 1 of 2 centiemen betalen voor het licht. Des anderendarags speelt men bij een ander buurman. En zoo hebben d© vrouwen en kinderen daa allô twee dagen ook eons licht. Men heeft dit ook reeds ingericht voor het koopen van kolen of cokes. Wanneer het veriies der kaarters grooter is dan de uitgaven, dan vormt men een rsservefonds. Weet men dat sommige huishoudens hun-ne aardappelen des middags en des avonds sair.en koken 1 Zij worden geteid alvorens zij in den pot gaan, na daar of omtrent op dezelide grootte gesneden te zijn. Wat ons bijzonder genoegen deed was te vernemen dat de oudste meisjes veelal naar de avondschool leeren naaien, stoppen, verstellen, schrijven, lezen en rekenen. De jongelingen geven er meer den brui aan. Aan dit laatste zou wei verandering mogen komen, want met de geleerdneid der jonge vlasbewerkers is het allerellen-digst gesteld. Ons vicrde Ibezeek was bij eene familie bestaande uit 7 personen; de vader is een onvereenigde dokwerker. Drie kinderen werken op de vlasfabriek en wmnen sarnen 14.50 fr. Gelukkig zijn deze kinderen allen vereenigd, wat 12 fr. bijleg bezorgt. Bij ons binnentreden was gansch de familie aan den grooten souper: ckazakken fï»ct één kieerraaker» (1), en die moest met 7 gedeeld worden. De pot koffie was op de tafel niet te bespeuren : dit zou de uitgaven te veel verhoogen. Wij moesten vaststellen dat, niettegen-staande den treurigen toestand die in dit huisgezin moet heerschen, de kinderen en vooral de jongsten er nog frisch en gezond uitzagen. — Ja, ja, jongens, zegde de moeder, wij zijn reeds bezig aan ons vier- en avondeten om te sparen ; anders komen wij er niet. Vie drie dààr kunnen eten als delvers en die zouden ganse' den pot ruimen indién wij er in tijds niet bij warea; het zijn ook jonge magen. Op brood mogen wij niet denken, vervolg-de de moeder, want elkeen heeft, dagelijks te kort met zijn rantsoen ; als zij des mor-gens hebbeu gceten is gansch den boel weg tôt 's anderendaags morgends! Des middags is het wederon* patatten zoo-als des avonds en wij eten nu gelijk de rijke (1) Patatten met één haringw menschen... drie maal daa^gs ! ! 1 Ons inkomen is nu 26.50 fr.Brood en aardappelen kosten ons omtrenb 10 fr. ; dus is er nog 16,50 fr. om het huishouden te doen draaien. En dat wil wat zeggen in dezen tijd ! Ware de ooriog maar gedaan, zuchtte de moeder, dat wij volledig kunnen werken, wat zouden wij gelukkig zijn... 't Is reeds een jaar geledén dat wij een beetje vleesch hebben gegeten en 't was dan nog paardenvleesch ! ! ! Nu is het ook al te duur en daaraan vait niet te denken. Wat «pense» en nu en dan een pekelha-ring is heel de weelde welke wij ons mogen veroorloven bij ons middag- en avondmaal. N marner vijî was nogmaals eene familie van 7 personen waarvan de vader op «de Darse» werkte. Twee meisjes waren volledig werkeloos maar ontvingen wederzijds van hunne fabriek eene wekelijksc ; tege-moeckoming van fr. 1,60 plus 1,30 fr. of sa-msn fr, 2,90. Zij waren te onlangs vereenigd en ook min dan 16 jaren oud. Dus een volledig inkomen van 14,90 fr. Wij vroegen aan de moeder hoe zij het aan boord legde om een huishouden te be-sturen met zu!k inkomen, waarvan er dan nog 1,50 fr. huishnur wordt betaald. — Wij eten maar driemaai daags ea staan op half ratsoen. En moeder doet er dan nog wat van af voor de Kinderen, fluisterde zij ons in het oor, alsook lat haar gewicht met 20 kilos was afgenomen door de zorgen en het verdriet door den afschuwelijken ooriog te gobracht. Wij wensehen reeds een vijftal maanden verder te zijn, sprak zij voort, dan zullen mijne meisjes haren onderstand ontvangen uit de vereeniging en misschien komt er dan reeds een lichtje in de zoo sombere toe-komst.De drie kinderen di® aan tafel zaten te schrijven, bemerkten niet wat wij zagen: hoe de tranen van moeders wangen roi den bij deze ondervraging. 't Was ook nog beat voor die onschuldige kleinen, want moeders leed was reeds groot gonoeg en kropte ons keel to®. Millioenen werkersmeeders verkeeren nu in hetzelfde geval — de ®enea meer dan de „ anderen — en velen hebben niet alleenlijk hunne zonen te betreuren die op 't siagveld sneuvelden, maar nog de hongerkrampen ta, verduren met hunne kinderen. En dit ailes door een toestand waaraan zij niet de min-i' sto schuld hebben. Hoeveel verborgen en heimelijke vermale-dijdingen worden niet geuit'i Hoeveel dra-matische ellende-tooneelen worden er nieto afgespeeld in de werkerswoningen ? Boterhammen moeten aan minderjarigen gewoigerd worden u!it armoede, terwijl de' oudere broeders hun leven moeten ten besta' geven voor eene rijke bende gewetenlooze schacheraars. Het roept om wraak, dat zulke wereld-oorlogen nog kunnen uitbreken in de twin-tigste eeuw, waar milliarden worden ver-spild aan moordtuigen, terwijl de bevolking honger lijdt. In de keizerrijken, koninkrijken en repu-blieken werden de socialisten vervolgd, g»^ straft, gebannen, omdat zij prediktea « Werkersverbroedering is we.reldvre.de », ea werden zij als revolutionairen uitgeschol-den door di'e zoogezegde mannen van orde en tucht. Nn mogen diezelfde mannen weliswaaï" kloeke zonen uit de werkende klas doen vermoorden in naam der wet... en de zoogezegde onfeilbare paus wordt zelfs op zijde gezefc als een strooien man. Ons onderzoek bewijst, dat de bezittende klas van Gent ook moet tusschen komen _ door milde ondersteuning, om onzo bevol-king te redden van eene volkomen uitput-ting.De vlasnijveraars in de eerste plaats zullen een goed werk verrichten door hunne reeds zo geteisterde bevolking ter hulp ta komen en te eischen dat er van die hulp geene rekening mag gehouden worden doer het Nationaal Werïdoozenkomiteit, even-min voor soep en brood. Anders war# het een plaaster op een houten been. De ontb»-ring is reeds groot genoeg en de kinderen onzer brave huismoeders mogen geen boter* ham te kort hebben, zooals dit nu reeds het geval is. Wat zal het dan wel wezen als de groote vlasspinnerijen met Nieuwjaar volledig gaan stop zetten 1 '7. Samyn ê B. TAndriet» ' A àar «• fi. 311 Prijs por nommer : voor Bel'gie 3 contioraau, voor den VreamdoS centiemen Tstefoo» s 247 • M nSnistpàtla 2ê4Ô -Haandam S KOSTEflUBESS Î915 ,

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.