VRIJ BELGIË ONDER LEIDINQ VAN FRANS VAN CAUWELAERT EN JULIUS HOSTE , PRIJS PER NUMMER: ABONNEMENTSPRIJS PER KWARTAAL: i0cent' VERSCHIJNT ELKEN VRIJDAG. { 1T ENGELAND 2 pence. ENGFLAND . . 2 s? FRANKRIJK en BELGIË . 0.20 fr. ^ | i-RA.,KR1JK en BtLGiË 250 fr. r en dcluic u.^.u ^ j 1 en dllvjie, ^.ou ir. ALLE STUKKEN BETREFFENDE REDACTIE EN ADMINISTRATIF TE ZENDEN: GEVERS DEYNOOTWEG 81, SCHEVENINGEN. Een Archeoloog op het Dwaalpad. >V>lnn/l "U/xTkff rl/"V rlT»ï £WC?f AU AT Ckr*C! n Vl 11 _ I S7 TTTl O fTCf 111." ni"k OTPll Hifit ATI (\s\ een Arciicuiuug u Duitschland heelt de drieste onverschil-liglieid, waarmee het België heeft platge-loopen, niet lang gaaf behouden. Terwijl bij den aanvang de militaire noodzaak aile wreedheden en verwoestingen verontschul-digen moest, bemerkte Duitschland weld'ra dat die mantel, na bovenmatig misbruik, aan schamele flarden hing, en voortaan als bescherming te kort schieten zou. Om militaire redenen was St. Pieter te Leuven, na de Lakenhalle, in vlammen opgegaan. De militaire noodzaak had de kerken van Dinant, Lier, Duffel en vele anderen verwoest-, granaten in de kathe-dralen van Mechelen en Antwerpen doen inslaan; heel Yperen doen vesrwoesten. „ en de wereld betoonde zich over de gegeven verklaring niet dankbaar. Eti indien ze, uit slaafsche bewondering voor de krijgersverschijning, hun schedel niet hadden laten scheren, zaten, in uren van eenzaamheid en vertwijfeling, Duitsch-land's geleerden, die nog niet aile bezin-, ning kwijt waren, met de handen in 't liaar. Torn riep Duitschland er zij.i gelesrden bij. Men herinnert zich nog de bereidwil-ligheid van hun gezamenlijk protest. Maar in zulk een verklaring schuilt meer zelf-genoegzaamheid dan overredingskracht, en ze verbaast eerder dan ze overtuigt. Ze kan ook onbesproken blijfven naast het ernstiger werk van onderzoek, dat prof. Paul Clemeu, de bekende Duitsche archeoloog, in opdracht van de Duitsche *■ regeering, in België volbracht heeft. Zijn bevindingen heeft hij in de nummers van 27 November en 4 December 1914 der . ,,Kunstchronik" kenbaar gemaakt. Bij 't lezen van Prof. Clemen's opstel, zal het wel niemand verwonderd hebben, dat hij, Pruisisch ambtenaar en Duitsch staatsburger, zich telkens beijverd heeft om de schade aan de Belgische steden-en dorpen foegebracht, kleiner te doen voorkomen clan ze werkelijk is. 't Zij hem gegund. Aan anderen de zorg om de zwakke pun-ten en den' opzet van zijn onderzoek in 't licht te stellen. Deze regels hebben dan ook als eenig doel om op te komen tegen de conclusie, die Clemen uit zijn waarnemingen trekt, en die luidt: ,,In geen geval is er een vol-ledig verlies te betreuren. Nergens is de verwoesting van zulken aard, dat ze niet goed te maken is." Die uitepraak van den Duitschen ge-leerde wekt meer deernis dan verontwaar-diging. Want ze verraadt bij hem, die ze ueersclirijft, een treurig gebrek aan inzicht, een volkomen verkeerd begrip van hetgeen de waarde van het architektonische schoon uitmaakt. Prof. Clemen is een archeoloog van ver-dienste. En zijn eenige zorg, toen hij voor één van onze beschadigde monumenten ge-staan hee't, was zich af te vragen: ,.Ken-nen wij de vormen, waarin dat gebouw opgetrokken geweest is, genoeg om het vernielde deel weer in aen ouden staat te herstellen? Maken de overgebleven deelen idat werk uitvoerbaar?" En, toen hij die vraag voor al de ge-v al Ion, die onder zijn bereik waren — dat was Yperen-niet — met ,,ja" had beant-woord, heeft hij gedacht, dat het heele « » u l- vnaagstuk opgelost was, en dat niets i: 5- schoons blijvend verloren was. I- jl Prof. Clemen wil dus de gewelddadige l: e verwoesting door een nieuw vandalisme d l- bekronen. e a Want hier komt het heele betoog op t :, neer : ,,Wij, wetenschappelijke menschen, i n kunnen op volmaakte wijze restaureeren. 2 De Belgische gebouwen kunnen wij het ;e ook doen. Het moet geschieden, en ailes g n zal goedgemaakt zijn." e e Daarop geldt slechts één antwoord, dat « e zich nu niet tôt Clemen alleen richt, maar î- tôt velen, die aan de toekomst van België n denken: ,,Alle restauratie in den ouden e „ vorm, dat geen louter onderhoudswerk is, r n moet veroordeeld worden." 1 Ziehier waarom. I é De gebouwen heeft de archeologie lang moi let een roekeloosheid behandeld, die zich daa adertijd aan beeldhouwkunst en schilder- stec unst ook vergrepen heeft. Thans is men is 5 et algemeen ééns geworden, dat het geen wei aad van piëteit is een oude schilderij of <sch en oud beeld in den oorspronkelijken staat atee s trachten te herstellen. De tijd is voorbij, au, vaarin men de Venus van Milo van armen wij: ou willen voorzien. ver Wat geeft ons dan het recht aan een oud ma ;ebouw — uiting der schoonheid evenals ren en beeld of een schilderij — te herstellen J n te tornen? g en Maar er is nog meer. ant Het einddoel van aile restauratie is 6er en leugen. Het lierstelde deel van een bou nnr,]™oipt zich voordoen als zijnde din ■eei ,- der dan werkelijk. Want het gewilde een 'evolfif van do insnanninsren der archeoln- a.fh LJMW I I! Alb. Delstanche. Mechel De loutere, de waarneembare vorm van < een monument, het spel der verhoudingen, ' de rythme van licht en schaduw, zijn niet ; de eenige elementen der schoonheid van een gebouw. De archeologie geeft niet den t sleutel tôt aile .schoonheid. Zij bekommert t zich alleen om den vorm, om de plaats 1 die hij in de kunstgescliiedenis inneemt, 1 om het jaargetal en de ontwikkeling van : een nieuw motief. Gelijk de paleogra- s phie, en andere vakken, die de geschiede- j nis ter hulp staan, zou de archeologie van 1 geringe beteekenis zijn, was ze niet tevens 1 een midrïel om ons in het verleden beter te richten, om grondiger de Schoonheid te i vers ta an van de overleveringen te midden i waarvan wij leven. s Want op die schoonheid komt ten slotte ailes neer. ' < Die waarheid heeft de archeologie lang miskend, en veel gebouwen heeft ze door ; verbeteringen en restauraties blijvend be- < dorven. ; en. ;en is verwarring te weeg te brengen: ze villen den uitslag, daar zij de middelen :oeken. En bereikt de restaurateur werkelijk zijr loel, wat gebeurt er dan? De verstandige oeschouwer zal vôôr het herstelde bouw-verk geen onverdeeld genot kunnen voe-en. De verwarring tusschen oud en nieuw :al hem telkens weerhouden, waar hij zicl tan zuiveres bewondering zou willen over-çeven. En zoo zal de volmaaktheid dei îerstelling de kunstzinnige genieting op inherroepelijke wijze schaden. Trouwens, een onberispelijke herstelling s niet te verwezenlijken. Onze wetenschaj; s nog gebrekkig. Gelijk wij om de mis stappen der restaurateurs der vorige eeuw erbaasrl staan, zoo zal de uitvoering var >ns werk door het komende geslacht ge-lekeld worden; en nieuwe waarnemin§ lal de zwakheid van onze restauratie wel ira in het licht stellen. — En waar mer :elfs over aile gegeven.1? beschikt. zijn aile l g moeilijkheden dan overwonnen? Verre van li daar! B.v.: de steengroeve, waaruit de •- steen voor de St. Pieters-kerk te Leuven n is gebaald, is sinds eeuwen uitgeput. Het n werkvolk was indertijd ook veel beter ge-if schoold; en de steenkappers bewerkten-den it àteen niet door evenwijdige gleufjes gelijk j, au, maar op verschillende, levendiger n wijze. En dergelijke kleinigheden brengen verrassingen bij iedere herstel'ing, zoodat d men soms, bij gelijken vorm, nieuwe, sto-s rende lichteîfekten bekomt. n Aan dat verwijt, dat hun stelsel de leugen vooropstelt, en vaak verkeerd uitvalt, antwoorden de restaurateurs door zich te s beroepen op de noodige eenheid in het ge-n bouw. Hier nogmaals verwarren zij twee e dingen: de eenheid van impressie en de e eenheid van stijj, met elkaar. Gene is niet )- afhankelijk van deze. Want kunnen wij in de onderdeelen onzer groote gebouwen geen verschillen aanduiden, die de geschie-denis der bouwkunst vertellen, soms eeuwen lang? En de beroemde kathedraal van Ooornik omvat zelfs twee stijlen, en is in ons land het punt van samenkomst der mvloeden uit Duitschland en Frankrijk. En daar zal zich te recht niemand aan storen. Maar vooral is de restauratie in den ouden vorm te veroordeelen, omdjit zij indruischt tegen de traditie, en de roeping van het gebouw verloofcjhent. Onze voorouders, wier voorbeeld de restaurateurs dur/en inroepen, hebben zich door het werk van voorgangers nooit van hun eigen inzicht laten afleiden. En men vergete vooral niet, dat een gebouw een stuk levende geschie-denis is, dat de herinnering aan verschillende tijdperken wakker roept, door uiting te geven aan de invloeden, die het heeft ondergaan. In 1914 zijn onze gebouwen gewond. De toren van Mechelen draagt de lidteekens, die het Duitsche schroot er achterliet. Is het de roeping van dat gebouw niet geworden, om, naast het vurige geîoof der middeleeuwsche bouwmeesters, te verkondigen het leed en de verwondingen, die over het land gekomen zijn? En wie zal het stoare gebouw die roi willen ont-nemem, door den verbriizelden steen door een nieuwen, gladden, stevigen en koel onverschi'ligen te vervangen? ■e Ik had het hier uitsluitend over gebou-n wen. Men zou echter dwalen, indien men zijn belangstelling hierbij beperkte. Hunne n omgeving van schamele huizen; stadswij-;e ken, jaren her gebouwd, brachten veel bij i- het kunstgenot, dat hunne aanschouwing 3- verscliafte. En is dit, voor de restaurant teurs, niet het veld van het onbekende? h Zijn ze hier niet machteloos? En wat ge-c- zegd van al het schoone, dat in de dorpen ir en op het platteland verwoest is? p Men ziet het. De herstelling van verwoest België in den ouden vorm moet ver-g oordeeld worden. — Integendeel, dringt p het zich op, dat, zooveel mogalijk," voor 3- onze groote- gebouwen, de gehavende toe-w stand bewaard worde, en dat, bij noodig n geb'.eken herbouwing, de architect van a- morgen, zich niet een slaaf van oude vor-ig men voele, en een ander doel voor oogen 1- hebbe dan een zoo volmaakt mogelijk leu-■n gen te bouwen. lo TAN TUTRfi-TOnN No. 43. VRIJDAG 16 JUNI 1916. EERSTE JAARGANG.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.