! No. 107. VRUDAO 7 SEPTEMBER 1917. DERDE JAARGANG. VRIJ BELGIË ONDER LEIDING VAN FRANS VAN CAUWELAERT EN JULIUS HOSTE JR. PRIJS PER NUMMER: NhDERLAND 10 cent. ENGELAND ~ 2 pence. FRANKRIJK en BELGIË . . ... 0.20 fr. VERSCHIJNT ELKEN VRIJDAG. ABONNEMENTSPRIJS PER KWARTAAL: NEDERLAND / 1.25 ENGELAND 2 sh. 6 d. FRANKRIJK en BELGIË 3 — fr ALLE STUKKEN BETREFFENDE REDACTIE EN ADMINISTRATIF TE ZEN'E EN: 81, GEVERS DEYNOOTWEG, SCHEVENINGEN. s De les van Polen. ue les v< Uit. Warschau zijn de berichten steeds schaarsch geweest. De Duitschers lieten slechts door wat in hun kraam te pas kwam, en zorgden er stelselmatig voor in het buiten-land den indruk op te wekken, dat de akti-vistische Polen, die in hun vaarwat.er waren terecht gekomen, de openbare opmie werke-lijk vertegenwoordigden. Dat de Polen, die onder het Tsaren-regiem ' geleefd hadden, daarmee weinig ingenomen waren, laat zich begrijpen, maar ot er voor, hen een bijzondere aanleiding bestond om eenj toenadering te zoeken tôt Pruisen, dat hun eigen landgenooten st.eeds zoo onbarmhartig onderdrukt heeft, is een vraag, die iedereen ontkennend kon'beantwoorden. Vôôr den oorlog waren de Polen er nage-noeg even slecht aan toe onder Pruisisch als onder tsaristisch regiem. In Oostenrijksch, Polen was hun lot nog betrekkelijk het bestj te verdragen, ofschoon ook hier de drang was ontstaan naar grootere vrijheid. Ik herinner mij een toevallige ontmoeting in 1902 tus-schen Vlamingen, die te Kortrijk den dag der Gulden Sporen hadden herdacht en een pro-fessor van de hoogeschool te Lemberg. De Vlarrtingen voorspelden aan den Pool het her-stel der vrijheid, de professor uit. Oosten-<ijksch Polen bedankte met een bewogen ont-roering, waarvan de herinnering mij is bij-gebleven, de ontroering der intellektueelen, die een betere toekomst bewerken voor hun onderdrukt en achterlijk gehouden ras. Hoe er in Oostenrijksch Polen tijd'ens den oorlog door de legeroverheden werd huisge-houden, hebben Poolsche leiders als Daszins-ky aan de wereld bekend gemaakt.. Een schrik-bewind werd ingesteld, dat duizenden Polen liet ophangen. Bij den dood van keizer Frans Jozef was de'zedelijke ontreddering in Oostenrijksch Polen volslagen geworden; de op-sta'nd broeide, en slechts de toezeggingen van den nieuwen keizer waren bij machte om de gemoederen wat te bedaren en zijn Poolsche onderdanen aan te sporen nog wat geduld te oefenen, daar een algemeene herinrichting van het Oostenrijksch-Hongaarsche staats-wezen hun werd toegezegd. Te Warschau speelden de Duitschers de leidende roi, en dat gebeurde met de onver-biddelijke logiek en het traditioneel gebrek aan psychologie, waarvan de Pruisische auto-kratie sinds den aanvang van den oorlog meer dan ooit heeft. blijk gegeven. Welk doel heeft het bezettend gezag in Russisch Polen nagestreefd? De Polen aan-lokken door het verleenen van een schijn-zelfstandigheid om hen bepaald vast te klin-ken aan de politieke macht van de Centralen. De Russische gedragingen van vôôr den oorlog waren een dankbaar tèrrein, waarin het. aktivisme kon ontkiemen. De haat voor het tsaristisch regiem was in sommige harten zôô diep, dat Polen als Pilsoedsky met de Centralen gingen meevechten en Poolsche legioenen tôt stand kwamen. Maar of het hier werkelijk een volksstroo-ming gold? Of hier de ondergrond bestond, waarop een st.evige politiek kon gebouwd worden? Alleen Pruisische ambtenaars konden zoo-iets gelooven. Zij knoopten betrekkingen aan met eenige anti-Russische of liever anti-tsa-ristische Polen. Zij maakten die Polen tôt de instrumenten van hun polit.iek, gaven hun een belang, dat zij tegenover de eigen volksopinie van het bezette gebied niet hadden, openden de hoogeschool te Warsehau, "steldert een raâd van state in, wilden een machtig Poolsch leger inrichten, dacht.en reeds op den voor-avond van de definitieve beslissingen te staan, toen zij zich verplicht zagen door hun eigen Wolff-bureau te laten bekend maken, wat iedereen, die den toestand in Polen in zijn geheel en zonder vooroordeel overzag, op voorhand weten kon. Hoe kon men zich inderdaad een werkelijk onafhankelijk Poolsch streven indenken? Een streven naar vrijheid zoowel tegenover de Centralen als tegenover Rusland. Dat streven moest noodzakelijk gericht zijn op autonomie in Pruisen zoowel als in Rusland en in Oos-tenrijk, ofwel op de volledige en alzijdige onafhankelijkheid van een hersteld Polen, waarin de drie deelen onder een zelfde regee-ring opnieuw vereenigd worden. Het eerste welsprekende feit, dat op hel fiasco wees van de Duitsche politiek, was de sluiting van de Poolsche hoogeschool te Warschau. De studentçn grepen de eerste gelc-genheid de beste om er uit te trekken. Het aanstellen van een hoogleeraar, die uit Ber-lijn kwam en van wien vermoed werd, dat hij een Duitsche regeeringsagent was, bleek vol-doende, opdat de Poolsche studenten met hel Duitsche gezag zouden overhoop geraken .Da1 pleit ondanks ailes voor hun zedelijke fierheid Dan was het Pilsoedsky, de leider der legioenen, dien generaal von Beseler heeft laten aanhouden, omdat die Poolsche leider de grens wou overschrijden. Hij werd zelfs be-schuldigd, dat hij Warschau wou verlaten orr in de Russische gelederen te gaan meevechten! .... Pilsoedsky, blijkbaar een d'ier offer-vaardige gevoelsmenschen, die in zich der drang voelen om zich, hoe het ook zij en mel wien het ook gebeuren moge, ten dienste var hun volk té stellën, al handelen zij dan ook op een onsamenhangende wijze en hebben z\ geen duidelijk besef van de werkelijkheid. Maar er zou nog een bedrijf volgen in d< tragedie der afbrokkelipg van de Duitsch-Poolsche politiek. De Poolsche Raad van State, die reeds bit-ter weinig beteekenis had, was nog verzwaki geworden door het aftreden van de vertegen-woordigers der vooruitst.revende elementen Het Pruisische gezag zou evenwel zorger voor een ,,waardig" slottooneel. De Duitscher: hadden een Poolsch leger willen inrichten Eenige duizenden Polen uit de aktivistische kringen beantwoordden den oproep. Maai toen bleék, dat dit leger bij de Oostenrijksche troepen zou ingedeeld worden. Talrijke Polen weigerden den eed af te leggen. De over-blijvende leden van den ,,Raad van State' namen ontslag, nadat generaal von Beselei vruchteloos aangedrongen had ôp een oor-logsverklaring aan. . . . Rusland. En de laat ste overblijfselen van de Duitsch-Poolsche politiek vielen in duigen, terwijl eenige suk-kelaars van de geslonken Poolsche legioener naar het Oostenr.-Russ. front vertrokken. Of de Duitschers aanleiding hebben om mel den bereikten uitslag ingenomen te zijn? Oi zij de beteekenis van die les zullen begrijpen: Maar dan zou men de vraag moeten stellen: is een autokratie wel in staat om het, gemoed van andere volkeren te begrijpen? J. HOSTE Jr. Het Antwoord van Wilson aan den Paus. Het Antwoord van 1 e De Vereenigde Staten hebben de eerste op n de vredesnota van Z. H. Paus Benedictus ge-d antwoord en, zooals te verwachten, ligt hel h antwoord geheel in de politieke lijti — de r- redite lijn — welke Wilson tôt nu toe ir te dezen oorlog heeft gevolgd. De doeleinden, n ,waarop deze politiek uitloopt, zijn nagenoeg n, dezelfde als deze van den Paus — wij toon-n dë'n het in ons voorlaatste nummer met Wil->p son's eigen woorden aan — en de Amerikaan-Jsche staatsman denkt er niet aan ze te verloo-k chenen. Maar, zegt, hij, wanneer wij den weg :n naar den vrede opgaan dan moeten wij zekei le zijn, dat deze leidt naar het hooge dtoel, da1 :nl wij verlangen. De grondslag, welken Z. H ie aanwijst voor een duurzamen vrede, acht ool s- Wilson blijkbaar aannemelijk, maar er moe' ^e zekerheid bestaan dat bij aile partijen, welke n, zich bij de toekomstige vredesovereenkomster s- zullen aansluiten, dezelfde zin voor ge rechtigheid, dezelfde liefde voor de volkeren-et vrijheid, dezelfde aansprakelijkheid en open-le hartigheid worde gevonden. Deze zedelijke er r- staatkundige waarborgen bestaan niet aar 2- den !:ant van Duitschland, zoolang de leiding £t . an dit land toevertrouwd blijft. aan een on-r- verantwoordelijke regeering, welke, steunen-lij de op een uitgebreid militair stelsel-, in he >1- geheim plannen beraamt en gelijk een lawieno et plots, onder vertreding van aile eereverplich-it tingen en zedewetten, losstormt tegen de we-d. reld en geheele landen verandert in een bloed e- bad en een puinhoop. a~ Het geldt in d'ezen oorlog deze duisten 'e macht te vernietigen, niet het Duitsche voll e~ uiteen te scheuren, noch t.e verlammen in zijr m rechtmatige werkzaamheid. Het Duitschi v volk zelf, zegt Wilson, heeft dezen oorlog r~ niet gewild en hij geeft aan aile medestrijden :n den deze behartigenSwaardige woorden tei overweging: ,,De verantwoordelijke staatslie ln ,,den moeten thans overal inzien, indien zi .' ,,dit nooit tevoren hebben ingezien, d&t geet „vrede kan berusten op politieke en economi „sche besprekingen, die moeten strekken, on 0 ,,zekere volkeren te bevoordeelen en andere ti ,,vervlam'men en te hinderen, noch op eenigi ,,wraak of vooropgezet.te benadeeling". Maar zoolang Amerika en de Entente-vol keren tegenover zich geen regeering vinden a~ die, gestO'eld op den volkswil, alleen on n' der rechtstreeksche medeverantwoordelijkheic n van geheel het volk verbintenis aangaat me rs andere naties, kunnen zij alleen vertrouwei n" op de kracht van hun zwaard. Het woord va? ie de tegenwoordige Duitsche heerschers bezi geen zedelijke waarborgen. Zij hebben de ee: le van hun woord verbeurd. 3_ Wij wachten nu op de besluiten van he ,»> Duitsche volk. Het heeft de mogelijkheid vai sr vrede in handen: het bevrijde zichzelf! r- Het Duitsche volk heeft nu t.e kiezen: d< t- oprechtheid te bewijzen van zijn verlangei ie naar een duurzamen en rechtvaardigen volke k- renvrede en dezen door de vereischte inwen :n dige bervormingen voor te bereiden of nie zijn heerschers de voile verantwoordelijkheic et over te nemen voor de onverbiddelijke voort )f zetting van den strijd. De conservatieve mach î? ten van de Centrale rijken krijten het uit, da î: buitenlandsche inmenging in hun binnenland-■d he verhoudingen ontoelaatbaar is, omdat z< voelen dat hun winstgjevende alleenheer'schap-pij met ondergang wordt. bedreigd en de meei * * iisuii aan uvn i aiio. ►p vooruitstrevenden, om bij de nog onrijpe 2- volksopinie niet in verdenking te worden ge-2t bracht, stemm en voorloopig in het afweerge-le roep mede in, ofschoon de Duitschers zelf in noch voor geweld, noch voor bedrog terug-n, deinzen om de binnenlandsche politiek der :g andere volken, in hun voordeel, te verstoren. i- Maar er is hier geen spraak van eenige on-1- rechtmatige of gewelddadige inmenging. 1- „Het is niet onze zaak, .zegt de Amerikaan- 3- sche antwoord-nota uitdrukkelijk, hoe dat :g groote volk onder de heerschappij van deze ;r macht kwam of zich tijdelijk onderwiërp aan ithaar overheerschend deel, maar het is onze I.jzaak er voor te zorgen, dat het lot van de >k overige wereld niet langer in hun handen be-et rust". Aan het Duitsche volk wordt geen <e aanzegging gedaan, maar een aanwijzing ge-;n geven. Het heeft zelf te beslissen over zijn e- inwendige gezagsregeling, maar het client te a- wet.en dat zijn huidige heerschers door aile a- beschaafde landen worden beschouwd als een ;n gevaar voor den wereldvrede en dat hun in woord en eeden door hun tegenstanders niet îg als een voldoende zekerheid voor de duur-a- zaamheid der gesloten verdragen kunnen wor-a- d'en beschouwd. Het Duitsche volk heeft dus et flgri weg te zoeken om voortaan te kunnen e, bôrgen voor de handteekening zijner vertegen-h- woordigers, of het zal moeten gedoogen, dat e- Amerika en de Entente zich op de stoffelijke d- waarborgen voorzien, welke een verbreking van de geschonden beloften voortaan onmo-re gelijk maken. lk Zal het woord van den grooten Amerikaan-jn schen staatsman in Duitschland den verhoop-ie ten bijval vinden, zullen de democratische >g fracties van den Rijksdag eindelijk den moed n- vinden om d'e t.oovermiddelen, met welke men er ze tracht in slaap te wiegen en de echte par-e- lementariseering van den Duitschen staat te dj doen vergeten, verre van zich af te werpen m en de macht der volksvertegenwoordiging in de plaats stellen van de hatelijke ik-geboden ,m van keizer en kanselier? Wie of het met ze-te kerheid voorspellen kan? Maar wanneer wij gv ons herinneren, welken indruk, dezei| zomer, reeds de verklaring van Lloyd George ge-)1_ maakt heeft, dat de geallieerden tegenover n een democratisch Duitschland geheel anders n- zouden optreden dan tegenover een autocra-id tisch keizerrijk, dan kan men verwachten, dat et de besliste verklaring' van Wilson, dat ;n alleen het voortbestaan van den bu\-ln tentijdigen Duitschen regeeringsvorm de vredezoekende toenadering onmogc'ijk -naakt. er de gemoederen in de centrale rijken sterk zal in beroering brengen. De dagen zijn nabij, dat t de Duitsche Rijksdag opnieuw zal vergade-ren. Zij zullen wellicht beslissen over de vraag of het aanstaande jaar zal openen op nieuwe krijgsellende of op vredeswerk. Mogen de 'e Entente-regeeringen, wier antwoord met în spanning wordt tegemoet gezien, de heilzame e" uitwerking van Wilson's antwoord niet door n" onmatige verlangens verhinderen, en zoo het de Duitsche regeering moet zijn, die uit on-'c' gestilden machtshonger de groeiende vredes-mogelijkheden opnieuw komt verstoren, dan h" drage zij den vloek der volkeren. f FRANS VAN CAUWELAERT. 2- 7e P-er

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.