No. 18. VRIJDAG 24 DECEMBER 1915. EERSTE JAARGANG. VRIJ BELGË ONDER LEIDING VAN FRANS VAN CAUWELAERT EN JULIUS HOSTE JR PRIJS PER NUMMER: $EDE^LAND . 10 cent. ENGELAND 2 pence. FRANKRJJK en BELG1Ë 0.20 fr. VERSCHIJNT ELKEN VRIJDAG. ABONNEMENTSPRIJS PER KW^RTAAL: NEDERLAND ,/ i._ N ENGELAND 2 sh. FRANKRIJK en BELGIË 2.50 ir. ALLE STUKKEN BETREFFENDE REDACT1E EN ADMINISTRATIF TE ZENDEN: VAN LOOSTRAAT 89, DEN HAAG. Kerstdag in Vlaanderen. Er is geen dag, die 011s in nauwere aan-sluiting brengt met onze volksgemeen-schap en waarin wij de verre en nabije gedachtenstroomingen onzer vaderen zoo levendig door ons voelen gaan, als deze dag van vroomheid en vrede. Nauwelijks klinkt de klank van 't woord tôt ons bewustzijn door of uit den verdoe-zelden achtergrond der vergetelheid doe men de beelden op. die de stille Kei'st-vreugde van honderden geslachten in onze Vlaamsche natuur heefc ingeprent, en weer oiavat ons de stemming, die ons tijdens onze jeugd op Kerstdag doordrong en op-nieuw daa.lt de wijding van dit feest ovei oaze zielen... Kerstmis, feest van lieuglijke boodscliap, die verlossing voorspelt, feest van stille ingetogenheid. doorstraald van goddelijken luister, feest van openbaring voor de nederigen en voor de wijzen en de machtigen, die hnn onderscheidene liuldo brengeii__aan dea v.erborgen God. Àvh, ^oe /. .'rreii wij de rijzende ste»> miug beveiligen, nu op elk oogenblik een aieuwe gruwei van dezen rampzaligen oorlog onze ziel doorhuivert? Laten wij gaan schuilen bij de grooten van ons volk. laten wij luisteren naar de vertrouwde stem der kunstenaars, die dieper en rui-Bi«r voelden wa wij allen voelen en die bet vermochten hun levensgevoel, naar eigengeaarde Vlaamsche wijze, in blijven-de schoonbeid om te zetten. Laten wij nog eens — eilaas, bet kan alleen nog in verbeelding gebeuren — ten K«rstgang gaan naar den stillen Westhoek van ons land, waar het zoo zoet was te zijn, en in de ruime kerk van bet rustige Dixmude zitten vôôr het rijke rococo hoog-altaar. dat als een schrijn gemaakt werd voor de A a n b i d d i n g door de Ko-n i n g e n van Jacob J o r d a e n s. De heerlijke schilderij! Wat is ze echt, wat is ze Ylaamscli, wat is ze van ons! Ze is grootsch en innig, geweldig en ver-Irouwelijk, zinnelijk en godsdienstig toch. Welgevallige bekoorlijkheid straalt uit de teetre groep van de H. Maagd met het Kind. De oudste Koning is één geestdrift, die zieh straks ontspannen zal als d,e aan-scbouwing ophoudt. De tweede koning zwaait het huldigend wierookvat met een geloofsovertuiging, die zôô stoer en on-wrikbaar is als de wil van den West-Vlaamschen zeebonk, die het roer richt. De negerkoning wordt zoozeer beheerscht door zijn argeloozen en niieuwsgierigen haast om het doel van zijn verre reis te aanschouwen, dat hij hier aile aanstellerig-heid kwijit geraakt is. En bovenaan gol-ven de rumoerige lijnen van de feest-vreugde van het gevolg bij de vondst van de verborgen grootheid; de fiere kromming ran een paardennek, de luchtige koppen en halsen der kameelen, de blijde blazers met de bolkaken en de gullachendfe tro-nies: het is een krachtige uitbarstingi van blijheid — in gedempter toon als op de genrestukken van Jordaens — en koelere, vormlijker volkeren zullen die beschou-wen als brutaal), maar ons, voor wie ze geschilderd is, lijkt ze oprecht en hartèlijk ..welgemeend". Dit is de blijde Kerstmis-stemming van Vlaanderen. De opene levenslust van het oude Vlaanderen glori- eerde niet alleen in de opsteliing en uit-drukking der personages, maar ook in de klaarhe'd en ldeurigheid van het heele tafereel. Jordaens, die in vele van zijn werken. naar Italiaansclie en Hollandsche mode, opzettelijk ,,kelderverlichting%' aan-bracht, heeft hier het milde, gulle licht laten stralen, laten spritsen. laten dringen rondom ailes. Met wellust heeft hij het doen schitteren met groene metaalglansen ling van de kleurschakeeringen en het bin-iend element van den zilverachtigen licht-loon stemt ailes mee tôt een blijde en toch Lngetogen symphonie van hulde aan het vredekind. Het is hier de plaats niet om aan te loonen. hoe Jordaens te midden van zijn tijd stond en hoe ''t blijken kan uit dU be-langrijke werk. Wie even wil toekijken zal zijn H. Maagd verwant vinden met die " V.. JACOB JORDAENS. Aanbidding door de Koningen. (Dixmuden, St. Nikolaaskerk. Veritield tijdens het bombardement van Dixmuden in October 1914.) op het kleed van den Moor, doen gloeien in den scharlaken mante! van den tweeden koning, doen spelen in honderd glansen op den witzijden mantel van den geknielden vorst, op het blanke lakën hier en daar en in het vele grijs bovenaan, dat zijn tegenpartij heeft in de bruine bijtonen op zij en beneden. En door bezadigde verdee- \'an zijn jongeren kunstbroeder VanDyck. en een vergelijking van deze Aanbidding met de 20 jaar oudere Aanbidding van Rubens, nu in het Muséum te Antwerpen, v.;\\ aanwijzen. dat Jordaens niet bij machte was een godsdienslig tafereel te seheppen, dat vrij bleef van den invloed van den otfderen meester. Doeh nadere bestudeering zal ons tôt de erkenning brengen, dat Jordaens een eigen inzicht had en een zeer bijzonderen aanleg, die allebei door en door Vlaamsch zijn. Zijn monumentaliteit is van echter allooi dan die van Rubens, zijn epiek burgerlijker, zijn uitbeelding joliger en reëeler nog. Dit is al weer een stuk schoonheid van ons volk, dat voor eeuwig te loor ging in den gruwelijken oorlog, waarvan de teiste-ring maar steeds boven onze hoofden blijft woeden. Toen de Duitschers naar Dixmude oprukten, wou men in allerijl het kostelijke kanstwerk in veiligheid brengen. Men nam het. met veel moeite ui: het altaar weg — het meet 358 X 265 c.M. — en bracht het ■onder bij de schermen van een liefhebbers-theater in de stad, in de hoop, dat het niet zou ontdekt worden. Maar onverhoeds werd de stad door de Duitschers gebom-bardeerd, en toen na de eerste geweldige beschieting, in October 1914 nog, de aal-moezenier Hanssens, op last van minister (^artoii de or ■ i i x t ^ * * o i ^ i. Ci . Oit groep soldalen van de genie te redden wat te redden viel, lag de tooneelzaal evenals de kerk en de omringende huizen geheel ui gebrand. Niet het minst zal de kunstgeschiedkun-dige om dit verlies treuren. Er was geen schilderij van Jordaens, die zôô ste'lig kon geïndentificeerd worden als deze. Ze was gedag'teekend Jac. Jord. 1644 op den \ oetrand van den gouden bokaal beneden. En in de kerkrekeningen van Dixmude van 1643|—14 vinden wij de posten xerug over het bouwen van het nieuwe altaar door Anthuenis van Thunnebrouck het beeldhouwen va;n de versieringen door Jacques de Cocx, het leveren van het ,,raem met harde panneelen van achter besleghen an de schilderie" en het aankoo-pen van de schilderij zelf: ,,Item, betaelt Thob:<as Riicquaerts, Schilder, over Jour-daens, Schilder tôt Antwerpen, over de leveriinghe van de schilderie an den hoog-hen oultaer, Im Ville k" Er blijft nog een copie van de schilderij te Duinkerken over en een teekening van Jordaens, die hetzelfde onderwerp op na-genoeg gelijke wijze weergeeft, in het Plantin-Museum ifje Antwerpen. ♦ * * Wij gaan tweelionderd jaar achteruit, naar den eersten klassieken bloei der Vlaamsche kunst, en uit de Aanbidding door de K o n i n g e n van Rogier van d er W e y d e n spreekt ons dezelfde vertrouwde stem van de Vlaamsche innigheid en de Vlaamsche weeldeljust. Heviger ohtroerd is hier de II. Maagd bij die hooge hulde gebracht door de grooten der aarde aan haar Kind in een bouwvalligen stal geboren, en -de bedaagde voedstervader heeft eerbiedig den hoed afgedaan en kijkt bedeesd naar het wonderlijk gebeuren. En zie toe of gij vuriger eerbied en meer teruggehouden vereering mogelijk acht dlan deze schilder er, even na 1460, wist te leggen in het nijgen van den grijzen koning en in het gebaar van zijn schroomvallige vingeren, die het borelingsken aanraken. In zelf-bewuste overgave van zijn geheele wezen knielt de tweede koning neer met 'n gebaar, dat bij den schilder 'n groot tekort aan ken-nis van héi menschelijk lichaam verraadt,

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.