30 »aar .. N. 51 Prijs per uummer : voor Eelgië S centiemen, vc>or dan Vreemde 5 centiemen Teïefoon : Redactie 247 - ^dmiisÊstpaiie 2845 ■nwri n«t t" aisseKatweiïSier> Zaiordam 21 fe&rHas0! ?©14 Orulater-Uitgeefster Isam: Maatschappij HET LICHT , bestuarder » I p, DE VISCH. Ledeberg-Oent .. redactie . . ADMINISTRATIE [ HOOGPOORT. 29. GENT VOORUIT Or garni der Belgische Werkliedenpantij\ —- Verschi/n&nde aile dagen. ABONNEMENTSPREJS BELGÎE Otic msanden. » » , , ■ fr. 3.24' 2es maandcn ..... Fr. 6 50 Een jaar. ...... fr. 12.50(1 Men abonnecrt zieîï cp aile postbureeit» i DEN VREEMDE Drie maanden (dageiijlia verïonden). ..... fr. Ô.75~J I De nieuwe Selrooteet DE VERKLARING m den SociaSist schen Kamer^roeo ■ i »■■ ■ w — — I V66r de klerikalen tôt de stemming ■overgingen, las gezel Emiel Vandervelde ■volgende verklaring af in naam van den ■ socalistischen parlementairen groep : I Op dit uur dat het débat ten einde R'oopt, en wij voor de macht van het getal ■moeten zwichten, blijft mij een woord te Mœggen over. I Wij verzaken aan onze gedachte niet ! I Os openbare schoo! zal opnieuw bc-■stortnd worden : wij zullen ze weten te ■verdedigen! I Gij hebt heden de bovenhand, niet Rioorde kracht der bewijsredenen, maar ■door de zestien stemmen van eene meer-Herheid, voortgekomen uit* een slecht ■fcstelsel, dank zij de afvalligheid van Bien die ons verpletteren door hunne drie-■ibbele stem, en u, voor dertig zilver-Min?eii, het onderwijs van het volk over-Beleverd hebben. (Links, zeer wel!) I Onze nederlaag onder die voorwaarden ■vas onvermijdelijk. Wij hebben gestre-Hden voor de eer, wij hebben gestreden ■voor de voldoening van ons geweten en Hok om, vol waarheidszin, de stoute ■kgen aan te klagen waarop uwe wet ■berust, ■ Gij hebt uw ontwerp voorgesteld in Hnaam van de vrijheid en van de gelijk-Bheid. Die wet komt echtar eene wet-Hgeving aanvullen cKe steunt op dwang ■ en cngelijkheid. I In 1884, beriept gij ti op de zeîfstan-■feheid der gemeenten om de openbare Bciofej) aan de dweepzucht en aan de Rmkkiglieid der dorpsbesturen over te ■Iran. In 1895 hebt gij die zelfstandig-■U met voeten getreden om den cate-Biismus verplicht te maken en om in al ■de scholen van het rijk de opperheer-■schappij van den priester te vestigen. HMaar daarmeê zijt ge niet tevreden. ■ Het was u niet voldoende al de vrij-■rien te hebben die gij aan de anderen B®tzegt; voor uwe sch'olen moest gij Bieze buitengewone zaak veroveren : de •oorrechten van de openbare school met ■œrechten der vrije school! Uw werk is Bieden volbracht ! I Meesters van den Staat en dienaars Bi)n de Kerk, gaat gij het verbomd be-Regelen van de twee groote, de twee ■jraige onderwijzende machten der ■tadendaagsche samenleving, om aan het Band het monopolie van het godsdienstig ■iderwijs op te leggen. I Voortaan zullen er in Belglë, behou-■tas eenige uitzonderingen, maar twee ■«often scholen meer bestaan! ■ «e scholen der Kerk, onderhouden ■Kor den Staat en de scholen van den ■«aa{ door de Kerk beheerscht! (Links : ■ ln eene, zooals in de andere, zaî van den godsdienst vor- ■ 'n eene zooals in de andere, zal de ■ ^olgeest van godsdienst moeten door- H Doch daar de onderwijzer in de offi- ■ !c' te scholen trots ailes eene overtui- ■ ~™ een geweten hebben zal, daar ■ jMersdenkenden, al s zij er den moed ■tpV het recht zullen hebben zich RplfT" ^kiedigeiî, daar de plaatselijke » standige besturen nog niet gansch ■ fnietigjj zijn, neemt de Staat, voor ■ >.ning de,- Kerk, het op zich hun con- ■ "r'tle1 aan te doen. Hij looft premiën BfAoor zaaien van verdeeldheid. Hij ■r - va,n de kinderjaren af, den burger-■°^g der zielen in. ■.,1 'I verleent dezelfde gunsten, wat zeg H^^^^^?wnsteîwanp^tijscholen, aan scholen van dweepers, waar men aile vrijheid genieten zal, — op voor-waarde dat men de personen ontzie, — hunne zedenleer te veroordeelen, hunne leerstelsel aan te klagen, hunne over-tuiging af te keuren, tegen over hunne eigene kinderen misschien de socialisten voor « apachen » en de vrijdenkers « voor de grootste boosdoeners dezer eeuw s te schelden. 5k zeg !.et Suid : desgsîijk steise! vindt ge nergens. Er bestaan zekere landen, waar de Staat aan de officieele scholen en aan de vrije scholen dezelfde toelagen verleent, maar hij onderwerpt ten minste deze laatste, aan een degelijk toezicht en eischt van haar stevige waarborgen. Deze waarborgen wijst gij van de hand. Dit toezicht vindt gij belachelijk. Wij hebben amendemetîïen ingediend ; gij hebt ze verworpen. Wij hebben u ge-smeekt het verplichtend schooigaan ta verzachten door het stemmen van een millioen, een enke! miliâoen, om de arme soholieren te uasden ; gij hebt enkei het vraagstuk der sohooirefters aangeraakt om de gemeentevs-ijheden te beperken. (Zeer wel! Links en aan de uiterste lin-kerzijde.)Wij hebben gevraagd aan de ontter-wijzers en de onderwjàjzeressen hetzelfde loon te geven voor hetzeifde werk : eens te meer hebt gij laten zien dat voor u de vrouw, de zwakste zijnde, meer voor uit-buiting moet vatbaar zijn. Wij hebben geëischt dat gij ten minste onze overtuiging niet zoudt aanvallen, ze eerbiedigen zoudt evenals wij de uwe willen eerbiedigen : gij hebt niet gewild. Tôt het einde toe hebt gij uw onwrik-baren wil bevestigd, namelijk, dat gij door eene wet huldigen wilt, da.t aile waarheid gelegen is in eene geloofsleer die vijfmaal minder aanklevers dan tegenstanders vindt ; en dat de mensche-lijke zedenleer tôt grondslag slechts een godsdienst hebben kan, wkarvan de ge-loovigen zelfs niet de meerderheid der Europeanen vertegenwoordigen. (Goed-keuring, links en bij de uiterste linker-zijde.)Tegenover zulke onbeschaamdheid is slechts ééne houding mogelijk : de strii'd, na zooals voor de stemming, de strijd tôt het uiterste, met behulp van al wat de eenlingen, de vrije vereenigingen, de gemeenten of de provinciën in kracht en middelen kunnen aanvoeren. (Luide goedkeuring, links.) Op 6 Juni 1879 zegde, op een oogen-blik als dit, Victor Jacobs tôt de zege-vierende liberale linkerzijde : « Uwe wet is een oorlogswet. Den striid die gij ons openlijk verklaart, zult gij voeren door middel van het geld uit de Staatskas geput ; wij zullen daarop antwoorden door middel van persoon-lijke opofferingen... » Deze woorden keeren wij tegen n. Uwe wet is eene oorlogswet. Dien strijd zult gij voeren door middel van het geld uit de Staatskas geput. Daarop zullen wij antwoorden en, om de gewetensvrijheid te verdedigen, zullen wij niet minder doen dan gij hebt gedaan om ze aan banden te leggen. Om deze redenen nemen wij geen deel aan de stemming over het ontwerp. De schooîwet wordt ons opgedrongen. Weg met de SchooSwet! Ket meervoudîg ,kïesre€ht heeft ze ons gegeyen : IEYE HET ZUIVER fiLCSE-MEÉN STEPrJFSEGHT! (Luide toejuichin-gen links en bij de uiterste linkerzijde. 1111 iiMinii1 111 \\ 1 mi ii 1 1 'ïrTinr YnrT'iï—Trmiiw De misdaad is gepleegd ! Il Het CK?}wet Poullet is dus gestemd ! In Ha iCi aar on^wijs wordt tijdelijk I MaarWeten W,y niet- f nu de/faf P[lcht',.onze heiligste plicht [îDjei;:!. atscn«welijke wet zoo spoedig Cat'?°ngedaan te makcn' ' |te»men •'*ra,lx!eren, wijzigen, doen af-|co ellenri- tegenwoordige Kamer, I^at k „• (.samenSesteld'B Is er na de kiezingea van Mei geene hoop de samenstelling der Kamer te zien wiizigen, en dan den slag te wagen? Wij hopen het niet. De gestolen, afge-truggelde meerderheid waarover de ka-tholieken nu beschikken is te groot om ze in ééns door eene oppositie te ver-vangen.Zulke radikale omkeering was mogelijk onder een majoritair stelsel, is niet meer denkelijk onder het huidig evenre-digheidstelsel.Rekent er 00k op dat de katholieken, iaan'-bçdrqs.ea «nkogjjerii nu zij over 24 millioenen meer beschikken, de geldmacht meer dan ooit zullen misbruiken om hunne paljassen op de parlementaire tribuun te plaatsen. Wat blijft er ons dan over? Te wanhopen, den nek te buigeh? In het geheel niet ! ! Er blijft ons over den grooten slag te si aan : Z. A. S. te veroveren ! Het is het meervoudig stemrecht dat aile schandelijk bedrog mogelijk maakt, — dat ons eene leugenachtige dompers-meerderheid opdringt. Het is die valsche meerderheid, gevolg van kiesbedrog, die de wet Poullet uit-broeide en stemde. Welnu, dat kiesbedrog moet onmoge-lijk worden. Daarom moet het meervoudig kies-voorrecht verdwijnen en meteen de kle-rikale tirannie. Weg dus het meervoudig stelsei ! Ons eenig doel moet thans zijn, willen wij den kanker der klooster-overweldi-ging irt den lande tegenhouden, het Z. À. S. in den kortst mogelijken tijd te veroveren. De werkende klas Heeft vooral een gezond, krachtig, ontvvikkelend, vrijma-kend onderwijs noodig. Wij zullen het maar bekomen als onmiddellijk gevolg van een gelijk en rechtvaardig kies-recht.Er op los dus ! Er op ios ! Nijdiger dan ooit gezorgd dat de ware meerderheid van het land tôt haar recht kome en 00k wettige meerderheid worde-! In afwachting meer dan ooit de onzij-dige openbare school beschermd en ver-dedigd ! Overal schoolbonden gesticht ! Overal voor ons en onze kinderen vrijheid van geweten en vrijheid van overtuiging geëischt. De misdaad is gepleegd! Gerechtigheid volge ! A. B. De Taal m de Nieuwe Schoolwet Wij meenen dat het niet slecht zijn zal onzen lezers duidehijk te maken wat er in de Kamerzitting van woensaag gestemd is ge-worden aangaande de taalkwestie in het onderwijs.Men kent den grooten tegenstand die vooral vanwege de katholieke flaminganten tegen de verwerping van het amendement Huysmans-Van Cauwelaert-Franck is uitgo-gaa-n. Dit amendement, den 22 jauuari 1914 verworpen, luidde als volgt : « In de Vlaamsche gemeenten is het Vlaamsch, in de Wa^lsche gemeenten is het Fransch de voertaal van het onderwijs voor de verplichte vakken. » Het getal lesuren, aan die vakken g.ewijd, mag niet minder bedragen dan achttien nren per week. » Een tweede taal mag eerst te begm-uen van don derden graad onderwezen worden. Die taal inag echtei- vroeger oiîderwezen worden te lirussel en in de voorstedon van Brrwsel, alsmede in de gemeenten waar de nofldzakeiijkiieid daai*van bij ministerieçl beehiit erkend wordt. » Te Brussel en in de voorsteden van Brussel is onder dezelfde voorw'a.arden, het Fransch de voertaal voor de leerlin-gen wier moederta-al het Fransch is, en 't Vlaamsch de voertaal voor de leerin-gen, wier moedertaa.1 het Vlaamsch is. > Wanneer het kind tôt de school wordt toegelaten, moeten de sehool-hoofden, behoudens beroep van de ouders, bij het sohooltoezicht nagaan o£ de moedertaal van het kind de taal is, welke in die school gebruikt wordt ». Da<artegenover was een amendement Nobels-Maenhout (katholieken) neergelegd, waiarvan het le lid, dat luidde a.ls volgt, aangenomen werd: 1. In al de gemeentelijke, aangenomen of aanneembare scholen is de moedertaal de voertaal voor de onderscheidene graden van het lager onderwijs. Op 23 januari werd een deel van het amendement. Poullet aangenomen, dat luidde : Gedeeltelijke afwijkiiigen kunnen toe-gestaan worden, namelijk te Brussel en in de voorsteden van Brussel, alsook m de tweetalige gemeenten. In allé vlaamsche katholieke kringen v&u het land werden protestdagorden gestemd tegen de regeering en 00k tegenover de katholieke afgevaardigden van het Vlaamsche land, die tegen het amendement Huysmans en konsoorten hadden gestemd. In het « Handelsblad van 01 Januari-1 Februari, verscheen een open briof, uit-gaande van het Davidsîonds, De Katholieke Vlaamsche Landbond, De Oud-Hoog-Studentenbonden van Antwerpen, Brabant. Limburg, Oost- en Wcst-VIaanderen, wa-ar-in onder meer het volgende voorkwam : Wij zullen niet rusten vooraieer deze hatelijke wetsbepaling zal verboterd oî vcrwijderd zijn. Door U, hecren volksvertegenwoor-digers, moet het réélit van 't Vlaamsche volk verdedigd worden- waarborgen moeten toegevoeg»! worden aan den gesteaiden tekst van artikel 21, bij (ïe tweede leziug der schoolwet. Degelijke waarborgen moeten er fco-men ; het Vlaamsche volk mistrouwt met recht en reden de îranskiljons der ministerieele bureelen. L)e brief was gercht «Aan de katholieke volksvertegenwoordigers n, en droeg als hoofdhoofding : « Wetgevende verkiezingen van 1914 ». De vinnigste strijd werd gedurende een drietal weken in aile katholieke kringen en meetings gevoerd, toen verleden week eens-klaps stilte lcwam in den storm. Zaterdag werd in het «Davidsfonds» te Gent, onder voorzitterschap van A. Siffer, nog wel opgekornen « tegen de vlaamsche volksvertegenwoordigers die de zoo recht-matige wenschen der Vlamingen zoo maar eenvoudig in den wind blijven slaan », maar_ Tusschen haakjes dient gezegd dat het «Davidsfonds»-Gent de helden Verhaegen en Huyshauwer bedoelde, alhoewel Siffer beter eerst eens in den spiegel zou hebben gekeken. In het nummer van dinsdag 17 Februari, deelde het «Handelsblad» het voorstel mede dat de regeering als art. 13bis hact neergelegd, dit zonder eenige kommentaar, en zulks gaf ons een flauw vermoeden van het-geen volgen zou. De Vlîiainsche leeuwen Van Canwelaert-Van de Perre, die de bijzonderste pen- en woordvoerders in den strijd waren geweest, staken hun schuitje van kant en lieten de verdediging van het vlaamsch in het onderwijs aan anderen over, zooals overigens de voiledige schoolwet! In de eindbespreking van woenedag laatst, waar de nieuwo voorstellen moeëten gestemd worden, las Van Cauwelgert eene verklaring af, welke hij beter zou verzwe-gen hebben en stemde met Wneste, die hij een gevaar voor de katholieke parti] had gc-noemd.Het voorstel der regeering luidt als volgt: « lu al de ge<meentelijke, aangenomen of aanneembare scholen ia de moedertaal der kinderen de voertaal in de onderscheidene graden van het lager onderwijs.» Tôt het eenigszius verzacht toepas-sen van bovengemeMen regel kan, vol-gens de behoeften der scholen, macliti-ging worden verleend te Brussel en in de voorsteden van Brussel, alsinede in (le gemeenten op de taalgrens. Die ver-zaelite toepassing mag niet ten gevolge hebben, dat het grondig aauieeren van de moedertaal gesehnad wordt. » De ministerieele besluiten tôt inach-tiging worden in het «Staatsblad» be-kend gemaakt. » Het gezinshoofd verklaart welke de moedertaal of de gebruikelijke taal is. Acht het hoofd der school dat het kind niet bekwaam is om de leasen in de door het gezinshoofd a-ang-ewezen taal met vrueht bij te wonen, dan kan het gezinshoofd in beroep komen bij het schooltoezicht. » Elk jaar brengt het schooltoezicht een bijzonder verslag nit over de toepassing van bovenstaande bepalin-gen. » Al de katholieken, flaminganten eu fi-anschkiljons, verklaardèn zich t'akkoord, en stensden het voorstel der regeering. C. Huysmans, Buyl, Vandervelde, An-seele, Persoons en Royers, stelden daarte-genover voor ait. 13bis te doen luiden als volgt : « In al de gemeentelijke aangeno-men en aanneembare scholen, is de moedertaal de voertaal in de onderscheidene graden van het lager onderwijs.» Wordt door den onderwijzer, het bcstuur of het toezicht bevomlen dat de school ten minste vijf en twintig kinderen van 6 tôt 14 jaar jaar tel!, die in staat zijn dezelfde lessen bij te wonen en wier moedertaal niet is de taal ge-woonii.jk gebruikt in de school, dan is het bestuur verplicht, op stral'fe van intrekking der toelagen, eene klasse in te richten, waar het onderwijs wordt gege-ven in de taal, welke die kinderen be-grijpeit en spreken. » Is men het niet over de moedertaal van den leerliiig eens, dan wijst het toezicht. na het bestuur, den onderwijzer en den hiiisvader le hebben ge-hoord, de sectie aan, waarin het ki>sd de lessen zal mogeii bijwonen, welke 00k de school zij, die do huisvader later in den loop van hetzelfde schoo!jaar kiezen m oc lit. » Het toezicht is gelait te zorgen. voor de trouv.'e toepassing van dit artikel en doet daarvan elk jaar een verslag geworden aan den minister. Dit stuk wordt, met het verslag over de Begrooting van Wetenschappen en Kunsten, aan de leden van de W.otge-'. 5ppdg«deald.5» - Dit voorstel werd door Anseele, HuyM mans en andere onderteekenaars met krachV verdedgd, doch werd verworpen. Wat gebeurde, verwondert ons geenszins, • de groenc Woeste heeft nogmaals op die-; genen gezegevierd wolke een oogenblikjaj hunne tanden hebben durven toonen. Wat zal de indruk in het Vlaamsche land zijn? « Het Laatste jfieuws zegde in zijn iiutc-i mer van woonsdag 18 februari, dat de nieu-) we tekst der regeering de vlamingen nietti zal bevredigen. «'Het' Handelsblad » heeftl niet durven spreken v66r de stemming, ket] is bewust van de ellendige komedie en het1' verraad dat het in deze kwestie heeft ge-| speeld. Maar hoe de houding van de katholieke heeren Wildiers en Speleers zal zijn wet-eu we niet, zij de op de meeting van maan-: dag 16! Febrnari te Gent izegden • « dat de vlaamsche volksvertegenwoordigers bij de tweede lezing met den meesteir aandrang eene zoodanige wijziging hopen te zien stemmen die voor het vlaamsche volk het uitsluitend gebruik der moedertaal als onderwijstaal waarborgt>. Hebben zij 00k bevrediging met hetj amendement der regeering? Zoo neen, dans ic voor ons het driemanschap Franck-Vasï CamveJaert-Mnysmans gebroken en sta-st Van Canwelaert gansch allçen. Deze nitlegging hebben we meenen tel moeten geven tôt verduidelijking onzer le-< zera en 00k om hen te doen zien in hoever! zij zich door sommige flaminganten mogen'i laten medeslepon. ' Wij hebben 00k vastgesteld ; 1" Dat het kafcholiek dagblad «Het Volk i geen enkel woord heeft gerept over de vlaamsche meeting, ma&ndag te Gent houden. > 3° Dat «Fondflenblad»-«De Gentenaajr»,' enkele regels overdrukten maar geen woord] zegden over de bedreigingen door M. SpeJ leers tegenover Verhaegen gedaan. ' 3° Dat «Het Handelsblad» slechts de aa-i men der sprekers beeft vermeld en-de ge-j stemde dagorde. Mogen wij de redens kenneaî j Dat ailes doet ons vermoeden zekerheid worden dat de meeste katholieke révolu-i tionnairen hun verraad op voorhand had- ! den bereid. JEL V. Sociaal politiek Overzicht I l llll ■ - ' FRAKKRUM - DE LEtiiilîHERVOSMiNQ VAN MINI SIEE VAN DOULOO. -- ALTM 51BER LASTEIS . Noulens, de Fransche minister van ooriog,| heeft de door zijn voorgangçr Etienne be-; goenen voorbereiding tôt kaderhervorming,! in verband met de wet op den driejarigenj dienstpliehi, voltooid. Zijn ontwerp vraagi) voor de infanterie twee nieuwe regimenten zouaven en een verhooging der sterkte vart de regimenten jagers, in dien zin dat, voortaan de ba.taJ.jons uit zçs compagniën zullenj bestaan. Voor de kavallerie vraagt du minis-j ter twee nieuwe regimenten Afrikaansche! rniterij, en hij wil, ter-wille van snelle mo-j bilisatie, de regimenten in Frankrijk in tijd) van vrede doen besta«Jî uit 740 ruiters en, 770 paarden. De artillerie wil de minister uitbreidenj met vijf regimenten met zwaar geschut eid een reginient artillerie te voet. Verder stelu hij aanschaffing van 24 nieuwe batterijen ge-i sehut, waarvan 15 voor veldgeschut van hetj zwaarste kaJiber, voor. Aan enkele regi-j menten artillerie zal een afdeeliug ter be-i schieting van bestùurbare hichtballons en] vliegtuigen worden toegevoegd. Van de geuie zullen twee compagnieën — een in Frankrijk en een in Afrika — uit-j sluitend bestemd zijn voor den dienst der draadlooze telegrafie. ZWEIIEK HET N1ELW ZWÈEDSCHE liESTAAT VOOR BE MEE11DEKMEID1 l IT >'IET-KAMEBLEDEN. Aan het ministerie Staaf is het gevraagdô, ontslag verleend. Efen nieuw ministerie i^ benoemd, samengesteld als volgt: minister-! président en oorlog : Hammarskjold'; bui-tenlandsche zaken : Ivnut Wallenberg, direct teur der Enskildabank te Stockholm en lid der Eerste Kamer ju'stioie : lîasselrot, président van het Zuid-Zwèedsche haf van appel; marine: Brostrom, reedor te Gote-i, borg; binnenlandsche zaken: gouverneuc Von Sydow ; fiuaneiën : Bennersten, fabri-; kant en lid der Tweede Kamer; onderwijs^ Westman, hoogleeraar; landbouw : baroiii Johau Beck-Frijs, lid der Eerste Kamer. Als ministers zonder portefeuille zijn be-1 noemd : kolonel Morcke, Stenberg en Lin-ner, departementschefs. De nieuwe minister-president is als lid va® het' Ilaagsche Hof van Arbitrage en als pre-j sident van het scheidsgerecht in de Casa-blanea-zaak bckend. Behalve Wallenberg, Beok-Friis en Bennersten staan al de nieuwe ministers buitenj het parlement. Naar verluidt, zal het nieuwe kabinet den -Rijksda^s niet.ontbinden, doch n^et het ontwerp der commissie voor de landsverdt.ii-ging als grondslag, binnen veertien dagen. den^jvijksdag.een .cntwèrg van_^et.tot^v^çj ■V-- " ' %

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.