3de jaarganj , Nummer 2 Prijs : 5 Centiemen-. April-nummer i§i6 (B). ANTWERPEN BOVEN VERSCHIJNT OM DE Orgaan der GROBNINGERWAGHTEN Men zegt dat 't Vlaamsch te nSet zal gaan.... 't En zal 1 Ailes voor VEERTIEN DAGEN van Antwerpen en Omstreken Vlaanderen Geen rijker kroon Dan eigen sehoon. j^N^IE^On détruira peu à peu l'élément germanique enBelgique.fCh.Rogier 1834). La Belgique de demain sera latine ou ne sera pas. (H»t frankiijoiiim» ii MIS) Men zal stilaan het Germaansch element (dit zijn de Vlamingen) in België uitroeien. Het herstelde België zal Latijnsch zijn (d. i. Fransch) of zal niet zijn. afcsujn jn jfimlsnts prijs : V»»r Antwerpen en onmiddellijke omgeving fr. 1,25 per jaar Voor 't binnenland (uitgenomen Oost- enWest-Vlaanderen) . . » 3,50 Voor Oost- en West-Vlaanderen bijzondere voorwaarden. mbn schrijft in op het bureel van het blad. Buree) en Opstelraad : : 't Ho} van Keunen, Carnotplaats, 3g — Borgerhout :— Aankondigingen volgens overeenkomst. Ongeteekende stukken worden niet opgenome*. Al wat dit blad betreft moet op ons bureel besteld worden. D" A. BORIS Dr A. BORMS 1878 — 14 April — 1916. Noem mij den held uit het heir dat pal, den man der daad met de kracht des storms, den vasten vriend met het hart van goud ? — Onthoud ! De held dien ik nooit vergeten zal, de vriend van mij, van u, van al : daar is maar één — en elders geen — in Vlaanderland als Borms ! aa/III/'i6. René de Clercq. Hem riep de strijd te wake' en te volharden In 't onverzoenlijk wezen dat hij gaf. Henriette Roland Holst van der Schalk. Heden voltooit Dr. A. Borms zijn acht en der-igste levensjaar. Bij deze gelegenheid wenschte le Redactie, in het nummer dat dezen derden . largang sluit, de beeltenis te plaatsen van den oenen Vlaamschen Voorman, ons aller trouwen trijdgenoot. Voor de welkome gelegenheid die ij mij biedt, bij dit portret een waardeerend roord te schrijven, ben ik haar dankbaar. Met den aanvang van het decennium waarin 'ij ons bevinden treedt, in omvang steeds toe-emend, de actie van Dr. Borms in den Vlaam-:hen Strijd naar voren. Zij omvat eerst zijn eboortestreek Waasland : Vlaanderen's heerlijke iin overlommert den groei van zijn jeugdige racht. Van hier uit breidt zijn Vlaamsche actie ich snel over geheel Vlaanderen uit ; onder den ^ereldoorlog verdiept, laait zij na eenige maan-en onderbreking weer even levendig als tevoren P- In 1910 maakt de oprichting van den Waas-:hen Katholieken Oud-Hoogstudentenbond raarvan Borms voorzitter was, in 1912 de stich-ng van den Katholieken Vlaamschen Arrondis-smentsbond van het Land van Waas waarin hij veneens fungeert als voorzitter, de dertig ge-leenten in de Waasgouw tôt een sterke Vlaamsch-ezinde veste, die, zooals bij het geval Nobels leek, den verkiezingsstrijd tusschen Durme en chelde beheerschte. Januari 1911 leidt Borms' propaganda voor de ervlaamsching der Gentsche Hoogeschool in. [et de propaganda op groote schaal onder het olk werd een aanvang gemaakt na de drie ntwerpsche wetenschappelijke Septemberkon-ressen uit 1910. (Bij het taal- en geschiedkundig -ongres fungeerde Dr. Borms als secretaris). lorms belastte zich met de actie in Waasland : an 22 Januari 1911 tôt 18 Februari 1912 belegde ij er niet mindej: dan dertig volksvergaderingen, i de meeste waarvan hij zelf als spreker optrad. Hetgevol0*5 van deze actie was, dat al de Waassche gemeenteraden den wensch uitdrukten, dat de Hoogeschool zou worden vervlaamscht, welke wensch de Kamer van Afgevaardigden ter kennis werd gebracht. Tegelijk werden duizenden hand-teekeningen verzameld voor het Volkspetitionne-ment ten voordeele van de Vervlaamsching der Hoogeschool. Toen bleek welk een succès de beweging was, breidde Borms zijn werkkring verder uit, in de eerste plaats tôt de gemeenten der Antwerpsche agglomeratie, waarbij de Groeningherwachten van Merxem, Antwerpen en Borgerhout krachtigen steun verleenden. Van dien tijd af, volgt uit Vlaamsch-België de eene uitnoodiging de andere op. In de actie voor de Vervlaamsching der Hoogeschool wordt Borms de volksredenaar bij uitnemendheid. Gedurende verscheidene weken reist hij elken Zaterdag van Antwerpen uit, waar hij leeraar aan het Konink-lijk Atheneum is, naar West-Vlaanderen waar hij des Zondags, nu eens in dit dorp, dan eens in gene stad, twee ja soms drie meetings op één dag houdt. Te Baarle-Hertog spreekt hij vôôr Bèlgen en Nederlanders, te Luik voor de aldaar geves-tigde Vlamingen. Waar hij bij andere gelegen-heden optreedt, in vergaderingen in de open lucht, vôôr uitgebreide scbaren — bij de Vrouwe Courtmanshulde te Maldegem, in 1911; bij het Sporenfeest endeConscience-vieringopSt. Baafs-plein te Gent, in 1912 ; bij het Sporenfeest te Brussel op de Groote Markt, van de pui van het Vlaamsch Huis, in 1913 ; bij de De Bo-feesten te Poperinge, bij de uitvoering van Benoit's Schelde in de Feesthalle der Gentsche Wereldtentoonstel-ling, beide eveneens in laatstgenoemd jaar — telkens staat de Vervlaamsching van de Gentsche Hoogeschool in het brandpunt van zijn sprekers-hartstocht. De breede schare van het Vlaamsche Volk had Borms rijp gemaakt voor de Hooge-school-idee : eervol neemt 00k hij zijn plaats in in de rij harer grondleggers. Weldra werd zijn uitnemende verdienste erkend. De Antwerpsche afdeeling der Hoogeschoolcommissie benoemde hem in igi3tot lid.Den 20 Juni 1914 vereerde 00k de Vlaamsche Hoogeschoolcommissie hem met het lidmaatschap. Een uitvoerig overzicht van Borms' onverdro-ten en belanglooze werkzaamheid uit de laatste jaren voor den Oorlog zou buiten het bestek van dit artikel gaan. Slechts terloops k.an hier melding worden gemaakt van zijn deelneming aan de actie voor het Nederlandsch in de Gentsche Wereldtentoonstelling (1912), voor Vlaamsche en Waalsche regimenten (1913), voor de jongste Schoolwet (1913-1914), voor Vervlaamsching in de Vereeniging van Leeraren bij het Openbaar Middelbaar Onderwijs (1914), voor het weren van Fransche straatbenamingen te Brugge (Juni 1914). Ook de werking van het mededoor Borms in 1912 te Antwerpen gestichte « Pro Westlandia », een vereeniging tôt herop-beuring der Vlaamsche bevolking. in Fransch-Vlaanderen en de aanpalende Belgische grens-streek, moet hier worden voorbijgegaan (l). Bij Borms'belangrijke Vlaamsche oorlogsactie blij-ven wij nu stilstaan. Een voorspelvan deze oorlogsactie iseen stukje uit medio Augustus 1914, m Julius Hoste's Vlaamsche Gazet. Al dadelijk leidt Borms uit de gebeurtenissen op het slagveld de bevestiging* af van het onvervreemdbare recht der Vlamingen. « Met heldendaden bewijst de Vlaming », (1) Wij verwijzen den lezer naar het merkwaardige Pro W estlandia-archief van Dr. Borms, dat in Het Vlaamsche Nieuws als feuilleton verschijnt. Bij het uit-breken van den Oorlog was, tegen 5 September, reeds de icsde propagandatocht (over Wervik, Alveringem, Hout-them, Kemmel, Zegerscappel Fr -VI.) in voorbereiding. schrijft hij, « dat zijne apostels het goed voor hadden, toen zij in hem stamtrots en eigenwaarde opwekten en hem het Vlaamsche evangelie brach-ten, dat onder andere bevat : Wij willen noch Fran-schen, noch Duitschers worden ; wij willen onsxelf zijn ! Vlamingen, doet u gelden op het slagveld en overal, zoodat onze regeerders na den oorlog moeten bekennen : Het Vlaamsche Volk is nog steeds een lieldenras ! Zoo een schoon en waardig volk verdient zijn v$lle recht ! En als eerste beloo-ning voor zijn dapperheid en trouw, schenken wij het de Gentsche Hoogeschool 1 » (l) Doch, naarmate de oorlogsmaanden verloopen blijken de kansen op verzachting van de Vlaamsch-Fransche tegenstellingen in België geringer. Maeterlinck treedt op te Milaan, Gérard Harry schrijft zijn ftukje L'union morale et verbale des races, een Antwerpsch vulgarisateur laat zich ontvallen : Après la guerre, on n'en parlera plus du flamand. Borms slaakt einde Januari 1915 in het Handels-blad den alarmkreet Vlamingen waakt /, waarin aan het adres der Regeering het latente verwijt voor-komt : « Bij het uitbreken van den oorlog beloofde de Czaar Zelfbestuur aan de zoolang onderdrukte Polen, indien zij hun goed en bloed voor Rusland veil hadden. Vlaanderen, dat sedert jaren hunkert naar rneer recht en gelijkheid, nam zijn lijden en zijn ontberingen vrijwillig aan... » De aanvyllen tegen de Vlamingen gaan van Belgische zijde hun gang. D« Regeering laat stil-zwijgend begaan. « De Godsvrede is schandelijk verbroken door de vijanden van ons ras », zegt Borms, begin Apiil. En hij legt er den nadruk op, dat de strij[d voor Vlaanderen's recht moet hervat worden : « Op dit oogenblik wordt over de toe-komst van heel Europa beslist en staat ook het lot van onzen stam op het spel. Zoo gewichtig zal voor ons de beslissing zijn wanneer de orkaan zal hebben uitgewoed, als met het verdrag van Munster of m den vrede van Utrecht. Het kan ditmaal de opstanding van Vlaanderen of zijn onwederioepelijken ondergang gelden. » Plechtig roept hij uit : « Vlamingen, den strijd opnieuw aangebonden en wel vooral op den grondslag van wat Vlaanderen opofferde voor het Belgisch vaderiand ! » (2) Einde Juni brengt Het Vlaamsche Nieuws Borms' ontwikkeling van dezen grondslag : « Onze jongens staan aan het front en doen hun plicht op eene wijze, die de bewondering afdwingt van heel de wereld. Van uit de loopgraven en de gevan-genenkampen schrijven zij ons, dat ze nu meer Vlaamschgezind zijn dan ooit en hun voile recht willen hebben in hun vaderiand... Mogen wij (dan) niet strijden voor volledig taalrecht in Vlaamsch-België ? neen, moeten wij het niet doen ? Raf Ver-hulst zei het me teekenend met een enkelen zin : « De taak der Vlaamschgezinden is klaar. Onze jongens strijden aan het front ; het is onze plicht hun een vaderiand met rolledig taalrecht voor te bereiden. » — Met « de onvoorwaardelijke, ja, doch tevens onverantwoordelijke vaderlandsliefde, die het Vlaamsche recht nogmaals op het altaar van de verfransching brengt » kan Borms niet meegaan. Het streven naar verfransching acht hij met vader-landsch maar onvaderlandsch : slechts « oogenschijn-lijh kunnen, uit hun Belgisch standpunt, de Wa. len, de Franschgezinden, de Ontvlaamschten, tn zij die geen hooger ideaal hebben voor hun volk, zich zelf gemakkelijk voor de beste vaderlanders (1) Vlaamsche Gazet, Brussel 14 Aug. 1914, «De Vlamingen in den Strijd ». Onder den titel « Zij zullen hem niet temmen » had het Antwerpsche Handelsblad op i3 Aug. hetzeltde stukje gebracht. In den tekst uit het Handelsblad is het laatste, belangrijke zinnetje uit onze aanhaling weggeknipt. 2) Antwerpen Boven, 3de jaarg., nr® 2 3,4 : De Vlaamsche Beweging in verband met den oorlog. Rede van Dr. Borms in den Vlaamschen Katholieken Studentinnenbond Klimop. doen doorgaan. » Hiertegenover stelt Borms de « onbaatzuchtige, klaarziende en durvende vaderlandsliefde» der Vlaamschgezinden. Zij zijn niet tevreden met « den toestand die 84 jaar heeft voortgeduurd in Viaamach België en die van jaar tôt jaar steviger bevestigd werd. » Zij willen reclitsgelijkheid : « Wij willen voor Vlaamsch-België hetzelfde recht als voor Waalsch-België, tôt baat en roem, tôt meerdere kracht, bloei en grootheid van het gemeenschappelijk vaderiand : België ! » TrefFender nog komt Borms begin Juli op zijn stelling terug : « Wij Vlamingen willen volledige Belgen wezen, geen halve Belgen ; Belgen met gelijke rechten, met een vaderiand, dat geen enkel voorrecht schenkt aan de eene helft van het volk en geen enkel recht aan de andere helft betwist. Regeering, bestuur, hooger onderwijs, gerechi, léger, ailes zal Vlaamsch wezen in Vlaamsch Btlgië ». En, na aldus den eisch der Bestuurlijke Scheiding te zijn bijgetreden, Schrijft hij, de leei van hei Activisme verkondigend : « Voor ons, wat do tijdenen gebeurtenissen ook mogen medebren-gen, staat dit vast : Al wie raakt aan onze rechten en vrijheden is onze tegenstrever. Nooit zal die rechte lijn, al ware het slechts op één punt, zwen-ken, doorbuigen of doorgebroken worden... Een volledig vaderiand aan het Vlaamsche volk voor te bereiden, is ons hoog, rein en vaderlandsch streven. . Geen Godsvrede is mogelijk, waar wij overtuigd zijn, voor een vaderlandschen plicht te strijden ; zoomin als op gebied van godsdianst. Zoomin als Z. Em. onze Kardinaal er ooit aan denken zou, tôt de geestelijkheid en de geloovigen te zeggen : « Gij zult het ijveren in godsdienst-zaken daarlaten in naam ran den Godsvrede», zoomin mogen de voormannen van de Vlaamsche Beweging — Tan den meest gezaghebbende tôt den geringsten hunner — aanmanen om de taal prijs te geven en het ijveren voor haar te staken. » Want, heet het prachtig begin Augustus: «Onze taalstiijd is een deel en is onafscheidbaar van onze vaderlandsliefde. Wie ons de taal wil ontrukken, wil ons het vaderiand ontrukken en is de vijand^ dien we zullen bestrijden tôt onze laatste lerens-kracht. » Ziedaar de grondlijnen uit Borms' betoog over de noodzakelijkheid, het recht, het wezen en het strijddoel van het Vlaamsche Activisme. Mogen allen wien, bij afwijkende geestesrichting, het Vlaamsche Geloof gemeen is, ter bevordering van dit streven Borms' dringenden roep verstaan : « Aile Vlamingen solidair ! » Mogen zij allen onder de Leeuwenvaan hun daden doen. Waarde Borms, toen, een half jaar geleden, de Regeering in een machtsdaad tegen De Vlaamsche Ste;n, een poging deed om het Vlaamsche Activisme in Nederland te smoren, hebt Gij, met Uw strijdgenoot Van den Brande — het Belang der gemeenschap hooger achtend dan het eigen belang namens Het Vlaamsche Nieuws volledige solidariteit betuigd met het streven der Vlaamsche Stem. Immers, wij voerden, Gij en wij, langs dezelfde lijnen denzelfden kamp. Zooals destijds uw « Vlamingen Waakt! » zijn stuwkracht deed gelden ook in het Noorden, kwam ook deze Uw Vlaamsche Daad de beweging in Holland op opmerkelijke wijze ten goede. Aan den invloed, die van het Vlaamsche Activisme in Noord- Nederland uitgaat, is ook Uw aandeel niet gering. In Uw heerlijk spoor volgt het jonge Vlaanderen. Zijn schitterend 00g vol levensdurf is tôt U, Onwrikbare, gericht ! Dr. A. Jacob.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.