■' Def'de Jaargatig, TKT* r, 5 Jatruari i§i8. Frijs : io cenîieme-al .p^rde Jaargang, Nr i. — 5 Januari 1918. DE EENDRACHT Frijs p?;r Jaargang fr. 5.20 » » drie maanden » i.3o Weekblad voor het Vlaamsche Volk Redaktie en Bureel : Prinsesstraat, 16, ANTWERPEN. 1 liapioi FriEsler ïan ter pieulea Aanbieding van een GOUDEN KELK Inschrijvingslijst'-geopend door de zorgen jn de Katholieke Vlaamsche vereeniging Per sucem ad Lucem. A :3e it Herderen 2.5o pdat elk rechtschopen Vtaming steeds kloekn.ocdiglijk en openlijk voor Vlaan-derens' Récht en zelistandigheid voor-uitkomen zou. Eugeen de Ruyter, Bui-geaieester van St Joris Winghe. ' 23.— an een Vlaamsch mijn ncen eur 5.— an een aktivtât uit Aarsch t b.— en groep Vlaamsche me!s|ei uit Limburg, Gasoil 1.75 en oud-leerling van de Normaalschool in Mecbelen 2 3o ar.k en hulde aan de voorbeeldigen Vlaam-schen burgemeester van St Joris-Winghe. — P. C a L. rratum — De 4 bijdragen afge'-ondigd in d.' n»Iijsi nat< Een normilist, enz. » kvvamen uit Bree. Toekomende week zaJ, in de 13e lijst, e J;iatste afkondiging versch'jnen op aam van Per Crucem ad Lucem. — laarna wordt de inschrijvingsiijst over-:nomen en voortgezet door het week-[ad « De Eendracht » in rechtstreeksch :rband met het Priester Dan der Meiï-!nfonds.Wij danken de talrijke milde schen-ers voor het vertrouwen in P. C. a L. esteld, tevens een hartelijk en dnngend erzoek richtend tôt aile katholieke fla-îinganten om bijdragen voor dit fonds. De giften zullen dan te zenden zijn op aam van «De Eendracht» Prinsesstraat, 6, Antwerpen, door stoiting op de post-heckrekening van dit blad, mits bericht an voormeld adres. Het « Priester Van der Meulenfonds » ; gSsiitîrr-offi, "door miùdel van inscb-rij-ingslijsten in de werkdadige dag- en eekbladen, enz. middelen te vergaren 't toekomstigen steun van de Vlaam-he strijders. die « zonder vrees noc.h lar zicb opofferen en getroflen worden ri wille van hun optreden in den laamschen ontvoogdingskamp », ditals ijvend h> ldebetoon aan den koenen riesterfen Vlaamschen voorman. Samenstelling en grondslagen waar-orgen de stiptste onpartijdige behan eling en de degelijkheid in toekening m steun. Ook P. C. a L. is in het œeerend Komiteit vertegenwoordigd. Het weekblad « De Eendracht » heeft isgelijks tôt medewerking besloten en ij duiven er op rekenen dat aile wel-;zinde Vlamingen de nieuwe noodza-slijke onderneming edelmoedig zullen eunen door milde bijdragen. Per Crucem ad Lucem. Ss EeiM, lu Mm m jaai. Weer treden wij in een nieuw jaar iditmaal met vreugde omdat wij voor :t eerst met eenige reden mogen zeggen ;t het komende jaar^-ons de Vrede zal engen. Vrede op aarde ! Waren de menschen n goeden wil geweest, de vrede was :t verstoord geworden. Is het geen )dslastering te zeggen dat God ons oorlog tôt straf heeft opgelegd, dan mneer het verwaten menschdom alléén luld is van de rampen die het zelf er zich heeft getrokken en die het ; oogenblik kan doen ophouden... als t van goeden wil is, als het zijn monische wraak- en overheerschings-it laat plaats maken voor het reine eenvoudige « Bemint elkander n van n God-mensch. Vrede op aarde onderde vijandig tegen-areenstaande grootmachten. Vrede op •de ook voor de vaak verdrukte kleine tionaliteiten en in het bizonder voor s Vlaamsche volk. Slechts dan zal waarlijk vrede heer-:en in Europa, wanneer de schrik-ijke storm, die over ons nog woedt, luchtkring gezuiverd heeft van de mvinistische en imperialistische ge-:hten, door dewelke de volkeren willen >ot en machtig worden, niet door en innerlijke kracht maar door onder-îkking van zwakkere nabuurvolkeren. Konden de diplomaten het aay de >ene tafel eens worden dat de aarde >ot genoeg is om elk volk zich te în ontwikkelen naar eigen aard en en noodwendigheden, dan ware het staansrecht der kleine nationaliteiten, arvoor aile oorlogvoerenden heeten strijden, gewaarborgd. Dan werd ook z in België het nationaliteitenvraagstuk, — querelle stérile des races et des langues, — voor goed opgelost tôt heil en zegen van het Vlaamsche volk. * îfc * Hoezeer wi] ook de regeling van het Vlaamsche vraagstuk verwachten van de aanstaande vredeskonferentie, zijn wij ons toch bewust dat wij van die zijde niets goeds te verhopen hebben, wanneer de Vlamingen zeli hunnen toestand en hunne aanspraken voor de wereld niet veropenbaren en met de noodige krachtdadigheid de erkenning van hunne verdrukte volksrechten niet opeischen. Het is de groote fout van de pas-sieven, dat zij op het groote en éénige historisch moment waarop onze toekomst bezegeld wordt, weigerachtig blijven Vlaanderen's belang onder de oogen te zien en in de praktijk niet erkennen willen dat naast het Belgisch er ook het VLaamsch vraagstuk staat, dat even-zeer van internaïionalen aard is en met evenveel recht door de vredeskonferentie moet beslecht worden. Afgezien van aile bijzaken en zonder stelling te nemen tegenover de verschil-lende richtingen die zich hebben afge-teekend, is het aktivisme eene noodzaak voor elk weldenkend Vlaamschgezinde. De tijden die wij beleven zijn niet geschikt voor onthouding en werkeloos-heid. Zelfs het bezwaar dat in het 1 bezette gebied de vrije uitdrukking onzer denkwijze aan banden zou zijn gelegd, moet ten aanzien van het groote doel als een onhoudbaar voorwendsel van de I hand worden gewezen. ♦ * * Bovenstaande beschouwingen leidden ons bij de stichting van « De Eendracht » en sterkten ons gedurende de twee aige-j loopen jaargangen om het hoofd te bieden aan de opgere_zen moeilijkheden. Moge ons blad het belèven dat 1918 de dageraad weze van eene gelukkige toekomst gebouwd op Vlaanderen's zelf-standigheid ! Bij vei schillende gelegenheden hebben wij ons uitgelaten over doel en strekking van ons blad en wij kunne'n in deze met eene verwijzing naar onze vroegere verklaringen volstaan. Enkel voegen wij er bij dat wij meer dan ooit willen trachten « eendracht » onder aile ware Vlaamschgezinden te bevorderen, omdat wij meer dan ooit oveituigd zijn van de dwingende noodzakelijkheid dat aile Vlamingen slechts één hoofd en één wil hebben om de groote strijd der bevrijding te winnen. Het verderfelijk passivisme gaan wij te keer, niet echter de rechtzinnige pas-sieven, wier bekeering tôt het gezonde aktivisme wij uit ganscherharte wenschen en betrachten. In het aktivisme spreken wij ons niet uit voor deze of gene richting, omdat aile richtingen gevolgd worden door mannen die zich grootmoedig en zonder nevenbedoelingen opgeofferd en bloot-gegeven hebben uit liefde voor ons volk. Trouwens spruiten deze verschillen niet hoofdzakelijk voort uit principiëele rede-nen, maar veelal uit beschouwingen van opportuniteit en taktiek. Wij vatten het niet op als zou ons blad tôt zending hebben de stroom der Vlaamsche gedachte in te dijken in de enge bedding die wij hem zouden gra-ven ; veeleer is het onze plicht de lei-dende Vlaamsche gedachten te vertolken en ze in breede kringen te propageeren. Sedert het ontstaan van het aktivisme evolueerden de opvattingen van vele Vlaamschgezinden en ook in c. De Eendracht » was eene zekere evolutie merk-baar. Zeer begrijpelijk, want zoolang de smeltkroes nog aan 't zieden is, blijft het onmogelijk ons Vlaamsch programma in onveranderlijken vorm te laten kristal-liseeren.Het mag geen enkel lezer verwonderen dat wij, die stelling getrouw, artikels publiceeren die van elkander afwijken, omdat de schrijvers de toestanden niet door denzelfden bril hebben bekeken of op een ander standpunt staan. Ons blad richt zich tôt de intellektueele Vlaamschgezinden en wij zouden onze lezers belee-dig«n zoo wij een oogenblik veronder-stelden dat zij zonder kritisch onderzoek ailes aannamen wat hun blad, het weze # De Eendracht » of een ander hen o voorhoudt. Wij zijn integendeel over-tuigd dat elk onzer ,lezers zich een zelfstandig oordeel over jiei aktivisme wil vormen en daarom niet beter verlangt dan op de hoogte te worden gehouden van -de ve-rschillende stroomingen. Wil dit plan van vclorlichting geluk-ken, dan moet en wij rkunnen rekenen op de medewerking van onze lezers die niet altijd de gewone opstellers alléén aan het woord mogeij laten. Tôt ont-lasting van den opsi'lraad weze er bijgevoegd dat aile opstellen 'buiten de red iktioneele verschijnen onder de uit-sluitelijke verantvvoordelijkheid van de schrijvers (dit met inachtneming van de gewenschte geheimhouding). Onze I. 11. ItiiÉiMewepg ais epvoëdster. « Wat zouden wij zijn zonder o.'.ze Studentenbeweging ? » Zijns ondanlcs brergt de nijd sttfedà hulde aan de verdienste. In dei waarheid de jeugd oordeelt niet zelfstandig, want zij is afhanke-lijk van hare opvoeders en leiders. Doch de taak der opvoeding is juist van de jeugd ze'f-standig te leeren zijn, van .haar op efgen hand te leeren vo -len en te lee'eh oordeelen. Daarna is de taak der opvoeding volbracht, want uit zelfstandig en zelfs andig oordeel spruit een zelfstandig» wil die wekt de zelfst ndige daden 't Is dus warf, de jeugd moet nog leeren oor-deelenBij dit leeren komen echter geen boeken van pas, het werkelijke Iîven is hier a leen te raadplegen, Dit leven heeft een uitzicht ver-scliiilend voor elkeen, volgens de omstandig-heden, die van overwegend belang zijn, daar van de kennis d-r omstandigheden de waarde van ons oordeel, en van onze levensopvatling in 't îiigemeen r-chtst eeks afhankelijk is. Welnu: e»" •inn^ipîilijk peel der leven^omnandigheden voor de vlaamsche jeugd wordt oogeleverctdoor die treurige toestanden, die v'aamsche wantoe-standen onder godsdienstig, zedelijk, maatschap-pclijk en econoinische opzicht, en onder opzicht van ku tuur, waarvan wij geen te diep noch te klaar besef kunnen hebben. Die omstandigh den zijn onlooehenbaar. Vol-gen'die omstand gheden moet de Vlaamscbe jongen, het Vlaamsche meisje leeren en oor-deelen, om te kunnen willen en handelen... Waar zullen zij het leeren, van wie en op wat manier ? Waar elders dan in onze Vlaomsche Studentenbeweging, van wie anders dan van onze verëerde voormannen, hoe anders dan door het innig gemeenschappelijk Viaamsch leven dat door samenkomsten wordt bevorderd en door de pers gevoed ? lir is nog jammerlijk en verwonderlijk wcin'g geschreven over de op-voedende ^vaarde onzer Studentenbeweging. (Er zijn over 't algemeen nog weinig s.anuaard-werken over de grondslagen der Vlaamsche beweging in 't 1 cht gezonden). D:e opvoedende waarde is groot, en dubbel groot. Zij is groot eerst op haar etpen. Is het niet een eenig ver-schijnsel in de nationalistische bewegingen van Europa, dat zoo michtig en invloedrijk eene beweçmg 'S tôt stand g::bracht en tôt hoogen bloei gevoerd door de eigen kracht van jo-ige studenten alleen, zonder eenige le'ding van ge-zagvoeruers, spijts de eren te duchten bekam-ping van op:nbare tegenwerking of septema-tisch doodzwijgen en ignoretren ? Ons land zou verbaasd staan moest men de bilan kunnen op-maken van al wat door de studentenbeweging is verricht ten bate van Vlaandersn, moest msn een gulden lijst opsttllen van aile mannen van beteelcenis die hunne zedelijke waarde aan de studentenbeweging te danken hebben, moest men de waarde kunnen schatten van de karak-tersterkte en zi legrootheid waarmee onze beweging hare volgelingen begiftigt. Maar de opvoede >de waarde onzer beweging is vooral groot en çewichtjg, omdat zij eenig is ; zonder haar bleef de opvoeding onzer Vlaamsche jeugd erbzrmelijk onvolledig,J want waar en door wie, moest de studentenbeweging; slinken, zou men onze jeugd een Vla-'msch ge-voelen schenken en een Vlaamsch oordeel? Het weze onbewimpeld verklaard, tôt schande dier opvoeders en opvoedsters die met eene blindheid al'.een door nijdigheid en wrok ver-klaarbaar, de edelste pogingen en de heerlijkste initiatieven der studeerende jeugd met harte-looshe'd fnuiken op gevaar af van een nieuw ge-slacht onverschilligen en middelmatigen te kwee-ken waar de straten van België reeds mee ge-plaveid zijn ; tôt beschaming dier leiders die getuigen zijn van een Vlaamschen levenswil der jeugd, en haar brandend v«rlangen kennen naar een hooger edeler leven, en tegen aile pédagogie en redelijkheid in, noo t het minste woord van aanmoediglng spreken noch het kleinste gebaar van hulp doen voor die zoo rechtge-aarde en edelbezielde kinderen : de studentenbeweging is ons een onmisbare opvoedingsfactor! Bestuurders en leeraars onzer Katholieke onder-wijsgestichten als gij U verheugt over het succès uwer leei'iingen en den roem uwer gestichten, weest ootmoedig en gelooft niet dat gij in onverdeeld bezit dier lauweren moogt treden. bekent dat een andere opvoeder benevens U gewerkt heeft, benevens en ach ! soms ondanks U, de Vlaamsche studentenbeweging, en legt vol erkentelijkheid voor haar voeten, de heîft uwer lauweren ! Hebt U reeds het bedrag uwer inschrijving voor 19x8 betaald ? Zoo niet, stort het dan op onze postchek-rekening n° 86. 4 SestuariijKe aï Poiiilete Seieiglii? Dit is de vraag die door vele aktivisten gesteld wordt. Moet het Vlaamsch werltprogramma beperkt bliiven tôt de algeheele doorvoering der ti S.? Of zal men de B. S. als de eerste stap be-schouwen die ons brengen moet tôt de politieke zelfstandigheid van Vlaanderen en Wallonië en van nu af, 't zij hare geleidelijke (pragmatische) invoering, 't zij ■ hare integrale uitroeping aan de bezettende macht vragen ? Ik was nooit een geestdriftig voorstander der B. S. en wanneer ik de beweegredenen herlees met dewelke ik ze vroeger bekampt heb, blijf ik overtuigd dat deze op ernstige gronden steunden. Alléén, de omstandigheden zijn sindsdien veranderd en wat wij vôôr twee jaar nog met den naam van « noodmiddel » of « wanhoopsmiddel » mochten bestempelen, is nu een ijzeren noodwendigheid geworden, niet het minst ten gevolge van de openlijke oorlogsverklaring van de Haversche regeering aan het Vlaamsche volk. Voor eenigen tijd mochten wij nog de mee-ning toegedaan zijn, evenals nu nog een aantal passieven van het slag van «Vrij België» e.c., dat het Vlaamsche vraagstuk van louter bin-nenlandschen aard is en binnen de perken van het ééne, onverdeelbare en onveranderlijke Staatsvsrband België, door de eigen machts-middelen van het Vlaamsche volk moest worden opgelost (Vgl. Van Cauwelaert : « het Vlaamsche volk moet zich zelf redden»). De omstandigheden hebben ex sedertdien anders over beschikt. De weldenkende Vlaamschgezinden, wier stelregel het was vôôr ailes loyale Belgen te blijven, hebben het onvrucht-bare van hun pogen moeten inzien, om van de naar Havere uitgeweken regeering gerust-stellende verklaringen te verkrijgen, die aile politieke aktie ondei de bezetting zouden hebben stop gezet. De anti-Vlaamsche drijve-rijen die zoo openlijk werden begunstigd, zoo binnen-als-buiten 's lands.door de machthebbers in den Haver en door hunne vertegenwoordi-gers in het bezette gebied, hebben de Vlaamschgezinden de oogen geopend. De loyaalste onder ons, logisch doorden-kende en metderdaad de weg volgende die onze redeneering ons voorschreef als liggende in het belang van het Vlaamsche volk, ltwamen eindelijk *ot het besluit, dat 'vermits wi) ons recht toch niet zouden ontvangen uit de han-den van de eigen regeering, wij het dan maar moesten trachten te verkrijgen van den bezetter. Reclit blijft recht, om het even waar wij het halen moeten. Zoo werd tôt de vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool eerst, de B. S. daarna, over-gegaan in samenwerking van de Vlaamschgezinden met de piaatsvervangende regeering. Hebben ook al de aktivisten die hervormin-gen niet gevraagd, allen toch hebben ze nader-hand goedgekeurd en aan hunne uitvoering medegewerkt. De bestuurlijke maatregelen die aldus in den zin van Vlaanderens rechtsherstel zijn genomen, hebben eene nieuwe orde in ons land lot stand gebracht. De vraag is nu of wij die nieuwe orde aanzien als een oorlogs-surrogaa t, enkel goed om na het herstel van den vrede door de oude toestanden vervangen te worden ; ofwel, of wij het bekomen rechtsherstel in bestendigen vorm willen inrichten en het bestand maken tegen aile aanvechtmgen van het offensief terugkeerende Franschdom Niemand onder ons die het gevaar wenscht te loopen de eerste veronderstelling verwezen-lijkt te zien. Willens of niet, het is een feit dat Vlaanderen's lot aan den oorlog verbonden is en dat het Vlaamsche vraagstuk er een van internationaal belang geworden is, dat te zamen met dit van het herstel van België op de vredeskonferentie zal behandeld worden. De teerling eenmaal geworpen zijnde, mogen wij niet uit het 00g verliezen dat het gaat om de algeheele, bestendige oplossing van het Vlaamsche vraagstuk, dus om volkomen rechtsherstel en erkenning van onze zelfstandigheid als volk. Het is in dit licht dat wij het vraagstuk moeten beschouwen wanneer wij het antwoord zoeken op de vraag : Bestuurlijke zelfstandig-lieid^of ^PolitiekeScheiding .? Naar mijn oordeel levert B. S. de noodige waarborgen niet op. Zij is eene zeer onvol-ledige opiossing, daar zij enkel slaat op de openbare besturen, dus op de uitvoerende macht, terwijl zij de wetgevende en de rechter-lijke machten onverlet laat. i° B. S. laat de wetgevende macht onaan-geroerd. Deze blijft in handen van de Kamer van volksvertegenwoordigers en het Senaat, zooals deze waren vôôr den oorlog. Evenals vroeger krijgen wij een Parlement waar de Vlaamschgezinden eene minderheid vormen tegenover de coalitie van Walen en franskiljons en waar dan nog die Vlaamsche minderheid zoodanig verstrikt wordt in de p&rtij politiek dat de Vlaamsche belangen door de groote hoop van. Vlaanderen's vertegenwoordigers uit het 00g verloren wordeu. Wie waarborgt ons dat zulk Parlement de onder den oorlog verkregene Vlaamsche rech-ten wel zal eerbiedigen en of er niet zal getracht worden om stilaan opnieuw het heklcen aan den ouden stijl te hangen ? Voeg daarbij dat de nieuwe orde die op dit oogenblik tôt stand gekomen is metB.S. tôt grondslag, eene totale herziening van al onze taalwetten noodig maakt. De nieuwe ver-ordeningen zijn immers nog te fragmentarisch en onvolledig en moeten in algemeene wet-teksten vastgelegd worden. Zal het Belgisch Parlement in zijn vroegere samenstelling er voor te vinden zijn dit werk in Vlaamschen zin uit te voeren ? Willen wij dus aan de verworvene Vlaamsche rechten niet laten tornen, dan moeten wij ook een eigen wetgeving bebben in Vlaanderen voor al de belangen die ons eigen zijn. In de toekomst moet volstrekt vermeden worden dat de Walen 110g het hooge woord voeren en den beslissenden invloed uitoefenen in het verfranschingsproces van Vlaanderen. û 2° Hetzelt'de geldt voor de rechterlijke macht. Aile maatregelen die in zake B. S. ingevoerd werden, bleven zonder uitwerking op ons rechtswezen wegens de scheiding der machten. Hier moet met de grôve borstel worden doar-gereden en met ijzeren hand moet de hard-nekkige verfranschingswoede'van de magistra-tuur gebroken worden. Al de taalwetten die het gerecht betreffen moetêri worden herzien en hoe kan dit anders dan door een eigen Pailement voor Vlaanderen. Bovendien moet eene nieuwe indeeling komen van de beroeps-hoven en moet het verbrekingshof gesplitst worden in een hof voor Vlaanderen en een voor Wallonië. Scheiding van de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht in Vlaanderen en in Wallonië, ziedaar de politieke zelfstandigheid die alleen de Vlamingen kan voldoen-mg schenken, ons het verworven rechtsherstel waarborgen en de verdere uitbreiding er van mogelijk maken. ^Trouwens, of wij het willen of niet, er is reeds een begin gemaakt door het overbren-gen der Waalsche ministeriën naar Namen. Met B S. alléén hadden deze te Brussel moeten blijven. Immers, Vlaamsche beheeren te Brussel en Waalsche beheeren te Namen, geheel afge-scheiden van elkaar, eischen Vlaamsche mim-sters te Brussel en Waalsche ministers te Namen Eene Vlaamsche regeering dus en eene Waalsche. Hoe stelt men zich nu voor twee afgezonderde regeeringen tegenover «enzelfde Parlement ? De P. S, is dus feitelijk ree.is aan den gang. Hoe ver ze zal doorgevoerd worden, leert ons de toekomst. Tôt het uiterste gedreve" ware het de Staat Vlaanderen. Maar zoo ver hoeft het niet te gaan, want naast de bizondere aangelegenheden van-Vlaanderen en van Wallonië hebben beide volkeren ook gemeene belangen die in het Staatsverband België kunnen vereenigd blijven. Het voortbestaan van België^ doch op federatieven grondslag schijnt dus de best geëigende opiossing van het Vlaamsche vraagstuk ; op die wijze wordt ook best het vraagstuk der onzijdigheid van de Belgische gewesten tegenover de omringende grootmachten opgelost. Wilfried, Yluiucfa ef ÎWerWsé Men ziet, dit, (het Brabantsch-Franki^ch) is een groote krachtige groep, wat te meer gewicht in de schaal legt, omdat de voornaamste onder-groepen : Het West-Noord-Brabantsch, het Ant-werpsch en Oost-Vlaamsch betrekkelijk weinig gediferencieerd zijn en na het Hollandsrh h< t meest et het algemeen Nederlardsch over-eenstemmtn De wi selwerk ng tussch n b i e is dan ook zeer goe m^rkbaar maar aan neide zijd n der land^gr nz_n m_t voorloopig nog zeer verschillend resultaat. Eens.teels ontwikkelt zich in de Noord-Brabantsche steden, vlekken en kleinste dorpen een beschaafdere taal die in klan-ken en woordekeus allanger hoe meer tôt het algemeen Nederlandsch nadert, anderzijds ver-spreidt zich van de be^chaafde kringen van Antwerpen en Gent uit, van lieverlede een tijde-lijk algemeen Vlaamsch, dat voor de Zuid-Bra-banders en Limburgers, wier eigen dialect te veel afwtjkt, de voorloopige brug wordt, waarop ZI) de Noord-Nederlanders ontmoeten, met hen verkeeren, en allen zich gaande weg bij hen aan-siuiten. W-ant dat algemeen Vlaamscli is nog zeer arm, en is gtdoemd o n arm te blijven Want voor d\iizenden 'dingen en handelingen hebben de Belgische dialecten wel elk een afwijkend woord, maar g;en dat algemeen gangbaar is Daarte-gen Siaat nu telkens de overal verstane en klare Fransche term. Om een concurrent daartegen te hebben, grijpt men nu natuurlijk, naar den Noord-Nederlandschen naam, die geeft houva«t. — Alieende behoefte kan voor het veikeer een groep doen ontstaan. Houdt.de behoefte op, dan smelt iedere groep in de omliggende kringen weg. Evenmin als in Noord-Duitschland^een Ne-derduitsche of in Zutd-Frankrijk een algemeene Provençaalsche, in Noorwegen een algemeen Moorwéegsche taal op kan komen, daar het Hoog-Duitsch, het Noord-Fransch en het Deensch veel beter en gemakkelijker in de behoefte voor-zien ; zoo zal ook in Belg ë geen rijk en met het Fransch concurreerend Vlaamsch zich kunnen handhaven. Slechts als voorloopige everbrug-ging kan en zal het dienen, om daarna weer spoorloos te vergaan. Maar wat nog lang blijven zal, juiit als Noord-Nederland in Frieschland en Limburg bewaard heeft, zijn de vaste en sterke ver-afwijkende dialecten van West-Vlaanderen, Zuid-Brabant en Belgisch Limburg. Voor onze letterkunde heeft de Vlaa-rsche beweging vele en zeer verdienstelijke bijdragen geleverd. Conscience vooral heeft deze algemeene VI. taal ee-schreven Veraer Jan van Beers, Tony Berg-mann, de gezusters Loveîing en Cyriel Buysse, die hoewel sinds lang in Noord Nederland le-vend en publiceerend, een erg Franscb getint taaltje schrijft. En laten wij nu maar aanstonds de hoofdmoeilijkheid onder de oogen zien, die hier het problecm van den Franschen invloed ons opgeeft. Zoo goed als aile b:scbaafde Zuid-Nederlanders zijn tweetalig in dien zin, dat ze in voortdurende afwisseling zich van twee talen bedienen. Zij behooren tôt twee groeplalen, namelijk tôt één der Noordelijke Fransche en tôt één der Zuidelijke Nederlandsche dialecten. Dit voort-durend afwisselen komt' echter geen van twee talen ten bate. Licht wordt het Fransch door allerlei Flamirgismen en het Vlaamsch met allerlei Gallicismen dooraderd. De wet van een-voud brengt dit mee, en wel zôôlang met on-weerstaanbare noodwendigheid als men beide talen evengoed wil kennen, en ook praktisch evenveel ge'oruikt. Pas als men vierkant één der beide talen tôt eigen taal kiest waarin men wil kennen en leven, en de andere even vast-besloten tôt hulptaal verlaagt, uitsluitend en alleen bestemd om zoo goed en zoo kwaad als het gaat. met een bepaalde groep zi)ner me-deburgets te verkeeren, is er kans dat de hoofd-

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.