mmmmmmmmm® UM>E .miBf.^m&'mism*!»m SH»!! ■m~iT "-"""~ • ■y-rttr — _ _ REDACTIE en BEHEER: JÜLIAAN DILLENST&AAT, 57 ANTWERPEN ZATERDAG 14 APRIL 1917 De Medewerkers zijn .persoontje verantw oordeïtjk voor iiun artikel* De Vrijheid van meening .-...De hrli. Augusteyns werd verwijderd... Het ((Antwerpsen Noenmaal » uit de Nationalestraat is opgericht door dames en heeren, die zich allemaal heeten heel nobel en edelmoedig van hart, verheven en vrij van geest. Ze spreken van tijd tot tijd ronkende woorden over «vrijheid van geweten » en slingeren gloeiende banbliksems naar hea, — gewoonlijk de partijgangers van hun hooggeschatten bondgenoot Kardinaal Mercier, — die haar bedreigen, de schoone vrijheid van mee-ning, als dat gebeurt heel ver van hier, ergens in Spanje, Turkije, Rusland of China. Die menschen hebben *nen tempel opgericht waarbinnen heel mooi wordt gesproken door de broeders, over al de mooie dingen die ze betrachten. En tot dien tempel krijgen ze met hun vrije denkbeelden toegang langs een geheimzinnig klein poortje, zoo klein en benepen dat niet alle « vrijheid van meening » er door kan ; of, als ze er wel- eens Tloorspartelt, er buiten mag ze niet meer, want buiten den gewijden tempel staan de broeders wel eens tegenover elkaar roet de gemeenste strijdmiddelen. Daar hebt ge de vrijheid,die sommige vooraanstaande Vlamingen zich toeëigenen, te ijveren voor de zelfstandigheid van hun volk, het opbeuren van de Vlaamsche cooljes met het eenige-micÉdel dat daartoe in hun bereik is : hun moedertaal. Ze willen, de Snoodaards, hun diep gezonken volk doen deelnemen aan dealgemeene hesehaving langs den weg van hun eigen landaard. Dat zijn verzuchtingen die overal beaamd worden, als ge de strijdende partijen te velde moet gelóoven. Want de. wereld wordt geregeerd door woorden. Nook kon men er~ zieh meer van overtuigen dan thans. De waarde van vele ideetjes en lengen vertoont zich thans in haar ellendige naaktheid. XDiarom JsiseieaSssUHsten belang stellest i« 4en Diaemsdien Strijd ? (door een ondervaijze*) Verschenen in 1906 in het socialisch dagblad Le P.euple < - De werkliedenpaitij is een klassepartij. Het socialism voert den strijd van, deklasse der onterfden tegen de -klasse der . bezitters. De werklieden treden op voor meer rechtvaardighejd en meer welstand, terwijl de geldmannen zich hardnekkig vastklampen aan 't behoud van hun voordeden en voorrechten. La 't Vldamsehe land worden daarenboven de klassen nog gescheiden door het taalverschil. De werklieden zijn er Vlaamseh gebleven van karakter en uitdrukkingsmiddel ; de Fransche taal heerscht er integendeel bij de burgerij en den adelstand. Het konteast is ook te Brussel zeer. duidelijk. Wat te doen tegenover zoo een toestand;? Hier wijidt de schrijver uit over het noodzakelijke van de stichting van een Vlaamseh socialistisch dagblad! voor Brussel en omgeving. Hij vervolgt! In den buiten zal men botsen op het verzet der geestelijkheid. InBrussel zal men,zieh bevinden tegenover een uitzonderlijken toestand, die door Laurent volgenderwijze- wordt gekenschetst: Te Brussel spreekt het volk Vlaamseh zonde.r het te kunnen lez&n en het leest Fraris-eh zonder het te verstaan! Mijn persoonlijke ondervinding laat m-e zelfs toe t© bevestigen, dat het juister ware te zeggen : d& meerderheid der-w&r* kersbevolking van Brussel leest zelfs-in 't geheel niet, In zekere weikerssdjkeji. De vermetele vrijheid van meerling der actieve flaminganten was te verheven, te grootsch om door het lage poortje van den tempel toegang te krijgen. Wat denkt ge wel! Zoo 'n bloemige Rubeniaansche vrouwe zou er aanzitten naast de fijne, gedistingeerde, nuffige franskiljonsche : La dame du quartier Saint-Germain Qui met du blanc et du carmin! En ze werd ra$ verwijderd, de Vlaamsche vrijheid... De arme sukkelaars zullen Ket nu wel ondervinden dat het vlugger van de hand zal gaan aan en in het kookhuis der Nationalestraat! Men is er thans verlost van den Vlaamschen « cauchemar ». Leo Augusteyns mag nog van geluk spreken als hem geen kogel beloofd werd, want er zijn in 't buitenland broers, die er kwistig mee omspringen, met den kogel, den strop en « Ie poteau d'execution » ! Ferrer had niet zoo 'n euveldaad bedreven als Augusteyns ! Ferrer deed niets .meer dan een moderne school oprichten, die hem werd kwalijk genomen. Maar die school was : In Spanje Spaansch ! Leo Augusteyns ijverde voor een Vlaamsche school in Vlaanderen ! Aan den staeck den ketter ! Ge zult èr nog van hooren, hoe er gemanifesteerd wordt tegen de euveldaden der franskijjonsche logebroeders... te Barcelona, als ze de kans krijgen hun edelmoedige en vrijheidsminnende dreigementen ten uitvoer te brengen ! 't Is toch nog akijd het recht van den sterkste dat zegeviert! Het recht en de vrijheid zijn nog overal aan den punt van... den kogel F ^ Misschien nog wel het meest bij de broeders die steeds den mond vol hebben van die lieve vrijheden, als ze in den tempel vergaderd zijn, ver van alle onkuiache ooren ! V. d. B. wonen dichte bevolkingen, welke tot geen enkele partij behooren en voor wie een boek of een dagblad ten huldigen dage een bijna onbekend weeldeartikel is. Dit onbebouwd land moet worden ontgonnen en vruchtbaar gemaakt voor" de socialistische gedachten. Dit werk 'van opbeuring kan slechts geschieden in de moedertaal. Wijzen ^de proeven van verfra'nsching niet uit, dat zij leiden tot onmacht, en dat een gróót deel der Brus-selsche werkersbevolking van de beschaving afgesloten blijft tengevolge van 't gebruik eener'/vreemde taal? Hier begint de zending der school.Het 'doel der lagere school wordt gewoonlijk samengevat door de. gekende formuul: zij is de voorbereiding tot het leven. De school zal dus omvatten, als de bijwoning, lang genoeg is, de beroepsvorming, maar vóór alles, de algemeene vorming der geestvermogens van het kind. Het werk der opyoeding kan slechts volkomen, voltrokken worden door de taal, wel^e de leerlingjannerlijk geheel machtig is. De taal is het voertuig van alle gedachten. De gesproken uitdrukking komt overeen met al de bewegingen van het hart en van de hersens. Als grondslag van het onderwijs eeh vreemde taal invoeren, dat is de verstandelijke bedrijvigheid van het kind verlammen. Gedurende de eerste drie jaren leeren de Vlaamsche werkmanskinderen van Brussel woorden en zinnen als papegaaien, en verliezen in "werkelijkheid hun tijd op de schoolbanken. De leerlingen verliezen den moed, omdat zij niet begrijpen. Devlam van de begee-tering dooft uit bij gebrek aan voedsel. De vindingszin is gesmoord en men zal gemakkelijk bevroeden welke de terneerdrukkende actie 4s van zulk een regiem, voor wat betreft de vorming van de wils-krarht en het karakter. Ik wil niet uitweiden in lange ziel- of opvoedkundige beschouwingen, en ik zal me bepalen bij feiten, die elk kan vaststellen. Ongeveer 85 t. h. van de leerlingen voleindigen hun lager onderwijs niet, zelfs niét in de .groote gemeenten. Die 85 t. h. leerlingen kennen geen enkele taal als zij de school verlaten. Zij ke-a-* nen geen Fransch, omdat aan het onderwijs in die taal allen grondslag ontbrak. Zij kennen geen Vlaamseh, omdat het onderwijs, aan die taal besteed, gansch ontoereikend was. • Indien zij zich later niet.verder ontwikkelen, zullen zij voor altijd onbereik-baar blijven voor de groote denkbeelden, die onzen tijd beroeren. De 15 t. h. overblijvenden kennen min of meer Fransch en zullen het Vlaamsen vernalatigen, ."Vermits het hun veelal werd onderwezen door een onderwijzer die deze taal slechts onvolkomen kent, — zonder te vergeten, dat er onderwijzeressen zijn, die een zekeren afkeer laten blijken voor de rnoedartaal der-leerlingen wier opvoedingenonderwijs hun is toevertrouwd. Al de sinds 50 ja^af bèstatigde feiten laten ons toe te besluiten, dat het stoffelijk onmogelijk js ©nze -arbeiders geheel ■te verfrajischen. En het belieft ons even-eens—vast te stellen, dat wij het onder-wijsstelsel,-«Baarbij« ^et-volk tot machteloosheid wordib.gedoemd, te danken hebben aan de ikzucht en de verblindheid der groote burgerklasse. * Deze toestand was te Brussel het gevolg van den Franschen geest-, die de omwenteling van 18öü voorafging, en die sedert o9 jaar is overgewaaid naar de voorgeborchten, toen cüe gemeenten aan hunne ontwikkeling begonnen. Dit stelsel werd opgelegd door klerikale en' doctrinaire schepene^ die er vooral op bedacht waren bso eigen belangen en -degene hunner klasse fce vrijwaren. Deze kleine potentaten schreven de pedagogische wet voor, welke door de onderwijzers slaafs werd uitgevoerd.Wee de», gene, die zijn ontevredenheid hadde durven uiten over een kwestie van looBstan. daard' of over een opgelegde-methode f Deze autocraten zijn ia meerderheid verdwenen (1), maar de gevolge» van het door hun ingevoerde stelsel zijn gebleven. Op de groote burgerij, die «.in 't F ranselt Vlaamseh hakkelt», moet niet roeefe gerekend worden, J)e kleine bu»' gerij .is ook .aangetast. Zelfs de werkende' klas is reeds even aangestoken. Het is met voortgegaan op deze negatieve jöjtelagen, dat som*nig&«school-mannen — meer opportunisten daïï.:op-voedkundigen — dit onpedagogisch e». ondemocratisch nJgiem willen bestendigen, en sommige gemeentebesturen,.komen er vierkant voor uit, dat' ae de Vlaa-msehe bevolking willen verfran-sehen. De tijd is gekomen öm af te breken met de dwalingen van het verleden en den weg op te gaan aangewezen door de gezonde reden en de ware feelangeh van t de werkende klasse .(2). Aan de socialisten is deze taak voorbejb.ou'ten, en zooals het Waalsche kind in zijn ^moedertaal wordt onderwezen, moet er voor ^de - Vlaajnsche kaderen een onderwijs worden ingericht dat, zonder het Fransch 'uit te sluiten, de moedertaal als de ba-zis van alle onderricht aanduidt. Hier is het dat ik de aanrakingspunten, aantref van socialisme en flamingantisihj — niet het flamingantism, dat zich be* paalt bij opschriften op de hoeken der straten en op geldstukken (3), maar de heerlijke beweging van geestesontvo^f-ding, door Mac Leod en Vermylenvoorgestaan. Dit flamingantism en, het sociahsan bewerken dezelfde elementen : de arbeidersklas. Als zoodanig kan het flamingantism aanzien worden als een manifestatie va-n den klassenstrijd. Hij, die van nabij de twee bewegingen heeft bestudeerd, wéét dat de « flamingant » bij het uiteenzetten zijner denkbeelden, dezelfde redeneermethode volgt als de socialist. Allebei komen ze aanbotsen tegen de zelfde opwerpingen: klassevooroordee-len en klassebelangen, verkregen voor-deelen, moeilijkheden van organisatie of van bervormb ... , 't Socialisrn en het flamingantism banen zich in werkelijkheid wegen, die gelijk loopen : het eene legt zich meer toe op den economischen kant, het andere op den opvoedkundigen kant. Het eene beoogt het doel, het andere de middelen. VOLGENS MIJ, MOETEN DIE TWEE VEREENIGD WORDEN (4), want 't is bij 't samenvoegen van die twee strekkingen, dat men zal helpen arbeiden ^n, 't welgelukkeri van een van beiden. Eetwaar socialist moet fee- . lang stellen in elke zijde van het soeiale vraagstuk. fïïpij Ee-n onderwijzer. Laat er ons, om wille der volledigiag, bijvoegen dat de redactie van « Le Peu-ple » dit objectieve artikel liet voorafgaan door een nota waarin dezen zon-stgrlmgen zin voorkomt: « Wij gelóoven aan de volstrekte noodzakeldjkkeid voor onze Vlaamsche werklieden van Frmsek te kennen. Ran dit. resultaat bereikt ^&r-denmet van h-et Vlaamseh de voertml te maken van het lager onderwijs? Heel de kwestie is daar. » 't is om zich af te vragen, of die gezellen redacteuren konden lezen en verstaan. Otvyg, wag op hen het versje toe^ passelijk: « Wat helpen kaars en, bril Als d'ail niét zien ea wil! » xZeggen dat die lieden steeds den mond vol neooen over wetenschap, over. een maatschappelijke orde gesteund op ge-recntigiieid en op historisch ontwikkelde groncten, over vrijheid en 't heropwekken der thans versmachte individualiteit. Ja, velen hunner waren in 't onderwijs werkzaam en studeerden zielleer en opvoedkunde! Indien de Wajfn ooit moesten komen onder de heerschappij van een vreemd ras, dat evenals de gezellen van «Le Peu-ple » voorop zetten zou : « de noodzakelijkheid voor deWaalsche werklieden de taal te leeren van die vreemde natie — Engelsen... of Vlaamseh bijv.—, indiep. dan, om dit doel te bereiken, hunkinderen werden opgevoed in de taal van 't vremde ras, wat zouden ^heerén ,p© Winne, Lekeu, enz., er we} over den---ken? Ge zoudt de Waalsche haantjes hun bekskens zj^n openzetten, over verdrukking en rechtsverkrachting en fa elk kïëkéttköt Werd er revolutie gekraaid ! (met meer recht dan in 't iaar 30!) Als men voorop zèf, dat een haring een zoogdier inóef, zijn, dan ligt hituur-" lijk de gevolgtrekking bij de hand, dat 1k|. :. haar 6J>. zsjrtLjfr . hebben m o et eh ... ZTligtèpel'sf! ' V. d. S. ■'. (1) Behöve in 't geopte Arotwenpeti! (?) Het artikel slaat geheel op «bei limdage.toe-' standen;. En «te .tijd ds thans- in Heea-kekjklïejd. gekomen, «maf te breken'met der&waiingieh vam" het -rarleden ! .Lers de.zeMsianiidiigiieid?.-eau «ns Vfaaimsche Volk! Let wel Top.- het- lairtikel wensd- geachre-ran, over tien jaar! ; Zóó vatten het de; aetde ve . socïaüsten op eji zoo passen zij-- het- ;.ook toe. Hêfc fiómsngan-tasm :beóogt>eternals het socialism,, de zedelijke veriieffjtig. va,n.-het Volk; stoMijke opbeuïrwg ia de weg. oni di-t-tes -faeraakén. Hodger teven door beter leven! ■ Hiet flafeingaratism heeft, net als" het eocaa-•HwKj• het bot«rhaniVTaa,getuk 'aan de bazis van zijn beweging ahr middel Hoogere beschaming •vipor -.«nis-.VMk jpr het . gemeemBöIrajpjp^'k doel. '.« Wij.» zijn de vaderiandera^'in den warahi zin --v^i het woord-; Wij :beimin,nen :imi VbJU^ wtj:: steijdon ei' voor en,:' ,toatse;èrem. deni haaSf eft dé" woede van zijn vijanden, die alteen, gedreven, zijn door kilassenbelangem- eji verkregeo voaêÖle-len. ARBEIDERS! Hoe droef de tijden ook zijrf; bereidt U voor om óp waardige, kalms en ingetogen wijze hst leMeifeest te vieren. Puntjes Men steunt zich op hèt Recht om Macht' te gebruiken. .Was,rom vdati ook triet de Macht .gebruiken om ïiecht te doen geldeit?- •Br; bestaat geen recht... of beter de toepassing vaa het Recht bestaat niet. Als een volk in opstand is en zegepraalt, daffzfrfn- zij de opstandelingen : de helden; jÊé zieners, de durvers, de redders van''t Vödfer-laöè.' 'Worden ze verslagen, dan worden ze landverraders genoemd door ditzelfde vöift.* ïk ma.ak een onderscheid tusschen patriot en vaderlander. De 1ste is blindelings aanhanger der regeering. De 2de is strijder voor het volk, voor zijn landgenoofen. WSasmeér twee peïsonén in =eèii gemeenschappelijk ;gevoel .overeênsttemtoên^ -dan beminnen zij elkander. Verêfeiiigde haat is ook een vorm van liefde. Een volk kan zich slechts vtïjteftjJt 'oatwik-toeten als alle volkerea dit onbelemmëtd doen künne-n... en omgekeerd. Het iüdividu ber^lft slechts -éijh^Vdlfe ontwikkeling «te de Staat dië^réikt ftèeft... eh omgekeerd. De s^ij^erteeriag, of de aëtemlialingi ^öTde spierkracht, of het deBkvermogen, kan slechts dafl" volledig geregeld zijn als K&t geheele li-chaatei gezond is, op volle kracht... en omge-ftSferd. ' D*S... Set geheel is niet Öi Örfle «Is het öéi-defdeel d!t JMet is... en omgekeerd. Het gebruik van vreemde woorden leidt niet allséh Heft: b^ripsvefwSrring, maar daardoor óök tot bespottelijke of vëraehtèrlijké zotter--öïjgn-: Zoo heeft men hét GerecKt, dart «JiJsticie > heetj Sïi waar dSS ook heel weinig «Recht» te vinden is voor het volk. Staatsbestuur, dat «GoevernerhéM» genoemd wordt èh dat gewodölijk iliet de Staat, — het volk, — bestuurt.Zoo is er «Idee» efl «üfepie». Hoeveel dui- deBfleö- ^j&'nièt voor ons de «ïtdrukkingër. «' dëSkbeeld » en « droorriSeelS »7 IS weet wel, door bijvoeging van vreemde woorden bekomt' mèh meir-Mankaf^iSSëling, meer verscheidenheid efi SuïgzaamHêid, maar Jfe défflc, dat hoofdzaak is, — of behoeft te Hffh,— hét Weergeven, hêf juist weergeven met de gepaste woorden, vfe'iSf men Getikt Sn virÈaoriden wil. Passi^laming^rfea, halve franskiljons, fefiz.:, die zieh niet opénKfk tegen dé huidige ■

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.