«»rste jaargang N°. 112 2ondag 33 Mei 1915 5 Cents REDACTIEBUREEL I PALEISSTRAAT 31, AMSTERDAM. — TELEFOON No. 2S22 Noord. De Vlaamsche Stem verschljnt te Amsterdam elken d3g ries morgens op vler bladzijden. Abonnementspnjs-• bij voeruitbetaling i _ \ oor Holland en België per jaar /<6.5Û — per-kwartaal f 1.75 — per maand / 0.75. Vocr Faigelandj Frankrijk en- buitenland dezelfd© prijzen. met ver-hooging-van verzèûdingskosten {2]A cent per uiimmer). Hoofeiopsteiler : Mr. ALBERIK DESWARTE Opstclraacl : CYRIEL BUYSSE — RENE DE CLERCQ — ANDRE DE RiDDER î Voor ABpNNEMENTEN w.ende men zich tôt de Admiuistratie van iiet blad: PALEISSTRAAT 31, AMSTERDAM. - Tel. N. 9922. Voor AAXKONDIGINGEN wende men zich tôt de Administratif vin de VLAAMSCHE STEM, Paleisstraat 31, Amsterdam. — Tel. N. 9922. A DVERTENTIES : 20 Cents per regel. Jiuugiug - ...Q t "KORTE 1NHOUD. ' I leblad aij.de.:. ... , Dp Belgische 7,aak en ..de A J.anungp»- — Mr. É Alberik Desicorte- j Kleine KronieK"- , Oorlogsbibliographie. . — MX-..t)W H itte- i mon*. 1 De dag is çtcrk. —. Zvcn c, do. .Clçrcq,.... ] I Je Bladz ij d e: _ i Fit het Vaderland. Achter. fie Vunrlinie. j Fit het Staatsblad. Verslag der dertiénde Onderzoekscommissie. . (Vorrulg.) Oorlogsvoorspellingen. (I). ■ Sfbladzq de: De Europeesche Oorlog. < 'ifelegraminen en Bërichten ( Italië en de Oorlog. | 4e h 1 a da ijd e: Chanteur. — Tf. Vcushèns. Vefwey-Viering. [ Fit de Kampen. 1 [ Weekbladen. Bôekljeoordocling. Belgische school van Amsterdam. - |j Btlgische M en de yiaiinpn. Antwoord aan Professer Mr. A, A. H. Struycken. Onder bovenstaande titel schrijft Professor ' Mr. A. A. H.'Struycken, in het weekblad Van Onzen Tijd, den pijnlijken indruk, dien hij on-derging, bij het lezen van een naamlo.os boekje, onlangs iu Den Haag verschenen, en getiteld Vlaandercn en de Belgische Kwestie met den ondertitel: „ Vlaamsche beschouwingen door een Hollander weergegeven." Dat. echter dit boekje geen draagkracht heeft, dat het allermeest is de uiting van een paar Vlamingen uit Gent- — ravinantes in gurgile vasto —, dat Prof. Struj'cken met een stuk aan 't vlugschrift te wijden er meer belang aau hccht clan het als weer-gave van „ Vlaamsche" beschouwingen ver-dient, dat beseft Prof. Struj'cken zelf, ver-raits hij schrijft : ..Waarschijnlijk zijn het sleehts zeer weinigen, die denken en ge-yoel'en en spreken als de ongenoemde Hollander te verstaan geeft." 1 Wat den ' Hollandschen hoogleeraar en aile { Vlamingen met hem (het paar uitgezonderd) schokt en grieft, is een uitlating als deze: „Een zuiver voor eigen stam voelend Vlaming j Staat niet minder los van een Belgische , regeering dan van welke andere ook, in casu ( de Duitsche." . j Wij vragen aan den ongenoemden Hol- j lancier ohs de procuratie voor te leggen die ( hem, om die „beschouwing weer te geven" ] wërd verleend door de „zûiver voor eigen ] stam gçvoelende Vlamingen!" ] Neen, neen! — wij zeggen, dat het Prof'.- , Strnycken is, die naar het hart der Via- i mingen spreekt, wanneer hij zijn opstel ' âldns sluit: ,Wij voor on s blijven voorloopig nog j overtuigd, dat de werkelijkheid sinds Au-gustus niet een drogbeeld gaf van de Bel- -gische volksziel, dat in 't algemeen Vlaming • en vVaal één zijn in huune liefde voor het j vaderland, en beiden ook daarom hopen op ] eene betere toekomst voor hun volk, omdat ^ meer dan een tachtigjarige vrede, één jaar < zamen strijden op het slagveld voor de . vnjffeid van het gemeenschappelijk vader- ( •and, zal bijdragen tôt de wederzijdsche -^aardeering der beide stammen, onmisbaar i Ween krachtig herleven van den Belgischen Die taal noodzaakt, ons erachtens, maar tôt ] eeQ terechtwijzing: Men hoeft niet aan het be- < staan eener Belgische volksziel te gelooven, i men hoeft niet eene ,,âme belge'' er op na te honien, om als Vlaming den hoogsten prijs ■ 6 8Wlen op het behoud van den Belgischen 8 aat als politieke onafhankelijke eenheid. ] "'ij gevoelen in ons als de sterkste aller ( ^ezenlijkheden de Vlaamsche volksziel. Wij < yereeren bij onze Belgische broeders, de alen, hun eigen aangeêoren Waalsche ; °™. Wjj, Flaminganten, zouden ons aan hunne zijde scharen, werd ooit iets n ! ernoiuen tegen de gaafheid en de nor-a e ontwikkeling van hun volksgenius. W^6 6ven een werpt op het «oi, ^ÔVeûi ^en onzen^j wie grondig onder-' 6v. ?ades^aat ^usschen België's tweeeth-msche bestanddeeien, ziet al dadelijk in dat e'â,wc/>e volksziel niets anders is dan een paradoxal verzinsel. ® s _gelieel anders is tussclien die twee lier n en gevoel van saamhoorigheid, i W van wederzijdsch nut bij hun ge-r» .ontwikkeliug en volkswelvaart, Vp dat hun beider toekomst dnKrtav»* gediend met het voortbestaan als ,en hii'f Yan ..Semeenzame vaderland, t uL{$ a Lnwer^e^j^e lee^te aan eene „âine - aaakik^eilseliiMi^i tot a teldhàftîg. optr^den eener conscience belge. Intusscheu. Professoi1, U hebt het wel e'rdege geraden : „Vlaamsche beschouwingen" gelijke de ôëne hierboven aangehaalde, luintessens van het geheele boekje, zijn )loot de uitingen van een kleine groep — k zei een paar — malcontenteu. die zelf s n deze tijden hun wrok, dat de Vlaamsche >eweging hun vaderlandsloozen koérs niet vilde volgen. niet kunnen verbergen". En daarom, Professor, vertrouw dat het let Vlaamsche volk zelf is, dat tôt U spreekt, vauneer U hier wordt geantwoord : Neen, vij moeten piet nogleereii de waarde van het ;taatsverband te begrijpen. Daarvan liebben vij het diepe inzicht, eu daaruit spruit ons icherpe plichtbesef. Wij weten dat ook iu >ns eigen Vlaamsche leven dat staatsver->and een stuk werkelijkheid is. En wee len onbezonuene die .gaat wanen, dat \laau-ieren, een wingewest voor het Duitsche mpèrialisme geworden, in veilige hoedezou ;ijn! Vlaminges, blakend van liefde voor ^laanderen, maar tévens bewuste Belgen, ullen wij niet op grond onzer taal- en tambelangen het ééne vaderland verguizen, îoch dulden dat m'en het vërgruize! Uit let oogpuut van Belgie's politieke eenheid al 1914 hebben volbracht wat 1830 oiivol-loende kon. U zegt, hooggaleerde, dat het van waarde al zijn, nu men het Nederlandsche publiek •p de wijze van den anoniemen Hollander nlicht, cîat "van Vlaamsche zijde in de Nederlandsche pers worde duidelijk gemaakt, Tafc er van is. De Vlaming August Monet heeît réeds lezen uw oproep in de kolonimen van De Velegraaf beantwoord. Maar uw wensch :reeg voldoening laiig voor II hem uit-praakt! In ons op 1 Februari gestichte >lad zijn reeds talrijke Vlaamschgezinde op-t.ellen in zuiver Belgische strekking ver-chenen. Uit de schare mijner niedewer-:ers moet ik in dit opzicht noemen : '^rans van Cauwelaert, René de Clercq, ! Indi'é de I^idder, Albert de Coene, Julius losteJun., Léonce du Castillon, Léo Meert-le Mullewie, dr. A. Jacob, Johan D3-aaegfc, meer anderen, wier namen spreken an jarenlange ervaring in en medewerking ot de Vlaamsche Beweging. Het moge voor^U, Professor Struycken, m voor het aldoor toenemend aantal der /laamsch - maar ook Belgisch - gevoe-ende Nederlanders, verkwikkend werken, u het antwoord van onzen strijdgenoot August Monet deze verklaring te lezen: „Wat de bekende Vldamschgezinden be-reft, die op dit oogenblik de Nederlandsche jastvïijheid genieten, kennen wij er niet ién, die niet uit al zijne krachten mede jvert voor de bevrijdiug van de Belgische îatie. Daarvan getuigt in de eerste plaats ;lk nummer van de ,,Vlaamsche Stèm" — iet dagblad waaraan se hier al de in Neder-and verblijvende flaminganten in broeder-ijke geestdrift mede werken — en dan zijn le tijdschriftartikels en brochures niet meer ;e tellen waarin door dezelfde en andere ^laamschgezinden nog het programma van ,De Vlaamsche Stem" voor 'tNederland-iche volk uiteengezet en verdedigd wordt." Edoch, nu dat U, Professor, en anderen folmondig hebt uitgesproken het af keurens-, vaardige, het laakbare, het onbedachte, het lanstootelijke, het onverantwoordelijke in iet boekje — en wie trouwens ter verant-voordiug oproepen waar ... procuratiehouder sn procuratiegevers zich ongenoemd laten ! — nu acht ik het tôt slot wel aangewezen m rechtmatig, dat ik — juist als Belgische raderlander — beanie het in cauàa... >onum waarmède 't boekje sluit : „Wordt echter België hersteld, zoo hebbe >ok zijne regeering hare eigene lessen ge-eerd ! Niet op den ouden unitanstischen ijrondslag kan het opnieuw worden opge-rokken. Door den krachtigën greep der vlaamsche leiders echter kan het die vijzigingen ondergaan, die ook voor het ^iaamsche, voor het eigeu volk van Neder-andschen stam de voorwaarden scheppen, lie het tôt zelfstaudige ontwikkeling kunnen loen gedijen, die ook in het Vlaamsche and een eigen Nederlandsche volksbe-jehaving tôt bloei kunnen brengen. „België hersteld, maar zoo, dat beide zijn leelen zich autonoom en in foedcralistisehen sin, weerszijds in evenwicht houden — wie îou, van het zuivere standpunt des rechts, aiet vuriger dan iedere andere deze oplossing yan hét cultureele vraagstuk begeeren ?"— Het gebeure inderdaad zôô — in de naaste toekomst! Mr. ALBERIK DESWARTE. Z?e onze teiegrammen en laaisielegerberichten QP de derde bjadfijae Kleine Kroniek. Zelfmoorri in het Duitsche leger. In ..L'Indépendance Belge" lezen wij : ..Tallooze zelfmoorden hebbeii er plaats ie-had onder de van het front1 gekomen Duitsc-îie officieren. Deze feiten zijn streng geheim ge-houden door do Duitsche overheid. ..De laatste "week heeft, te C'hai'leroi, een van den Vser teruggokojnen kolonel zelt'mobrd gepleegd. in hefc Hôtel de l'Europa. Hij Mas. zeer ncevslachtig teruggekomen. itij heeft eeù flesch Champagne boven op zijn lcamer doen brengen. een brief aan zijn vrouw geschrevep. Nauwelijks twee uren na zijn aankomst braclit een lcnal het geheele hôtel in verwarriilg. De andere, 'officieren, die bezig waren te drin-ken, sneldèn toe. De kolonel was dood. Met lijk werd onmiddellijk, *s Jiachts, naar hefc station gèbracht. Dé eigen are n en liefc personeel van hot hôtel zijn bedreigd geworden voor het geval zij liet i'eit pntbullen. ..Voor het Grand Hôtel heeft een ander draina zicli afgebix-elcl. Twee dronken officieren speelden kaart in hun vertrek. Er ontstond ongetwijfeld een redetwist. Eeiî sebot •knalde, en roen men kwam aangeloopen, lag een der officieren zielloos nitgestrekt op den vloer. ' ..Dergolijke feiton îiebben dageiijks p!-^.v,s. De Duitsche officieren drinken ongeloofli_jk veeh Tr'ouwonn, het verbod van alkoholgebruik blijft te Charleroi en in de omstréken eeu doode letter, in weenvib der talrijke verorde-ningen en bpdreigingen.*' A'anwaar die zelfmoorden ? Speelt hier liet ■v.isioen van D-iiitschlands ondergang een roi!' Noopt misschien gewetenswroegîng, ui't bfsel: van het onreclit ,t&. dieflén, tôt velfvernieti-gingP Docli kan men dan den dood op het slagveld niet .zoeken ? Ilefc is hier ailes myste-rie. Zoû er iets zijn als een occulte, suggestiove weêrwraak van hefc Geschonden Itecht? Chi lo sa.... De Kaiser en de ,,Lusitania". Een telegram A-an 16 dezer uit New-Vork aan ?JLe Journal" meldt, dat. blijkens een zeer autlféntiek getuigenis, de Kaiser bekend was met- de plannen, die de Duitsche marine met betr'ekking tôt de ..Lusitania" had : ..Een Amerikaan, die zich bezighield met het samenstellen van een belangrijk hulpfonds voor de Geallieerden en zijn zoon naar het continent. wilde zenden. opdafc deze voor dat fonds zou werken, schreef den keizer van Duitsch-land, met wien lii.j vroeger zeer nauwe befcrek-kingen had gehad. dezen hefc bezoek van zijn zoon aankondigende, die genoodzaakfc ^ as oni over Duitschland te gaan. De Kaiser liefc pei keerende antwoorden. den vader smeekend oni zijn zoon niet met de ,,Lusitania" . te . laten vertrekken." Ter eere van België. Den 16en dezer rond in den Tvocadéro te Parijs de soirée plaats, georganiseerd door het Belgische comité. Het woord werd gevoerd door den beroeni-den àdvokaat-criminalisfc Henri Robert, die den afwezigen politicus Aristide Briand ver-ving. Hij schetsto in geestdriftigen stijl de smarteli.jke en roemrijke gescliiedenis van het Belgisobo volk, dat ..zijn gedragslijn richt naar ' een in het Duitsch onvertaalbaren naam: de eer." Daarop deed hij, met liarts-tochtelijke ontroering, eem bei-oep op de neutre len, dat onder de omstandigheden, waariTi hij spra-k, een zeldzamo d>clangrifkheyl ver-kreeg...Het is gedaan," riep hij uit. ..De neutralen hebben hegrepen, dafc zij bedreigd worden met hetzelfde'lofc als België, dafc hot zelfs niet meei hun ocr was. die op hefc spel stond, doch hun veiligheid. Morgen, aile kuiperijen omverwer-pend, zal Italië overeind staan, om zijn koninp îieen, en zijn degen zal naast den onzen zijn!"' Een ontzaggelijken kreet van ,,Leve Italië!' klonk uit zes duizend kelen en werd tôt in het oneindige herhaald. Daarop herdacht. in een ontroerende rede Henri Robert de soldaten en mariniers, die op het veld van eer zijn gevallen. . ..De overwinning is nabij. en het is te Brus sel, gelukkig en herwonnen, dat Duitsehlanc spoedig do vernedering zal ' ondergaan, die hel verdiend lieeft!" Een langdurige ovatie begroette den welspre-kenden redenaar. Na hem nam de heer Célestin Demblon afgevaardigde van Luik, het woord en schetstt een aangrijpend tooneel van het martelaarschaf der dappere stad. ..Het is de vierde. maal, dat België zicl" dwars plaatst op den weg der vijanden var Frarikrijk. Doch zijn tusschenkomst is altijc noodlofctifï geweesfc voor hen, die hefc hebber aangevallen : het wonder zal zich nogeens lier-halen." ' . De Junker. Wafc de .,Junker" is: niet wij zullen het zeg gen: Hoffman von Fallerleben, die een fijn< dichter was, on. menig aardig oud-Vlaamscl liedeken zong (hij stierf in 1874), heeft d< ,,Junker"-schap aldus omschreven: .,Hoe heeten de zeven dingen die den mai ,,van aanzien maken? Van af de wieg niet: leeren; zich inbeelden allés te kennen; gehee ,,den nacht doorbrengen aan de speeltafel ; dei ..dag door kranig schulden maken; zoo slech ,.mogelijk Duitsch spreken; liet Fransch rad ,.braken; champagne-wijn drinken en toeganj ..hebben tôt aile hoven, ziedaar, ziedaar d' zeven dingen die een man vau agpzien Keiit ■2:e,ntuiideni[iJu||te.? * De zonding tegen Duitschland. Ernest J a a isse, geschiëdschrijver en lid van de Académie Française, .schrijft in ,,La Revue do Paris" : .,\Yij, die in dezen oorlog strijden, wij heb-ben liet, reclit oni den volkerén, dio er de toe-scliouwers van zijn, te zeggen: ..De Duitschers verklarên brutaalweg, cfat zij den oorlog niet hebben gewild en er door. ons toe gedwongen zijn gewurden. Wij achten lier , 'oewezen, bewezen met een absolute klaar-li'eid, dat zij er in de maand -Augustus de ver-ani woordelijke daders van waren. Doch laten wij de onmiddellij'ke en occasionneele oorzaken van den oorlog ter zijde leggen. Vraagfc u a'f, of- ooit een volk zoo als het Duitsche georiën-teerd \\as ten aanzien van den oorlog. voor-berèid tôt, geoefend voor den oorlog als een essentieele en natuuriijke f une lie van zijn ^ia-cionaal leren; gaàt na, liceveel motieven en 'joÀveegredenen, zich vereenigen in een outzag-gelilken bundel: de stoffeiijk© belangen, de gouddorst. een barbaarsche natuuriijke ge-weldd ad igheid, de door een kra r.-kz i n n i gen jj trot>cli overspannen yaderlandsliefde, een in-i gewikkeld en macbtig mysticisme — dat ailes " werkt mede tôt hetzelfde doel, dat hierin be-sfcsat: Duifcschland boven ailes te verheffen en K de re:,t der vqlkeren te onderwerpen aan het aoogenaamd door d'e Voorzienigheid bevôor-' redite volk. ..Denkfc u er over na. en gij zult de govolg-trok'kiug maken, dat wij, onze bondgenooten on wij, strijden voor de vtijbeid dor wereld, jdat- geen enkele natie,. zeer groote of z^r kleine. er Vaii zek'er îs-'in vfede'stijvî behoorli,jk te kunnen leven, zoolang het militarisme van Duitschland niet algeheel uit.geroeid is." Inderdaad is vopr de gansche wereld hefc u'troeien van het Duitsche militarisme een zaa-k van veel grôoter belang dan bijvoorbeeld dafc van vlooien, die toch ook lastig ongedier-te ziin. 5ta!iaansche oorfegsoorrespondenten in België. Nu zooveel over Italië wordfc geschre-ven. herinner ik mij. een fcwec-tn I ge-sprekken die ik had, in December, aan boord van hefc mailsehip. en ook te Londen, met twee reporters van het Italiaansche blad .,De Starnpa". Deze heoren hadden België door-rezen en braehten een oogst van photo's mede uit de dan reeds verwoeste steden. In Brussel hadden zij een pas geyraagd om terug te kee-ren. en werden bij den Duitschen gouverneur ontboden. De man was uiterst beleefd en noodifide de dagbladcorrespondonten uit, de waarheid te schrijven over hun verblijf in België. ..Zoo wij de waarheid mogen schrijven,** was het antwoord. ..dan W het heclemaal niet in uw voordeel zijn !" De heeren braehten uit Dinant een wees-meisjc mede, die zij op de puinen harer ouder-lijke woning hadden schreiend aangetroffen, en die «"il hare familielcden had yérloren, verdron-. ken, doodgeschoten en de grootvader verhan-gen. Dit mélsje werd .in Aldwijck, door eene Àfnerikaansche dame aanvaard en ter verzor-ging medegenomen. Italiaansche gloed. Hier is een staaltje van den lyrischen schrijf-trant der Italiaansche bladen. Hefc ,,Giornale d'Italia", vaststellend dafc de oorlog feitelijk al verklaard is, gaafc aldus verder: Een wonderbaarlijke geheime droom, welks vlam de Italiaansche liarten een halve eeuw lang heeft 'verwarmd, gaat in heerlijke, stralende vervulling, getooid met allen glans, aile bioe-men, aile hymnen, aile banieren eener prach-tigo wedergeboorte. Na emdeloos beiden en lijden zal het Italiaansche volk zegevierend oinhoog stijgen. De groote ,ure heeft geslagen, geprezen zijn aile beschermgoden van Italië! Maar de oorlog, dien wij zullen strijden, 1s niet alleen een bevrijdingsoorlog, maar ook een beschav-ingsoorlog." En die overtuigde, vlammende, spranke-lende woorden van een blad uit d'Annunzio's land warmen 't hart. electriseeron den geest en toonen — na daden aïs 't verspreiden van stikgassen, als 't torpilleeren van onzi.jdige schcpen — weer wafc •menschelijke schoonheid... Oorlogstentoonstelling. Te Londen zal van Juni tôt October een ' oorlogstentoonstelling worden gehouden. In de zes afdeelingen zullen worden uitgestald: le. oorlogstrofeeën ; 2e. wapentuig en munitle in de stadia van aanmaak; 3e. Iloode Kruis-werk ; 4e. op den oorlog toegepaste wetenschap en nijverheid ; ôe. uitrustingen, voedings- en hygiënische middelen: de 6e afdeeling is aan de vloofc gewijd. Op de muren van liet i entoonstellingsge-bouw zullen tooneelen uit den oorlog in België worden geschilderd. Altijd dezelfde. > Froissart, de oude Fransche schrijver, ver-t telt in zijn kroniek over den slag van Portiers > (1356) dat de Engelsclie edelen, die in de ban-den der Duitschers waren gevallen, zich moes- i ten loskoopen, voegt er aan toe : ,,De gewoonte ; der Duitschers is niet medelijden met iemand l te hebben. "Wanneer gevangenen in hun han- i den vallen. dan traçhten zij liet lioogste Iosgeld ; te krijgen. en als bandieten slaan ze hen in - kluisters, werpen ze in benauwde gevangenis- ^ sen, om maar het meeste te kunnen bedingen." » Dit werd voor vijfhonderd en vijftig jaar ge- » schreven. Waarlijk aan de verbetering yan het ; zaat mea apgclogi}^, aatthopenr OoriogsbibliQgraphie De oorlog die een eindc :al malien aan den oorlog (The war that will eud war) door H. G. W e 1 1 s (Londen, P. en C. Palmer, 1914). De beroemde auteur van ,,When the slee-per awakes", ,,The war of the worlds" en ,,The war in the Air", de zoo oor6pronke-iijke en verbeeldingrijke romanschrijver, die ons wist te.boeien met zijne schildering eener heerlijke socialistisclie maatschappij der toekomst, en met zijne besclirijving van den naasten oorlog, heeft ons, kort na het uitbreken -van de door hem voorspelden wereldoorlog, een nieuw werk gegeven, waar-van de titel gerechtvaardigd kan worden als zijnde de gevolgtrekking van zijn vorig ge-wroclit.,,De oorlog die een einde zal maken aan den oorlog" ! Hoe gaarne zou men. liet wil-len gelooven. De hoop van den echrijver is echter op zulke degelijke beschouwingen gestaafd, dat zij ons niet als eene droomerij voorkomt, maar als de noodzakeliike gevolgtrekking van den huidigen toestand. Het oordeel van Wells ondersclieidt zich dan ook van dat van Norman Angell, van Paul Otlot e.a. over hetzelfde onderwerp, door gelieel oorspronkelijke gedachlen. Welis behandelt iu de eerste hoofdstuk-ken van zijn werk de hoofdpunten waarover al de pacifie ten het eens zijn: Engeland moest ten velde trekken voor België en : Frankrijk, anders zou geen land ter wereld ' ooit nog eerbied geliad hebben voor zijne ! via g ; ieder zwaard dat nu uitgetrokken wordfc tegen Duitschland is voor den vrede ge-zwaaid : Engeland vecht tegen Duitechland. maar zonder haat tegen hefc Duitsche volk ; de vrijheid en de eenheid van Duitschland moeten niet vemietigd worden, maar wel zijn slech te regeeringsstelsel en zijn geeste-lijke verdra^iing ; de wapenhandel rnag volstrekt geen pri-vate onderneming meer zijn, maar moet geheel onder toezicht van de staat geplaatst worden ; het Kruppisme, met zijn schande-lijken handel op dood en vernietiging ge-richt, en zijn systeem van omkooperijen voor de l?.ag6te doeleinden, mag niet langer een scliande blijven voor onze maatschappij : voor het opmaken der nieuwe kaart van Europa mogen er geen grensvéranderingen meer gebeuren tegen het princiep der natio-naliteiten in, bestempeld met hefc oude woord ,,overwonnen grondgebied". Maar dit voorafgaandc programma, geheel verwezenlijkt zijnde, bevat nog niet de belofte van eenen bliivenden vrede. Hoe stèlt Wells dan zijne gevolgtrekking op dat deze oorlog de oorlogen zal doen ophouden 1 Daarvoor dienen de volgende overwegingen. Duitschland was het eenige land in Europa dafc oorlogsgevaar opleverde ; tenzij dat de tegenwoordige oorlog onverdraag-lijke beleedigingen én eene niet te dulden vernedering aan hefc Duitsche volk zou aan-brengen, zal het nu ook genoeg van het oorlogvoeren gekregen liebben. Indien Duitschland en Oostenrjjk versla-gen Worden, zal het in de machfc liggen van de groote Europeesclie mogendheden, waar-bij do Vereenigde Staten zich zullen voe-gen, aan die uitbreiding van de oorlogs-vloot paal en perk te stellen. Op deze wijze zal hefc mogelijk zijn eenen hoogsfc be-langrijken maatregel te nemen, n.m. het onzijdig verklaren der zee. Maar zal Rusland niet eens met aile ge-weld het testament van Peter de Groote willen uitvoeren, en na hefc mislukken van het Pangermanisme, pogen het Panslavisme te verwezenlijken ? Wells gelooft liefc niet. Het lierstellen van een nieuw koninkrijk Poleu zal eerstens reeds eeu bufferstaat doen ontstaan tueschen Rusland en de Duitsch-Oostenrijk6che Keizerrijken. Het gevaar van een toekomenden grooten oorlog met Rusland bestaat echter maar alleen in den gee6t van diegenen die geheel onwe-tend zijn van de Russische toestanden. Deze denken dat Rusland zich meer bezig lioudt met de Westersche beschaving en liaar meer vijandig is dan in werkelijkheid. Rusland heeft bovendien nog niet het gevoel van zijne eenheid; het is een vormlooze, slecht georganiseerde staat. Rusland is nog in zijn geheel genomen barbaarsch, 80 tôt 90 ten honderd van zijne | bevolking staan niet hooger dan die arische landbouwersstammen, die zich over Europa , verspreid hebben in het begin der geschre-I vene geschiedenis. Deze massa kan zich zelf om zoo te zeggen niet lielpen; zij heeft een ^ nog ingeslapen geest. Er bestaat wel eene Russische geest, maar het is een dompers-' o-eest, een reactionair ideaal, dat aan het volk aile ontwikkeling betwist; het is de be-* kende orthodoxè, bureaucratische, despoti-I schejeest.^welkeeçbeel afP.srs.asMijfet, .wa? in den overledene Pobedonostzew, het hoofd der orthodoxe partij, de algemeene proc.ura-tor der Grieksche kerk, die zoo lang een ' slecliten invloed op den Tsaar uitoefende en de revolutie van 1905 deed mislukken. Het is deze Russische geest, die welis waar vijandig en eenigszins gevaarvol is voor de Europeesche beschaving; maar deze geest, welke het Russische torysme kan genoemd wordeu, is toch meer naar de binuenlancl-sche politiek gewend. Zoo lang hij de Russische belangen zal beheerschen, zal Rusland nooit werkelijk een gevaar opleveren noch voor Iiidië, noch voor China, nog voor Eurojîa. En den dag dafc Rusland zijn torysme op zal geveii, om liberaal, modem en goed ingericht te worden, zal liet ophouden aauvallend te zijn. Als het eens de machfc zal krijgen om de wereld te overheerschen, zal er het niet meer den wil voor hebben. Het gevaar van een lateren oorlog met Rusland bestaat dus niet voor Wells. Wij moeten inderdaad ook niet de verbittering van den huidigen allerellendigsten strijd verergén met de vrees van dezen nieuweu oorlog ; men werpe ons niet tegen dat het Russisch impérialisme in 1904 den oorlog met Japan veroorzaakfc heeft, noch dat het Panslavisme in 1914 be-wees ook een Europeesch oorlogsgevaar te zijn, door de bescherming welke het aan Servie verleende. De omstandigheden hebben juist bewezen dafc het tegenwoordige Rusland door zich zelf niets kan om zijne mach-ten hetzij in Azië, lietzij in Europa manu militari uit te breiden. Rusland zal dus zijn impérialisme moeten opgeven, totdat hefc beter georganiseerd zal zijn, en âlsdan zal het ophouden aanvallend te zijn, omdat de liberaal geworden geest der bevolking het niet meer zal willen. Reeds vandaag zien wij het opkomen van dezen nieuweu geest ; in het adres van de Douma aan liet Belgi-! sche volk in de maand October gezonden, be-| groette het Russische volk het komende tijdperk van wereldvrede, waaraan België zulke zware offers gebracht heeft, en waar-voor liet zelf zijne bijdrage leveren wil. De vrede die Europa nu zal sluiten, zal dus niet gestoord worden door Rusland. Een Statenbond zal tusschen de Europeesche staten in een betrekkelijk korfcen tijd gevormd worden; dit zal gebeuren in samenwerking met Duitschland-Oostenrijk, die volgens Wells niet Verlcleind uit den strijd zullen komen, al zal het Prussianisme er wel door geknakfc worden, en hefc Oostenrijk-Hon-gaarsche keizerrijk er misschien zijn onder-gang in vin den. Laat ons door onze gedachten den blijven den wereldvrede bespoedigen, zegt Wells op het einde van zijn werk. Ontstaan aile dingen niet uit den geest? Is deze oorlog zelf niet uit de gcdachtenwereld der oorlogs-theoretici en der voorstanders van de uitbreiding der ..kultur", tôt werkelijkheid gekomen tegen het verlangen der groote massa? Het zou ook werkelijk te wanhopen zijn van de beschaving en den vopruitgaug der wereld, indien na dezen ontzettenden oorlog de leidende volken 110^ niet afgeleerd zouden hebben den strijd door vernietiging van menschenlevens en de afschuwelijkste ver-nielingen te gebruiken, juist ter Avilie van de uitbreiding huniier beschaving of van hun handel en nijverheid. Waarlijk, de oorlog heeft zich zelf gedood door zijn uiterste gruwel. Mr. FRANS WITTEMANS. .jp ■ m mi De Dag is sterk. De dag is sterk. Hij heffc uit den afgrond land en zee, Vol liclit en schaduwen, lust en wée, De voile wereld doorvoeld als werk. Der bergen stoet Rijst kruin^nruischend, woud bij woud, De waatren klaatren in vreugd van goud Zijn stralend aanschijn tegemoet. Wij zien wij staar, Zondank, in pracht voor sterren tg grootsch. De dag omglanst de graven des doods En leert het leven ten arb^id gaan. RENÉ DE CLERCQ. mm - 0 • * Een paar Gedachten van Goethe. De Duitschers bezitten de gaaf de weten* schap ontoegankelijk te maken. En wij, Duitschers, zullen ons dan alleen voor origineel houden, wanneer wij ons niet boven onzen oorsprong verlieffeu. Hoe het in de wereld gaat... Weet men, wat gebeurt?..., En wat op papier staat

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.