Het Tooneel 3e Jaargang Nr 9 — 10 November 1917 Beheer en Redactie : Ke^kstraat, 13, Antwerpen 15 Centiem JAN FABRICIUS, Schrijver van «De Rechte Lijn». Mevrouw Ch. N oterman- Meylander (Slot.) Zekeren dag, op 8 Mei 1915, bestelde de brief-drager aan 't gezin Noterman een schrijven van heer L. Bertrijn. Hij liet weten dat pogingen aan-gewend werden om te Antwerpen het VÎaamsch theater te heropenen, en vroeg hen of zij ge-neigd waren à prorata van het loon, tijdens het laatste seizoen uitbetaald, op risico met de overi-ge artisten samen te werken. Met bevende han-den had heer Noterman den omslag geopend, en gelijk hij kennis had genomen van den inhoud, begon hij al met één te lachen en te huilen: ein-delijk zou hij dan weer kunnen werken, herhalen, optreden, nog enkel als in eenen droom het dof gedreun hooren van het trommelvuur woedend jrincfer vmr, in de strekcn waar dood en verriiëiliig woeden. Hij zou geen dagbladen meer lezen; en vergeten, geheel en ai de bloedige tragedie,waar te midden hij als onbewust Ieefde. Nog denzelf-den dag toog hij naar de «Passzentrale», maar voor hem de toelating verstrekt werd om af te reizen, bereikte hem een tweede schrijven, met een droevig nieuws: van de voorgenomen plannen kwam niets in huis. Toch stond zijn voornemen rotsvast: hij zou terug naar de havenstad. waar zijne wederhelft hem een paar dagen nadien vev-voegen moest. Van af dit oogenblik kende hij rust noch duur, kost wat kost zou hij rollen vertolken zelfs dan, wanneer de schouwburg niet openging, en zoo gebeurde het dat hij, in den schouwburg «Odeon», met Mej. Marg. Bertrijn en heer Edw. Gorlé 't allerliefste éénaktje «Bietje» van Mau-rits Sabbe opvoerde. Dit was zijn laatste roi : «Peetje Monne», 't stil huiselijk ventje, wiens liefde ging tôt 't aan-denken van een ternauwernood gekend moeder-ken en het verrukkelijk petekind van zijn oude-ren broeder Jan Baptist. Na die als zinnebeeldige roi dwong de ziekte hem bedlegerig te blijven, meer en meer ver-zwakte hij, en zes weken nadien waren de twee zoo innig verkleefde artisten voor goed geschei-den en werd het stoffelijk overblijfsel aan de aarde toevertrouwd. De slag was éénig - wreed. De weduwe ont-vluchtte de stad. Zij verbleef een tijdje lang te Brussel, bij hare zuster Mevrouw Van de Wiele, gebukt onder de schrijnende smart. Een drietal weken nadien liet heer Bertrijn haar weten dat ditmaal de heropening van den schouwburg eene afgedane zaak was. Maar wat kon haar dit be-richt schelen! Te sterk was nog de folterende gedachte aan de verbroken banden. Om menschen te doen lachen, wanneer 't eigen hart bloedde, had zij den moed niet, en zij verzocht hare collegas haar nog een maand vrijaf te laten. Zij toog naar de g boorteplaats, bezocht het graf harer moeder, — weende er lang en vertrouwde aan de aarde de smarten toe die zij in haar droeg, terwijl 't dof gedommel der losbrandingen van 't zware ge-schut, door de winden langs de vlakten van Vlaanderen gedragen, verhaalden van menschen, die vrijwillig 't geiuk verguizen. In October keerde zij naar de Scheldestad terug, ailes spande haar evenwel nog even sterk tegen als op den eersten dag der eeuwige scïie:-ding, en van de meet af aan moest zij het come-diespelen terug aanleeren. — Het onverpoosd werken alleen doet vergeten. Ik zelf heb er de ervaring van opgedaan, moe-digde Mevr. Dilis haar aan, terwijl hare gelaats-trekken diep - ernstig bedroefd werden, bij het gedenken van voorbije dagen. Zij volgde deze wijze raadgeving. Mevr. Van de Wiele, middeler-wijl hier aan den Scala-schouwburg verbonden, kwam bij haar inwonen. Nu studeerde zij onverpoosd, tijdens die korte tijdspanne van twee ja-ren, wist zij hare uitbeeldingskracht hooger op te brengen, en langzamerhand sleet de grievende smart... Mevr. Noterman leert danig gemakkelijk. Wel gebeurt het haar af en toe des namiddags te studeeren, maar meestal besteed zij de morgend-uren om zich haar rollen eigen te maken. Alleen, na 't ontwaken, rustig te bed gelegen, volstaat het haar, een drietal malen, diep aandachtig hare replieken te overlezen, om die vast in het geheu-gen te dragen. Slechts uitzonderlijk besluit zij er er zich toe eene roi te overschrijven. Tijdens hare lectuur beproeft zij om een te worden met het uit te beelden wezen, zij tracht zich juist omlijnd voor te stellen, houdingen, gelaatsuitdrukkingen en stemklanken. Zeer hevig is Mev. Noterman aan trac onder-hevig. Een paar jaar geleden bij de rolverdeeling van «Op Hoop van Zegen» overhandigde haar heer Bertrijn een schrijfboek waarop stond ver-meld «Kniertje». Wat, zou zij «Kniertje» uitbeel-den ? Zij dorst hare oogen niet gelooven; liep den bestuurder na en vroeg of hij zich niet vergist had. Mevr. Noterman koestert voor het werk van Heijermans eenen diepen eerbied. Zoo oprecht menschelijk zijn de personnages zijner spelen, eenig realistisch knap weergegeven. Zij heeft een zwak voor die zich geheel gevende menschkens, steeds bereid om zich op te offeren, en die fata-listisch onverschillig, verhard na de doorgestane beproevingen, hur. leven leven. De avond der «première» was onze artiste zoo gejaagd, dat 7Îj . bijna - niet > sprekcn--l«>n,—h&N1-'-stem scheen haar toonloos, koud, en enkel uit ge-woonte viel zij in telkens wanneer 't hare beurt was. Met het tweede bedrijf gevoelde zij, dat het publiek aandachtig volgde, en meteen keerde de zelfbeheersching weder, niettegenstaande hare zenuwen nog steeds gespannen bleven. Wanneer na 't laatste bedrijf het doek voorgoed gevallen was, liep zij in eenen adem naar hare loge : de reactie was te hevig, zij wou lachen, maar begon te weenen. En daar stonden collegas in de kleine deuropening. Heer Bertrijn trad binnen, omhelsde haar, en verklaarde ontroerd: — Lotteken, wat hebt ge schoon gespeeld. Mevr. Dilis, die haar een halsdoekje in bruik-leen gaf, dat toebehoord had aan hare moeder, de groote dramatische artiste Mevr. Catharina Beersmans, wenschte haar eveneens geluk. — 't Was prachtig, Lotteken. Dat halsdoekje waarvan ik anders zeer veel houd, moogt ge als aandenken aan dezen dag bewaren. En nu kwam heer Ruysbroeck, de goede kame-raad, op zijne beurt naderbij. Meester in het schminken, had hij haar eenige vingerwijzingen gegeven om de gelaatsuitdrukking van «Kniertje» zoo natuurgetrouw mogelijk weer te geven. — Noa, Lotteken, zegde hij, ge moogt me zoo niet meer van streek brengen. Ik dacht dat ge in het laatste bedrijf werkelijk bewusteloos laagt. * * * Bevoegde kritiek oefent merkwaardig veel in-vloed_ uit op Mevr. Noterman. die sterk doordron-gen is van de overtuiging, dat er uit gegronde aanmerking heel wat te leeren valt. De algemeene herhaling van «Kleine Menschen» was niet al te best van stapel geloopen... Nie-mand kon uitleggen waaraan het lag, maar geen der spelers kon in stemming geraken. Openhar-tig deelde heer Bertrijn aan Mevr. Noterman zijne meening mede : — Uwe uitbeelding zegt mij niets- Zoozeer troffen haar die woorden, dat zij zon-der dralen huiswaarts keerde,en zich angstvol af-vroeg hoe het kwam, dat zij zoo onverschillig bleef bij 't beklagenswaardig leven van Hanna Van der Groef. Maar al te goed wist zij, dat heel het stuk op hare uitbeelding rustte, en zoozeer maakte deze gedachte haar zenuwachtig dat zij des nachts hevige kiespijn kreeg en bij 't och-tendkrieken naar een tandmeester liep om den tand te laten trekken. Na de voorstelling complimenteerde haar heer Bertrijn; zij gevoelde zich gelukkig maar... had eenen tand minder. * * * Eene kleinigheid volstaat om haar op het tooneel van streek te brengen en te doen schaterla-chen. Dit gémis aan zelfbeheersching zou haar kwade perten kunnen spelen zoo hare collegas niet zulke goede vrienden waren. Niet lang geleden beeldde zij «Moeder Aase» uit in «Peer Gynt» van Ibsen, met heer P. Jans-sens. Op 't oogenblik dat zij als dood roerloos stil moet blijven liggen, begon zij plots te gichelen, zoodat haar medespeler het geraadzaam oordeelde zich voor haar te plaatsen, om de lachende doode aan 't zicht der toeschouwers te onttrekken. De bijzonderste rollen door Mevr. Noterman weergegeven zijn: de «Voedster» in «Medea» (Le-gouvé), de «kloosterzuster» in «Pro Domo» (van Riemsdiik), «Anna» in «Een Avorrtuurtje in de Mist» ( Bouwmeester - Bossard), «Emma Jonas» in «Het Kind» (Heijermans), de «Moeder van het Maagdenhuis» in «Houten Clara» (August ■ •• , Monet), «Olympia» in «Margareta Gauthier» (A. Dumas, zoon), «Helène Henley» in «De Kleinen» (Nepoty), «Athenais» in «de Meester der Smelt-ovens» (G. Ohnet), «Judith» in «Een Misdadige» <N. de Tière), «Marianne» in «Het huis Bonar-qon» (G. Mitchell), «Kniertje», «Marietje» en iTruus» in «Op Hoop van Zegen» (Heijermans), <|Mevr. Ferrioul» in «Het Schandaal» (H. Bataillé), «Veva» in «Wildstroopers» (L. Scheltjens), <jSuzanne» en «Françoise» in «Het Slachtoffer» (G. Devore), «Lotte» in «Het Zevende Gebod» (jHeijermans), «Dacia» in «Het Teeken des Krui-st-s» (Wilson - Barrett), «Parisina» in «Parisina» (Gittens - Keurvels), de «verpleegster» in «De Nkakte Vrouw» (H. Bataille), «Hanna Van der Groef» in «Kleine Menschen» (Van Waesdyck), ■Jïertogin de Charance» in «De Dwaze Maagd» (h. Bataille), «Mevr. Vagret» in «Rechters Eer-zucht» (Brieux), «Doortje» in «De Opgaande Z">n» (Heijermans), «Rosa» in «Ghetto» (Heijermans), «Hilda» in «Koning Hagen» (H. Melis), «Martha» in «Gaat en Vermenigvuldigt» (J. Hau-gen), «Rose» in «De Klauw» (Sartène), «Dieuw-kç» in «De Rechte Lijn» (Fabricius), «Mijntje» in «De Zonde» (J. Van Ryneke van Stuwe), «Mevrouw Micauwer» in «David Copperfield» (Ch. Dickens), «Anna» in «Zaaien - Maaien» (E. Roe-landt), «Barbe» in «De Jonkvrouw van Raven-stein» (von Wildenbruch), «Sava» in «Caritate» (M. Sabbe). Zekeren keer zou Mevr. Noterman, Mevr. Van de Wiele naar Breda vergezellen, waar deze laatste actrice aan een prijskamp deel moest nemen, en den prijs der Koningin verwierf. Om zeven uur 's morgens van den gewichtigen dag hield een rij-tuig stil voor de woning der kunstenaressen ; luid rinkelde de bel, en beide speelsters, uit hun-nen vasten slaap gewekt, kleedden zich ijlings aar. en haastten zich, niet eens gewasschen, naar de statie. Bah! zij zouden in Holland wel wat toi-let maken. Maar oordeel over hunne verbazing en hunne verlegenheid,wanneer zij te Breda aankwa-mtn, en vaststelden dat enkele heeren in habiet, met witten das en dito handschoenen hen afwacht-ten. Bruisschaard werd uit prachtglazen, met lin-tjes versierd, gedronken, waarna men de kunstenaressen per open rijtuig door de stad naar den schouwburg voerde. Jaren nadien werd om dit avontuurtje nog steeds gui gelachen. Fen ander voorvalletje dat het koude zweet bij Mevr. Noterman deed uitbreken, ontleerde haar bepaaldelijk te laat te komen. Zij zou te Aalst in een stuk van Nestor de Tière mede spelen. In gedachten verdiept stapte zij te Gent in een ver-keerden trein en merkte eerst haar vergissing wanneer zij te Brugge aankwam. Door een gelukkig toeval, vertrok enkele minuten nadien een trein naai Gent, waar zij twee uren na haar ver-trek weer arriveerde. Ditmaal verzekerde zij zich of zij thans wel degelijk op het juiste spoor was. Hoe zij ook in dolle vaart voorbij gehuchten r 8FÏÊS tocjvkwam het haar voor, dat sA'éi""ge'floêg re«(5h." jEn gedurïg 'aan re8S de Virâag op: zou zij nog hijtijds aankomen. On-gesehminkt moest zij optreden, maar toch : de vertooning kon ongestoord, normaal voortgezet worden. Ideaal schoon weet Mevr. Noterman willooze, eenvoudige burgervrouwtjes weer te geven, zon-der groote verlangens, noch betrachtingen, bewe-gend in grijze middens, en die gewoon zijn onder-worpen,gelaten tôt speelbal te dienen voor de wil-lekeurige grillen der lieden, die naast hen leven of nog het al dichterlijke te schetsen van een kalm door de wereld treden, slechts bezorgd om goede daden te plegen en zich op te offeren voor het geluk der evennaasten. Enkel artistiek fijnvoelende menschen vermo-gen het, die schoonheid te vatten en uit te beelden en dit juist is met Mevr. Noterman het geval. JAN DE SCHUYTER. In en Om de Schouwburgen KONINKL. NED. SCHOUWBURG. — «In 't Witte Paard» heeft niet alleen veel logés, maar te-vens vele getrouwe bezoekers gehad. Niettegenstaande dit oude en verouderde blijspel — het moet zoowat rond de veertig zijn ■— niet tôt de beste soort behoort en er meerdere kunnen aan-gewezen worden die wat meer om 't lijf hebben, heeft het toch wel bevallen, alhoewel eene reeks voorstellingen van twee weken voor velen wel wat overdreven scheen. ■Verleden Zaterdag was de zaal goed gevuld maar toch niet bomvol zooals de vorige week. Zonderling: bij de eerste herneming op Zater- ? dag 27 October, had het slottooneel van het eerste bedrijf, namelijk de regenscène, een succès zonder einde en moest het doek meerdere malen omhoog, de week daarop echter was het applaus maar flauwtjes en werd er maar eens gehaald. Misschien waren er meer menschen in de zaal die bepaald vijandig zijn aan den regenscherm en zijn plezieren. Het spel was niet vlotter geworden, het tegen-deel was waar. Wie wederom zich in de algemeene waardeering verheugen mocht, was de heer Gorlé en de toe-juichingen die hem te beurt vielen, waren ruim-schoots verdiend. De rede over de reisbekoring moet gezegd worden door een zeer goed artist wil zij niet saai en vervelend voorkomen. — Hij heeft ze dan ook voorgedragen met een gemoe-delijkheid en een overreding die buitengewoon knap waren. Ook de gebaren waren zeer passend en zoo werd die professor Hinzelmann een goeie, sympathieke ouwe, — die iedereen graag lïjden mocht. Ook hr Bertrijn was andermaal goed op dreef. En het is waarlijk een buitengewoon genoegen telkenmale te mogen constateeren de groote rol-vastheid van den leider van ons gezelschap. Hij is daarenboven in aile rollen thuis en de geschikt-heid die hij heeft de meeste verschillende typen uit te beelden is werkelijk verbazend. Denk maar eens aan zijn succès in «Dolle Hans», waarin hij den held van 't stuk weergeeft met een dramatische kracht, ingehouden als 't moet van ver-kropte woede en uitbarstend van verontwaardi-ging, luchtgevend aan zijn leed en zielelijden en later de zachtzinnige, liefdevolle Hans die voor het in - den - doocl - gaan nog het hoogste geluk zal smaken en vergelijk dan die uitbeelding eens met wat hij presteert als Arthur Sulzheimer en men zal met ons bekennen dat Bertrijn's talent rijk is aan verscheidenheid en veelzijdigheid. Wat klonk zijn lach ook weer aanstekelijk, zoo gui, zoo frisch en zoo oprecht. Zooals hij lacht is dat, volgens de zielkundigen, de lach van den eerlijk - voelenden mensch. Heer Piet Janssens heeft heel natuurlijk de op-merking van verleden week in den wind geslagen: op zijn buitengewone geestigheid: «Ik zie u nog nie staan», legde hij, als vanzelfsprekend, nog meer nadruk. Hij betoonde weer een bijzondere voorliefde voor den souffleursbak. Hij en de man van het ondertooneel, die hij wel ziet staan of zitten, — schijnen twee dikke vrienden. Ook Mevr. Dilis en Bertrijn mogen we andermaal complimenteeren. De eerste joedelde haar liedje nog veel beter dan verleden week. Ook heer Cauwenberg was natuurlijk, zooals naar gewoonte, heel goed. Het scheen ons toe dat hij lijdend was aan verkoudheid. Laat ons hopen dat die lichte ongesteldheid geheel moge verdwe-nen zijn opdat onze gewaardeerde artist heden avond de zware roi van Wilko De Hond met zijn groot talent en in 't voile bezit van al zijn mid-delen moge uitbeelden. De kleine rollen werden zeer behoorlijk ver-vuld: heer Angenot was goed als bedelaar en een gracieuse Picolo als die van Mej. Bertrijn krijgen we maar zelden te zien. «MAGDA». — Op Zaterdag 17, Zondag 18, Maandag 19 en Donderdag 22 November, opvoe-ring van «Magda» (Het ouderlijk huis),, tooneel-spel in 4 bedrijven van H. Sudermann. — Ver-deeling : Schwartze, gepensionneerd overste : heer P. Janssens. — Magda, dochter uit het eerste huwelijk : Mevr. Dilis. — Marie, dochter uit het eerste huwelijk : Mej. Marg. Bertrijn. — Auguste, geboren von Wendlowski : Mevr. Noterman. — Franciskîi von Wendlowski : Mevr. M. Ruysbroeck. — Max von Wendlowski, luitenant, haar neef : heer De Wachter. — Heffterdinck, dominé : heer L. Bertrijn. — Dr von Keller : heer G. Cauwenberg. — Professor Beckmann : heer Van de Putte. — Von Klebs, gepensionneerd generaal majoor : heer Gorlé. — Mev. von Klebs: Mevr. Hens. —- Mevr. Ellrich : Mevr. Thees. — Mevr. Schumann : Mej. Van den Eynde. — The-rese, dienstmeisje bij Schwartze : Mej. Janssens. VERWACHT : «De Opgaande Zon», van H. Heijermans. HIPPODROOM - SCHOUWBURG. — Heden, Zaterdag avond, gaat dus de eerste van «De Tan-goprinses», voor de eerste maal vertoond te Antwerpen. De operette van Gilbert, den beroemden komponist van «De Kuische Suzanna», wordt in groot spektakel gegeven, wat beduiden wil, dat . 'Cr.r . i ^r : >-■ ar'(iVni!;uji ttan \u: Ji'i JTiif't'i o'i'ootste zorg hebben besteed en op geen kosten g'ezien hebben. Een heele serie vertooningen dus in 't vooruitzicht. In de tintelende orkestratie — een pareltje —• komen talrijke arias voor, die zeer spoedig alom door ons volk zuilen gezongen worden. Eigenaardig en belangwekkend zuilen de tango. dansen wezen, uitgevoerd door Mej. Peenen en heer A. Darden, Mej. J. Didier en heer Pierry. PALATINAT. — Na eene reeks van ongeveer d e r t i g vertooningen, werd de Revue «O. W.» Donderdag 11. met onverminderd succès, voor 't [aatste opgevoerd. De dames Rezy Venus, Dingemans, Mej. Cloots an Verschooten werden met bloemen bedacht. De apotheose «Hymne aan de Schelde» wekte andermaal langdurig applaus. Heden Zaterdag gaat de eerste ojpvoering in België van «De Dwaze Gravin», de meuwe kluch-tige operette die in Holland ruim 700 maal met stijgenden bijval werd vertoond. De muziek is ran Walter Kollo, den komponist van «De Bom-melbaron».Ongetwijfeld zal «De Dwaze Gravin» een.te-g-enhanger worden van den «Bommel» en dat wil wat zeggen. — VOOR DE SLACHTOFFERS VAN DEN VLIEGERAANVAL. — De Syndikale Kamer der Kinemas van Antwerpen, heeft het gelukkig g'e-iacht opgevat op Maandag 19 November a.s. om i uur (T. U.) een groot liefdadigheidsfeest in te richten in al de aangesloten zalen der stad, ten voordeele van de slachtoffers der ramp van 28 October 11. De brutoontvangst zal gestort worden aan het edele werk. De inkom is vastgesteld op 1 frank (verbruik niet verplichtend.) Wij zijn er van overtuigd dat ons Antwerpsch liefdadig publiek niet nalaten zal dien avond onze kinemaschouwburgen met een bezoek te ver-eeren. Zij zuilen alzoo deel hebben in den steun der diep beproefde familles. De Idealisten DE HUIVERING. De maan zat in een krans diep in de nevelige mistwolken gedoken. De grijze Historicus liep met opgeslagen kraag langs de huizen. Hij was een gepensioeneerd lee-raar in de geschiedenis,een klein, dik manneken met zilveren bakkebaardjes.Eens was hij een ver-standig en levendig student,later een ijverig lee-raar die stilaan zijn vluggen geest voelde verflau-wen,jaar in jaar uit dezelfde lesse nherhaalde zooals zij in de handboekjes voorkwamen, zijn per-soonlijke gezichtspunten verloor voor 't pasmunt der aangenomen en gangbare opvattingen. Aan de ronde tafel waar hij dagelijks kaart speelde was hij nu een gezaghebbend strategist. De land-kaart, de afstanden en de voorgeschiedenis van den oorlog waren hem bekend en gaven aanleiding tôt langdurige bespiegelingen. De Historicus zag m de verte een man onder den lantaarn die een groote sigaar opstak, De man had een bril met donkere glazen die zijn oogen verborgen. De Criticus droeg een grijzen vilten bolhoed, was ene beetje pokdalig en zijn grijzend snorretje was kort gekmpt om een jeug-dig uitzicht te bewaren. De Historicus herkende de Criticus die zeer befaamd was voor zijn hekelend woord. |iBR7SSIl*I7KN7S verv^ngt pe BESTE KOpTpTIEîj

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.