1Qkfcoher 1916. Tweede Jaarg. Nr 291 Prijs : 6 Centiemen door geheel Belcië Het Vlaamsche Nieuws Het best ingelicht en rneesfc verspreid Nieuwsblad van België. - Verschijrit 7 maai per week ^jnXgqjg&V9mMfaBKBaum*mamiemaAi*tXÊiBtiirU3Mtamiiasm*nmma*a*tmiBmamKifaaBrigmmuBiti2m*air3G»ivcwbt»K»*VBW»&W-«wi»*"»»^ ABONNEMENTSPRIJZEN: j Per mcaiid i .75 Per 3 maandsn 6.~ Per 6 maanden 10.— Per jaar I8.~ wy^rag*Pg? S^*PggreBcfrCP«Si«WNgH<»g^^ &B3tÛ^&m2&SÏ*aMm .KWKWt*- '-. ■ - JWUMWK1 I- mmm l t » .liiMk.r u»CM»mnj«iMai^wnu«'>x»>EUK»~jhw»IAWL>,. ».«SZTttJKnCT «T. w AFGEVAARDIGDEN VAN DEN OPSTELRAAD : Rat VERHULST, Dr Aug. BORMS, Alb. VAN DEN BRANDE Met vaste medewerkiug van Dv A, JACOB BUREELEN: RGODESTRAAT, 44. ANTWERPEN. Tel. I9ÛÔ 1 MBfcaMB5igairesawrow^'g*Mrety»«BHEaMaH^ 'Il m mm »s*»ga*w*ce^':* v-*tt«gKa#?a5Mw=*sg^^ r t- 'TW'if^'Ttuiwn"' -r——rriirrarmir m -mi- mu , i inm «mm»» ■ i <»■«■ i« im j^^rwTm-ntM«Rrji i AANKONDIGINGEN: Tweede bladz., per regei. 2.50 Vierde bladz., per regel. 0.50 Derda bladz., icî. I.— Doodsbericht 6.— Voor aile annoncer!, wende men zich ROODESTRAAT, 44. DE OORLOG H warboel in Griekenîand I De toestand te Athene ■aie, 16 Gctober. — Vanochtend Boiiing Konstantijn in gezelscbap Bkoninklijke familio, op het Marsan inspecté gehouden van de ma-Bfo Grieksche oorlogsschepeu, die ■ £Stente-mogendheden zijn uitge- ■toning hield goen toespraak, maar B,,cr van marine las een dagorder Ki voor, die in hartstochtelijke be-Bjjgeii is opgesteld, maar waarin B^n de Entente wordt gezegd. _ Bis een groote menigte aanwezig. ■..neiijk bestaande ijit reservisten. Bie inspectie trok een betooging Bestrâtën, geleid door reservisten ^Kïangers van Goenaris. Men droeg Bten van den koning, met laurier- ■saren ook soldaten en matrozen ■je betoogers. Voor het Engelsche Hkchap werden dreigende gebaren H;,t en weerklonk hoongekrijsch. Hjillende incidenten hadden plaats Ken stadsschouwburg. Admiraal Het werd uitgefloteri en Fransche Ken, die uit den schouwburg kwa-Bmrden door de menigte terugge- ^■rvisten die voor de Fransche le-■tanorde trachtten te stichten, zijn Bid door Engelsch-Fransche orde-Biers opgepakt. ■ menigte van ongevecr 4000 men-Bverzamelde zich op het Omonia-len iiep de U n i versi t eitsst raat op H Grieksche en de Amerikaansche Bè Amerikaansche legatie werd H ee.n protest ingediend tegen het B van afdrelingen bjiitenlandsche Bien werd de bescherming van dea Bkaanschen gezant ingeroepen. Bolgens trokken de betoogors, on-B^ ziu^en van het Grieksche volks-Bbr de straten. B..T,, 18 October. — De « Daily Bu verneemt d.d. 17 October uit Be: De Fransche afdeeling heeft ^■ouwburg verlaten en haar kamp B?:n in het Zappaleonpark nabij Bsinklijk paleis. B âj door de voornaamste stra-Bstad marcheerden, bleef het stil, B dater van tijd tôt tijd werd ge-B «Levfi Duitschland ». Bhalf uur later stelde zich een af-BGrieksche infanterie voor he.t pa- Bproiest bij den Amerikaanschen gezant Ben, 18 October. — De Ameri-B« gezant te Athene, wien een Bpig een protest heeft aangebo-Bn de maatregelen der Entente, ■laarde «Times» uit*Athene ver-^■leantwoord, dat het onmogelijk m zUn regeering om tusschenbei-^Bomen. Hij stemde er echter in toe B Mar Amerika te zenden. Bjwwe elschen der Entente Be' ^ October. — De geallieer-B!^ den minister van verkeer B °P den spoorweg naar Larissa ^K«is beschikbaar te stellen voor Hper van benoodigdhcden der ge-HN in Macedonië. De minister verwacht men, volgens de Bre délia Sera », een nieuwe nota BCie, die inkrimping van de le- ■ 't: ^ overbrenging van het leger i'eloponnesas eiseht. In dat ■ 1 fflen een nicaiwe kabinetskrisis B Een kabinetsraad ^Te' ' ' t October. — Vanmiddag B.UUr cle kabinetsraad, na " toestand te hobben beraad-■.^Qorzitters der vakvereenigin-H; "en en hun aangeraden zich te KiD betoogingen. Het hoofd B J, îr ^cn^ar.merie en de bevel-H. '' ^ garnizoen werden ook ?Jan den kabinetsraad is ee.n vdmak% verschenen ten VdL meen:ng over de oog- ■ g^llieerden gerust te stellen. Ietfand ■j. 18 October. _ In het Lager-B heden een motie in- lD tegenwoordig be- stuur in Ierland wordt afgekeurd, het voortduren van den huidigen toestand een gevaar genoemd en de legeering op-gewekt de volkomen sympathie van Ierland te winnen door de bestaande rede-nen tôt ontevredenheid weg te nemen en onmiddellijk Home Rule aan Ierland te verleenen. Duke, de minister van Ierland, en Asquith wezen er beiden op dat de ware oplossing van het vraagstuk zou zijn een vergelijk tusschen de Iersehe partijen in-zake het bestuur over Ierland. Eloyd George wees ook met nadruk op de noodzakelijkheid dat al-e partijen, in Engeland en Ierland, ailes ondergeschikt maken aan samenwerking tôt een ge-meenschappelijk doel, Eonden, 18 October. — Na verder débat heeft het Lagerhuis met 303 tegen 106 stemmen een motie van Rawlinson aangenomen, waarin een bespreking van geschillen aangaande de binnenlandsche politiek in dezen bewogen tijd wordt afgekeurd.Het gerucht dat Dord Wimbome voor-nemens is mannen van aile godsdienstige en nolitieke richtingen in Ierland tôt een konferentie op te roepen teneinde een nieuwen werfveldtocht in te le den, heeft, naar uit Belfast aan de « Daily Teleeraph » wordt gemeld, in Ulster meer verbaz'ng dan belangstelling ge-«wekt. Men is er algemeen van oordeel dat het vrijwilligerstelsel niets meer zal op-leveren en dat de gapingen in de rangen de r Iersehe regimenten dan ook niet meer kunnen worden aangevuld door vrijwillige dienstneming. Een officier, die aan de werving in aile Iersehe graaf-schappen heeft deelgeuomen, vat zijn oordeel als volgt samen : Ik heb twee din-gen geleerd : ten eerste dat het materiaal aanwezig is, ten tweede, dat er maar één manier is om er aan te komen : diensitplicht. Laat niemand "/ich daaTom-trent bedriegen. Een werfveldtocht in Ierland, op dit oogenblik, zou, zelfs met den steun der Iersehe partijen, een volkomen verkwist:ng zijn van tijd en geld. Te Dublin, sçinde een andere korres-Tx>ndent der « Daily Telegraph », weet men nog niets van de bedoelde konferentie. Men is daar zeer verdeeld in ziin meening omtrent de kansen van een nieuwe werfeampagne. Van de Moermankust Kopenhag-cn, i8 October. — « Politi-ken » verneemt uit Berlijn : Van de Moermankust wordt gemeld, dat de daar wonende Russische bevolking- er de Noorsche zeelieden van beschuldigl:, dat zij hun schepen zelf tôt zinken brengen en daarom een vijandige houding jegens hen aanneemt. Te Alexandrowsk weiger-de men een zwaarzieken Noor een onder-dak, Hij moest in de haven van het eene schip naar het andere worden overgedra-gen. Totdat zijn kameraden eindelijk met geweld opneming in een ziekenhuis voor hem verkregen. Daar genoot hij echter geen verpleging en stierf na enke-le dagen. Het verkeer tusschen Archange! en Vardô is bij voortduring onderbroken. Krijgsgrevangenen Kopenhagen, 18 October. — Naar « National Tidende » verneemt, is het plan tôt opneming van zieke krijgsge-vangenen in Denemarken nog niet opge-geven, al wil Engeland voorloopi'g ook geen gevangenen naar Denemarken zenden. De ingestelde kommissie zet haar voorbereidende werkzaamheden voort. Van Rusland ta nog geen antwoord ont-vangen.Uit Spanje Keulen, 18 October. — Volgens een telegram uit Madrid aan de « Kôlnische Zeitung », heeft de afgevaardigde Domingo er uit naam van de republikein-sche vereeniging op aangedrongen, dat de regeering voor het uiteengaan der Ka-mers een uiteenzetting zou geven van de houding van Spanje in den wereldoorlog. De minister-president antwoordde, dat hij het verzoek niet afsloeg, noch dat in-wi'ligde. Ingeval aile minderheden aan welke hij de verantwoordelijkheid over-laat, het hieromtrent eens zijn, zou de minister spreken. Echter moesten de ge-wichtige financieele ontwerpen, die er aanhanging zijn, eerst afgedaan zijn. [Zie vtrvolg tweede bladzijâe) Onze Groote Geïllustreerdâ Letterkundige Prijskamp Pieter Cornelisz. HOOF 1SSI-1647 lïet Torentje van Muiderslot van 1627—1647 Toen in 1627 het Muiderslot de gui vriendelijke Antwerpenaarster Leono Hellemaus tôt nieuwe drostin had g kregen, kon Hooft het drostelijk Ho ge Huis te Muiden weer tôt een middc puHt van gezellig samenzijn inrichte ten bate van de kunst en ter eere v; de vriendschap. Het Muiderslot lag dicht genoeg t Amsterdam, om het niet moeilijk te b reiken en toch weer ver genoeg om h in den Zomer tôt een aangenaam ui stapje te maken. In den Winter, zooals we zoide: woonde Hooft op de Keizersgracht Amsterdam. In den ge.vel van dit woonhuis wei wel, zooals we ook mededeelden, in 1® ter gelegenheid van het schitterene eeuwfeest zijner geboorte, ceri geden] steen geplaatst, doch die is nu vue i verdwenen. Nog erger, het mooie huis, waaraa toch zooveel herinneringen verbonde waren en dat voor gansch Holland, doc vooral voor Amsterdam,heilig had mo ten zijn, werd geheel ve.rbouwd en t. een Roomsch-Katholic-ke Ziekenverpl eing ingericht. De steen is er uitgevl gen. Het portret van Hooft, dat in H Vlaamsche Nieuws verscheen, werd i 1629 geschilderd door Michiel van Mi revelt. Hooft was dus 48 jaar oud. H ging er voor poseeren naar Delft en w: er zoo mede ingenomen dat hij ook zij vrouw door van Mierevelt deed schilds ren. Op dit portret voldoet Hooft geha aan de beschrijvmg die Geeraard Branc van zijn uiterlijk geeft. Hij vertoont < zich tôt aan de knieën afgebeeld a. « lang en magerachtig van persoon, oo van aangezicht, met wakkere bruiu oogen waar de schranderhe'd van zij geest lag in te spelen ; blondachtig va haar en baard. of eerder tusschen blon en bruin; blozend van aange/icht w. Een tweede portret van Hooft hangt i he* Rijksmuzeum te Amsterdam. H< werd in 1642, dus op 61-jarigen oudei dom, door Joachim Sandart gesch'lderc Het geeft ons Hooft niet meer in d vo'.le kracht ; de blik is zachter geworder het baard je grijs en ook de nog weelde rige lokken zijn ontkleurd. Het looneelschrijven heeft Hooft h< eerst opgegeven, doch weldra zegt h ook aan het dichten vaarwel. Eerst ecl ter maakt hij de Klacht der Prinses va Oranje over den Oorlog voor 's Hertc genbosch. Deze, de vrouw van Fredt rik Hendrik. wordt sprekend opgevoerc De prins voerde toen den oorlog, aan vallenderwijs. (wij zeggen thans het of fens'ef nemen), tegen de Spanjaarden In Mei 1629 sloeg hij beleg voor Dei Bosch, dat hij met zooveel geluk en per soonlijken moed leidde, dat de stad zicl in September overgaf. Schoon prinsenoog gewoon te flonkerei Met zuiver hemelvlam, kan ook De grimmigheid u dan verdonkeren En smetten met een aardschen rook? Wat tocht verleert die glinsterlichten Hun zoeten zwier? Om liever brand van Mars te stichtei Dan Venus vier? Er wordt dan ook gesproken van d loopgraven, de sappen en de galerijei naar de mijn. 'k Hoor alledaags van versche doodeti Geveld ia hol of galerij. De laatste strophe is de mooiste : Maar is, om lief, om lijf, om leven, Om k:nd, om zoon van vaders naam, Zooveel, op ver na, niet te geven, Als om een glorierijke faam : Zoo gunt me dat ik met u rijde Door koud, door heet, En voer me bij 't rappier, op zijde, Waar dat gij treedt. Daarna kruipt Hooft in zijn torentje om er zich ge.heel te wij den aan hc schrijven van de Nederlandsche Histc riën. De slotgracht besproeide de murene: de vier torens van het Muidcrkasteel doch was aan aile kanten door een rui men moestuin en rijken boomgaard om geven, beroemd vooral door de heerlijk pruimen, gelo en biauwe, die er groei den. In dien fwomgaard berond zicl Hooft's beroemd studeervertrek da' door Vondel het zeskant Jnnske word' genoemd en dat de Drost zelf zijn torentje had geheeten. p Met onvermoeiden vlijt schreef hi; daar zijn meesterlijk geschiedwerk. Om zich in het schrijven van zuivei Nederlandsch te oefenen, heeft Hoof veel vertaald uit het Latijn, en wel voor al uit Tacitus, dien hij trachtte te even aren bij het schrijven van zijn Neder landsche Historien. je Het is ook geen gfiTflge ver dieu s ti [a van Hooft, dat hij zuiver Nederlandscl e- wilde schrijven en aile bastaardwoordei vermeed. Hij las vroegere Dietscn-i. schrijvers en leerde zoo de juiste betee 3j kenis der woorden kennen en bracht an ltl dere die door de hoofsche taal verlorej gegaan waren, weder in eere. ,;j Hij vreesde zelf soms te ver te gaai in zijn taalzuivering, « maar, zegt hij zelf, zoo men die deur open zet, ik et t. zie niel w(J-ar 't eindigen wil met he verloop der taie. en 't zou misschiei j mitter zijn in zuiver Latijn te schrijven té in 't welk nochtans het bedrijf een: geslachts van andere tonge., mijns be .,j dunkens, niet even eigenlijk uit te druk Il ken waar », je Velcn zouden die woorden van Hoof in overweging mogen nemen. ,r Wij mogen ze plaatsen naast die vat Coornhert die zelf verklaart, naar w< n vroeger zagen, dat hij van jongsaf d< n bastaardwoorden vermeed : « in mijr jonkheid, daar ik mochte, vtrmijd heb be vreemde bedellappen te brodden oi -yt den rijken mantel der Nederlandscht taal». y. In 1828 legde Hooft de eerste ha ne aan de Nederlandsche Historien en tiei jaar later was het eerste deel, twintif n boeken bev attend, voltooid. Het eerste deel begint mc<t den af-jj stand van Keizer Karel in 1555 en ein iS digt met den moord van Willem var n Oranje in 1584. j. Het geheel moest de geschiedeni: worden van den Vrijheidsoorlog, dei Tachtigjarigen oorlog, die in 1568 me [t Alva begint en zou duren tôt den Vred< T van Munster, 1648, dus één jaar m s Hooft's afsterven. Deze Nederlandsche Historien, of e schoon ten voile beantwoorâènd aan d< n strengste eischen, die men in de 17de n eeuw aan een geschiedenis kon stellen, d blijft toch in de eerste plaats een kunst-werk.Q Maar het is ook aanschouwelijk en le-■t vendig van voorstelling, dat wie er u ergens, waar ook, in begint te lezen, onmiddellijk door het verhaal wordt ge-e boeid en slechts noode het boek uit de handen legt. Z'jn beeldspraak aan het dagelijksch leven ontleend, wordt toch door een :t kleine wijziging geadeld. j « De Kunst is klein, maar de arbeid i. ongelooflijk », 7iegt Hooft zelf. n De belôioptheid van zijn taal wordt dikw'jls stroefheid, de keurigheid ge-zochtheid, de gedrongenheid onduidelijk-heid.B'i den waren rijkdom van gedachten . geraakt de lezer soms in een doolhof van zinnen verstrikt met verborgen uitgang. i Het blijft toch een standaardwerk van . de Nederlandsche taal. , MCEUJKSCH NIFUWS HET VLAAMSCH. BESTUURLIJ-KE TAAL IN HET VLAAMSCHE LAND. — Onderstaand dienstbevel ! werd ons overeemaakt : AI/ÎEMEENB ZAKEN 1 N° 16185 Ulivocrtng van het dienstbevel over het ge- brulk van de Vlaamsche taal i-n de dienst- betrekklngen. G. G. IU a 3145. Als gevolg a<an een bevel medegedeeld door de Heeren Kommissarissen, en in afwachting der onderrichtingen van het Hoog-er Bestuur. wordt aan al de ambte-naars en beambten der provincie voorge-schreven zich uitsluiteliik van de Vlaam-v sche taal te bedlienen in hunne onderlin-ge briefwisseling en in de brieven en verslaefen gezondeai aan hunne oversten ^ of minderen. Dit voorschrift is van toepassing op de aanteekeningen welke het ondergeschikt 3 oersonecj te maken heeft in de dienst-j boeken. Deze maatregrel treedt Onmiddellijk in - voeee. Antwerpen, den i?n October 1916. De Bestuurder, s (get.) A. Van Vyve. Onze lezers zullen met genoegen van het bovenstaande kennis nemen, op voor-. waarde dat aan de toepassing van die verordening de hand) worde gehouden. DE GROOT-NEDERLANDSCHE ACTIE. — Onder voorzitterschap van Jhr. Mr. A. F. de Savornin Eohman minister van Staat, heeft zich, naar d< N. R. Ct. meldt, een kommissie gevorme tôt exploitatie van de Dietsche Stemmen de Toorts en het Groot Nederlandsch Persbureau. FABRiCIUS, — De «Lokal-Anzeiger» verneemt, dat de tooneeispelen van der Necicriandschen tooneelscnrijver jan Jba-bricius binnenkort op het Duitscùe too neel zullen worden opgevoerd. Zij worder vertaald door den beRenden schrijver Ko bert Saudek. Als eerste stuk zal aen Duit-schen theater-directeuren worden voorge legd het drama Ln 3 bedrijven « Die fi-gerkatze », welk stuk onder den tite <( Sonna » als meuwste werk van Fabri-* cius in Rotterdam voor het eerst zal worden opfrevoerd en een zieisconthct behan-delt tusschen een Hollandschen otficiei van het Indische leger en een Maleische vrouw. DE TOESTAND VAN DEN WIJN-BOUVV IN FRANKRIJK. — Wij ha-len uit de « Matin » deze belangrijke in-lichtingen omtrent de Fransche wijn-oogsten van dit jaar. « Wat zal dit jaar, in Frankrijk, de opbrengst van den wijnstok zijn? De minister van landbouw heeit op dit punt i een onderzoek doen instellen, waarvan ; de resultaten hier volgen : « Zij zijn, in 't algemeen, betreu-l renswaardig. Zonder twijfel waren wei-1 nig departementen, zooals dat van de ! Marne, het voorwerp van deze korte ge-volgtrekking : u nauwelijks eenige tros-sen ». of zooals dat van de Boven-Saône ■ van deze: «geen druivenoog~t ». Maar ' de opbrengst zal zeer beneden het gemid- delde zijn en de kwaliteit min of meer > middelmatig- in het département van de 1 Aisne, Boven-Marne, Indre-en-Loire, - Charente, Bencden-Loire, Vendée, Loi-; ret, Yonne, Bouches-du-Rhône, Jura, ' Doubs. Lot-et-Garonne, Gers, Lot, Avevro». Boven-Loire en Var. Daaren- ■ tegen, meldt één département, Ardèche, 1 een opbiengfst, welke twee en een half maal die van iqi.s schijnt te zullen berei-ken. In Saône-eé-Loire, zal de oogst de voruitzichten in hoeveelheid overtreffen. In andere streken, zal het tekort in kwantiteit worden vergoed door de hoe-danigheid van den oogst. In Maine-et-Loire een oogst van het derde van een midelmatig jaar : « wijnen van goede hoedan-igheid ». De hoedhnigheid laat zich ook groed aanzien in het Rhône-de-partement, Boven-Garonne, Tarn-et-Ga-roirne, Aube. Tarn. Men noemt haar « uitstekend » in de Dordogne, Sard en Hérault-departementen, zorg dragende er bij te voegen voor dit laatste département « Hooge koersen ». In het département van de Indre zijn de vooruitzichten moeilijk te bepalen. In dte Côte-d'Or, « indien de maand October schoon en warm ware, zou de oogst, zegt men, vrij goed worden in kwaliteit en dragelijk in hoeveelheid ». Het officieele document, waaruit wij deze gegevens putten spreekt niet over het département, dat het juweel van den wijnbouw is van Frankrijk, d. w. z. over de Gironde. OM HET PROBLEEM DER ONT-VOLKING OP TE LOSSEN. — De heer Bokanowski, Fransch afgevaardigde, heeft een wetsontwerp neergelegd, hetwelk voor doel heeft dte vermindering der .geboorten te remmen. Volgens dit ontwerp zal iedere Franschman, die bij zfyi dood, niet op zijn minst vier kinderen heeft nagelaten, de natie tusschen zijn erfgenamen tellen. Zij heeft recht op het kindsdeel van een wettip- kind. Was de overledene zonder kinderen zoo zal de Staat de helft van zijn fortuin ontvangen. Als hij er één, twee, drie nalaat. zal de Staat als een tweede, een derde, een vierde kind tus-schenkomend, het derde, vierde, de drie zestienden van de nalatenschap nemen. De Staat neemt dus een des te grooter deel op, naar mate het aantal kinderen geriinger is. Van af het vierde kind, ver-zaakt hij aan iedere tusschenkomst. HET METRIEK STELSEL IN ENGELAND. — In een der berichten van de « New-York Herald » komt voor, dat sedert den in October het Engelsch me-teorologisch instituut den duim vervan-g-en heeft door den millimeter als aangenomen eenheid om de regenhoogten te meten. En het blad voegt er dit kommen-t-iar bii : « Dat is een nieuwe stap op den weg, dien Groot-Britannië ongemerkt in-siaat en welke 00 den duur zal leiden tôt het officieel grbruik van het metriok stelsel. Werkmanswonirgen (Sociale Voorzorg) Dit* is wel het onderwern van een der voornaamste punten va,n het sociaal programma. In aile kuituurlanden werd in de laatste jaren door de voornaamste sociologen met meer en meer nadruk ge-wezen op de groote roi, die het gezond en net wonen in de volkswelvaart speelt. N.ets steeds hebben de wetgevers ge-noegzaam ingezien hœver hun mgrijpen moest dragen en tôt waar wel-tehjk ge-schonken voordeelen konden verleend worden. Zoo is de laatste Belgische wet op de arbeiderswoningen gebrekkig, doordat zij aile bediendeu, zelfs indien hun inko-men aan dit van sommige werklieden zeer ondergeschikt blijft, uitsluit van hare voordeelen te geneten. Daarom meenen wij, ware het niet siecht indien de naam werkmanswoningen kon weg-vallen en vervangen worden door klein-woningen. Dit begrip kan dan door om-schrijving beter bepaald worden. Wij hebben nog niet in België het geluk een echt modem werkmansdorp te bezitten. Pogingen bestaan, maar de krachten d.e zich aan het onderwerp in-îeresseeren z jn niet sterk genoeg om tôt een grootsch op te vatten en uit te werken plan te komen. Derhalve is al wat liier op het gebied gedaan werd, werk van steden of gemeenten of werk van groepen of eenUngen, waaraan een stevigen finantieelen steun ontbreekt om tôt een degelijke uitkomst te komen. Naar we hopen verandert dit wel later, thans zij ons doel slechts vast te stellen. De mees'-e hier tegenwoordige doku-menten hebben betrekking op woningen opgerieht met middelen van de Du tsche Nationale Verzeker'ngsinrichtingen, als-00k door de werkgevers. Door de Invà-lieden en Nagelatenen verzekeringskas werd van 1891 tôt 1915 voor den bouw van gezonde werkmanswoningen de som van 558.927.857 Mark gegeven. Di' cijfer vertegenwoordigt bij eenen gemiddelden prijs van 5000 Mark, meer dan 110 dui-zend goede degelijke gezonde werkmanswoningen. Wanneer men nu rekent, dat de famil'e van den werkman gemiddeld vijf personen telt zoo hebben hier ver over het half millioen menschen voor-treffelijlte luchtige huizen. Wel is waar is dit getal in verhouding met de bevolking van Duitschland niet zoo heel hoo'-r. maar men verlieze niet uit het 00g, dat hier enkel spraak is van toelagen, zoodat men ruimschoots op het dubbele mag re-kenen. En daarbij komt dan nog wat uit privaat initiatief tôt stand komt, en dit is heelemaal niet weinig in Duitschland. Twee groote industrieele ondernemin-gen komen in de reeks grootere en kle'-nere samenstellingen gunstig uit : Fr. IJjupp & Co te Essen en Fr. Bayer & Co te Leverkusen. Op de versehillende plaatsen waar de f rma ICrupp ontgiuningen doet, hoog-ovens of werkhuizen bezit, werden nette geriefelijke woningen voor het werkvolk opgerieht. Zoo treft men aan de kolonie Dahlhauser Heide, het Friedrichshof, het Alfredshof, het Marerarethenhof, de Ge-werkschaft Emser-Lippe, en n et het minst de laatste en gewich'igste stich-ting: de Margarethenhôhe bij Essen. Overal hebben deze won:ngen een ge-meenzaam karakter van aantrekkelijke bewoonbaarheid, zonder daarom eendere vormen te bezitten. Op de Margarethenhôhe bij Essen werd een aanvang, gemaakt met een kleine stad, die binnen enkele jaren 16000 inwoner9 moet tellen. Zooals het nu ge-bouwde gedeelte daar staat, kennen wij geen beter voorbeeld van moderne woon-stad. Het golvende terrein, de afgezon-derde langs een brug tœgankelijke lig-ging, de stemmige straten en de eenvou-dige woningen vormen daar een geheel, waarvan nergens de weerga te vinden is. De bouwmeester die dit heeft weten te verwezenlijken is Georg Metzendorf. Op eenigszms kleinere schaal, doch even voortreffelijk zijn de woningen-samenstellingen welke door de kleurstof-fenfabrieken Fr. Bayer & Co zijn opgerieht. In 1895 werd de eerste poging gedaan, gevolgd in 1905 door een tweede kolon:è en nu in 1915 door een derde. Het is leerrijk de verschillen na te gaan, die elk van die koloniën ondersche'den. De opvatting van werkmanswoning in 1895, zoo op gebied van inrichting als op gebied van bouwkundigen vorm, kan nog slechts als een mijlpaal in de ontwik-keling gelden. Want zoozeer z'jn de mee-ningen over de behoeften waaraan de werkmanswoning moet voldoen, veran-derd. En toch, op vele, helaas zeer vele plaatsen, zijn d e woningen van 1895 haast nog als idealen tôt voorbîeld te stellen. Deze fabri«ken hebben niet aUcen

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.