8fe JAÀRGANG APRIL 1914 NUMMER 1 1 RECHT door ZEE Orgaan van den LIBERALEN VL/VAMSCHEN BOND VERSCHIJNENDE ELKE MAAND Bureel -sran. laet tolad. : 18, Regentstraat, Antwerpen Abonnementsprijs : 1 fr. per jaar. — Aankondigingen volgens overeenkomst imiw^wii iii i—i !■■■ i i ii" httt —— I Handel en Nijverheid der Kloosters in België door L. BOSSART. Ik weet niet wat mij het meest verbaasd heeft bij het lezen vaa het bovenaangeduid boek : ofwèl de buitengewone dokumentatie van het werk, ofwèl de in het/ daglicht ge-stelde onnavolgbare behendigheid der kloosterlingen om de schreeuwendste onrechtvaardig-heden voor iedereen verdoken te houden, of ten slotte de lamlendigheid en de onverschil-ligheid der menschen bij het openbaren van dergelijke wantoestanden. Ziedaar dus een werkje, zonder veel woor-denpraal, vrij van hoogdravende en soms niets-zeggënde lange volzinnen, maar rijk aan fei-ten, gevuld met dikwijls door kloosterlingen zelve geschreven brieven, welke geen twijfel meer laten, noch over de doodende konku-rentie door de kloosters tegen de neringdoen-ders gevoerd, noch over het uitbuiten van kinderen, jonge meisjes en vrouwen, door die iieden vau liefde en goedheid. »Onder den dekmantel der ^liefdadigheid" werven zij jonge weesmeisjes aan en dwingen ze tôt ruw, hard en afmattend werk. Onder het opschrif't »opvoeden en ondenvij-jzen« lokken zij de kinderen naar hunne ge-stichten, verplichten ze voor eene almoes tôt overtollig veel uren werkens en richten ze af, totdat ze aan werktuigen gelijk, het maxi-ma kunnen voortbrengen. Allerlei toelagen van staat, provincie en gemeente weten zij daarenboven tôt onder-steuning van hunne liefdadigheid en hun onderwijs te bekomen. Aan de wetten op het toezicht van den arbeid, waar de kleinste stielbaas of nijveraar zich aan onderwerpen moet, weten zij zich te ontrukken. ¥an het betalen van belastingen en patenten zijn zij vrij, en, alsof dit ailes nog niet vol-doende ware, de bijzondere liefdadigheid weten zij derwijze te gedenken, dat zij voor hen eene ruime bron van inkomsten wordt. Een wonder is het dan 00k niet, dat voor de bijzonderen hunne mededinging doodend is, ten minste in die nijverheidstakken welke hunne yoorkeur en hunne bescherming ! ge-nieten.Vergeten wij eehter niet, dat juist in die nijverheidstakken de loonen het laagst, de toestanden van arbeiden het schromelijkst en het minst menschelijk zijn. Nijveraars van aile politieke kleur, katho-lieke inbegrepen, verzetten zich dan 00k wel eens tegen de mededinging van sommige kloosters en tegen het niet gewettigde ver-Jeenen van toelagen door de openbare be-sturen aan diezelfc'e handeldrijvende klooster-lingen. Dit is onder andere het geval gewecst met zekere Hoogere School voor kantWerksters.' Een onpartijdig syndikaat van Kantnijveraars in beroering gebracbt door de buitengewoon menigvuldige bestellingen door die Hoogere School uitgevoerd, heeft in een omstandig verslag, gezonden aan het Gemeentebesttiur, klaar en duidelijk aangetooud, dat de ron-kende naam van Hoogere School tôt mets anders diende, dan om een doodgewoon fabriek van kantwerksters aan te duiden. Het eenparig verzet der kantnijveraars heeft het Gemeentebestuur overgehaald, geen sub-sidie meer te verleenen aan die Hoogere School. Staat en Provincie, blijven echter geldelijke steun aan het klooster schenken, waar=cbijn-lijk opdat de kloosterlingen zoudea kunnen voortgaan, aan enkele burgers te beletten hun ! brood te verdienen. Ellendig zijn daarenboven de loonen, door ; zekere kloosterlingen aan hunne bescherm-lingen betaald. Dit zal blijken uit de hieronderstaaode ta-bel, welke Mr Bossart in zijn werk opgeeft. Voor 8 3/4 werkuren in het klooster en 2 à 3 uren te huis verdienen de leerlingen. van 13 j. 0.35 à 0.50 fr. per dag „ 15 j. 0.85 à 0.90 fr. per dag » 18 j. 1.25 à 1.40 fr. per dag Bij de tabrikanten integendeel winaen de werksters : van 13 j. 1.00 per dag fr. » 15 j^. 1.50 per dag fr. „ 18 j. 2.50 à 3.50 fr. per dag Vergelijk en oordeel en herinner U, dat de fabrikanten huishuur, lasten, patenten, ver-zekeringspremieën enz. te betalen hebben en dat zij geene toelagen ontvangen, noch van bijzonderen noch van openbare machten. Begrijpelijk is dus het verzet van zekere nijveraars. Verwonderlijk is het enkel, dat de nering-doenders en iadustrieelen zich overal niet^ verzetten tegen moordende mededinging der kloosters. Immers aile nijversheidstakken worden door hen beoefend. - Er zijn er die keurslyven, handschoenen, matten en kunstmatige bloemen maken, andere vervaardigen tapijten, chocolade en bitterpeeën, weer andere drijven handel in melk, boter en kaas. Drukkers, steendrukkers, brouwers, likeur-stokers, wijnhandelaars, slijpers, werktuig-kundigen, hotelhouders, ja zelfs caféhuisbazen vindt men er ook al tusschen. Aile ambten, aile stielen zijn hun welkom, zoo er maar geld mede te verdienen valt. Intusschen is de schoolwet gestemd, welke de nonnekens moet toelaten, nieuwe scholen op te richten. Wat deze scholen zijn zullen ? ninimrrrmi immiimmb— — ■■ ■■■■■ww hmimiiiiim—11 m mi iimw 1111 Het wairdig evenbeoid van hunne beroeps-scholen.k f)eze ea gene hebben slechts één doel : Jaarlijks zooveel millioenen mogelijJc van de staatskassen in de kassen der kloosters te doen binnenJcomen. Arme neringdoeners, arme nijveraarc, arme werklieden, die dit ailes niet beseft en door-grondt.De kloosters steunen staat gelijk met zelfmoonl plegen. L. II. Twee Moedertalen ! ! ! ,>L« Chronique« van 10 Februari 1914 kon-digt een hoofdartikel af van L. Dumont-Wilden over de stemmingen in onze Kamer en de taalvrijheid in 't onderwijs Daarin lezen we o. a , dal, in Vlaanderen, duizenden en duizenden kinderen zijn, die werkelijk twee moedertalen hebben of xelfs maar één : het Fransch. Twee moedertalen ! Waarlijk ik begin te gelooven, dat we een gezegend volk op den aardbodem zijn, een ras, dat uitmunt en verheven is boven aile andere natiën eu tongen. Ieder gewone sterveling, buiten Vlaanderen.... heeft maar één moedertaal, hij moge dan Engelschman zijn ofTurk, Noor of Spanjaard. In Vlaanderen zijn er kinderen, die twee moedertalen bezitten.... Zeker, omdat ze ook twee moeders hebben • Frankrijk en Duitschland ! Heeft Mr Dumont-Wilden, die twee moedertalen wel eens hooren spreken... Veel Vlamingen gebruiken ze samen, tôt ééne versmolten, het Beulemansch ! Bijvoorbeeld : Ha, Monsieur Van Daele, comment ça va...? Un beau jourt hein ?... Wat schoon iceere... Je vais à Bruxelles. En waar qa je gij naar toe?.,. We lien weer retard... toujours la même chose... we gaan de, correspondentie manheeren... C'est insupportable den dag van vandage ?... Voilà notre ami Jean ! Klop hem ne keer... We gaan een partie Jcaarten... Pierre, vous jouez avec, hé?... We zijn juiste gevieren !... Zulke Beulemansche moedertaal kunt ge elken dag in Vlaanderen hooren. Of Mijnheer A spreekt de eerte moedertaal — het Fransch — tamelijk goed ofschoou een pur-sang Franschman hem uitlacht en zegt, dat hij nbelge" spreekt. De tweede moedertaal, het Nederlandsch, spreekt hij tôt zijn meid, bijv. op deze wijze: Maria... je hebt men schoene niet gekuisch.... Gij moet beter aplet of ik u aan de deur smijt /« Soms, ja heel dikwijls, spreekt hij de tweede moedertaal, het Nederlandsch, heel vloeiend, maar dan zoo als zijn knecht of koetsier het doef. Vraagt maar eens aan sommige handels-reizigeis, hoe men in Vlaanderen die ;twee moedertalen" spreekt, want 't is niet alleen ni'élite*, die er twee heeft... neen, hoor, veel burgerluidjos zijn even knap. En ze zeggen tôt een koopman : Nous n'avons pas encore le café besoin... nous avons pas café trop court... lietournez une fois après quelques semaines... peut-être dans quatorze jours. Mais vous n'avez pas soigné bien pour l'autre ncafé«. Kent M. Dumont'Wilden nLevensleer« van Loveling-Buysse ? Daar spreken de personen de twee moedertalen, dat 't een lust is om te hooreD, »même, qui n'en ont qu'une: le Français.« Veel kinderen van Vlaamsche moeders — het is waar — zijn geheel opgevoed in 't Fransch en kunnen alleen in deze taal — zeer dikwijls tamelijk onbehoorlijk — hun gedachten uit-drukken.Ze zijn veriranseht door 't onderwijs ! 't Is gelukkig de minderheid. Maar moet nu ten dienste dier minderheid een schromelijk misbruik blijven bestaan ? Franscn de hoofdtaal blijven en Vlaamsch de bij taal? Fransch de dame en Vlaamsch de meid ? Neen, he? »'t Kan verkeeren" — zei Breero — en *'t Moet verkeeren /!I Congo.... een uitslnitend Franche Monie. Bij het overnemen van Congo als kolonie door België werd er in de wet voorgeschreven dat het gebruik der talen zou worden geregeld binnen een tijdverloop van 5 jaren. Dit termijn is sedert verscheidene maanden verloopen en de Minister, Mijnheer Renkin, nadat het « Vlaamsch Handelsverbond » en anderen hem er aan herinnerd hadden, dat de door de wet bepaalde vervaltijd verstreken was, heeft onbeschaamd bekend, dat er zelfs nog geen begin van regeliug ic zijn ministerie bestond. De Congobespreking in de Kamer werd te baat genomen om die schaamtelooze handel' ' wijze af te keuren. Onze colonie wordt bestuurd juist alsof zij van Frankrijk afhing en dat er dientengevolge geene Vlaamsche landbouwers, of ambachtslic-den kunnen gain wonen. Wij vragen, dat er twee maatregelen worden genomen : 1° Wat betreft de inboorli.ngen in bestuur, gerecht, leger, onderwijs, enz. De taal der inboorlingen moet den voorrang hebben ; 2B Wàt de Belgen betreft. Volstrekte gelijk- LIBERALE VLAAMSCHE BOND van Antwerpen Vijf-en-twintig jaren Strijd voor VRIJHEID voor WAARHEID en ONAFHANKELIJKHEID -1 866H 891 (VERVOLG) Indien onze Bond, op heden en in zulken korten tijd, geklommen is tôt eene hoogte, die zelfs onze schoonste verwachting overtreft ; indien 't gansche land ons kent, ons toejuicht en ons hoogaeht, indien het vertrouwen onzer medeburgers ons onmiskenbaar is verworven ; indien onze tegenstrevers ons aanzien met nijd in het hart en verbitterd zijn omdat hun smaad ons niet kan bereiken op het standpunt tôt hetwelk onze loyauteit ons verheven heeft, hebben wij dit niet meestendeels te danken aan hem, die onverpoosd werkte tôt opbeuring van onzen Bond en tôt uitbreiding der on-sterfelijke princiepen, die hij moet doen zege-pralen, omdat zij onafhankelijkheid en welzijn aan het volk verzekeren. Met onvernaoeibaren iever en onfeilbaren moed stond hij immer op de bres. In plechtige onmtandigheden ontroerde zijne jonge, krachtige en mannelijke taal onze gansche stad ; in onze onderhandelingen met de Antwerpsche liberalen gaf bij blijken van eene vroege ondervinding en van eene rijke ervarenheid, j dje men gewoon is alleen te vinden bij mannen van lateren leeftijd en onder zijne bekwame leiding werden onze onderhandelingen met den besten uitslag bekroond ; de samenwerking tusschen de Liberalen was verzekerd en aan onzen Bond werden de plaats en de weerdig-heid toegekend, die hem ten rechte behooren. Onder zijn bestuur groeide het getal onzer leden op eene merkwaardige wijze aan en de menigte, die hier gekomen is om hem met eene welverdiende hulde te vereeren, bewijst ten overvloede, de genegenheid en de achting, waarmede wij allen voor hem bezield zijn. » Met eenen onbeschrijflijken geestdrift werden deze woorden onthaald en Mr Lenaerts ant-woordde diep aangedaan door deze vleiende loftuitingen en bedankte M. Van Wyrnelbeke om ziine redevoering en de yergadering om hare toejuichingen. Hij sprak ■ eenige oogen-blikken van onze vaderlandsche geschiedenis, zoo rijk aan heldendaden van allen aard ; in geestdriftige taal herinnerde hij aan den grooten Van Artevelde dien de banvloek der Pauzen ^uo min als de legers van den Koning van Frankrijk verschrikken lconden ; hij herdacht Marrîix van St-Aldegonde als schrijver en als burger en den grooten staatsman Willem de Zwijger, die de vrijheid van geweten zoo roemrijk tegen de inkwisitie verdedigde en op het einde van zijn antwoord aan Filips II,. die zijn hoofd op prijs had gesteld, een woord gebruikto dat thans nog in 't wapen van Ilolland staat en dat ieder Liberaal in zijn hart en in zijn hoofd moet prenten ; Je maintiendrai. Wij ook, zegde de spreker, moeten onze princiepen handhaven, staande houden, moedig verdedigen tegen vfie ook ; wij moeten standvastig zijn en ons vaandel met krachtige hand recht houden, Vervolgens deed M. Junss in warme be-woordingen de diensten uitschijnen bewezen aan de werkende klas door Henry Lenaerts. M. Jacobs-Beeckmans sprak eene kernachtige redevoering uit in dewelke hij het historiek maakte van het Liberalism sedert 1835 en M. Boelens stelde eenen heildronk voor aan M. De Bie steeds aan de Vlaamsche zaak getrouw gebleven. Bij het eindigen vau het feest herdacht M. Lenaerts eene gebeurtenis uit de Fransche omwenteling van 1789, welke juist op denzelfden dag, 20 Juui, te Versailles, plaats greep. Toen de gekozenen van den derden staat, de geko-zenen der burgerij, hunne gewone vergaderzaal wilden binnentreden om 't werk der vrijmaking van 't Fransche volk voort te zetten, vonden zij die zaal met troepen bezet, want het hof vreesde de uitbreiding van de zoo rechtvaar-dige révolutionnaire feeweging. Doch de gekozenen des volks lieten zich door de bedreigingen 1er achteruitkruipende partij niet tegenhouden; zij begaven zich naar eene zaal waar de kaatsspelen van het hof plaats hadden, en Jaar zwoeren zij allen van niet te zullen uiteengaan, vooraleer zij het Fransche volk 3ene nieuwe constitutie zouden gegeven hebben. Die grootsche, gewichtige gebeurtenis staat in ie geschiedenin aangeteekend onder den naam van le serment du jeu de paume. Wij ook, zegde de spreker, ofschoon rn fjansch andere omstandigheden, hebben hier onzen eed af te leggen. Laat ons thans plechtig zweren niet te zullen rusten vooraleer de Liberale partij in onze stad zal hebben geze-gepraald, vooraleer wij de democratische princiepen eenen gewichtigen stap zullen hebben doen vooruitgaau. Heel de vergadering stond recht en béant-woordde met geestdriftige toejuichingen de woorden van den gevierden spreker» In het begin van Augustus hield de Bond in de Wolzaal eene openbare vergadering, waarop door Mr Henry Lenaerts eene voordracht werd gehouden over de Jesuieten. Prachtig

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.

Il n'y a pas de texte OCR pour ce journal.